Ribozom Özellikleri Ve Görevleri

Ribozom Nedir?

Ribozom: Canlıya özgü proteinleri sentezleyen hücre organellerine ribozomlar denir.

Yukarıdaki tanımdan da anlaşılacağı üzere protein moleküllerinin sentezi ribozomlarda gerçekleşir. Ribozom hücrenin en küçük organelidir ve zarsızdır. Ribozomların yapısını rRNA ve proteinler oluşturur. Büyük alt birim ve küçük alt birimden oluşur. Hücrenin protein seviyesine göre hücrede milyonlarca ribozom olabilir. Salgı yapan hücrelerde ribozom sayısı daha fazladır.

Tüm canlı hücrelerde ribozomlar bulunur. Ancak virüsler hücresel olmadıkları için virüslerde bulunmaz. Hücrelerdeki ribozomların büyüklüğü, hücre tipine ve hücrenin dinlenip dinlenmemesine ve çoğalması gibi faktörlere bağlı olarak değişir. En küçük organeldir ve  nanometre boyutlarındadır.

Ribozomlar bütün prokaryot ve ökaryot hücrelerde bulunan bir organeldir. Prokaryot hücrelerin ribozomları ökaryot hücrelerin ribozomlarından biraz daha küçüktür.

Ökaryot hücrelerde ribozomlar sitoplazmada serbest hâlde, granüllü endoplazmik retikulumların dış yüzeyinde, çekirdek zarlarının dış yüzeyinde, mitokondri ve plastitlerde bulunur. Ribozomlar ökaryot hücrelerin çekirdekçiğinde sentezlenir. Ökaryot hücrelerde ribozomlar yaklaşık olarak yarı protein ve yarı rRNA&#;dır. Ökaryot hücrelerde büyük alt birim 60S, küçük alt birim ise 40S&#;tir.

Prokaryot hücrelerde ribozomlar sitoplazmada serbest hâlde bulunurlar. Prokaryot hücrelerde ribozomlar kabaca yüzde 40 protein ve yüzde 60 rRNA&#;dır. Prokaryot hücrelerde büyük alt birim 50S, küçük alt birim 30 S&#;tir.

Ribozomlar, genetik kodda taşınan bilgilerin protein moleküllerine dönüştürüldüğü yerlerdir. Yeni oluşturulan proteinler kendilerini ribozom bölgesinden ayırır ve kullanılmak üzere hücrenin diğer bölümlerine göç ederler.

Ribozom Çeşitleri

Ribozomlar üç çeşittir. Bunlar;

1. rRNA (Ribozomal RNA)
2. mRNA (Mesajcı RNA)
3. tRNA (Taşıyıcı RNA)

Şimdi bu anlattıklarımızı başlıklar altında özetleyelim;

Ribozom Özellikleri ve Yapısı

• Hücrenin en küçük organelidir ve zarsızdır.
• Tüm canlı hücrelerde ribozomlar bulunur.
• Yapısı rRNA ve proteinlerden oluşur.
• İki alt birimi vardır. Büyük alt birim ve küçük alt birim.
• Hücrede milyonlarca ribozom bulunabilir.

Ribozom Görevleri

1. Protein moleküllerinin sentezini yaparlar. Yani genetik kodda taşınan bilgiler protein moleküllerine dönüştürülür.
2. Protein ve enzim sentezler.
3. Ribozomlar, peptidil transferi ve peptidil hidrolizi olarak adlandırılan oldukça önemli iki biyolojik işlemde katalizör görevi görür.
4. Amino asitleri, mesajcı RNA (mRNA) molekülleri tarafından belirtilen sırada birbirine bağlar.

Ribozom Hakkında Sorular ve Cevaplar

Aşağıdaki sorulara cevap verebiliyorsanız, bu konuyu anlamışsınız demektir.

1. Ribozom nedir?
2. Ribozom özellikleri nedir?
3. Ribozomun yapısı nasıldır?
4 Ribozom ne işe yarar?
5. Ribozom görevleri nelerdir?
6. Ribozom alt birimleri nelerdir?
7. Virüslerde ribozom bulunur mu? Neden?
8. Ribozomların sayısı ve büyüklüğü hakkında bilgi veriniz.
9. Ribozomlar ökaryot ve prokaryot hücrelerde nerelerde bulunur?
Ribozom çeşitleri nelerdir?

Sponsorlu Bağlantılar

Facebook

WhatsApp

Pinterest

E-Mail

Virüsler hariç bütün hücrelerde bulunan ribozom, büyüklüğü Angstrom arasında değişen en küçük organeldir. Ribozomlarda protein sentezi yapılır. Hücreye giren aminoasitler burada protein haline getirilir. Proteinler hücrenin en önemli yapıtaşları olduğu için ribozomlar da hücrenin en önemli organelidirler. İzole edilmiş ribozomlar, hücre dışında gerekli ortam hazırlandığında protein sentezi yapılır.

Ribozom, ribozomal RNA (rRNA) ve proteinlerden oluşmuştur ve hücrenin protein sentez yerlerine verilen addır. Tüm canlı hücrelerde bulunur. Virüsler hücresel değildir. Virüslerde bulunmaz. Sitoplazmada serbest veya endoplazmik retikulum&#;a bağlı olarak bulunan Å (angstrom) çapında yapılardır. Ribozomun yaklaşık %65 kadarı rRNA, geri kalan %35&#;lik bir kısmı ise ribozomal proteinlerden oluşur.

