1. Bor |
Bor, ametal (metal olmayan) sınıfında B harfi ile gösterilen bir kimyasal elementtir. Aslında metal ile ametal arasındaki bir sınırdadır. Bor ilk defa yılında Gay-Lussac, Louis Jacques Thenard ve Sir Davy tarafından bor oksidin potasyum ile ısıtılmasıyla elde edilmiştir. Daha saf bor, ancak bromit veya klorit formlarının tantalyum flamenti vasıtasıyla hidrojen ile reaksiyona sokulmasıyla elde edilmektedir. Bor ismi borun tuzu olan boraks dan türetilmiştir[1]. |
Periyodik cetvelin 3A grubunun ilk ve en hafif üyesidir. Atom numarası 5’ tir. Temel hal elektron konfigürasyonu 1s22s22p1 'dir. İlk üç iyonlaşma enerjisi , ve kJmol-1 'dir ve grup IIIA’ nın diğer elementlerinin iyonlaşma enerjilerinden büyüktürler []. |
[Sayfanın başına dön] |
2. Bor Elementinin Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri:Borun erime noktası belirsizdir, fakat en iyi tahmini erime noktası C ‘dir. |
Atom ağırlığı : | ± g/mol |
Kaynama noktası: | C |
Yoğunluğu : | g /cm3 |
Oksidasyon sayısı : | 3 |
Elektronegatifliği : | |
İyonlaşma enerjisi : | k cal /g atom |
Sertliği : | Mohs |
Atom yarıçapı : | |
Fusıon Isısı : | k cal / g atom |
Buharlaşma Isısı : | k cal / g atom |
Kristal Yapısı : | Hexagonal |
| Şekil Bor’un Kristal Yapısı |
[Sayfanın başına dön] |
Tabii olarak iki tane izotopu vardır, bunlar; 10B (% 18,8 ) ve 11B (%81,2) izotoplarıdır. Her ikisinin çekirdeği spine sahip oldukları için nükleer mağnetik rezonans araştırmalarında kullanılır. Borun radyoaktif izotopları 8B ve 12B ’dirler. |
Kristal bor, önemli ölçüde hafiftir, serttir, çizilmeye karşı mukavemetlidir ve, ısıya karşı kararlıdır. Bor kırmızı ötesi ışığın bazı dalga boylarına karşı saydamdır ve oda sıcaklığında zayıf elektrik iletkenliğine sahiptir. Yüksek sıcaklıkta iyi bir iletkendir. Kristal bor kimyasal olarak inerttir. Bor hidroklorik ve hidroflorik asitlerle kaynatıldığında bozulmaz. Sadece çok ince öğütülmüş bor, konsantre nitrat asidi ile yavaş oksitlenir. |
Bor’ u saf olarak elde etmek zordur. % safsızlıkta bor, borik asidin magnezyum ile indirgenmesinden amorf halde elde edilir ve safsızlığı baz ve asit ile yıkanarak filtre edilir. Elde edilen bor, oksit ve bor bulunduran bileşikleri ihtiva eder ve küçük kristaller halinde koyu kahve renklidir. Bor, tungsten yüzeyinde bor oksidin hidrolizi ile elde edilir. Bor’ un 5 allotropu bilinir [1]. |
Bor, biri amorf ve altısı kristalin polimorf olmak üzere, çeşitli allotropik formlarda bulunur. Alfa ve beta rombohedral formlar en çok çalışılmış olan kristalin polimorflarıdır. Alfa rombohedral yapısı °C’ nin üzerinde bozulur ve °C’ de beta rombohedral form oluşur. Amorf form yaklaşık °C’ nin üzerinde beta rombohedrale dönüşür ve her türlü saf bor ergime noktasının üzerinde ısıtılıp tekrar kristalleştirildiğinde beta rombohedral forma dönüşür. |
Borun a-rombohedral yapısı en basit allotropik yapısıdır, ve az bozulmuş kübik sıkı istiflenmede hemen hemen düzenli ikosahedral B12 içerir. Rombohedral birim hücre ao= Å, a=o sahiptir ve 12 adet B atomu içerir. |
Termodinamik olarak borun en kararlı polimorfu b-rombohedral modifikasyonu olup birim hücredeki tane B atomuyla en karmaşık yapıdır (ao= Å, a=o). Temel hücre merkezdeki ikozahedron B12’ nin ikozahedronlarla kuşatılarak oluşturulduğu düşünülebilir. |
İlk olarak hazırlanmış kristal polimorf B, a-tetragonal bor olarak adlandırıldı ve birim hücrede (4B12+2B) 50 bor atomuna sahip olduğu bulundu. Bununla beraber, yapılan son çalışmalar, bu fazın azot ve karbon yokluğunda oluşamayacağını ve hazırlama koşullarına bağlı olarak, B50C2 veya B50N2 formüllerine sahip oldukları görülmüştür. |
Diğer polimorf borun kristal bileşiklerin yapısının özellikle b-tetragonal faz birim hücrede, bor atomunun bulunması, yapıyı daha karmaşık hale getirmiştir []. |
Bor elementinin kimyasal özellikleri morfolojisine ve tane büyüklüğüne bağlıdır. Mikron ebadındaki amorf bor kolaylıkla ve bazen şiddetli olarak reaksiyona girerken kristalin bor kolay reaksiyona girmez. Bor yüksek sıcaklıkta su ile reaksiyona girerek borik asit ve diğer ürünleri oluşturur. Mineral asitleri ile reaksiyonu, konsantrasyona ve sıcaklığa bağlı olarak yavaş veya patlama şeklinde olabilir ve ana ürün olarak borik asit oluşur. |
Bor telleri, plastik ve metallerle kullanılır. Bunların mukavemetini arttırır. 10B ısıya ait veya yavaş elektronları çok iyi absorblar ve nükleer kontrol çubuğu ve kılıf olarak kullanılır. Nötron detektörü olarak kullanıldığı gibi roket yapımında da istifade edilir. Bor ve bor bileşikleri, termoelektrik tipindeki elektrik üreticileri ve yüksek sıcaklıkta emniyetle çalışan yarı iletkenler için infrared (kırmızı ötesi) ışınlara saydam olan pencereleri yapmak için malzeme olarak kullanılır. |
