Yayınlanma:
sayılı Kanunun 14’üncü maddesine göre çalışanlara belirli şartlarla kıdem tazminatı ödenmektedir. Peki, kıdem tazminatı nedir? Kıdem tazminatı hakkı nasıl hesaplanır? Merak ettiğiniz tüm detayları haberimizde bulabilirsiniz…
KIDEM TAZMİNATINDA TABAN VE TAVAN FİYATI BELLİ OLDU
'in temmuz-aralık döneminde kıdem tazminatı tavanı 5 bin lira olarak uygulandı. Yeni yılla birlikte kıdem tazminatı tavanı, 6 bin 17 liraya çıktı. Kıdem tazminatındaki yeni tavan, 'un ocak-haziran döneminde geçerli olacak. Asgari ücretin yüzde 26 oranında artmasıyla en düşük kıdem tazminatı tutarı da 2 bin liraya çıktı.
KIDEM TAZMİNATI NEDİR?
İşçinin, çeşitli nedenlerden dolayı işinden ayrılırken, çalıştığı yıllar için işveren tarafından ödenen tazminattır. İşçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için, işveren tarafından işten çıkarılması gerekir. Ancak işçinin çıkarılırken, ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranmamış olması gerekiyor. Yani, hırsızlık, huzuru bozacak davranışlar gibi işyeri kurallarına aykırı nedenlerden işten çıkarılırsanız, kıdem tazminatı alamazsınız. İş yasasına göre sağlık sorunu gibi haklı bir nedene dayanarak, işten ayrılma zorunluluğu oluşmuşsa tazminat alınır. Erkek çalışanların askerlik nedeni ile işten ayrılması da tazminatı doğurur. Kadın çalışanlar ise çalışırken evlenirse, evlendikten sonraki bir yıl içinde kendi isteği ile işten ayrılabilir ve tazminat alabilir. Emeklilik şartını yerine getirmiş çalışanlar da kıdem tazminatı alabilir.
KIDEM TAZMİNATI HAKKI NASIL HESAPLANIR?
Herhangi bir iş sözleşmesinin kıdem tazminatını gerektiren bir nedenle feshi durumunda, çalışılan her tam yıl için 30 günlük brüt ücret tutarında kıdem tazminatı ödenmektedir. Bir yıldan artan süreler de oranlanarak hesaplamaya dahil edilecektir. Kıdem tazminatı hesaplamaları sırasında işçiye ödenen ücretin yanı sıra, kendisine düzenli olarak sağlanan tüm para ve para ile ölçülebilen menfaatlerin (yol parası, yemek parası, düzenli olmak koşuluyla ikramiye ödemeleri vb.) brüt tutarları dikkate alınmaktadır. Her tam çalışma yılı için ödenen kıdem tazminatı tutarı, fesih tarihinde geçerli olan kıdem tazminatı tavanı ile sınırlandırılmıştır.
KIDEM TAZMİNATINDAN KESİNTİ YAPILIR MI?
Kıdem Tazminatı hesaplanırken sadece damga vergisi kesintisi yapılır, gelir vergisi kesintisi ya da başka bir kesinti yapılmaz
İlginizi ÇekebilirÇalışan vefat ettiği takdirde çalışana ait kıdem tazminatı tutarını eşi talep edebilir mi?İlginizi ÇekebilirToptan ödeme almak amacıyla işten ayrılan işçi kıdem tazminatına hak kazanır mı?askerlikEkonomiemeklilikKadınkıdem tazminatıparaSağlık
Kıdem tazminatı işçilerin en önemli sosyal güvencelerinden biridir. İşten çıkması halinde zor günlerinde tutunabileceği tek daldır. Bu nedenle işçilerin kıdem tazminatı şartlarını ve alabileceği tazminat miktarını bilmesi son derece önemlidir. Tazminat hesaplama işlemini yukarıdaki program aracılığıyla kolaylıkla yapabilirsiniz. Kıdem ve ihbar tazminatı ile ilgili sorularınızı ise sayfanın en altından sorabilirsiniz.