Ribozom iki alt birimden oluşur.

Ökaryotlarda büyük alt birim 60S, küçük alt birim ise 40S&#;tir. Bu alt birimlerin birleşimi 80 S&#;lik ökaryot ribozomunu oluşturur.

Prokaryotlarda büyük alt birim 50S, küçük alt birim 30 S&#;tir. Bu alt birimlerin birleşimi ise 70S&#;lik prokaryot ribozomunu oluşturur.

Kloroplast=70S : 50S ( 23S, S, 5S rRNA’lar ve ~8 protein; 30S (16S rRNA ve ~11 protein).

Mitokondri= 55S türlere göre değişebilir.

• İnsan Mitokondrisi: 16S ve 12S rRNA (2 tane).
• Bitki Mitokondrisi: 16S, 12S ve 5S rRNA (3 tane).

S = Svedberg birimi = Sedimantasyon (çökelme) katsayısı. 1X10  sn’de sedimantasyon katsayısı 1S olarak kabul edilir.

Ribozomlar protein sentezlerinin yapıldığı merkezlerdir. Protein sentezleneceği zaman DNA&#;nın yarım dizisi karşısında sentezlenen mRNA zinciri ribozomun 40S&#;lik küçük alt birimine bağlanır. Ribozomlar tek yahut gruplar halinde bulunurlar. Tek bulunanlara monomer ribozom, gruplar halinde bulunanlara ise polizom veya poliribozom denir. Bunlar ayrıca hücrenin tipi, gelişmesi ve fonksiyonuna göre ya endoplazmik retikulum&#;a bağlı veya sitoplazmada serbest olarak bulunurlar. Endoplazmik retikulum&#;a bağlı olanlar hücre dışına verilecek proteinleri (pankreas, sindirim enzimleri vb.) serbest ribozomlar ise hücrenin ihtiyaç duyduğu yapısal proteinleri sentezler.

Ribozomun Görevleri

Ribozomun temel görevi protein sentezlemektir. Protein üretimi hücrenin yaşam döngüsünün temelini oluşturur. Çünkü hücrede meydana gelen bütün faaliyetler enzimler tarafından yürütülür. Enzimler de protein yapılıdır.

Hücrenin yönetici molekülü hücreyi idare etme işini büyük oranda ilgili proteini üretmekle yerine getirir. Üretim için genden çıkan kod ribozom sayesinde protein üretilmesini sağlar.

Protein sentezinin yeri, proteinin kullanılma amacına bağlıdır. Protein onu endoplazmik retikuluma (ER) yönlendiren bir sinyal içeriyorsa, ribozom kendisini ER&#;ye yerleştirecek ve ona bağlı hale gelecektir. Aynı ribozom daha sonra ayrışabilir ve gerektiğinde serbest hale gelebilir. Serbest ribozomlar, esasen hücre içinde kullanılan proteinleri sentezler.

Ribozom endoplazmik retikulum üzerinde ise ortaya çıkan yapıya granüllü ER, eğer yapısına katılmamışsa granülsüz ER olur.

Ribozomun Hücrede Bulunduğu Yerler

Ribozomlar, hücrede bir organele bağlı veya serbest olarak görülür. Bağlı olarak E.R ve çekirdek zarı üzerinde serbest olarak da sitoplazma sıvısı kloroplast ve mitokondri matriksinde bulunurlar. Hücrelerde iki farklı büyüklükte ribozom bulunur. Bunlar 70S ve 80S ribozomlarıdıseafoodplus.infoyotlarda ökaryotları kloroplastları ve mitokondrilerinde küçük ribozomlar bulunur. Ökaryot hücrelerin ribozomları ise 80’dir.

• Sitoplazmada serbest olarak,
• Endozlazmik Redikulumun zarlarına yapışmış olarak,
• Çekirdek zarına yapışmış olarak,
• Mitokondri ve kloroplast yapısında bulunurlar.

Ribozomun Özellikleri

Ribozomun birçok özelliği vardır. Bu özelliklerden en önemli olanlarına değinelim. Aşağıda ribozomun özellikleri maddeler halinde verilmiştir.

• Ribozom büyük alt birim ve küçük alt birim olmak üzere iki alt yapı içerir.
• Alt birimler protein sentezinde birleşip sonra tekrar ayrılır.
• Ribozomun temel görevi protein sentezlemektir.
• Birçok çeşitte proteini tek bir organel üretebilir.
• Zarsız bir organeldir.
• Yapısında ribozomal RNA ve çeşitli proteinler bulunur.
• Endoplazmik retikulumun üzerinde bulunabilir.
• Mitokondri gibi organellerin içinde de ribozom vardır.
• İhtiyaca göre bir hücrede çok sayıda bulunabilir.
• Canlı her hücrede ribozom bulunmak zorundadır. Bu nedenle en hayati organel olarak kabul edilebilir.
• Canlıların çoğunda yapısı büyük oranda benzerdir ancak içerdiği proteinlerde farklılıklar vardır.
• Ribozomla ilgili bilmemiz gereken en temel özellikler bunlardır.

ribozom, ribozom çeşitleri, ribozom görevi, ribozom nedir, ribozom özellikleri, ribozom yapısı