Pompei Lut Kavmi Mi
kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir İtalya’nın güneyinde yer alan Vezüv Yanardağı günümüzden yaklaşık 2 bin yıl önce, M.S. 79 yılında patladığında insanlık tarihinin en büyük facialarından biri yaşandı. Patlamayla birlikte dağdan çıkan yakıcı moloz parçaları ve zehirli gaz, şimdi antik kentler olan Pompeii ve Herkulaneum civarında yaşayan yaklaşık 2 bin kişinin ölümüne sebep oldu.
Ama patlamada herkes ölmedi, kurtulanlar da oldu. Peki bu kurtulanlar, küle dönen şehirlerin eski sakinleri nereye gitti? Analecta Romana adlı bilimsel dergide yayınlanan çalışmaya göre sorunun cevabı, mağdurların çok da uzağa gitmediği. Kurtulanların çoğu İtalya’nın güney şeridinde kalmaya devam ederek Napoli, Ostia, Pozzuoli gibi yerlere yerleşmiş. Bunda o zamanki ulaşım şartlarının zorluğunun da etkisi olabilir.
Pompeii Faciasından Kurtulanların İzleri Nasıl Sürüldü?
&#;Mültecilerin izlediği güzergahı tayin etmek, belgelerin eksik ve dağınık olmasından dolayı oldukça meşakkatliydi.&#; diyor Miami Üniversitesi’nde profesör olan Steven Tuck. İnsanların nereye gittiğini tespit etmek için yazılı kayıt, yapı, doküman gibi tarihi belgeler toplarken, aynı zamanda bazı kriterler oluşturmuş.
Örneğin, Pompeii ve Herkulaneum şehirleriyle bağlantılı olan aile isimlerden bir veri tabanı kurarak, bu isimlerin felaketin yaşandığı yıldan sonra başka yerde görülüp görülmediğini araştırmış. Tuck’ın ele aldığı bir başka kriter ise şehirlerin yerel kültürleri. Yerel halkın inanç beslediği ateş tanrısı Vulcanus ya da Pompeii tanrısı Venus Pompeiana gibi dini figürlerin izlerini sürmüş.
Tuck’a göre o dönemde şehir altyapı projelerinin yoğunluk göstermesi de mültecilik fikrini güçlendiriyor. Bu projeler büyük olasılıkla felaketten kaçanlar için yapılıyordu. Çünkü patlamadan önce Pompeii ve Herkulaneum’da bin arası insan yaşıyordu ve nüfusun çoğunluğu faciadan sağ çıkmıştı.
Pompeii’den Sonra Yeni Bir Hayat
Cornelius Fuscus, bu doğal afetten sağ çıkan isimlerden birisi. Fuscus kurtulduktan sonra o zamanki Roma ordusuna katılıyor, ordunun Romanya seferinde ise hayatını kaybediyor. Tuck’un söylediğine göre kendisi için bir kayıt girilmiş ve orada onun Pompeii kolonisinden olduğu, daha sonra Napoli’de yaşadığı ve nihayetinde orduya katıldığı yazılı.
Patlamadan kurtulan isimlere bir diğer örnek ise Sulpicius Ailesi. Ailenin Pompeii yakınlarındaki Cumae şehrinde yaşadığı, oraya gidişlerini ve diğer detayları anlatan belgelerden biliniyor. Faciadan önce Pompeii’de yaşadıklarına delil olarak sunulabilecek şey ise arkeologların şehrin duvarları dışında bulduğu, o zamanın çelik kasası diyebileceğimiz bir kutu. Kutunun içinden aileye ait kira, borç, gayrimenkul dosyaları gibi finansal belgeler çıkıyor. Tuck’a göre ailenin Cumae’de kalmasının nedeni ise şehirde bir iş ağı oluşturmaları.
Araştırması esnasında, Tuck birçok kadın ve serbest köle ismine de rastlıyor. Yeni şehirlere yerleşseler de birçok mülteci birbiriyle evlenmiş. Vettia Sebina adlı bir kadının Napoli’deki mezar taşında yazan ‘Have’ kelimesi ise bizi yine Pompeii’ye götürüyor. ‘Hoş geldin’ anlamına gelen ‘have’, Pompeii halkının yerel dili olan Oscancaya ait bir kelime. Vettia Sebina’nın mezar taşı gibi Pompeii’deki evlerin önlerinde de aynı kelimenin işlendiği yazıtlar görmek mümkün.
Lakin özgün aile isimleri sizi bir yere kadar götürebiliyor. &#;Faciadan kurtulan Romalı sayısının tespiti konusunda çalışmam hala eksik. Birçok mültecinin ve kölenin isim kaydı yok, bu da onların izini sürmeyi zorlaştırıyor.&#; diyor Miami Üniversitesi profesörü.
Ölenlerin Parasıyla Kalanlara Hizmet
O dönemde yapılan altyapı çalışmaları göz önüne alınarak, dönemin Roma İmparatoru Titus’un mültecilerin gittikleri şehirlere para yardımı yaptığı tespit edilmiş. Bu paranın kaynağı aslında Pompeii ve Herkulaneum şehirleri. Yani bir bakıma devletten para çıkmamış oluyor. Para faciayla birlikte soyu tükenen ailelerden geliyor. Bu gerçeğe rağmen yapılan projeler için tüm krediyi Titus topluyor.