Bor yanıcıdır, fakat tutuşma sıcaklığı yüksektir. Buna ilaveten yanma sonucunda kolaylıkla aktarılabilecek katı ürün vermesi ve çevreyi kirletecek emisyon açığa çıkarmaması gibi bir özelliğe sahip olduğundan dolayı katı yakıt hücresi olarak kullanılmaktadır. |
Kimyasal olarak ametal olan kristal bor, normal sıcaklıklarda su, hava ve hidroklorik / hidroflorik asitler ile soy davranışlar göstermekte, sadece yüksek konsantrasyonlu nitrik asit ile sıcak ortamda borik asite dönüşebilmektedir. |
Bor, yeryüzünde toprak, kayalar ve suda yaygın olarak bulunan bir elementtir. Toprağın bor içeriği genelde ortalama ppm olmakla birlikte ABD' nin batı bölgeleri ve Akdeniz' den Kazakistan' a kadar uzanan yörede yüksek konsantrasyonlarda bulunur. Deniz suyunda ppm, tatlı sularda ise ppm aralığındadır. Yüksek konsantrasyonda ve ekonomik boyutlardaki bor yatakları, borun oksijen ile bağlanmış bileşikleri olarak daha çok Türkiye ve ABD’ nin kurak, volkanik ve hidrotermal aktivitesinin yüksek olduğu olan bölgelerde bulunmaktadır [1]. |
[Sayfanın başına dön] |
3. Bor’ un Tarihçesi Tarihte ilk olarak yıl önce Babiller Uzak Doğu' dan boraks ithal etmiş ve bunu altın işletmeciliğinde de kullanmışlardır. Mısırlıların da boru, mumyalamada, tıpta ve metalurji uygulamalarında kullandıkları bilinmektedir. İlk boraks kaynağı Tibet Göllerinden elde edilmiştir. Boraks koyunlara bağlanan torbalarda Himalayalar’ dan Hindistan’ a getirilmiştir. Eski Yunanlılar ve Romalılar boratları temizlik maddesi olarak kullanmıştır. İlaç olarak ilk kez Arap doktorlar tarafından M.S. yılında kullanılmıştır. Borik Asit ’ lü yılların başında borakstan yapılmış, ’ lü yılların başında ise elementer bor elde edilmiştir . |
Elementel bor yılında Fransız Kimyacı Gay-Lussac ile Baron Louis Thenard ve bağımsız olarak İngiliz kimyacı Sir Humpry Davy tarafından bulunmuştur. |
Modern bor endüstrisi ise yy’ da Marco Polo tarafından Tibet’ ten Avrupa’ya getirilmesiyle başlamıştır. yılında, İtalya’nın Tuscani bölgesindeki sıcak su kaynaklarında Sassolit bulunduğu anlaşılmış ’ de Şili’ de endüstriyel anlamda ilk boraks madenciliği başlamıştır. Nevada, Calıfornia, Caliko Moutain ve Kramer yöresindeki yatakların bulunarak işletilmeye alınmasıyla ABD dünya bor gereksinimini karşılayan birinci ülke haline gelmiştir. Türkiye’ de ilk işletmenin yılında çıkartılan Maadin Nizannamesi uyarınca yılında bir Fransız şirketine işletme imtiyazı verilmesiyle başladığı bilinmektedir. |
yılında Bigadiç ve yılında Mustafa Kemal Paşa yöresindeki kolemanit yatakları bulunmuştur. yılında Kütahya Emet Kolemanit, yılında Eskişehir Kırka Boraks yataklarının bulunması ve işletilmeye başlatılmasıyla Türkiye, dünya bor üretimi içinde % 3 olan payını ’de % 15, ’ de % 39 düzeyine yükseltmiştir [1]. |
[Sayfanın başına dön] |
4. Türkiye Bor Madenciliği Türkiye’de bilinen başlıca borat yatakları Batı Anadolu’da yer almakta ve bu yataklar dünya rezervinin % ’ ine sahip bulunmaktadır. Türkiye rezervlerinin % 37’si Bigadiç, % 34’ ü Emet, % 28 ‘i Kırka ve %1’ i Kestelek bölgesinde bulunmaktadır. |
Bigadiç işletmesinde başlıca bor mineralleri kolemanit ve üleksittir. Boratlar m kalınlıkta tabakalar halinde killer arasında yer alırlar . Kapalı ve açık ocaklardan üretilen tüvenan cevherler ton / yıl tüvenan cevher yıkama kapasiteli konsantratörlerde zenginleştirilerek, mm, mm kolemanit konsantreleri ile 3 - mm ve - 3 mm üleksit konsantreleri elde edilir. |
Bor mineral ve bileşiklerinin ülkemiz içinde kullanılması çok kısıtlıdır. Kırka (Eskişehir) ve Bandırma (Balıkesir) ‘de yer alan tesislerde bor cevherleri rafine ürüne dönüştürülmektedir [1]. |
[Sayfanın başına dön] |
5. Bor Mineralleri Kristal Suyu İçeren Boratlar |
Kernit (razorit) | Na2BH2O |
Tinkalkonit | Na2BH2O |
Boraks (Tinkal) | Na2BH2O |
Sborgit | NaBH2O |
Eakwrit | Na4BH2O |
Probertit | NaCaBH2O |
Üleksit | NaCaBH2O |
Nobleit | CaB6OH2O |
Gowerit | CaB6OH2O |
Florovit | CaB2OH2O |
Kolemanit | Ca2B6OH2O |
Meyerhofferit | Ca2B6OH2O |
İnyoit | Ca2B6OH2O |
Preseit(pandermit) | Ca4B10OH2O |
Tercit | Ca4B10OH2O |
Ginorit | Ca2B14OH2O |
Pinnoit | MgB2OH2O |
Kaliborit | HKMg2B12OH2O |
Kurnakavit | Mg2B6OH2O |
İnderit | Mg2B6OH2O |
Predorazhenskit | Mg3B10O 1/2H2O |
Hidroborasit | CaMgB6OH2O |
İnderborit | CaMgB6O11H2O |
Larderellit | (NH4)2B10OH2O |
Ammonioborit | (NH4)3B15O(OH)H2O |
Veatçit | SrB6OH2O |
p-Veatçit | (Sr, Ca) B6OH2O |
[Sayfanın başına dön] |
