Röleler, tasarımsal özellikleri itibariyle üç ayrı bileşen ve yapıdan meydana gelirler. Bu yapılar arasında yay, bobin ve kontak elemanları yer alır. Her bir eleman kendi bünyesinde gerekli çalışma verimliliği ve performansını göstererek sistemin düzgün şekilde işleyişini sağlar.
Röle için daima en gerekli bileşenlerden biri olan bobinler, rölenin iç mekanizması kapsamında olması istenen manyetik alanı yaratırlar. Bu durumun gerçekleşmesinden sağlanan temel fayda, haraketli kontakta bir yer değiştirme işleminin meydana gelmesine olanak vermesidir.
Çiftli veya tekli olarak röle içerisinde yer alabilen kontaklar, röle bünyesinde oluşabilecek yüksek akım ve birtakım gerilimlere karşı etkin bir mukavemet gösterirler.
Röle içerisinden önemli bir yapı elemanı olarak mevcut bulunan yaylar, daha çok mekanik olarak fonksiyonel olabilen bir niteliğe sahiptir. Bobin elektrik akımı alamadığında bu noktada hareketli kontak kısmının bir şekilde eski yerine gelmesi gerekir. Yay bu noktada devreye girer ve hareketli yapıdaki kontağın yeniden normalde kapalı bir hale gelmesine katkıda bulunur.
Röleler genel olarak çeşitlilikleri bakımından oldukça iyi bir kapasite yapısına sahiptirler. Her bir röle çeşidinin işlevselliği ve sistem içerisinde fonksiyonel olma özelliği bir diğerine göre biraz daha farklılıklar gösterir.
Genel itibariyle röleler kendi bünyelerinde çeşitlilikleri bakımdan bu türden bazı sınıflara ayrılıyorlar. Ortamın ve ilgili mekanizmanın gereksinimlerine bağlı olarak bu röleler duruma göre kullanılıyorlar.
İşlevsel olarak farklı teknik özelliklere ve donanımsal yapılara sahip olabilen röleler, birçok değişik türdeki marka bünyesinde üretilebiliyorlar.
Piyasada yer alan ve kullanıma her haliyle hazır bir yapıda bulunan rölelerin genel olarak bu markalar bünyesinde üretildiklerini görebilmek mümkün oluyor.
Röleler, modelleri bakımından oldukça geniş bir çeşitlilikle kendisini ön plana çıkarabiliyorlar. elektrix alanında değişik türlerde tasarlanmış birçok farklı röle ürünü modeli yer alıyor.
En sık tercih edilen röle modelleri;
Bu türden farklı markalar nezdinde tasarımları yapılan röleleri en iyi şartlarda güvenle ilgili sistemler içerisinde kullanabilmek mümkün oluyor.
Röle seçimi aşamasında daima bazı dikkate değer hususların göz önüne alınması ve bu doğrultuda tercihlerin yapılması gerekir. Maksimum bir verimlilik elde edilmesi için buna gerekli hassasiyet daima gösterilmelidir.
Röle seçiminde başlıca dikkat edilmesi gereken hususlar;
Genel olarak belli başlı birtakım sistemsel gerekliliklere karşılık olarak röle ürünlerini tercih ederken bu türden önemli bazı unsurlara da dikkat edilmelidir.
Röleler genel yapıları itibariyle birçok farklı noktada kullanılma potansiyeline etkin olarak sahip olabilen ürünlerdir. Rölelerin kullanıldığı önemli alanlar arasında kumanda devreleri, endüstriyel otomasyonlar, trafik sinyal oluşturucu sistemler ve bazı motor devreleri yer alıyor.
Bunların yanı sıra bazı alarm sistemleri, ev aletleri ve uzaktan kontrol şansı veren sistemlerde de yine verimlilikle kullanılabiliyorlar.
Röle çeşitleri içerisinde yer alan zaman röleleri, bir mekanizma veya elektriksel devreyi, programlaması yapılan süreler zarfında devreye alabilen rölelerdir. Yine program süresi sona erdiğinde de bu röleler süre içerisindeyken olduğu gibi sistemi devreye alıp devreden çıkarabilirler. Bir otomatik özellikte kumanda devre elemanı olarak işlev görürler.
Fan motor rölesi, ilgili sistem içerisinde fanın etkin olarak istenildiği gibi devreye girmesini sağlama konusunda bir işlevsellik gösterir. Bu işlemi yerine getirebilmek için bu röleler bazı voltaj ve akımlardan destek alırlar. Bu sayede elektriksel enerjiyi fan motor sistemine ileterek fanın başarıyla çalışmasında etkin bir rol üstlenirler. Bir nevi bu röleler açma ve kapama şalterleri olarak görev görürler.