Tazminat hesaplama yapabilmek için öncelikle brüt ücretinizi bilmeniz gerekmektedir. Brüt ücret; maaşınıza ilaveten sigorta primi, vergiler ve devlet tarafından yapılan her türlü kesintiler eklenerek bulunan toplam tutardır. Her ay hesabınıza yatan veya elinize geçen net ücret brüt ücretten farklıdır. Örneğin yılında asgari ücretle çalışan bir işçinin eline geçen tutar TL iken, brüt ücreti TL’dir. Bu nedenle brüt ücret kısmına her ay hesabınıza yatırılan net tutarı değil, vergi ve kesintiler dahil olan brüt tutarı yazmalısınız. Brüt ücretinizi bilmiyorsanız bordronuzdan bu bilgiye ulaşabilirsiniz. Eğer işvereniniz tarafından bordro verilmiyorsa, net ücretinizi brüt ücrete çeviren sitelerden hesaplama yapabilirsiniz.
Kıdem tazminatı tavanı yılında TL olmuştur. Yani alınan ücret ne kadar yüksek olursa olsun, kıdem tazminatı hesaplama yılı için en fazla TL üzerinden yapılacaktır.
Brüt ücretinizi girdikten sonra işvereniniz tarafından yapılan aylık yardımları da ilave etmelisiniz. Düzenli olarak ödenen prim, ikramiye, yol ve yemek yardımı, yiyecek ve giyecek yardımı, dil tazminatı vb. bu kapsamdadır. Bu şekilde yapılan düzenli ödemelerin aylık tutarını da aylık yardımlar kısmına yazmalısınız.
Örneğin aylık TL aralığında prim, üç ayda bir TL ikramiye, TL yol ve TL yemek yardımı alan bir işçi aylık yardımlar kısmına ne kadar yazmalıdır? Prim ödemelerinin aylık ortalaması olan TL + bir aya denk gelen ikramiye tutarı olan TL + aylık yol ve yemek ücreti toplamı olan TL = TL olarak aylık yardımlar kısmına yazılmalıdır. Kıdem ve ihbar tazminatı hesaplama sitelerinde genellikle aylık yardımlar kısmına yer verilmemektedir. Bu durum tazminat hesaplamasını oldukça düşürmekte ve işçilerin mağduriyetine sebep olabilmektedir. Bu nedenle işveren tarafından yapılan aylık yardımların miktarını hesaplayarak aylık yardımlar kısmına yazmayı unutmayın.
Brüt ücretinizi ve aylık yardımlar kısımlarını doldurduktan sonra, işe giriş ve çıkış tarihlerini yazdığınızda tazminat hesaplama programı otomatik olarak kıdem ve ihbar tazminatınızı hesaplayacaktır.
İhbar tazminatı alabilmek için işveren tarafından haklı bir neden olmaksızın işten çıkarılmanız gerekmektedir. Kendiniz işten çıktığınızda ne kadar haklı olursanız olun ihbar tazminatı alamazsınız. İş akdinizin feshedileceğinin ihbar süresinden önce işverence tarafınıza bildirilmesi ve iş arama izni kullandırılması gerekmektedir. İhbar süreleri işçinin kıdemine göre şu şekilde artmaktadır;
İşveren belirsiz süreli iş sözleşmesini sonlandırmak istediğinde, bu süreler kadar önceden işçiye fesih bildirimi yapmalıdır. Ayrıca bu süreler boyunca işçiye günlük en az iki saat iş arama izni kullandırılmalıdır. Aksi takdirde işçiye bu sürelerin karşılığı olan ücreti tutarında ihbar tazminatı ödenmesi gerekir. İhbar tazminatı hesaplama işlemini sayfanın başında kolaylıkla yapabilirsiniz.
Kıdem tazminatı şartları arasında en önemli olanı iş yerinde en az bir yıl çalışmış olmaktır. Buna ilaveten işveren tarafından haklı bir neden olmaksızın işten çıkarılmış olmanız ya da kendiniz haklı nedenle iş akdini feshetmeniz gerekmektedir. Kendiniz işten çıktığınızda kıdem tazminatı şartlarının neler olduğu aşağıda başlıklar halinde belirtilmiştir.
İşçilerin maaşı başta olmak üzere, fazla çalışma ücreti, ulusal bayram ve genel tatil ücreti, asgari geçim indirimi, prim, ikramiye, hafta tatili ücreti vb. birçok işçi hakları mevcuttur. Bu alacakların işveren tarafından eksik ödenmesi veya hiç ödenmemesi işçi için haklı fesih nedenidir. Bu durumda işçi kıdem tazminatına hak kazanacağı gibi eksik ödenen işçilik haklarını da açılacak davada talep edebilir. İşçi hakları ile ilgili detaylı bilgi için bu konudaki makalemizi inceleyebilirsiniz.
