Romantizm (Coşumculuk)
yüzyılın ikinci yarısından itibaren görülmeye başlandı, yüzyılın ilk yarısında yaygınlaştı. Romantizm, önce
İngiltere ve Almanya&#;da görülmüş, daha sonra yüzyılın ilk yarısında Fransa’da etkili olmuştur.
Romantizm’in kurallarını Victor Hugo, Cromwell adlı eserinin ön sözünde belirlemiştir.
yılında V. Hugo’nun Hernani oyununun oynanmasından sonra romantiklerle klasikler arasında “Hernani Savaşı&#; adı verilen bir tartışmaya sebep olmuştur. Tartışma, romantiklerin klasisizmin karşısında kesin zaferiyle sonuçlanmıştır.
Romantizmin ortaya çıkmasında; A. A. Cooper&#;in kurucusu olduğu Duygu Okulu, Fransız İhtilali sonrasında
Fransa’daki karışık ortam, klasisizmin yaklaşık iki yüzyıl boyunca sanatçıyı boğan sıkı kuralları etkili olmuştur.
Özellikleri
- Klasisizme tepki olarak ortaya çıkmış, onun bütün kural ve biçimlerini yıkmıştır.
- Victor Hugo, romantizmi, “edebiyattaki Fransız İhtilali” olarak tanımlamıştır. Romantizmde “hürriyet” yani özgürlük en önemli niteliktir. Romantikler hürriyet konusunda 0 kadar ileri gitmişlerdir ki edebî türlerin ayrımını bile reddetmişlerdir.
- Romantiklerin yer yer toplumcu olduğu söylenebilir ancak bu toplumun sorunlarını ve olumsuzluklarını yansıtmaya dayalıdır. Romantikler, büyük oranda bireycidir.
- Bireysel duygular ve lirizm yansıtılmıştır. Duyguya önem verdikleri için “lirik şiir”i tahta oturtmuşlardır.
- Klasisizmdeki akıl ve sağduyunun yerini duygu ve hayaller almıştır.
- Melankoli, hüzün, kötümserlik ve marazîlik (hastalıklı duygular) romantizmde önemli yer tutar.
- Romantizmde, doğaya (tabiata) önem verilmiştir.
- Romantikler, milli bir anlayışı benimsemişler, millî geçmişlerine (Orta Çağ) yönelmişlerdir.
- Romantikler, Hristiyanlığa ilgi duymuşlardır ancak bu din doğmatik Hristiyanlık değil, insanın duygu dünyasına seslenen ve duygularla kavranan hissî bir Hristiyanlıktır.
- Tasvirlere geniş yer verilmiş, tasvirler ruh halinin ve konunun daha iyi anlatılmasını sağlamıştır.
- Günlük hayatta herkesin konuştuğu dilden uzak yapay, süslü bir dil ve üsluba tepki göstermişlerdir.
- Romantizmde olaylar ve hayat bir karşıtlık (zıtlık) içinde yansıtılır. Eserlerde hayal-gerçek, beden-ruh, hayat-ölüm, iyi-kötü, ak-kara çatışması vardır.
- Tiyatroda komedi ve trajedinin sıkı kurallarına karşı “dram” türü ortaya çıkarılmıştır. Dramda hayatta olan her şey yani iyi ve kötü bir arada kullanılmıştır.
- “Fransız İhtilali&#; dökülen kanlar romantikleri etkilemiştir. Melankoliye neden olmuştur. Bu dönemde “verem olma, intihar etme” moda hâlini almıştır. “Acındırma” vardır.
- Eserlerde, rastlantılara ve olağanüstülüklere çokça yer verilmiştir.
- Sanatçılar, eserlerinde kişiliğini gizlememiştir.
- Romantikler akla karşı duyguyu, seçkin sınıfa karşı halkı, süslülüğe karşı doğallığı, kurallara karşı kuralsızlığı benimsemişlerdir.
Temsilcileri;
Batı Edebiyatında: Fransa’da Chateau-briand, M. De Stael, Alexandre Dumas, George Sand, Alfred De Vigny, Alfred de Musset, Lamartine, V. Hugo, Rousseau, Voltaire; İngiltere’de Lord Byron, Shelley, Keats, Wordsmith; Almanya’da Goethe, Schiller; ABD&#;de Edgar Allen Poe; Rusya’da Puşkin, Lermantov.. .
Romantizmden etkilenen Türk sanatçıları: Namık Kemal, Ahmet Mithat Efendi, Abdülhak Hamit Tarhan, Şemsettin Sami, Ekrem (şiirlerinde)