Röle çeşitleri sınıfında yer alan termik röleler genel olarak ortamda mevcut olan ısı dinamiklerini esas alarak bir etkinliğe sahip olurlar. Isının değişkenlik yapısına bağlı olarak gerektiğinde kontakları açar ve duruma göre kapatır.
Cihazlarda fazla ısınma her zaman risk teşkil edici bir durum olduğu için mutlaka onların bir noktada stop konumuna geçmeleri gerekir. Termik röleler tam da bu noktada aktive olurlar. Saç kurutma makineleri, ütü veya diğer türden ısı üretme performansı olan cihazlarda termik roleler kullanılırlar.
Röle fiyatları genel olarak ilgili rölenin modeline, çeşidine ve güç kapasitelerine bağlı şekilde bir değişkenlik gösterir. Onun hangi amper, ağ tipi ve KV kapasitesinde olduğu gibi bazı unsurlar fiyatları bu doğrultuda belirleyici faktörler olarak öne çıkarlar.
Daima satın alınacak rölelerin beklentileri ilgili sistem içerisinde en iyi şartlarda karşılayacağından emin olunması gerekir. Yaklaşık TL’ye kadar gidebilen rakamlarda ilgili röleler temin edilebilirler.
Elektromanyetik nitelikte bir çekim prensibi esasıyla çalışabilen elektromanyetik röle sistemleri, manyetik bir alanı inşa etme noktasında etkinlik gösterirler. Bunu sistem içerisinde başarabilmek için bu röleler birtakım mıknatıslardan destek alırlar. Manyetik bir anahtar niteliğinde ilgili görevleri yerine getirirler.
Elektromanyetik röleler genel çalışma yapıları itibariyle iki farklı türde gruplara ayrılırlar. Bunlar arasında elektromanyetik çekim rölesi ve elektromanyetik indüksiyon rölesi seçenekler yer alır. Her biri tür sistem içerisinde farklı dinamiklerle işlevsel olurlar.
Elektromanyetik indüksiyon rölesi kendi içerisinde farklı türden birtakım yapılara ayrılırlar. Watt saat yapısı, indüksiyon kabı yapıları ve gölgeli kutup yapıları bunlar arasında yer alır. Her bir yapıda ihtiyaç duyulan manyetik alanı oluşturma konusunda farklı bir işlevselliğin olması durumu söz konusudur.
Reed röleler genel itibariyle fonksiyonel olabilmek için manyetik alanla bir etkileşime ihtiyaç duyarlar. Manyetik temasın etkisi altında kalarak aktive olurlar. Gaz ile dolu olan bir tüpte yer almakla birlikte bu röleler iki adet kontak bileşenine sahiptirler. Çeşitli türlerdeki alarm sistemleri için reed röle ürünlerine oldukça fazla şekilde ihtiyaç duyulur.
Reed röleler genel itibariyle devreler üzerindeki sistemin açık mı yoksa kapalı mı olduğunu dikkate alacak şekilde bir çalışma esasıyla etkin olurlar. Normalde açık bir devre yapısındaki reed röleye bir akım enerjisi geldiğinde elektrik bir geçiş gerçekleştiremez.
Devre kontağı mıknatısla etkileşime geçtiğinde reed röle bu noktada bir kapanma işlemi yerine getirir ve bu sayede elektrik geçişin olmasına müsaade eder.
Reed röle ürünleri genel olarak farklı sistemlerdeki gerekliliklerin karşılaması amacıyla değişik türlerde tasarlanmışlardır. Onların sahip oldukları malzeme bileşenlerinin kalitesi, genel boy ve ebat ölçüleri gibi birtakım dinamikleri, fiyatların belirlenmesini sağlar.
Hangi nitelikte kontak türüne bağlı olduğu ve hangi marka tarafından üretilerek kullanıma sunulduğu gibi bazı unsurlar da yine reed röle fiyatlarının nasıl olduğunu belirler.
Aşırı akım röleleri, daha çok yük yerine hattı koruma esasıyla işlevsel olan bir dinamiğe sahiptirler. Bazen motorlar gereğinden fazla şekilde aşırı olarak bir akım gücünün baskısı altında kalırlar. Bu durum oldukça önemli düzeylerde ilgili motorlara birtakım zararlar verir.
Bundan dolayı o motorların bir şekilde kendi savunma duvarlarını gelişen duruma karşılık olarak oluşturmaları gereklidir. Aşırı akım rölesi tam olarak bu noktada bu gereksinime bir karşılık vererek sürece yönelik bazı iyileştirmeler yapar. Aşırı akımdan koruma işlemi bu sayede yerine getirilmiş olur.
