Kültürümüzde bir malın hangi ülkeye ait olduğu, nerede üretildiğini araştırmak ve ona göre bir değer biçmek gibi garip bir takıntı var. Aslında bu takıntı, gerçekten çoğu zaman geçerli bazı deneyimler sonucu oluşmuştur. Almanya gibi bazı ülkeler, malzemeden ve işçilikten çalmayıp gerçekten kaliteli mallar üretirken; Çin gibi bazı ülkeler ise sadece üretmiş olmak ve pazarda yer almak adına en düşük maliyet ve işçilikle ürün ortaya koyma derdindedir.
Böyle kapitalist bir düzende halkın söz varlığında Çin malı, ital ürün, Avrupa menşeli, Alman arabası, İsveç çakısı, Japon metali, Volkswagen motoru, Kore malı, Fransız yapımı gibi iyi veya kötü izlenim uyandıran kelimeler oluşmuştur. Örneğin iç ve dış donanımı kağıt üzerinde on numar görünen Chery marka Çin malı otomobiller, Türkiyede hiç tutulmamıştır. Çünkü bizler biliyoruz ki Çinliler malzeme ve işçilik maliyetini en düşük düzeyde tutarak, Audi veya Bmw gibi araçların çakmasını yapmayı çok severler. Ve can güvenliği ile konfor bu araçların standart donanımının sağlayabileceği bir şey olamaz. Tabi bu kişiden kişiye değişebilir; fakat toplumun çin malı yakıştırması, bu arabanın piyasada yenik başlamasına neden olmuştur.
Özellikle Alman arabalarının prestiji çok yüksektir. Bu da Audi, Bmw, Mercedes, Porche, Volswagen gibi dünya markası hâline gelmiş en lüks arabaları üretmelerinden kaynaklanmaktadır. En kötü Volkswageni bazen en iyi Rus malına değişmenin nedeni budur. Kullandıkları malzeme gerçekten kaliteli bir çeliktendir ve bir kaza anında can güvenliğinizin olmasından daha önemli hiçbir şey yoktur.
Araba Markası | Üretildiği Ülke |
Alfa Romeo | İtalya |
Anadol | Türkiye |
Aston Martin | İngiltere |
Audi | Almanya |
Austin | İngiltere |
Avtotor | Rusya |
Bmc | İngiltere |
Bmw | Almanya |
Bohdan | Ukrayna |
Bugatti | Fransa |
Cadillac | Amerika |
Chevrolet | Amerika |
Chrysler | Amerika |
Chery | Çin |
Citroen | Fransız |
Crossley | İngiltere |
Dacia | Fransız |
Daewoo | Güney Kore |
DAF | Hollanda |
Daihatsu | Japonya |
Dong Feng Motor | Çin |
Dodge | Amerika |
Ferrari | İtalya |
Fiat | İtalya |
Ford | Amerika |
Geely | Çin |
GMC | Amerika |
GyAZ | Azerbaycan |
Güleryüz | Türkiye |
Honda | Japonya |
Hummer | Amerika |
Hyundai | Güney Kore |
Infiniti | Japonya |
Isuzu | Japonya |
İkco | İran |
Jaguar | İngiltere |
Jeep | Amerika |
Karsan | Türkiye |
Kia | Güney Kore |
Khodro | İran |
Lada | Rusya |
Lamborghini | İtalya |
Land Rover | (Eskiden) İngiltere Amerika (den beri) Hindistan |
Lexus | Japonya |
Lincoln | Amerika |
Lotus | İngiltere |
Maserati | İtalya |
Maybach | Almanya |
Mazda | Japonya |
Mercedes-Benz | Almanya |
Mini | (Eskiden) İngiltere (Şimdi) Almanya |
Mitsubishi | Japonya |
Morris | İngiltere |
Nissan | Japonya |
Opel | Almanya |
Otokar | Türkiye |
Paige | Amerika |
Peugeot | Fransız |
Pontiac | Amerika |
Porsche | Almanya |
Renault | Fransız |
Rools Royce | İngiltere |
Rover | İngiltere |
Saab | İsveç |
Scania | İsveç |
Seat | İspanya Almanya |
Skoda | Çek Cumhuriyeti |
Smart | Almanya |
SsangYong | Güney Kore |
Subaru | Japonya |
Sunbeam | İngiltere |
Suzuki | Japonya |
Swift | İngiltere |
Tata | Hindistan |
Temsa | Türkiye |
Tezeller | Türkiye |
Tofaş | Türkiye |
Toyota | Japonya |
Volkswagen | Almanya |
Volvo | İsveç Çin |
Bazı otomobillerin üretilmeye başlandığı yer ile, şu anda üretildiği yer birbirinden farklıdır. Yukarıdaki listede genellikle şu anda üretildiği yer gösterilmiş olmakla birlikte, menşe olarak kabul ettiğimiz ilk çıkış yeri de gösterilmiş olabilir. Listede bulunmasını istediğiniz markaları yorumda belirtebilirsiniz.
