Safra Kesesi Çalışmazsa Ne Olur

Safra kesesindeki milimetrik taşların safra yollarına doğru dökülmesi sonucu tıkanıklıklar meydana gelir. Tıkanıklık farklı seviyelerde farklı sorunlara yol açar.

Akut Kolesistit

Tıkanıklık eğer safra kesesi kanalında (sistik kanalda) olursa safra kesesi şişer, iltihaplanır. Hastalar sırta ve omuza vuran karın ağrısıyla hastaneye başvurur. Tıbben akut kolesistit olarak isimlendirilen tablo oluşur. Şikayetler ilaç ve serum tedavileriyle geçici olarak kısmen yatıştırılabilir ama esas tedavisi acil ameliyattır.

Tıkanma Sarılığı-Kolanjit

Tıkanıklık eğer ana safra kanalında (koledokta) olursa hem safra kesesinin hem de karaciğerin bağırsağa doğru safra akımı toptan boğulmuş, engellenmiş olur. Safra kesesi şişer, karaciğer çalışması bozulur, giderek sarılık ortaya çıkar.

Bu duruma tıkanma sarılığı denir. Kanal acilen açılmazsa kısa süre içinde safra yolu iltihabı (kolanjit) gelişebilir. Bu ateş, sarılık ve karın ağrısıyla giden, şuur bozulmasına kadar ilerleyebilen tehlikeli bir durumdur.

Tedavisi ana safra yolunun acilen açılmasıdır. Açma işlemi ağızdan girilen ışıklı hortumla (ERCP) endoskopik yolla veya böyle bir imkanın uygulanamadığı hallerde ameliyatla sağlanır.

Pankreatit

Tıkanıklık safra - pankreas ortak kanalı seviyesinde ise yukardaki tabloya bir de pankreas iltihabı (pankreatit) eklenir. Pankreas iltihabı o kadar değişken biçimlerde yaşanabilir ki; bazı hastalar bu dönemi ayaküstü atlatabilirken, bazıları yoğun bakımlık olur.

Tedavisi yine safra- pankreas ortak kanalındaki tıkanıklığın acilen giderilerek akışın yeniden sağlanmasıdır. Yine öncelikli seçenek endoskopik yol (ERCP), buna imkan yoksa ameliyattır.

Nihai Tedavi

Safra yolu tıkanıklıkların tedavisinde atlanmaması gereken en önemli nokta şudur: Hastaların safra yolu tıkanıklığının ERCP ile açılması sadece o an için safra kanalı problemini çözer. Safra kesesi yerinde durduğu sürece taşların ve tıkanmanın kaynağı hala yerinde duruyor demektir. Yeniden tıkanma ihtimali vardır.

Tekrar tekrar sarılık geçiren, tekrar ERCP geçiren hasta sayısı az değildir. ERCP'yi takip etmesi gereken nihai tedavi basamağı safra kesesinin alınmasıdır. Bu ameliyat için ideal zaman ERCP'den gün sonradır.

Yemeklerden sonra ortaya çıkan gaz şikayeti ile karnın genelinde, göğüs, sırt ve omuzda hissedilen şiddetli ağrılar safra kesesi hastalıklarından kaynaklanabiliyor. Safra kesesi hastalıkları, belirtileri nedeniyle başta kalp krizi olmak üzere farklı birçok rahatsızlıkla karıştırılabiliyor. Zamanında müdahale edilmeyen safra kesesi hastalıkları ilerleyen dönemde ciddi sorunlara neden olabiliyor. Memorial Hizmet Hastanesi Genel Cerrahi Bölümü Uzmanları safra kesesi hastalıkları ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdi. 

Belirtileri karıştırmayın

Karaciğerin ürettiği safra sıvısının büyük bir kısmını yoğunlaştırarak depolayan, gerektiğinde sindirime yardımcı olmak için ince bağırsağa yönlendiren safra kesesindeki hastalıklar hiçbir belirti vermeden ilerleyebilmektedir. Safranın kristalleşmesi veya çamurlaşması sonucu oluşan taşların safra kesesi ağzını tıkaması iltihabik sorunlara neden olabilmektedir. Safra kesesi hastalıklarının belirtileri farklı hastalıklarla karıştırılabilmekle birlikte;

• Yemeklerden sonra hazımsızlık ve gaz şikayeti
• Özellikle karın sağ üst bölgesinde, sırt ve omuza yayılan ağrı.
• Bulantı, iştahsızlık ve ateş
• Ağızda acı tat ve nefes kokusu
• İnatçı ve geçmeyen kaşıntılar ile kendini gösterebilmektedir.

Diyetinize dikkat edin

Şeker hastaları, kilolu, 40 yaş üstü ve çok doğum yapmış kadınlarda daha fazla görülen safra kesesi hastalıkları yaşam tarzıyla da ilgili olabilmektedir. Kilolu kişilerin yanı sıra; düşük kalorili diyet yaparak sık kilo alıp verenler ve hareketsiz bir yaşam sürenler de safra kesesi hastalıkları bakamından risk altındadır. Bununla birlikte, Akdeniz ateşi, hemolitik anemiler gibi çeşitli kan hastalıkları olan gençlerde de safra kesesi rahatsızlıkları görülebilmektedir. 

Tedaviyi geciktirmeyin

Safra kesesinde daha çok taşların yarattığı sorunlar ön plana çıkmakla birlikte; safra kesesinin iltihabi, safra yolu darlıkları, tıkanma sarılığı, safra yolu kistleri, safra kesesi kanseri gibi farklı rahatsızlıklar görülebilmektedir. Zamanında tedavi edilmeyen safra kesesi taşları, safra kanalına düşerek kanalı tıkayabildiği gibi pankreasta iltihaplanmaya, karaciğer fonksiyonlarının bozulmasına ve hatta akut böbrek yetersizliğine yol açabilmektedir. Safra kesesi taşları bazı durumlarda safra kesesinin delinmesine ve karın zarının iltihaplanmasına neden olabilmektedir. Tedavi edilmediği durumlarda ileride kanser gibi çok ciddi sorunlara yol açabilen safra kesesi hastalıklarının ihmal edilmemesi gerekmektedir.

Cerrahi, uzman ellerde yapılmalı

Uzman bir doktorun muayenesinin ardından çekilen ultrasonografi safra kesesi taşlarını ve safra yollarındaki genişlemeleri belirleyebilmektedir. Safra kesesi yollarının tıkandığı durumlarda karaciğer ve safra yollarına ilaç verilerek çekilen MRCP ve PTK belirleyici olabilmektedir. Uygun vakalarda taşlar endoskopik olarak ERCP yöntemiyle alınabilmektedir. Safra kesesi işlevselliğinin kaybolduğu durumlarda uygun hastaların cerrahi yöntem ile safra keselerinin alınması gerekmektedir. Safra kesesi, karaciğer ve pankreasa komsu olması nedeniyle cerrahisinin deneyimli ve uzman ellerde yapılması gerekmektedir. Standart yöntem olarak kabul edilen laparoskopik yani kapalı ameliyatlarda küçük kesilerden girilerek safra kesesi alındığından hasta ertesi gün taburcu edilmektedir. Geniş kesiler olmadığı için hastanın günlük yaşama dönmesi de kısa sürmektedir. Safra kesesi çıkarılan kişinin hayatında herhangi bir düzenleme yapmasına gerek yoktur. Vücut yeni duruma kısa süre içinde uyum göstermektedir.