Bileşik Boratlar (Hidroksil ve/veya Diğer Tuzlar İle) |
Teepleit | Na2B. (OH) 4Cl |
Bandilit | CuB. (OH) 4Cl |
Hilgardit | Ca2BO8.(OH) 4Cl |
Borasit | Mg3B7O13Cl |
Fluoborit | Mg3(BO3) |
Hambergit | Be2(OH, F) BO3 |
Suseksit | MnBO3H |
Szaybelit | (Mg, Mn)BO3H |
Roveit | Ca2Mn22+((OH)4 (B4O7(OH)2) |
Seamanit | Mn32+(OH) (B (OH)4 (PO4) |
Viserit | Mn4B2O5 (OH, Cl) 4 |
Lüneburgit | Mg3 (PO4)2B2OH2O |
Kahnit | Ca2BAs |
Sulfoborit | Mg3SO4B2O4 (OH)H2 |
| [Sayfanın başına dön] |
Borik Asit |
Sassolit (doğal borik asit) | B(OH)3 |
| [Sayfanın başına dön] |
Susuz Boratlar | |
Jenemejevit | Al6BO(OH)3 |
Kotoit | Mg3B2O8 |
Nordenskiöldine | CaSnB2O6 |
Rodozoit | CsB12Be4Al4O28 |
Varvikit | (Mg, Fe) 3TiB2O8 |
Ludvigit | (Mg, Fe2+) 2Fe2+BO5 |
Paygeit | Fe2+, Mg) 2Fe3+BO5 |
Pinakiolit | Mg3Mn2+Mn23+B2O10 |
Hulsit | (Fe2+Mg2+, Fe3+, Sn4+) 3BO3O2 |
| [Sayfanın başına dön] |
Borofluoritler |
Avagadrit | (K, Cs) BF4 |
Ferruksit | NaBF4 |
| [Sayfanın başına dön] |
Borosilikat Mineralleri |
Akzinit grubu | (Ca, Mn, Fe, Mg) 3Al2BSi4O15 (OH) |
Bakerit | Ca4B4(BO4) (SiO4)3 (OH) 3H2O |
Kapelenit | (Ba, Ca, Ce, Na)3 (V, Ce, La) 6 (BO3)6 Si3O9 |
Karyoserit | Melanoseritin toryumca zengin türüdür. |
Danburit | CaB2Si2O8 |
Datolit | CaBSiO4OH |
Dumortiyerit | Al 7O3 (BO3) (SiO4) 3 |
Grandidiyerit | (Mg, Fe) Al3 BSiO9 |
Homilit | (Ca, Fe) 3B2Si2O10 |
Howlit | Ca2B5SiO9 (OH)5 |
Hyalotekit | (Pb, Ca, Ba) 4 BSi6O17 (OH, F) |
Kornerupin | Mg3Al6 (Sr, Al, B) 5O21 (OH) |
Manondonit | LiAl4 (AlBSi2O10) (OH)8 |
Melanoserit | Ce4CaBSiO12 (OH) |
Safirin | Mg3, 5Al9Si, 5O2 |
Searlesit | NaBSi2O6H2O |
Serendibit | Ca4(Mg, Fe,Al)6 (Al, Fe)9 (Si,Al)6 3O4 |
| [Sayfanın başına dön] |
Turmalin Grubu Mineraller |
Tritom | (Ce, La, YTh5(Si, B)3 (O, OH, F)13 |
İdokr (Vezüvyanit) | Ca10Mg2Al4 (Si4)5 (Si2O7)2 (OH) 4 |
| [Sayfanın başına dön] |
Ticari Bor Mineralleri Aşağıdaki Tablo ’de ticari öneme sahip bor mineralleri ve takip eden bölümde; bu bor minerallerinin özellikleri verilmiştir.
|
Tablo Ticari Önemi Olan Bor Mineralleri |
Mineral | Formülü | % B2O3 | Bulunduğu yer | Boraks (Tinkal) | Na2B4OH2O | | Kırka, Emet, Bigadiç,A.B.D | Kernit(Razorit) | Na2B4O7.+H2O | | Kırka, A.B.D., Arjantin | Üleksit | NaCaB5OH2O | | Bigadiç, Kırka, Emet, Arjantin | Propertit | NaCaB5OH2O | | Kestelek, Emet, A.B.D | Kolemanit | Ca2B6OH2O | | Emet, Bigadiç, Küçükler, A.B.D | Pandermit(Priseit) | Ca4B10OH2O | | Sultançayır, Bigadiç | Borasit | Mg3B7O13Cl | | Almanya | Szaybelit | MgBO2(OH) | | B.D.T. | Hidroborasit | CaMgBOH2O | | Emet |
|
| [Sayfanın başına dön] |
Boraks (Tinkal) |
Boraks’ ın mineral şekli |
Kimyasal Bileşimi | Na2B4O7 . 10H2O |
Kristal Sistemi | Monoklinik |
Kristal Biçimi | Kısa prizmatik kristalli, bazen levhamsı |
İkizlenme | { } yüzeyinde nadiren |
Sertlik | 2 - Mohs |
Özgül Ağırlık | gr / cm3 |
Dizinim | { } mükemmel |
Renk ve Şeffaflık | Renksiz; beyaz, grimsi, yeşilimsi, mavimsi; şeffaf-yarışeffaf |
Çizgi Rengi | Beyaz |
Parlaklık | Camsı bazen toprağımsı |
%B2O3 içeriği | % |
Ayırıcı Özellikleri | Kristal şekli, düşük özgül ağırlığı, suda çözünebilirliği |
Bulunuşu | Tinkal suyunu kaybederek kolaylıkla Tinkalkonit’ e dönüşebilir. Kille ara katkılı Tinkalkonit ve Üleksit ile birlikte bulunur. Ülkemizde Eskişehir-Kırka yataklarından üretilmektedir. Boraks, evaporitik ortamlarda oluşan bir mineraldir. Tuzlu göl sularının evaporasyonu ile oluşur. Karbonatlar, sülfatlar ve halit gibi diğer evaporasyon mineralleri ile birlikte bulunur[5]. |
| [Sayfanın başına dön] |
Kernit (Rasorit) |
Şekil Kernit’ in Mineral Şekli |
Kimyasal Bileşimi | (Na2B4O7.4H2O) |
Kristal Sistemi | Monoklinik, 2 / m uzay grubu : P 2 / c , Hücre parametreleri : a: , b: , c: Å , 53’. |
Kristal Yapısı | B4O6(OH)2) –2n bileşiminde ki poliiyonlar iki üçgen ve dörtyüzlü gruplardan oluşur. Bu poliiyonlar birleşerek b eksenine paralel zincirler yaparlar. Bir BO2OH üçgeni ve BO4 dörtyüzlüleri köşelerde ki oksijeni paylaşarak altı üyeli halka oluştururlar. Üç halka her iki dörtyüzlüdeki köşe oksijen atomlarını paylaşarak bir zincir meydana getirir. Zincirler hidrojen bağları ile birleşerek c doğrultusunda uzanırlar. İki Na atomu beş oksijen atomu ve bir su molekülü ile çevrelenirler. |
Görünüm : | Kristaller () boyunca hafif uzun () doğrultusunda keskin çizgilidir. Bazen kama yüzlerin tekrarlarından ötürü yuvarlak görünümlüdür. Ayrıca dilinebilen kitleler telsel yapılar gösterirler. Masif olabilir. |
İkizlenme : | İkiz düzlemi{ }’dir. |
Kimyasal Bileşimi : | % 22,66 Na2O , % 51,02 B2O3, % 26,32 H2O. |
Sertlik : | 3 Mohs. |
Özgül Ağırlık : | gr / cm3. |
