kaynağı değiştir]
Kabartma sanatındaki geçmişi Antik Yunan'a ve daha öncesindeki eski Anadolu uygarlıklarına kadar dayanan Türkiye, bu köklü mirasını birçok kabartma sanatı dalında devam ettirmektedir. Bu kabartma sanatı dallarından Türkiye'de en sık rastlananlarından birisi bakır (kabartma) rölyef sanatıdır. Tablolar, duvar kompozisyonları, dekoratif kaplamalar (şömine, davlumbaz, kapı, sehpa ve çeşitli eşya kaplamaları gibi örneklerine günümüzde sıkça rastlanmaktadır. Türkiye'de bu amaçla üretim yapan firma ve şahıslar daha çok Elazığ, Urfa, Erzincan, Konya, Çorum ve Samsun illerimizde yer almaktadır. Fakat birçok kültürel tarihe sahip olan sanat dalında olduğu gibi Türkiye'deki bakır kabartma ile sanat olarak ilgilenen uzman sanatçı sayısı çok azdır. Ayrıca Kabartma sanatı icra edilirken tamamen geleneksel yöntemlerin kullanılması, el emeğinin çok fazla olması ve ortaya çıkan eserlerin eşsiz olması bakır rölyef sanat eserlerini çok değerli kılmaktadır.
Bir yüzeyden, hafif bir çıkıntı olarak ayrılan heykel türüne denir.
Ortadoğu'da, eski çağlardan kalam din dışı ya da dinsel süslemelerde kullanılan birçok alçakkabartma bulundu. Alçakkabartmanın temel kuralları, taş malzeme açısından fakir olmasına rağmen, Sümer sanatı tarafından saptandı. Öteki halklar, topraklarında bulunan malzemeye göre, kaya (hititler) ya da taş levhalar üzerine (Asurlatr ve Ahemenid Persler), eski olayları canlandıran sahneler işlediler. Mısırlılar, en eski çağlardan beri, mezar odalarını, tapınaklarını, sunak taşlarını, dikilitaşlarını, oyulmuş ya da yüzeyleri geçişli alçakkabartmalarla süslemişlerdi. Yunanlılari tapınaklarının frizlerine alçakkabartma eklediler (Parthenon'un Panathenaia frizi).
Rölyef, tablosal şekillerdir. Sanatsal değer taşımaktadırlar. Yapım tekniğine göre ve doğallığına göre çeşitleri bulunmaktadır. Bazı alanlarda haritalama şeklinde de kullanılmaktadır. Katman katman kesilerek üst üste yapıştırılan kartonlar sayesinde de kabartma haritaları yapılmaktadır.
Rölyef Nedir?
Halk arasında kabartma olarak ifade edile, çökertme ve yükseltme şekilleri kullanılarak ortaya çıkarılan sanatsal tablolara rölyef denmektedir. Rölyefin tarihi, insan figürlerinin boyutlanması ve tarihi yapıların şekillendirilmesi ile ortaya çıkmıştır.
Özellikle sanat dallarınca kullanılan bu sistemler endüstri ve tarım alanlarında da kullanılmaktadır. Ama temel kullanılan yeri, mimari eserler ile sanatsal tablolardır. Taşlara ve mermerlere de yapılan rölyefler bulunmaktadır. Öyle ki zamanında şamdanlarda, kapı tokmaklarında, kapı pencere girişlerinde, rahle ve kanatlı ahşap işlemlerde rölyefler yapılmıştır. Şimdilerde ise heykeltıraş, resim, teknik resim ve takı tasarımlarında da göze çarpmaktadır.
Rölyef Çeşitleri Nelerdir?
Rölyeflerin öncelikler teknik olarak çeşitlerini açıklayalım:
- Alçak kabartma; madalyon ve para gibi yüzey düzleminden az ayrılan kabartma çeşitleridir.
- Yüksek kabartma; insan figürleri, iç mekan tasarımları, eski Türk evi süslemeleri gibi yüzey düzleminde oldukça fazla kabartma olan çeşittir.
- Rond-bos kabartma; daha çok heykeli andıran çalışmalardır.
Kabartma, sanatsal boyutun aşamalarında zaman zaman resim, mimarlık ve heykeltıraş sanatları ile bütünleşik olarak çalışabilmekte ve birçok eser ortaya koyulmaktadır. Şimdide kabartmanın doğal çeşitlerine değinelim:
- Alüminyum kabartma; çizim araçları vasıtası le alüminyum levhalar üzerine yapılan kabartma çeşitleridir.
- Bakır kabartma; bakır malzemelerden yapılan kabartma çeşididir. Alüminyum kabartmalar ile çok benzerlik gösterirler. Bakır kabartmalarda en çok eskitme tekniğinden yararlanılır.
- Ahşap kabartma; ahşap zemin üzerine yapılan işlemlerden ibarettir.
- Kağıt kabartma; kartpostala veya kağıtlara yapılan katman katman işlemlerdir.