Krediyi kimin topladığı bir yana, bu çalışmalar patlamadan kaçan mültecilerin yeni yuvalarına yerleşmelerine ve yaşamlarını devam ettirmelerine yardım etti. Pompeii ve Herkulaneum artık tarihten ibaret olsa da, mirasları onlardan arda kalanlarla yeni ufuklarda devam etti.
Facia hakkında bildiklerinizi bizimle Kayıp Rıhtım Forum üzerinden paylaşabilirsiniz.
Kaynak: Live Sience
kaynağı değiştir]
İtalya’nın güneyinde yer alan Vezüv Yanardağı günümüzden yaklaşık 2 bin yıl önce, M.S. 79 yılında patladığında insanlık tarihinin en büyük facialarından biri yaşandı. Patlamayla birlikte dağdan çıkan yakıcı moloz parçaları ve zehirli gaz, şimdi antik kentler olan Pompeii ve Herkulaneum civarında yaşayan yaklaşık 2 bin kişinin ölümüne sebep oldu.
Ama patlamada herkes ölmedi, kurtulanlar da oldu. Peki bu kurtulanlar, küle dönen şehirlerin eski sakinleri nereye gitti? Analecta Romana adlı bilimsel dergide yayınlanan çalışmaya göre sorunun cevabı, mağdurların çok da uzağa gitmediği. Kurtulanların çoğu İtalya’nın güney şeridinde kalmaya devam ederek Napoli, Ostia, Pozzuoli gibi yerlere yerleşmiş. Bunda o zamanki ulaşım şartlarının zorluğunun da etkisi olabilir.
Pompeii Faciasından Kurtulanların İzleri Nasıl Sürüldü?
&#;Mültecilerin izlediği güzergahı tayin etmek, belgelerin eksik ve dağınık olmasından dolayı oldukça meşakkatliydi.&#; diyor Miami Üniversitesi’nde profesör olan Steven Tuck. İnsanların nereye gittiğini tespit etmek için yazılı kayıt, yapı, doküman gibi tarihi belgeler toplarken, aynı zamanda bazı kriterler oluşturmuş.
Örneğin, Pompeii ve Herkulaneum şehirleriyle bağlantılı olan aile isimlerden bir veri tabanı kurarak, bu isimlerin felaketin yaşandığı yıldan sonra başka yerde görülüp görülmediğini araştırmış. Tuck’ın ele aldığı bir başka kriter ise şehirlerin yerel kültürleri. Yerel halkın inanç beslediği ateş tanrısı Vulcanus ya da Pompeii tanrısı Venus Pompeiana gibi dini figürlerin izlerini sürmüş.
Tuck’a göre o dönemde şehir altyapı projelerinin yoğunluk göstermesi de mültecilik fikrini güçlendiriyor. Bu projeler büyük olasılıkla felaketten kaçanlar için yapılıyordu. Çünkü patlamadan önce Pompeii ve Herkulaneum’da bin arası insan yaşıyordu ve nüfusun çoğunluğu faciadan sağ çıkmıştı.
Pompeii’den Sonra Yeni Bir Hayat
Cornelius Fuscus, bu doğal afetten sağ çıkan isimlerden birisi. Fuscus kurtulduktan sonra o zamanki Roma ordusuna katılıyor, ordunun Romanya seferinde ise hayatını kaybediyor. Tuck’un söylediğine göre kendisi için bir kayıt girilmiş ve orada onun Pompeii kolonisinden olduğu, daha sonra Napoli’de yaşadığı ve nihayetinde orduya katıldığı yazılı.
Patlamadan kurtulan isimlere bir diğer örnek ise Sulpicius Ailesi. Ailenin Pompeii yakınlarındaki Cumae şehrinde yaşadığı, oraya gidişlerini ve diğer detayları anlatan belgelerden biliniyor. Faciadan önce Pompeii’de yaşadıklarına delil olarak sunulabilecek şey ise arkeologların şehrin duvarları dışında bulduğu, o zamanın çelik kasası diyebileceğimiz bir kutu. Kutunun içinden aileye ait kira, borç, gayrimenkul dosyaları gibi finansal belgeler çıkıyor. Tuck’a göre ailenin Cumae’de kalmasının nedeni ise şehirde bir iş ağı oluşturmaları.
Araştırması esnasında, Tuck birçok kadın ve serbest köle ismine de rastlıyor. Yeni şehirlere yerleşseler de birçok mülteci birbiriyle evlenmiş. Vettia Sebina adlı bir kadının Napoli’deki mezar taşında yazan ‘Have’ kelimesi ise bizi yine Pompeii’ye götürüyor. ‘Hoş geldin’ anlamına gelen ‘have’, Pompeii halkının yerel dili olan Oscancaya ait bir kelime. Vettia Sebina’nın mezar taşı gibi Pompeii’deki evlerin önlerinde de aynı kelimenin işlendiği yazıtlar görmek mümkün.