Özellikler : | Üfleç alevinde kabarır ve kolayca eriyerek beyaz karnıbahar biçiminde bir kitle bırakır. Soğuk suda yavaşça çözünür. Sıcak suda ve asitlerde derhal çözünür. Ayrışınca dehidrasyon ile Tinkalkonit’ e dönüşür. |
Bulunuşu : | Türkiye’de Kırka Boraks yataklarında cevher kütlesinin alt kısımlarında oluşmuştur. Renksiz, saydam, iğne biçiminde kristalleri grup halindedir. Tek kristallerin uzunluğu 10 cm’ e ulaşır [5]. |
| [Sayfanın başına dön] |
Üleksit |
Şekil Üleksit’ in Mineral Şekli |
Kimyasal Bileşimi | (NaCaB5O9.8H2O) |
Kristal Sistemi | Triklinik , hücre parametreleri : a=, b=, c= Å , =90 16’ , = 08’ , = 07’. |
Kristal Biçimi | Genellikle iğnemsi kristalli; merceksi ya da nodüler, ışınsal, pamuk yumağı şekilli . |
Kristal Yapısı | Yapıdaki B5O6(OH)6 polianyonu izoledir ve 2 B-O üçgeni ve 3 B-O dörtyüzlüsünden oluşur. |
Kristal Bileşimi | % 7,65 Na2O, % 18,85 CaO ,% B2O3, % H2O |
Sertlik | Mohs. |
Özgül Ağırlık | gr / cm3 |
Dilinim | { } Mükemmel, { } iyi . |
Renk ve Şeffaflık | Beyaz, renksiz, ipeksi; şeffaf |
Parlaklık | Camsı |
Ayırıcı Özellikleri | Pamuk yumağı şekli, düşük yoğunluğu, soğuk suda çözünmeyip sıcak suda çözünmesi. |
Ayrışması | Ayrışarak jips ve Kolemanit’ e dönüşür. |
Bulunuşu | Türkiye’de Emet, Kırka, Bigadiç borat yataklarında yaygın olarak ve Bigadiç yatağında ikinci cevher olarak bulunur. Masif, karnabahar, lifsel, koni, rozet, pamuk yumağı ve çubuksal görünümler sergiler. Emet yataklarında üç farklı düzeyde rastlanır. Burada kolemanit ve hidroborasit ile birliktedir. Kırka’ da borat yatakları içinde boraks, kolemanit ve inyonit ile; kil tabakaları içinde ise kurnakovit ve inderit ile birlikte bulunur. Dünyada ise Arjantin' de bulunmaktadır[5]. |
Isıl işlemler altında, hidratlı bor minerallerinden olan Üleksit bünyesinde ki kristal suyunu kaybeder ve bu esnada mineralojik yapısal değişmelere maruz kalır. |
Üleksit ısıl bozulmasını C arasında iki aşamalı dehidrasyon ve iki aşamalı dehidroksilasyon reaksiyonları ile olup, C ve C ’de endotermik DTA piki verir. Bu esnada üleksitin yapısı önce dehidrasyonun ilk aşamasında ( C) NaCaB5O6(OH)3.3H2O, daha sonra dehidrasyonun ikinci aşamasında ( C) NaCaB5O6.H2O kristal fazına dönüşmüştür. |
Dehidrosiklasyon reaksiyonları ile amorflaşma olmuştur. Yapı önce dehidrosiklasyonun ilk aşamasında ( C) NaCa5O6(OH)6.H2O ve amorf fazlarından oluşan çok fazlı heterojen bir yapıya, dehidrosiklasyonun ikinci aşamasında da ( C) tamamen amorf yapıya dönüşmüştür. Bu aşamalı su buharı çıkışı sırasında yapıda çok sayıda mikron boyutlu çatlaklar oluşmuş ve yapı parçalanmadan tane şeklini korumuştur. Oluşan çatlaklar üleksitin porozite derecesini arttırmıştır. Amorflaşan yapı önce C’ de NaCaB5O9 şeklinde kristallenmiş, C’ de ise CaB2O4 şeklinde yeniden kristallenip NaB3O5 amorf fazda kalmıştır []. (Şekil ). |
| [Sayfanın başına dön] |
Kolemanit | |
Şekil Kolemanit’ in Mineral Şekli |
Kimyasal Bileşimi | Ca2B6O11.5H2O |
Kristal Sistemi | Monoklinik , hücre parametreleri : |
Kristal Biçimi | Çoğunlukla eş boyutlu ve kısa prizmatik kristalli; masif, kompakt, tanesel. |
Kristal Yapısı | Kolemanitte a ekseni doğrultusunda uzanan zincirler Ca iyonları ile yatay olarak iyonik bağlanarak tabaka oluştururlar. Tabakalar zincirlerdeki hidroksil gruplar ve su molekülleri nedeni ile H bağları ile tutulurlar. Zincir biçimi (B3O4(OH)3)-2 bileşimindedir. Burada bir BO3 üçgeni bir BO3(OH) dörtyüzlüsü ve bir BO2(OH)2 dörtyüzlüsü köşe paylaşarak bir halka oluştururlar. |
Kimyasal Bileşimi | % CaO , % B2O3, % H2O. |
Sertlik | Mohs. |
Özgül Ağırlık | gr / cm3. |
Dilinim | { } |
Renk ve Şeffaflık | Renksiz, beyaz; şeffaf - yarı şeffaf . |
Parlaklık | Camsı . |
Ayırıcı Özellikleri | Kristal formu, mükemmel dilinimi, diğer boratlardan daha sert olması, üfleç alevinde çatırdar, kıvrılır, sinterleşir ve erir. Sıcak HCl’ de çözünür. Çözelti soğuyunca borik asit ayrılır. Ayrışınca kalsite dönüşür. İnyoit üzerine kolemanit psödomorfları gözlenir. Üleksit ve hidroborasitten oluşabilir. Kolemanit üzerinde hidroborasit ve Veaçit-A ornatmalarına rastlanır. |
Bulunuşu | Kurak iklim bölgelerindeki playa ve tuz göllerinde boraks ile birlikte oluşur. Türkiye’ de Emet, Bigadiç, Kestelek, Kırka, Sultançayır, borat yataklarında yaygın olarak oluşmuştur. Kırka hariç diğer yatakların esas cevheridir. Buralardaki kolemanitlerde izlenen görünümler; ışınsal dokulu yumrular (nodül), masif taneli saçılmış kristaller yıldızsal, nodüllerin etrafında lifsel tabakalar, kil ara katkılı tabakalar bazen breşler halinde, boşluklarda (jeodik) , yassı öz biçimli kristaller halindedir [5]. |