Aşırı akım röleleri kendi içerisinde farklı türden çeşitli sınıflara ayrılırlar. Genel olarak bu çeşitlilikler arasında bağımlı ve bağımsız aşırı koruma röleleri, termik karakteristik özellikle aşırı koruma röleleri ve yönlü aşırı akım koruma rölesi seçenekleri bulunur. Bu aşırı akım rölelerinin her biri, akım gücünün etkinliğine bağlı olarak kendi çalışma prensiplerine yönelik farklı tepkiler verirler.
Genel itibariyle çalışma esaslarına bağlı olarak aşırı akım rölesi sistemleri, bir motor devresine entegre olarak sistemsel etkilerini ortaya çıkarırlar. Motor devresinin şebeke aracılığıyla elde ettiği akım aynı zamanda aşırı akım rölesi üzerinden de bir geçiş yapar. Akım gücü motora zarar verecek kadar yüksek olduğunda ilgili noktada kontak açılır ve motorun bir hasar alması önlenir.
Kaçak akım rölesi ve sigorta sistemlerinin her ikisi de en temelde, çeşitli türlerde oluşacak bazı olumsuz durumlara karşı üstün nitelikli bir koruma prensibiyle aktive olurlar.
Ancak yine de onları birbirinden ayıran bazı temel dinamik unsurlar vardır. Manyetik ve termik nitelikte koruma özelliği kaçak akım rölesinde mevcut değildir. Kaçak akım daha çok faz ve nötr arasında bir değişken akım farkı meydana geldiği durumlarda koruma görevi görür. Sigorta ise aşırı akım ve kısa devreye karşı hassas bir yapı içerisinde olur.
Bazı durumlarda kaçak akım rölelerinin ters bağlanması gibi durumlar meydana gelebiliyor. Eğer bu türden yanlış olan bir durumla karşılaşılırsa muhtemelen sistemde ani bir kısa devre gelişebilir.
Bunu neticesinde elektrik sistemi bazı ciddi hasarlar altında kalabilir. Bu bakımda bağlantı işlemleri çerçevesinde titizlikle hareket edilmesi önemlidir.
Oto Röle Ne İşe Yarar?
Araçlarda şalter gibi işlem yapan röle, iki parçadan oluşur. Merak edilen röle ne işe yarar sorusuna kısaca; elektromanyetik bir şalterdir denilebilir. Üzerinden akım geçtiği takdirde çalışan bu devre, kendisine bağlı başka bir devreyi elektrik enerjisi ile açı kapatabilir. Toplamda 3 bölümden meydana gelen röle; başlangıç bölümü olan bobin, kontak ve palet olarak adlandırılan parçalara sahiptir. Araç farlarını çalıştırmak için dahi röleye ihtiyaç duyulur. Röle olmadığında, far sistemlerini akım düzeneğine büyük kablolarla çevreleyerek araç içerisinde ayrı bir şalter düzeneği kurmak gerekir. Aracınıza uyumlu röleye sahip olarak performansını yükseltebilirsiniz.
Elektronik devrelerde kullanılan röle çeşitleri 4 kısımda incelenir. Bu kısımlar; aşırı akım, manyetik, dil kontak ve termik röle olarak adlandırılır. Çalışma alanları farklı olan röleler, düşük akım seviyesi ile yüksek akım çeken bazı araçları anahtarlama görevi üstlenir. Bu görevi elektrik akımı ile yerine getiren cihazlar otomobillerde de sık değerlendirilir. Marş rölesi olarak adlandırılan yapı aşırı kontak anahtarının çevrilmesi ile çalışır. Elektrik devrelerinde kullanılan çeşitli alternatifler, yüksek akımları yönlendirir. Bu özelliklerinden dolayı sigortalarda, elektrikli ev aletlerinde, alarm sistemleri üzerinde sıkça kullanılır. Kaçak akım, zaman ve motor koruma rölesi gibi çok fonksiyonel çeşitleri bulunur. Termik röleler, ısıya duyarlı alternatifler olduğu için ütülerde değerlendirilir. Farklı alanlardaki ihtiyaçlarınıza hitap eden modellere sahip olarak etkili bir koruma sağlayabilirsiniz.
Röle seçiminde dikkat edilmesi gereken ilk unsur çalıştığı voltaj seviyesidir. Sağlayacağı maksimum akıma odaklanarak ihtiyaç duyulan alandaki yeterliliğini tespit edilir. Kontak yapısı ve çıkış sayısı ürünün değerlendirileceği yere göre farklılıklar gösterebilir. Ayrıca rölenin montaj şekli ve pratik kullanım avantajı da seçim sürecini doğrudan etkileyen bir faktördür. Tozu ya da suyu geçirmeyen modeller araç kullanımı için son derece önemlidir. Titreşime karşı mukavemeti yüksek hızlı çalışan ve değişken sıcaklık parametrelerinde uyumlu bir röle tercih ederek verimli şekilde kullanabilirsiniz.