İşveren işçinin yazılı onayını almaksızın iş şartlarında esaslı bir değişiklik yapamaz. Örneğin işçinin evine çok uzak bir yerde görevlendirilmesi ya da bir müdürün daha alt kademe bir işe atanması çalışma koşullarında esaslı değişikliktir. İşverenin değişiklik teklifini kabul etmeyen işçi iş akdini haklı nedenle feshederek kıdem tazminatı alabilir.
Sigorta başlangıç tarihinin tarihinden önce olması kaydıyla, 15 yıl sigortalılık süresi ve prim gününü dolduran işçi emekliliğe hak kazanır. Bu durumda işçi emekli maaşı bağlanması için gerekli yaşa gelmemiş olsa dahi işten ayrılarak kıdem tazminatı alabilir. sonrası işe başlayanlar ise 25 yıl sigortalılık süresi ve prim gününü tamamlaması halinde emeklilik sebebiyle kıdem tazminatına hak kazanacaktır. Prim gününün e ulaşması halinde ise sigortalılık süresine bakılmaksızın haklı fesih gerçekleştirilebilecektir. Emeklilik tazminatı hesaplama işlemini sayfanın başında gerçekleştirebilirsiniz.
Kadın işçiler evlendikleri tarihten itibaren bir yıl içerisinde işten ayrılmaları halinde kıdem tazminatına hak kazanırlar. İşten ayrılmadan önce ihbar süresi verilmesi şartı bulunmamaktadır. Evlilik tazminatı hesaplama yapmak için sayfanın en başındaki programı kullanabilirsiniz.
İşten zorunlu askerlik görevini yapmak için ayrılan işçiler kıdem tazminatına hak kazanacaktır. Askerlik sevk belgesi alarak fesih bildirimi ile birlikte işverene sunmanız kıdem tazminatı almanız için yeterlidir. Askerlik tazminatı hesaplama işlemini sayfanın başından otomatik olarak yapabilirsiniz.
İşçiye iş yerinde sistematik ve sürekli bir şekilde mobbing teşkil eden davranışların uygulanması halinde işçi iş akdini haklı nedenle feshedebilir. Mobbing ne demek sorusunun cevabı ve mobbing mağdurlarının hakları konusunda detaylı bilgi için bu konudaki makalemizi inceleyebilirsiniz.
İşveren haklı bir neden bulunmaksızın aynı konumda bulunan işçilere farklı haklar tanıyamaz, işçiler arasında ayrım yapamaz. Örneğin tüm çalışanlara zam yapıldığı halde bir veya bir kaç çalışana zam yapılmaması eşit davranma yükümlülüğüne aykırıdır. Bu gibi durumlarda işçi dört aylık ücreti tutarında ayrımcılık tazminatı talep edebileceği gibi iş akdini haklı nedenle feshederek kıdem tazminatı da alabilir.
İşveren sendikaya üye olan işçilere toplu iş sözleşmesi hükümleri dışında diğer işçilerden farklı bir uygulama yapamaz. Aksi takdirde işçi bir yıllık ücreti tutarında sendikal tazminat talep edebileceği gibi iş akdini feshederek kıdem tazminatı da alabilir.
İşçinin sigorta primlerinin eksik yatırılması, asgarisinin bankadan kalanının elden ödenmesi durumlarında işçi iş akdini haklı nedenle feshedebilir ve kıdem tazminatı alabilir.
İşverenin işçiye karşı hakaret, tehdit, yaralama vb. suç teşkil eden fiillerde bulunması halinde işçi iş akdini haklı nedenle feshedebilir. İşçinin iş yerinde herhangi bir kişi tarafından cinsel tacize uğraması ve işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemlerin alınmaması da haklı fesih nedenidir.
Uygulamada en sık görülen haklı fesih nedenleri bunlar olmakla birlikte başka sebepler de haklı neden teşkil edebilir. Tazminat hesaplama ve kıdem tazminatı şartları ile ilgili aklınıza takılan her türlü soruyu aşağıdan sorabilirsiniz. İşten çıkarılan işçinin hakları ile ilgili detaylı bilgi için bu konudaki makalemizi inceleyebilirsiniz.