DTA ile yapılan çalışmada C’ de su ayrışmasının tamamlandığı görülür. İkinci endotermik reaksiyon ile kafes değişimi ve arkadan yeni kristal oluşumu (yeni kafes oluşumu) kademeli ekzotermik pikler ile görülmektedir. İlk eriyik başlangıcı C’ de, ancak ana eriyik bölgesi yaklaşık C’ de oluşmaktadır. Eriyikten az miktarlı ve stabil bir fazın kristalizasyonu olduğu ancak ısıtmanın devam etmesi ile tamamen eriyik haline dönüştüğü açıkça görülmektedir []. |
| [Sayfanın başına dön] |
Pandermit (Priseit) |
Şekil Pandermit’ in Mineral Şekli |
Kimyasal Bileşimi | Ca4B10O19 . 7H2O |
Kristal Sistemi | Triklinik |
Kristal Biçimi | Nodüler ya da düzensiz kütleler halinde; yumuşak-sert tebeşirimsi ve kompakt. |
Kimyasal Bileşimi | % CaO , % B2O3, % H2O. |
Sertlik | 3 - Mohs. |
Özgül Ağırlık | gr / cm3. |
Dilinim | { } Mükemmel . |
Renk ve Şeffaflık | Beyaz. |
Parlaklık | Toprağımsı . |
Ayırıcı Özellikleri | Şekli, mükemmel dilinimi, akkor ateşte erir, suda çözünmez, asitlerde kolayca çözünür. |
Bulunuşu | Beyaz renkte ve masif olarak teşekkül etmiş olup kireçtaşına benzer. Aragonit ile birlikte, sıcak su kaynaklarının meydana getirdiği çökellerde oluşur. Kil ve jips yataklarında da bulunur. Türkiye’ de Bigadiç-Sultançayır ve Kırka-Borat yataklarında bulunmuştur. Pandermit buralarda nodüler ve bir tona yaklaşan kitleler halinde kil ve jips yataklarının altında görülür. Kırka ‘da Ca-borat zonu üstünde, killi seviye içinde yumrular ve masif kütleler halindedir [5]. |
X-ışını toz difraksiyon desenlerinden de görüldüğü gibi Pandermit minerali saf olarak bulunmamakta, bir miktar Howlite minerali safsızlığını içermektedir. (Şekil ) |
DTA / TGA eğrisi incelendiği zaman C civarında su kaybıyla beraber bir faz değişimi gözlenmiştir. (Şekil ) |
| [Sayfanın başına dön] |
Borik Asit (H3BO3) | |
Borik asit yavaş yavaş ısıtıldığı zaman suyunu kaybederek metaborik asite dönüşür . Meta borik asidin 3 ayrı kristal modifikasyonu vardır. |
Ortorombik metaborik asit | (HBO2 -III, ergime noktası : C) |
Monoklinik metaborik asit | (HBO2 -II, ergime noktası : C) |
Kübik metaborik asit | (HBO2 –I, ergime noktası : C) |
Sıcaklık C’ nin üzerine çıkmadığı sürece dehidrasyon HBO2 formunda kalır. Daha yüksek sıcaklıklarda borik asit bünyesindeki tüm su uzaklaştırılarak susuz borik asit elde edilir. Kristal susuz borik asit C’ de erir. Amorf susuz borik asit belli bir ergime derecesine sahip değildir. Yaklaşık C’de yumuşamaya başlar ve yaklaşık C’ de tamamen akışkan hale gelir. Borik asidin (H3BO3) tamamen ayrışması sonucunda bor oksit (B2O3) oluşur. |
TGA analizinde C arasında elde edilen ağırlık kaybı % dir. Bu da borik asidin ağırlık kaybıdır []. (Şekil 4. 40) |
| [Sayfanın başına dön] |
Hidroborasit | |
Kimyasal Bileşimi | CaMgB6O 6H2O |
Kristal Sistemi | Monoklinik, hücre parametreleri : a= , b= , c= Å , = 48’. |
Kristal Yapısı | B3O4(OH)3 polianyonu bir üçgen ve iki dörtyüzlüden oluşur. Bunlar c ekseni boyunca uzanan zincirler yaparlar. |
Görünüm | Kristalleri () doğrultusunda uzun ve {}‘e paralel yassıdır. Genellikle lifler ışınsal veya çubuksal topluluklar oluşturur. Kompakt ince taneli olabilir |
Dilinim | {} mükemmel. |
Parlaklık | Cam, telsel kitlelerde ipek. |
Renk | Saf renksiz-beyaz saydam. |
Kimyasal Bileşimi | % CaO , % 75 MgO , % B2O3 , % H2O |
Özellikleri | Üfleç alevinde erir ve saydam cam verir. Kapalı tüpte asit karakerli su verir. Asitlerde kolayca erir. Soğuk suda hemen hemen çözünmez. Kaynar suda kısmen çözünür. |
Bulunuşu | Bir merkezden ışınsal ve iğne şeklindeki kristallerin rasgele yönlenmiş ve birbirini kesen kümeler halinde bulunur. Türkiye’de Emet, Kırka, Bigadiç borat yataklarında oldukça sık görülür. Kolemanit, Üleksit bazen Tünelit ve Veaçit-A ile birlikte rastlanır. İğne şeklinde kristalleri koni biçiminde topluluklar oluşturur. Ayrıca ışınsal dokulu yumrular ve bunların rastgele konumları ile oluşan topluluklar gösterir [5]. |
| [Sayfanın başına dön] |
Probertit (NaCaBH2O) | |
Kirli beyaz, açık sarımsı renklerde olup ışınsal ve lifsi şekilli kristaller şeklinde bulunur. Kristal boyutları 5 mm ile 5 cm arasında değişir. B2O3 içeriği % ’ dır. Kestelek yataklarında üleksit ikincil mineral olarak gözlenir. Ancak Emet' te tekdüze tabakalı birincil olarak ve Doğanlar, İğdeköy bölgesinde kalın tabakalı olarak oluşmuştur [5]. |
| [Sayfanın başına dön] |
Boraks Pentahidrat | |
Kimyasal Formülü | Na2B4O7.5H2O |
Yoğunluğu | 1, g / cm3 |
Aşındırıcılığı | yüksek |
