Sabah Namazına Kadar Uyumamak

DR. FATIMA SENA

İnsan bedeni, kendisini kâinatın ritmiyle senkronize eden muhteşem bir biyolojik saate sahiptir. Biz buna vücut saati yani ‘sirkadiyen ritm’ diyoruz. Bu duruma 24 saatlik döngü denir ve bu döngüler sadece uyku ritmimize değil, vücut sıcaklığımızın düzenlenmesine, hormon üretimimize ve sindirim sistemimizin çalışma biçimine de karar verir.

Bu ritimde, vücut dengelerimizde önemli rol oynayan hormonlarımızın, günlük saatlere uygun olarak salınımları vardır. Bu çalışma, ışığın gözden içeriye girmesi ile başlar ve ilk olarak, adeta canlılık hormonu diyebileceğimiz ‘kortizol’ salınımı olur.

Eğer biyolojik saat bozulursa&#;

Kortizol, 24 saat boyunca kanımızda dolaşan bir hormondur ve belli zamanlarda miktarı artar, azalır. Eğer biyolojik saat bozulacak olursa, vücudumuzdaki ikincil saat sistemi de bozulur ve en basitinden, hormonal düzensizlik, obezite, diyabet, uyku bozuklukları ve kanser gibi rahatsızlıklar ortaya çıkabilir.

Yani sağlıklı bir bünye adına sabah güneşle, gün ışığı ile uyanmak önemlidir. Sabah yüksek olan kortizol salınımının amacı da, biiznillah bizi, ağrısız, enerjik, hayatla baş etmeye yetebilen bir şekle hazırlamaktır. Bu anlamda, savunma sisteminin doğru ayarı için de sabah kortizolü şarttır.

Allah&#;ın (CC) garantisi altında olmak

Efendimiz (asm) “Kim sabah namazını kılarsa, Allah’ın garantisi altındadır.” (1) Yine Buhari’de geçen bir hadis-i şerifte “Sabah namazının iki rekât sünneti, dünya ve dünyadaki her şeyden daha hayırlıdır.”(2) buyuruyor. “Peygamber (sas) sabah namazının iki rekât sünnetine diğer nafile namazlardan daha fazla önem verirdi.’’ (3)

Biz Tıbb-ı Nebevî perspektifinin sadece bir penceresinden, ‘sabah namazının vakti’ üzerinden baktığımızda bile bize ulaşılmaz ufuklar çiziyor.

Sabah namazının vakti, Fecr-i sadık yani sabaha karşı doğu ufkunda, ikinci fecrin doğmasından güneşin doğuşuna kadar olan süre olarak tanımlanan vakittir. Sabah namazına kalkılması ve sabah namazının kılınmasından sonra işrak vakti dediğimiz zamana kadar yatılmaması, işrak namazının vakti girip kılınmasından sonra da dilenirse istirahat edilebileceği belirtilir. Hatta Peygamber Efendimiz (asm) şöyle buyurmuştur; “Sabahın erken saatlerinde bereket ve başarı vardır.” “Sabah namazından sonra uyumak rızka manidir.” (4).

Rızık sadece para mıdır?

Rızkı sadece para olarak düşünmek yanlış olur. En büyük rızık sağlık değil midir aslında? Kaldı ki erken kalkmanın, Allah’ın izniyle, vesile olduğu sağlıklı bir bünye ile hayatta daha başarılı olunacağı aşikâr değil midir?

Vücudumuz bunu kendi doğal saatinde etkili bir şekilde üretmeye programlanmış iken, sabah güneşin doğuşundan sonra, geç kalkılan durumlarda ve gün ışığı yerine, sahte cep ışığına bakan kimsede bu hormon ve buna bağlı salınan hormonlarin ahengi bozulur.

“O, yaratıp şekillendiren, âhenk veren ve düzene koyandır” (A’lâ suresi, 2) ayetinin hakikati, bir hüzme olarak hayatımızdadır.

‘Biyolojik saat’ dediğimiz beyindeki ana saat yapısı; biyolojik saatlerin hepsini koordine ve senkronize eden, beynin hipotalamus bölgesinde yer alan yaklaşık sinir hücresinden oluşan bir gruptur.

Biyolojik ritmin en önemli önemli uyaranı ışıktır

Bu bölgedeki Clk ve Per2 adlı genler, sirkadiyen ritmin oluşturulmasından sorumludur ki Fizyoloji ve Tıp alanında Nobel ödülü alan çalışma, Karolinska Enstitüsü’nde bu genler üstünde yapılmıştı.