Kıdem tazminatı hesaplama , kıdem tazminatı tavanı, nedir, nasıl hesaplanır, şartları, fonu, zamanaşımı, nasıl alınır son durum konularındaki bilgilendirme içeriğimizde bulunmaktasınız. Yukarıdaki tazminat hesaplama aracımız sizler için oluşturduğumuz bir araçtır.
Bir işçi yıllarca bir işletmeye emek vermiş, işletmenin gelişim sürecine önemli katkıları olmuştur. Yıllar yılı çalıştıkça ücretini almış, ücretini aldığı müddetçe de çalışmaya devam etmiştir. Fakat bir gün herhangi bir sebeple iş akdi sonlandırılınca, bir anda kendisini parasız bulmuş ve çaresiz hissetmiştir.
Yıllarını vermiş olduğu emeğinin mahsulü işletme dimdik ayakta dururken kendisi bir anda beş parasız kalıvermiştir. İşte kıdem tazminatı, iş akdi değişik sebeplerle sona ermiş bulunan bu işçiye yılların emek ve birikimine bir karşılık olsun diye düşünülmüş ve içerisine düşmüş olduğu çaresizlik hissinden bir nebze olsun kurtulmasını sağlayan bir ödemedir.
Yargıtay’a göre; işverene ait bir ya da birkaç işyerinde belli bir süre çalışmış bir işçinin işini kaybetmesi halinde işinde yıpranması yeni bir iş edinmede karşılaşacağı güçlükler ve işyerine sağladığı katkı göz önüne alınarak geçmiş hizmetlerine karşılık işveren tarafından kanuni esaslar dahilinde verilen toplu paraya “kıdem tazminatı” denilmektedir.
Kıdem tazminatı, özellikle istihdamın daraldığı ve ekonomik krizlerin yaşandığı dönemlerde yaşanan işten çıkarılma işlemlerinin işçi aleyhine doğurduğu zararları en aza indirmeyi amaçlamaktadır. Biz bu yazımızda kıdem tazminatı konusunu en ince ayrıntılarıyla ele alacağız.
Kıdem tazminatı şu şekilde tanımlanabilir:
“İş Yasasına uyruk işçilerin hizmet akitlerinin yasada belirtilen sona erme durumlarında işçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet akdinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye kanunların (veya sözleşmelerin) belli ettiği gün sayısı kadar ücreti tutarında ödemek zorunda olduğu tazminat.” (Ejder YILMAZ; Hukuk Sözlüğü, , s. )
İş Davası Avukatı olarak kısaca yukarıdaki şekilde tanımlanabilecek olan kıdem tazminatını şartları, nasıl alınacağı, ödeme süresi, hesaplaması, tavan uygulaması, faiz uygulaması, yeni kıdem tazminatı yasası, kıdem tazminatı fonu, bedelli askerlik yapan kişilerde kıdem tazminatı gibi konular çerçevesinde alt başlıklar hâlinde ele alacağız.
Kamu kurumlarında çalışan işçilerin de kıdem tazminatı hakkı mevcuttur. Bu tazminatın şartları ayrıntıları ile yasada düzenlenmiştir. Kıdem hesaplama yaparak haklarınızı koruyabilirsiniz.
İlgili Makale: Hizmet Tespit Davası
Özetle kıdem tazminatı, hizmet ve üretim sürecine emeğini ve alın terini koyan işçinin, bağlı bulunduğu teşebbüste geçirdiği emek dolu her yılın vefâen karşılığının verilmesi olarak da ifade edilebilir. İlk olarak Yüzyılda Almanya’da Karl Zeiss fabrikalarında başlayan bu uygulama, zaman içerisinde Uluslararası İşbirliği Örgütü’nün (ILO) kurulması ve gelişmesi ile birlikte yaygınlaşmış ve Cumhuriyet sonrasında bizim de iş hukukumuzun bir parçasını oluşturmuş ve aşamalı gelişim süreci içerisinde bugünkü hâlini almaya başlamıştır.
Bu aşamada başlıca şu konular tereddüt konusu oluşturmaktaydı:
Bu hususlar aşamalı olarak gerçekleştirilen yasal değişikliklerle birlikte hukuk sistemimiz içerisinde belli bir karşılığa kavuşmuş ve hâlihazırdaki kıdem tazminatı müessesesi ortaya çıkmıştır.
Biz de bu yazımızda kıdem tazminatı konusuna yer vermeye çalışacağız.