Bazik yapıda rombohedral kristalli tinkalkonit olarak da adlandırılan bir bor bileşiğidir. Sulu çözeltilerde C’ nin üzerinde hızla kristalleşme özelliğine sahiptir [5]. |
Doğada tinkal minerali olarak bulunan boraks dekahidrat 50 C’ de ısıtıldığında boraks pentahidratı vermektedir. Boraks pentahidrat C’de boraks dihidrata, C’ de boraks monohidrata ve C’ de ise susuz boraksa dönüşür [8]. (Şekil ) |
| [Sayfanın başına dön] |
Bor Oksit | |
Borun temel oksidi bor oksittir (B2O3 E.N oC, KN oC). Kristallenmesi en zor olan maddelerden biridir ve 'ye kadar yalnızca camsı hali bilinirdi. Genellikle borik asidin dikkatlice, dehidrasyonuyla hazırlanır. |
Normal kristal yapısı (d= g / cm3) oksijen atomlarının içerisine katılmış BO3 gruplarının üç boyutlu ağını içerir, fakat oC 'de 35 kbar basınç altında yoğun bir formu vardır ve düzensiz iç bağlantılı tetrahedral BO4’ ten yapılanır. B2O3’ ün (d= g / cm3) camsı halinde muhtemelen 6 üyeli (BO)3 halkasının hakim olduğu sıralı trigonal BO3 birimlerinin ağını içerir, yapı yüksek sıcaklıklara gittikçe düzensizleşmeye başlar ve oC’nin üzerinde polar –B=O grupları oluşur [9]. |
Şekil B2O3-H2O sistemi faz diyagram |
Erimiş B2O3 karakteristik olarak borat camlarına renk vermek üzere metal oksitlerin çoğunu çözer. En önemli uygulamaları kolay uygulanabilirlikleri ve termal genleşme katsayısının küçüklüğü sebebiyle bor silikat camlarının yaygın olarak kullanıldığı cam endüstrisindedir. |
| [Sayfanın başına dön] |
Ortoborik Asit | |
Ortoborik asit B(OH)3, bor bileşiklerinin çoğunun hidrolizinin son ürünüdür ve genellikle boraksın sulu çözeltisinin asitlendirilmesiyle yapılır. Şekil ’ de gösterildiği gibi düzlemsel sıralı BO3 birimlerine asimetrik H bağlarının katıldığı kristaller,beyaz,şeffaf ve kar tanesi yapısındadır. Düzlem içindeki kısa O—HO pm uzaklığının aksine kristaldeki ardışık tabakalar arasındaki uzaklık pm olduğu Şekil ’de görülmektedir. B(OH)3 çok zayıf bir monobazik asittir ve proton vermektense hidroksil iyonu olacak şekilde davranır. B(OH)3 + 2H2O Û H3O+ + B(OH)4- pK= () |
Şekil H3BO3’ ün Tabakalı Kısmı |
Şekil H3BO3’ ün Kristal Yapısı |
Polihidrik alkollerle şelatlaşması asitliğini arttırır ve bu analitik kimyada kullanılmasının temelini oluşturur. pK, asitlik denge sabitinin 104 ’ten daha büyük bir faktörle artış göstermesiyle düşer. |
B(OH)3 susuz H2SO4’ te kuvvetli bir asit olarak davranır. |
B(OH)3 + 6H2SO4® 3H3O+ + 2HSO4- + [B(HSO4)4]- () |
Diğer reaksiyonları B(OR)3 vermek için ROH/H2SO4 'le ve güçlü indirgen ayıracı Na[BH(OR)3] vermek için THF 'de NaH’ la koordinasyonunun esterleşmesini içerir. H2O2 ile reaksiyonu muhtemelen mono peroksiborat anyonu içeren peroksoborik asit çözeltilerini verir. Floroborik asitlerin sulu çözeltilerinin, tam bir serisi bilinir ve birkaçı saf olarak izole edilebilir. |
H[B(OH)4], H[BF(OH)3], H[BF2(OH)2], H[BF3OH], HBF4 hipohalojen anologları [B(OH)3(OX)]- (X=Cl, Br) son zamanlarda, NaOX içeren B(OH)3’ ün sulu çözeltilerinde karakterize edilmektedir [11]. |
[Sayfanın başına dön] |
Metaborik Asit |
B(OH)3’ ün oC’ nin üzerinde kısmi dehidrasyonu birkaç kristal modifikasyonu bulunan metaborik asitin (HBO2) oluşmasını sağlar. |
Ortorombik HBO2, H bağlarıyla tabakalar içerisinde halka oluşturan trimerik B3O3(OH3) birimlerini içerir; tüm B atomları 3 koordinasyon yapar. Monoklinik HBO2, B atomlarının bazılarının 4 koordinasyon yaptığı B3O4(OH)(H2O) zincirleriyle meydana getirilir. Halbuki kübik HBO2, H bağlarıyla tetrahedral BO4 gruplarının oluşturduğu kafes bir yapıya sahiptir. |
Şekil Tek Tabakalı HBO2 'de Atomların Düzeni |
[Sayfanın başına dön] |
Boratlar |
Bor minerallerinin sınıflanması kristal yapılarına, kristal yapılarındaki karmaşık bor-oksijen polianyonlarına göre yapılmaktadır. Bor üç oksijen ile çevrelenerek bir üçgen veya dört oksijen ile bağlanarak bir dört yüzlü oluşturur. Bu B-O üçgenleri ve dörtyüzlüleri köşe paylaşarak polinükleer anyonları yaparlar. Hidroksilli boratların polianyonlarında iki bor ile paylaşılamayan oksijenlere bir proton eklenir ve bunlar hidroksil gruplarını oluştururlar. Bu polianyonlar bir molekül su bırakarak çeşitli biçimlerde birleşir ve değişik bor minerallerini meydana getirirler. |
Metal boratların yapı kimyası, sitokiyometrisi ve faz bağıntıları jeokimyasal karmaşıklıklar ve teknolojik önemlerinden dolayı yaygın olarak çalışılmaktadır. Boratların yapısal biriminde mononükleer, bi, tri, tetra veya pentanükleer çok boyutlu ağ içeren yapılanmaların var olduğu bilinir. Kristal metal boratlarda bağların temelini oluşturan temel yapı prensipleri aşağıdaki gibidir. |
