Potansiyel Enerjinin Kinetik Enerjiye Dönüşümü
7. Sınıf Fen Bilimleri Enerji Dönüşümleri konu anlatımı
Enerjinin azalacağı, biteceği, üretileceği ya da harcanacağı gibi yanlış bilgiler bulunmaktadır. Çünkü enerji yoktan var edilemez ve ayrıca var olan enerji asla yok olmaz. Çünkü enerji başka bir şekle dönüşür. Yani yok olmadan değişik yöntemler üzerinden enerji dönüşümlere uğrar. Bu durum hem İnsan eli ile gerçekleşir hem de doğada kendiliğinden oluşur.
Enerji Dönüşümleri
Enerji birçok değişik sebeplerden dolayı dönüşüme uğrar. Bu dönüşümlerin kendine özgü özellikleri bulunmaktadır. Enerjinin dönüşümlerini şu şekilde sıralayabiliriz;
- Hareket (kinetik) enerjisi
- Çekim potansiyel enerjisi
- Esneklik potansiyel enerjisi
Yukarıda saydığımız enerji türleri birbiri arasında dönüşmektedir. Yani böylece enerji hiçbir zaman yok olmaz ve sadece farklı bir enerji türüne dönüşür. Şimdi buna bir örnek verelim ve açıklamaya çalışalım.
Örnek: Örneğin dalda duran bir elmanın çekim potansiyel enerjisi bulunmaktadır. Ancak bu elma dalından koparak yere düştüğü sırada çekim potansiyel enerjisi azalır. Ve bunun yerine hareket (kinetik) enerjisine dönüşür. Burada enerji yok olmadığı gibi ayrıca yeni bir enerji ortaya çıkmamıştır. Sadece ve sadece bulunan enerji dönüşüm geçirmiştir.
Enerji dönüşümü: Herhangi bir maddenin farklı şekillerde hareket etmesi ya da durması üzerinden enerjinin tür değiştirmesine enerji dönüşümü denmektedir.
Günlük yaşamda en sık gördüğümüz enerji dönüşümleri arasında kinetik (hareket) enerjinin potansiyel enerjiye, potansiyel enerjinin ise hareket enerjiye dönüşmesidir. Özellikle yukarıda verdiğimiz gibi elma buna en güzel örnektir. Çünkü sabit duran bir elmanın dalında potansiyel enerjisi varken, dalından kopup aşağıya düşmeye başladığı andan itibaren potansiyel enerjisi kinetik enerjiye, yani hareket enerjisine dönüşür.
Örnek: Örneğin elimizde tuttuğumuz bir topun potansiyel enerjisi bulunmaktadır. Ancak topu elimizden bıraktığımız andan itibaren yere düşerken kinetik (hareket) enerjiye dönüşür.
Örnek: Başka bir örnek ise barajları verebiliriz. Barajın kapakları kapalıyken suyun bir potansiyel enerjisi bulunmaktadır. Ancak barajın kapakları açıldığı andan itibaren su akmaya başlar. Ve böylece suyun potansiyel enerjisi hareket (kinetik) enerjisine dönüşür.
Örnek: Bu defa elimizdeki topu yukarı doğru atalım. Bu durumda top yukarı çıkarken yavaşlamaya başlar ve kinetik enerjisi azalır. Ancak top en yüksek noktada en yüksek potansiyel enerjisine ulaşır. Top aşağı düşmeye başladığı andan itibaren ise potansiyel enerjisi azalarak kinetik enerjiye dönüşür.
Verdiğimiz örnekleri baktığımız zaman enerjinin hiçbir zaman yok olmadığını görüyorum. Sadece başka bir enerji türüne dönüşür. Enerji yoktan verilemez ve var olan bir enerji ise kesinlikle yok olmaz.
Not: Dünyamızdaki en önemli enerji kaynağımız güneştir. Özellikli bitkiler bu enerjiyi alır ve dönüştürür. Ardından bazı yaptığı işlemler ile başka bir enerjiye dönüştürür ve diğer canlılar arasında aktarılır. Canlı öldüğü vakit kalıntılar ile beraber tekrar başka bir enerjiye dönüşür ve aktarılır.
Enerjinin korunma kanunu: Yukarıda verdiğimiz not üzerinden ele aldığımız zaman, enerjinin yok olmadan sürekli başka bir maddeyi aktarılması ve dönüşmesine enerjinin koruma kanunu denir. Yani burada enerjiye olmadan korunmakta ve sürekli olarak başka maddelere aktarılmaktadır.
Enerji bu şekilde dönüşüm ile beraber birçok farklı maddeye geçebilmektedir. Böylece dünyanın varlığı çok daha sağlıklı biçimde devam eder. O yüzden hayat için enerji tüm canlı ve cansız varlıklar adına geçerlidir. Bu yazıyı tekrar ederek enerjiyi daha iyi anlayabilirsiniz.