MMU envantere girene kadar yeni uçak alımında JAS Gripen pek çok kişi tarafından sürekli dile getiriliyor. Aslında bu uçağın bu kadar çok dile getirilip hayran toplamasında ekşi sözlük ve youtube gibi sosyal medyamızın etkisi büyük. Buralarda uçaktan çokça övgüyle bahsedildi. Bir bakıma haklılar, şahsi olarak bakıldığı zaman uçak fena durmuyor. Saab Jas Gripen oldukça hoş bir uçak ancak işin içine farklı parametreler de girdiğinde durum değişiyor.
Gripenin olumlu özellikleri olarak; Her türlü pistte hatta otoyolda kullanılabilen, az masraflı, NATO uyumlu modern bir uçak olması gösteriliyor.
Ancak Gripenin ülkemiz için olumsuz birçok tarafı da bulunuyor. Nedir bunlar?
1) İsveçin Türkiyeye karşı uzun zamandır silah ambargosu bulunuyor (kayda değer bir şey alındığı yok zaten) Ayrıca İsveç PKK/YPG terör örgütünün de destekçilerinden.
2) Uçağın NG versiyonunun, yani modern versiyonunun motoru komple ABD malı (General Electric F) ve daha bir çok elektronik parçası ABDden temin ediliyor. Bu da uçağı dolaylı olarak ABDye bağımlı yapıyor. ABDnin istemediği bir ülkeyle savaşa/operasyona girdiğimizde ABD İsveçe sözünü geçirecektir parça vermeyecektir.
Gripen birçok ülkeden çok kritik parçalar taşıyor. Aşağıdaki görseldekilerden başka bir çok alt sistem (iniş takımı, kokpit bilgisayarı vs.) özellikle Birleşik Krallık ve ABD menşeili. Aslında Gripeni düşük maliyetli bir platform yapan da bu. Hazır üreticilerden hazır ürünlerden kullanılıyor. Örneğin kaska monteli görüş sistemi aslında Eurofighter Typhoon için geliştirilmiş Striker IIden uyarlandı. Aynı şekilde Mauser 27 mm top sistemi Tornado ve Eurofighter uçakları için geliştirilmişti.
3) Gripen bize ne katacak? Neredeyse hiçbir kayda değer artı özellik kazandırmayacak. Elimizdeki F Block 50+ ile aynı sayılacak bir uçak. İkisinin de maksimum kalkış ağırlığı yaklaşık kg civarında. İkisinin de maksimum hızları mach 2 ve manevra kabiliyetleri yaklaşıktır. Gripen NGnin F block 50+dan farkı AESA radara sahip olmasıdır ki F block 50+ ile Block 70in de block farkı yaratan tek özelliği radardır. Aselsan tarafından milli AESA radar geliştirilmesi bir iki yıl içinde tamamlanmak üzere ve bu radar önümüzdeki yıllardan itibaren Flarımıza takılacak. Mevcut 29 adet F Block 50+ımız block 70 seviyesine çıkacak. Geri kalan block 50TM ve block 40TM uçağımızın da block 70den tek farkları harekat yarıçapları/menzilleri olacak. (Block 50+ ve 70in sırtındaki ek yakıt tanklarından (CFT) dolayı.)
Not: Türk Hava Kuvvetlerinin elindeki F block 40 ve block 50lerin hepsi motor ve gövde hariç block 50+ seviyesine CCIP modernizasyonuyla güncellenmiştir. Block 40TM ve Block 50TM olarak adlandırılmıştır. Yani aviyonikleri block 50+ ile tamamen aynıdır. Sırt kısmındaki CFT sebebiyle yakıt farkları bulunmaktadır.
Aralık da yapılan Savunma Sanayii İcra Komitesi ile Lockheed Martin firmasından FMS yöntemiyle 30 adet F Blok 50+ uçağının tedarik edilmesi için çalışmalara başlanmıştır. Yılında kesin siparişi verilen uçaklar TUSAŞ tesislerinde Öncel IV programı kapsamında montajlanarak Mayıs Aralık tarihlerinde hava kuvvetlerimize teslim edilmiştir. F Block 50+ modelinin takribi ~ yılına kadar aktif olarak kullanılacağı öngörülmektedir.
Tüm bu sebeplerden dolayı Gripen Türkiye için çok da mantıklı bir tercih olmayacaktır. Ülkemiz yeni bir modelde uçak alacaksa bu uçak elimizde bolca mevcut olan F klasmanında değil, çift motorlu, yüksek harekat yarıçapına ve yüksek faydalı yük kapasitesine sahip olmalıdır. Aynı zamanda siyasi olarak sorun yaşamadığımız bir ülkenin uçağı olmalıdır.