Biyolojik ritmi sıfırlayan uyaranlara ‘zeitgeber (zamanlayıcı)’ denir. Ve yeni ritimlerin başlaması için de ritim sıfırlanmalıdır. Burada ışık en önemli uyaranlardan biridir. Egzersiz, beslenme düzeni, sıcaklık, iş hayatı, jet lag da diğer uyaranlara örnek verilebilir. Ayrıca, karaciğer, pankreas, kalp, böbrek, bağırsak ve ciltte de olduğu gibi vücutta birçok yerde ikincil olarak adlandırılan biyolojik ritimler vardır. Bunlar ışık etkeninden ziyade yemek zamanlaması, ortam sıcaklığı gibi faktörler tarafından tetiklenseler de senkronizasyonu, beyindeki ışıkla çalışan ana çekirdek gerçekleştirir.

Bu ritmin ana görevlisi olan kortizol, böbrek üstü bezi hormonlarından olan ve üretildikten sonra vücudun her yerine taşınan bir steroid hormondur. Hemen hemen her hücre kortizolü tanır. Kortizol birçok farklı eylemin tetikleyicisi olabilir. Nelerdir bu etkiler dersek; Vücudun kan şekeri seviyelerini kontrol etmeyi, metabolizmayı düzenlemeyi, bir anti-enflamatuar gibi davranmayı, hafıza oluşumunu etkilemeyi, tuz ve su dengesini kontrol etmeyi, kan basıncını etkilemeyi ve fetüsün gelişimine yardımcı olmayı içerir. Birçok türde kortizol, doğumda yer alan süreçleri tetiklemekten de sorumludur.

Kortizol biyolojik bir alarm sistemi olarak da düşünülebilir. Ruh halinden, motivasyona ve hatta korkuları kontrol etmeye kadar birçok farklı görev için beynin belirli bölümleriyle birlikte çalışır. Kortizolün vücutta daha birçok hayati görevde yönetici vazifesi vardır.

Gerçek biyolojik saat güneşin, dünyanın ve ayın konumlarına ve hareketlerine bağlı olan zaman dilimleri olup, güne hazırlanma saatidir. Bu saatte vücutta kortizol seviyesi gittikçe artmaya başlar. Buna bağlı olarak vücudu hareketli bir duruma hazırlayan hormonlar da artmaya başlar. Kortizol salgılanmasıyla organizma uyanır.

Saat 23’te uyuyup sabah ışıkla uyanmak!

Bu seyir ’de sindirim organlarının günlük görevlerinin sona erişine kadar devam eder. de melatonin hormonu salınımıyla istirahate hazırlanır, saat ’de organizmanın gün boyunca aktif bir şekilde faaliyet gösteren stres hormonu kortizolu ve ona bağlı hormonların salgılamasını durdurması izler.

Biyolojik ritim ’te hormon ritminin yeniden başlamasıyla tekrar devran eder. Ve doktorlarımız; yorgunum sabah enerjisiz uyanıyorum diyenlerimize de gece 23’te yatmayı, sabah ışıkla kalkmayı bu bilgilerden hareketle tavsiye ederler.

Biz, tekrar dünya-ahiret tabibimiz olan Rasulullah Efendimizin (sas) sözlerine dönelim.

“Kim sabah namazını kılarsa, Allah’ın garantisi altındadır.”

Vesselam.

1-Kütüb-i Sitte, 17/

2-Müslim, Müsâfirîn 96

3-Buhârî, Teheccüd 27; Müslim, Müsâfirîn

seafoodplus.infoî, el-âdâb, 1/; Şarani, Levakıh-u’l-Envar, s.

5- Nöronlar arasında veya bir nöron ile başka bir tür hücre arasında iletişimi sağlayan kimyasallara denir.

6-Kütüb-i Sitte, 17/

İnsanlar uyumadan önce dua ederek Allah'a şükür etmektedir. Dua insanlara huzur vermektedir. Birçok insan uyumadan önce, yatmadan önce okunacak duaları merak etmektedir. Uyku duası hakkında bilgi sahibi olmaktadır. Halk arasında uyumadan önce okunan dualar yer edinmiştir. Peki ama uyumadan önce hangi dualar, sureler okunmalı?

Uyumadan önce sabah ve akşam zikirleri her zaman için düzenli okunmalıdır. 

Yatmadan önce okunacak dualar

Okunuşu;

Allahümme eslemtü nefsi ileyke ve veccehtehü vechi ileyke ve fevvadtü emri ileyke ve elce'tü zahri ileyke,rağbeten ve rehbeten ileyke,la melcee ve la menca minke illa seafoodplus.infoü bi-kitabike'l-lezi enzelte ve bi-nebiyyike'llezi erselte.

Türkçe Meali;

Allah'ım! kendimi sana teslim ettim. Yüzümü sana çevirdim. İşimi sana ısmarladım. Rızanı isteyerek azabından korkarak sırtımı sana dayadım sana sığındım sana karşı yine senden sığınacak yoktur indirdiğin kitabı ve gönderdiğin peygambere inandım.