1) Hidratlaşmış boratlarda, proton alabilen oksijen atomları aşağıdaki sırada protonlanır: Mevcut protonlar ilk önce serbest O-2 iyonlarını serbest OH- iyonlarına dönüştürür. İlave protonlar borat iyonunda tetrahedral oksijen ve üçgen düzlem oksijen atomları tarafından kullanılır. Daha sonra ilave edilen protonlar da serbest OH- iyonlarını suya dönüştürür. |
2) Hidratlanmış ada gruplar ayrıştırılmadan, çeşitli yollarla polimerize edilebilir; bu işlem polianyon kafes içinde, bor-oksijen bağlarının kırılmasıyla meydana getirilebilir. |
3) Kompleks borat polianyonları tek bir kenar grubunun bağlanmasıyla değiştirilebilir. |
4) İzole edilmiş B(OH)3 grupları veya onların polimerleri diğer anyonların varlığında mevcuttur. |
Borat yapıları, içerdikleri BO3 koordinasyon grupları birim alınarak şöyle sınıflandırılır: |
|
Oksijen : Bor Oranı Borat Yapısı |
|
Monomerik üçgen BO3 birimi içeren mineral ve bileşik örnekleri, nadir toprak ortoboratları MIIIBO3, CaSnIV(BO3)2 minerali ve Mg3(BO3)2 'dir. Binükleer düzlem üçgen birimleri Mg2B2O5, Co2IIB2O5 ve Fe2IIB2O5 poliboratlarında bulunur. Trinükleer siklik birimler NaBO2 ve KBO2 metaboratlarında bulunur. Sitokiyometrik BO2 'nin sonsuz zincirleri içerisinde BO3 birimlerinin polinükleer bağlantısı ve düzlem BO3 birimlerinin üç boyutlu bağlantısı B2O3 camlarında meydana gelir. |
Şekil Na2B4O7H2O’nun Kimyasal Yapısı |
Monomerik tetrahedral BO4 birimi, TaVBO4 zirkon türü bileşikte, TaNbBO4 ve Ca2H4BaSVO8 minerallerinde bulunur. Tetrahedral [B(OH)4]- birimi Na2[B(OH)4]Cl ve CuII[B(OH)4]Cl ‘de meydana gelir. Binükleer tetrahedral birimler Mg[B2O(OH)6] 'da, siklik binükleer tetrahedral yapıda NaBO3.4H2O 'da bulunur. Tetrahedral olarak koordine olmuş BO3(OH) birimlerinin tabakaları sıkıştırılarak oluşan kompleks polinükleer bir yapı CaB(OH)SiO4’ te bulunur. Tamamen üç boyutlu polinükleer yapı NaBSi3O8 ve Zn4B6O13 minerallerinde ve BaSO4 ve BPO4 ’te bulunur. Hem düzlem BO3 hem de tetrahedral BO4 birimi içeren polinükleer birime paylaşılmış genel oksijen atomları katıldığı zaman son derece karmaşık bir yapı meydana gelir. |
Boraksın tetramerik yapısı, Na2B4O7H2O, genel bir köprü oksijen atomuyla bağlı iki tetrahedral grupla, iki üçgen düzlem grupların sıralandığı B4O5(OH)42- polianyonundan oluşur. Şekil 'de görülmektedir. |
[Sayfanın başına dön] |
Şekil Boraksta Hidrojen Bağlı [B4O5(OH)4]2-İyonun Sistemi |
Yukarıda verilen bilgilerin ışığı altında borat kimyasının yapısal sınıflandırılması Tablo ' de verilmektedir. |
|
Borofosfatlar |
Borofosfatlar metal oksitlerin bor oksit ve fosfor pentaoksit ile meydana getirdiği komplex yapılardır. Bu yapılarda metal katyonu oksijenle oktahedral bir koordinasyon yapmaktadır. Bor ve fosfat ise PO4, BO4 ve BO3 (tetrahedral ve trigonal ) simetrisiyle yapıda yer almaktadır. |
Sulu çözeltilerde gerçekleştirilen reaksiyonlarda ayrıca OH ve H2O da ortamın pH ‘sına göre koordinasyona katılmaktadır. Son yıllarda yapılan araştırmalarda bazı borofosfatların alüminyum fosfatlar gibi zeolit düzeninde olduğu belirlenmiştir. Bu durumda moleküler elek, lineer olmayan optik malzemeler ve katalizör olarak kullanılabilme olanakları araştırılmaktadır []. |
Borofosfatlar MxOy -B2O3 -P2O5-(H2O) dizgesinin geçiş yapıları olup BO3, BO4 ve PO4 şekilsel anyonları yapısında içermektedir. Doğrusal olmayan optik (nonlinear optic), manyetik ve elektrooptik özelliklerinden dolayı borat ve fosfat bileşikleri ileri malzeme eldesinde önem kazanmıştır. Yeni borofosfatların eldesi ve tanımlanması ileri ve yüksek teknolojide faydalı kullanım alanları bulunduğundan büyük önem taşımaktadır ve bu yüzden son yıllarda borofosfat malzemeleri geniş çalışma alanı bulmuştur. (BPO7) türündeki Mg3(BPO7) ve Co3(BPO7) bileşikleri laboratuvarlarda üretilmiştir [10]. |
Bir polimer tutkal içinde, düzenlice dağılmış M(BPO5) tozları metal yüzeyini korozyondan korumak için kullanılır. Koruyucu karışım başka pigment ve tutkalları da içerir. Genellikle nemli havada kalsiyum borofosfat çamuruyla kaplanmış çelik levhanın korozyondan korunması Ca-borat-Ca-profosfat karışımıyla kaplanmış, çelik levhadan daha iyidir. Metal borofosfatların farklı türevleri antioksidan olarak kullanılır. Alüminyum borofosfat, killer ve fosfatların tutkalı olarak kullanılır [12]. |
Öropyum (Eu) elementi içeren stronsyum borfosfat ve baryum-mağnezyum alüminatın ışığa duyarlı olduğu bulunmuştur ve güneş enerji araştırmalarında kullanılmıştır [13]. |
Lityum borfosfat, tekrar şarj edilebilir lityum iyon pillerinde kullanılmaktadır. |
BPO4, endüstride, hidrataston, dehidratasyon ve oligomerizasyonu içeren birçok reaksiyonda katalizör olarak kullanılır []. |