Lakin özgün aile isimleri sizi bir yere kadar götürebiliyor. &#;Faciadan kurtulan Romalı sayısının tespiti konusunda çalışmam hala eksik. Birçok mültecinin ve kölenin isim kaydı yok, bu da onların izini sürmeyi zorlaştırıyor.&#; diyor Miami Üniversitesi profesörü.
Ölenlerin Parasıyla Kalanlara Hizmet
O dönemde yapılan altyapı çalışmaları göz önüne alınarak, dönemin Roma İmparatoru Titus’un mültecilerin gittikleri şehirlere para yardımı yaptığı tespit edilmiş. Bu paranın kaynağı aslında Pompeii ve Herkulaneum şehirleri. Yani bir bakıma devletten para çıkmamış oluyor. Para faciayla birlikte soyu tükenen ailelerden geliyor. Bu gerçeğe rağmen yapılan projeler için tüm krediyi Titus topluyor.
Krediyi kimin topladığı bir yana, bu çalışmalar patlamadan kaçan mültecilerin yeni yuvalarına yerleşmelerine ve yaşamlarını devam ettirmelerine yardım etti. Pompeii ve Herkulaneum artık tarihten ibaret olsa da, mirasları onlardan arda kalanlarla yeni ufuklarda devam etti.
Facia hakkında bildiklerinizi bizimle Kayıp Rıhtım Forum üzerinden paylaşabilirsiniz.
Kaynak: Live Sience
En çok MS 79 yılından kalma Roma kalıntılarıyla bilinen Pompeii, daha da eskiye dayanan bir antik kentin üzerine inşa edilmiştir. Kentin genişlemesi M.Ö. yılında Cumae savaşının ardından Yunanlılar tarafından başlatılmıştır. Bölgedeki ilk yerleşimler, Oskanların bölgede beş köy kurduğu MÖ 8. yüzyıla kadar uzanmaktadır.[2]
Yunanlıların MÖ yılında bölgeye gelmesiyle Pompeii Helen dünyasının bir parçası haline gelmiş ve Dor Tapınağı gibi önemli yapılar inşa edilmiştir. Şehir aynı zamanda Yunan ve Fenikeli denizciler için güvenli bir liman görevi görmüştür. MÖ 6. yüzyılın başlarında yerleşim tek bir topluluk haline gelmiş, müstahkem bir sura ve küçük bir limana sahip olmuştur.[3]
MÖ civarında Etrüsklerin de kent üzerinde etkisi olmuş ve kent Etrüsk Kentler Birliği'ne katılmıştır. Romalıların müttefiki olan Samnitler MÖ civarında şehri fethetmiş ve Roma gelenek ve göreneklerini de beraberlerinde getirmişlerdir. Samnitler tarafından yönetilmesine rağmen şehir Roma'ya sadık kaldı ve genişlemeye devam etti. MÖ 4. yüzyılın sonlarında şehir surları güçlendirilmiş ve şehrin sokak planı daha düzenli hale getirilmiştir.[4]
Roma döneminde Pompeii, Campania'da Sosyal Savaşlar sırasında Roma'ya karşı ayaklanan kentlerden biriydi. MÖ 89 yılında şehir, stratejik açıdan savunmasız Porta Ercolano'nun duvarlarındaki binlerce balista atışının çarpma kraterlerinden de anlaşılacağı üzere Sulla ve topçuları tarafından kuşatılmıştır. Sosyal Birlik'in savaşta sertleşmiş birlikleri Romalılara direnmede yardımcı olsa da, Pompei nihayetinde teslim olmak zorunda kaldı ve Colonia Cornelia Veneria Pompeianorum adında bir Roma kolonisi haline geldi. Sulla'nın gazilerinin çoğuna şehir içinde ve çevresinde arazi ve mülk verilirken, Roma'ya karşı çıkanlar mülklerini kaybetti. Buna rağmen, Pompeililere Roma vatandaşlığı verildi ve Roma toplumuna hızla asimile oldular. Pompei'nin etrafındaki bölge, Napoli Körfezi'ndeki konumu ve zengin tarım arazileri nedeniyle refaha kavuştu. Yakınlarda birçok çiftlik ve villa inşa edildi ve Pompeii Amfitiyatrosu ve Odeon gibi kamu binaları inşa edildi ya da yenilendi. Augustus döneminde Eumachia Binası, Augustus Tapınağı ve Macellum gibi yeni kamu binaları eklenmiştir. MS 59'da amfitiyatroda şiddetli bir ayaklanma olmuş ve MS 62'de şiddetli bir deprem kentte önemli hasara yol açmıştır. MS 62 ile MS 79'daki patlama arasında yeniden inşanın çoğu özel sektör tarafından yapılmış ve eski, hasarlı freskler genellikle yenileriyle kaplanmıştır. Şu anda, 62 depremi ile püskürme arasında restore edilen yapılar üzerinde araştırmalar devam etmektedir.[5][6][7]