Uyku öncesi okunacak dualar

* Peygamber Efendimiz yatmadan önce; Fatiha suresi ile birlikte bir sure okumayı ve daha sonra,

"La İlahe İllallah, Vahdehu La Şerike Leh, Lehü'l mülkü ve Lehü'l Hamdü ve hüve Âlâ Külli Şey'in Kadîr" ve "La havle velâ kuvvete illâ Billah" demeyi, sonrasında ise 33 kere "SübhanAllah", 33 kere "Elhamdülillah" ve 34 kere ise "Allahu Ekber"demeyi ve böylece bu tesbihatı e tamamlamayı ve Kâfirûn sûresini okumayı tavsiye etmişlerdir. Rivayete göre Efendimiz bu tavsiyeyi Hazreti Ali ve Hazreti Fatma (r.a.) bir akşam evlerine misafir olduğu sırada tavsiye etmiştir. (Ramûz, c. 1/)

Peygamber efendimiz aleyhisselatu vesselam, yatmadan önce İhlas, Felak, Nas ve Ayetel Kürsi ayetlerini okur avucuna üfler ve vücuduna mesh ederdi. Yatsı namazı sonrası Amenerrasulü ve Mülk suresini okurdu. Yatsı namazı sonrası dünya kelamı konuşmamak ve gece namazı için uyumak sünnettir. Müslüman’ın günü güneşin doğuşu ile başlar ve güneşin batışı ile biter. Yatsı namazı sonrası gece hayatı yaşamak sünnete uygun değildir.




Peygamberimizin uyumadan önce okuduğu bazı dualar:

1- Bismike rabbi vedağtü cenbi ve bike erfauhü, fein emsekte nefsi ferhamhe, ve in ersaltehe fehfezhe, bima tehfazu bihi ibadekessalihin. ‘Buhari 11/,
Anlamı: Senin ismin ile Rabbim’in yanımı (vücudumu) bıraktım ve senin meşietinle onu kaldırırım. Ruhumu alırsan ona rahmet et. Şayet geri gönderirsen salih kullarını koruduğun şekilde onu koru.’

2- ‘Allahümme gini azabeke yevme tub asü ibadeke’
Anlamı: ‘Kullarını yeniden dirilttiğin gün beni azabından koru.’ Ebu Davut 4/

3- ‘Bismikellahümme emütü ve ehya’ Buhari 11/
Anlamı: Allah’ım senin isminle ölür ve yaşarım.

Uyku duası nedir?

İnternette pek çok kaynakta uyku duası olarak ''Allahümme eslemtü nefsi ileyke veveccehtü vechi ileyke vefevveztü emri ileyke veelce'tu zahri ileyke. Rağbeten ve rahbeten ileyke. La melcae velamenca minke illa ileyke. Amentü bikitabikellezi enzelte venebiyyikellezi erselte.'' yer almaktadır. 

Uykusuzluk çekiyorsanız her gece yatmadan önce okuyacağınız dua, Peygamber Efendimizin okuduğu duadır. Duayı mutlaka Arapça okumanız gerekmiyor. Türkçeye çevrilmiş haliyle ister ezberleyip isterseniz bir kâğıttan okuyarak duanızı edebilirsiniz.

Uyku duasının kısaltılmış hali şöyledir; “ Yüce rabbim nefsimi sana teslim ettim, sana yöneldim. İşlerimi sana emanet ettim ve sana tevekkül ediyorum. Senin merhametine sığınıyor ve aman dileniyorum.”

Bu duayı okursanız ayrıca imanınızı da tazelemiş oluyorsunuz. Duanızın makbul olması için abdestli şekilde yatağınızda dua etmeniz önemlidir.

"Teheccüd namazı uyumadan kılınır mı?"

Diyanet TV'de ekranlara gelen ve halktan gelen sorulara cevap verilen "Diyanet'e Soralım" programında Dr. Fatih Mehmet Aydın, "Teheccüd namazı uyumadan kılınır mı?" "Evinde eşiyle cemaat olup namaz kılan kadın müezzinlik yapabilir mi?" sorularına cevap verdi.

"Teheccüd namazı uyumadan kılınır mı?" sorusuna cevap veren Aydın, sözlerine şöyle devam etti:

"Peygamber Efendimiz'in uyumadan önce kıldığı namaza 'gece namazı' adı veriliyor. Uyuyup da yatağından ayrılıp kıldığı namaza 'teheccüd namazı' deniliyor. Teheccüd demek, yataktan ayrılmak demektir. Uykudan kalkmak, uyanmak demektir. O açıdan; uyuduktan sonra uyanıp kılınan namaza teheccüd namazı denir. Hiç uyumadan yatsı namazından sonra kılınan kılınan namaza ise 'gece namazı' denir."

"Evinde eşiyle cemaat olup namaz kılan kadın müezzinlik yapabilir mi?" sorusuna cevap veren Aydın, konuya ilişkin "Müezzinlik dualarını beyefendi yüksek sesle okur hanımefendi de içinden okur." dedi.

Alanında uzman konuklarla vatandaşlardan gelen sorulara cevap verilen "Diyanet'e Soralım" hafta içi her gün saat 'de Diyanet TV'de …