Borofosfat, cam-seramik bileşimlerinde, katot ışını tüplerinde ve plazma gösteri panellerinde floresans özelliğinden dolayı da kullanılmaktadır [16]. |
[Sayfanın başına dön] |
6. Bor Ürünlerinin Başlıca Kullanım Alanları |
Çok çeşitli sektörlerde kullanılan bor mineralleri ve ürünlerinin kullanım alanları giderek artmaktadır. Üretilen bor minerallerinin % 10 'a yakın bir bölümü doğrudan mineral olarak tüketilirken geriye kalan kısmı bor ürünleri elde etmek için kullanılmaktadır. Tablo ’ de bor mineral ve bileşiklerinin kullanım alanları verilmiştir. |
6.1 Cam Sanayi [Sayfanın başına dön] |
Bor; pencere camı, şişe camı v.b. sanayilerde ender hallerde kullanılmaktadır. Özel camlarda ise borik asit vazgeçilemeyen bir unsur olup, rafine sulu / susuz boraks, borik asit veya kolemanit / boraks gibi doğal haliyle kullanılmaktadır. Çok özel durumlarda potasyum pentaborat ve bor oksitler kullanılmaktadır. Bor, ergimiş haldeki cam ara mamulüne katıldığında onun viskozitesini arttırıp, yüzey sertliğini ve dayanıklılığını artırdığından ısıya karşı izolasyonun gerekli görüldüğü cam mamullerine katılmaktadır. |
Camın ısıya dayanmasını, cam imalatı sırasında çabuk ergimesini ve devitrifikasyonun önlenmesini sağlayan bor; yansıtma, kırma, parlama gibi özelliklerini de arttırmaktadır. Bor, camı asite ve çizilmeye karşı korur. Cam tipine bağlı olarak; cam eriyiğinin % ile % ' ü bor oksitten oluşmaktadır. Örneğin Pyrex' de % B2O3 vardır. Otolar, fırınlar, çamaşır makinaları, çanak / çömlek v.b. de bu tür camlar tercih edilmektedir. A.B.D.' de bu tür cam üreten ' e yakın firma vardır. Biri de Corning Glass Works' dur. General Electric, Andron Hocking önemliler arasında yer almaktadır. |
|
[Sayfanın başına dön] |
Cam Elyafı |
Kullanılan bor oksidin A.B.D.' de % 40' ı, Batı Avrupa' da % 14' ü yalıtımlı cam elyafına harcanmaktadır. Ergimiş cama % 7 borik oksit verecek şekilde boraks pentahidrat veya üleksit - probertit katılmaktadır. Maliyetine bağlı olarak sulu veya susuz tipleri kullanılmakta, bazı hallerde de borik asitten yararlanılmaktadır. Arzulanan yalıtım derecesine göre çeşitli spesifikasyonlar tanımlanır: R-1, R-7 v.b. gibi. Roll, loft veya sünger halinde imal edilmektedir. Binalarda yalıtım amacıyla kullanılmaya başlanmıştır. |
Hafifliği, fiyatının düşüklüğü, gerilmeye olan direnci ve kimyasal etkilere dayanıklılığı nedeniyle plastiklerde, sınai elyaf v.b. de, lastik ve kağıtta yer edinmiş olan cam elyaf, kullanıldığı malzemelere sertlik ve dayanıklılık kazandırmaktadır. Böylece sertleşmiş plastikler otomotiv, uçak sanayilerinde, çelik ve diğer metalleri ikame etmeye başlamıştır. Ayrıca spor malzemelerinde de (kayaklar, tenis raketleri v.b.) kullanılmaktadır. Yapılmakta olan araştırmalar yeni kullanım alanlarının da olacağını göstermektedir. Trafik işaretleri, karayolu onarımı birer örnek olarak verilebilir. Bu gibi mamullerde cam elyafı kullanıldığından, rafine kolemanit tercih edilmektedir. İngiltere' de oto başına 75 kg. cam yünü tüketilmektedir. Fransa' da Renault firması, üzerine polyester paneller monte edilen metal şasi imalatına girişmiştir. B2O3' e olan toplam talebin A.B.D.' de % 13' ü, Batı Avrupa' da % 7' si bu tür elyaftan kaynaklanmaktadır. Otomobillerde borun kullanılması, arabaların ağırlığını azaltmakta ve dolayısıyla yakıt tüketimini azaltmaktadır. Ayrıca, araçlarda paslanmayı geciktirmektedir. |
[Sayfanın başına dön] |
Optik Cam Elyafı |
Işık fotonlarının etkin biçimde transferini sağlamaktadır. İngiliz Felecon' un ürettiği yeni bir elyaf saniyede milyon baytı 27 km uzağa taşıyabilmektedir. Bu lifler % 6 borik asit ihtiva etmektedir. Phillips' in Hollanda' daki fabrikasında bu lifler üretilmektedir. |
[Sayfanın başına dön] |
Seramik Sanayi |
Emayelerin viskozitesini ve doygunlaşma ısısını azaltan borik oksit % 20' ye kadar kullanılabilmektedir. Özellikle emayeye katılan hammaddelerin % ' si borik oksit olup, sulu boraks tercih edilir. Bazı hallerde borik oksit veya susuz boraks da kullanılır. |
Metale kaplanan emaye, onun paslanmasını önler ve görünüşüne güzellik katar. Çelik, alüminyum, bakır, altın ve gümüş emaye ile kaplanabilir. Emaye aside karşı dayanıklılığı arttırır. Mutfak aletlerinin çoğu emaye kaplamalıdır. Banyolar, kimya sanayi teçhizatı, su tankları, silahlar v.b. de kaplanır. |
yılında Endüstriyel ülkelerin, seramik endüstrisinin borat tüketimi 69 ton civarında gerçekleşmiştir. Seramiği çizilmeye karşı dayanıklı kılan bor, % miktarında kolemanit halinde sırlara katılır. |
[Sayfanın başına dön] |
Temizleme ve Beyazlatma Sanayi |