Kıdem tazminatı işçinin yıpranmasına karşılık verilen tazminattır. Yargıtay ‘’ İşverene ait bir ya da birkaç işyerinde belli bir süre çalışmış bir işçinin, işini kaybetmesi halinde, işinde yıpranması, yeni bir iş edinmede karşılaşacağı güçlükler ve işyerine sağladığı katkı göz önüne alınarak, geçmiş hizmetlerine karşılık işveren tarafından işçiye kanuni esaslar dâhilinde verilen toplu paraya “kıdem tazminatı” denilmektedir.
Kıdem tazminatına hak kazanabilmek için işçinin İş Kanununa tabi işçilerden olması ve bir iş sözleşmesinin varlığı gerekmektedir. Aynı zamanda, işverene ait işyerinde en az bir yıl çalışmış olması gerekir. İş akdinin tazminatı hak edecek şekilde sona ermesi gerekmektedir. Kıdem tazminatı, işçinin her bir yıllık çalışma süresi için brüt olarak hesaplanır. Eğer işçi aynı işverenin aynı veya farklı iş yerlerinde çalışmış ise bu süreler de birleştirilecektir. İşyerinin devredilmesi durumunda da bir farklılık olmayacaktır. Kamu kurumunda çalışanların da hizmet süreleri birleştirilecektir.
Kıdem tazminatı son ücret üzerinden hesaplanarak işçinin korunması yoluna gidilmiştir. Son aldığı ücrete, süreklilik arz eden ücret ekleri de dâhildir. Ücret ekleri, emeğinin karşılığı dışındaki para ve parayla ölçülebilen yardımlardır. Gıda ücreti, işçinin çocuklarına eğitim yardımı gibi ödemeler de sürekli iseler ücret eki olarak sayılmaktadır. sayılı kanunun maddesine göre işçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet akdinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir.” Madde 14/f.9’a göre ise, kıdem tazminatının hesaplanması, son ücret üzerinden yapılır. Kıdem tazminatı miktarı yasa ile belirlenmiştir. Kanunun belirlediği miktar altında tazminat ödenemeyecektir. İş Kanununa tabi 7 yıl çalışmış olan bir işçinin son ücreti TL ise işçi TL kıdem tazminatı alacaktır.
Yeni asgari ücret tarifesine göre asgari ücret brüt 10 bin 8 TL olmuştur. 8 yıl çalışmış bir işçinin son ücretinin asgari ücret olması durumunda Kıdem Tazminatı Tutarı TL olacaktır. Damga vergisi tutarının düşülmesi ile TL kıdem tazminatı alınabilecektir
İhbar Tazminatı, sözleşmesi belirli süreli yapılmamış yani belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçiler için geçerli olan bir tazminattır. Belirsiz süreli iş sözleşmesi feshedildiğinde bu durumun karşı tarafa bildirilmesi gerekir.
sonra feshedilmiş sayılır.
Bu bildirim şartına uymayan taraf bildirim süresine ilişkin ücret tutarında tazminat ödemek zorundadır. İhbar tazminatı hem işveren hem de işçi tarafından talep edilebilir.
İhbar tazminatı giydirilmiş brüt ücret üzerinden hesaplanmaktadır. Giydirilmiş brüt ücret işçinin aylık maaşına ücret eklerinin de eklenmesiyle bulunur. Ücret ekleri bulunmayan bir işçinin asgari ücret ile çalıştığı varsayımında bir hesaplama yaparak konuyu açıklamaya çalışacağız.
Yeni asgari ücret bilindiği üzere brüt olarak TL olarak belirlenmiştir. Bildirim şartına uymayan taraf çalışma süresine bağlı olarak ihbar tazminatı ödeyecektir.
Aylık asgari ücret alan yani 10 bin 8 TL alan bir işçinin günlük brüt kazancı TL’dir. 6 aydan az çalışmış bir işçinin bu bildirim süresine uymaması durumunda ödeyeceği ihbar tazminatı, bildirim süresi 2 hafta olduğu için = 14X TL olarak hesaplanacaktır.
Farklı bir örnek verelim;
Yine aynı şekilde asgari ücretle, 3 yıldan uzun süredir çalışan bir işçinin bildirim süresine işverenin uymaması durumunda ödemesi gereken tazminat şöyledir:
X 56 = 18 bin TL olarak hesaplanacaktır. Görüldüğü üzere bildirim süresi kadar ücret ödenecektir. Damga ve gelir vergilerinin de alınacak tazminatlardan alınacağını unutmamak gerekmektedir.