Sahneye Çıkan Ilk Türk Kadın Tiyatro Sanatçısı Kimdir
yılında Darülbedayi’ye stajyer olarak kabul edilen ve bu kadroda kalma kararlılığını gösteren ilk Müslüman kadın tiyatro sanatçısı Afife Jale’yi, mücadelelerini, ilham veren hayatını anlattığımız yazımızla anıyoruz.
Afife Jale, yılında İstanbul, Kadıköy’de doğdu.
5 kardeşlerdi ve Afife Jale ile Refika, tiyatroya bağı olup aralarında en hırslısı olandı ve ’de Refika tiyatronun suflör, Afife de “mülazım artistlik” (stajyer oyuncu) kadrolarına alınmışlardı.
“Beni acıyarak değil, düşünerek severek, kucaklayarak hatırlayın. Tiyatro varsa ben varım!”
yılının 13 Nisan gecesi prömiyeri yapılacak olan, Hüseyin Suat’ın “Yamalar” adlı oyununda, Emel rolü, Eliza Binemeciyan’ın tiyatrodan ayrılması sebebiyle ortada kaldı. Darülbedayi yöneticileri rolü Afife’ye oynatma kararı verdi. Böylelikle Afife, Kadıköy’deki Apollon Sineması’nda (şimdiki Reks) Emel rolünü oynayarak sahneye çıkan ilk Türk kadını oldu.
Hayatımda mesut olduğum ilk gece… Sanatın, ruhuma verdiği güzel sarhoşluk içinde idim. Rol aldığım piyeste güzel bir sahne vardır; ağlama sahnesi… Orada taşkın bir saadetle ağladım. Sahiden ağladım… Alkış, alkış, alkış… Perde kapandı; açıldı, bana çiçekler getirdiler. Muharrir Hüseyin Suat Bey, kuliste bekliyormuş; ben çıkarken durdurdu; alnımdan öptü: “Bizim sahnemize bir sanat fedaisi lazımdı; sen işte o fedaisin”.
Afife Jale
Sürekli polis baskınlarından kaçmak zorunda kalan Afife Jale, bir süre sonra Kadıköy’de gözaltına alındı. Afife, sonrasında birkaç kez daha sahne ile karakol arasında gidip geldi. Dahiliye Nezareti’nin emriyle, 27 Şubat tarihinde bir yazıyla Müslüman kadınların kesinlikle sahneye çıkamayacakları Dârülbedâyi’ye bildirildi. Bu emir sonrası, Afife’nin, Dârülbedayi’deki ücretli görevine son verildi.
Atatürk’ün Müslüman kadınlara sahne yasağını kaldırması üzerine Afife Jale tekrar oyunculuğa başladı. Baş ağrıları nedeniyle sürekli morfine maruz kalan sanatçı, tiyatroyu bırakmak zorunda kaldı.
Afife Jale, 24 Temmuz ’de 39 yaşında vefat etti.
İki aşk ve sanat insanının yolları birleşti
Afife Jale, ’de, Selahattin Pınar ile Kadıköy Kuşdili Çayırı’ndaki Hafız Burhan konserinde karşılaştı. Henüz 25’inde gencecik insanlardı, ilk görüşe aşk onlar için söylenmiş bir söz gibiydi. Gençlikleri acı ve mücadeleyle geçen bu iki aşk ve sanat insanı hayatı acısıyla, tatlısıyla birlikte yaşadı.
Selahattin Pınar en güzel bestelerini hep Afife Jale için çaldı. Ancak şiddetli baş ağrıları ve bitmek bilmeyen morfin, sevgilileri istemeyerek de olsa ayırdı. Pınar, “Nereden Sevdim O Zalim Kadını”, “Anladım Sevmeyeceksin Beni Seni Nazlı Çiçek” gibi şarkıları hep Afife’den sonra kalbini dağlayan sonsuz acı ile yazmıştı.
Afife Jale’yi yakından tanıyın
Afife Jale’nin hayatını, yaşadıklarını ve mücadelelerini konu alan kitaplara buradan ulaşabilirsiniz.
Kaynak:
Prof. Metin And, Türk Tiyatrosu Tarihi, s
seafoodplus.info
kaynağı değiştir]
İlk yılları ve gençliği[değiştir
Afife Jale
Aynı adlı film için Afife Jale (film)&#;sayfasına bakınız.
Afife Jale (, İstanbul - 24 Temmuz , İstanbul), Türk oyuncu.
Müslüman-Türk kadınlarının tiyatro sahnesinde yer almasına öncülük ederek Türk tiyatrosunda sembol bir isim olmuştur.[1][2] İlk defa İstanbul'un Kadıköy ilçesindeki Apollon Tiyatrosu'nda sahnelenen Hüseyin Suat'ın Yamalar adlı oyununda Emel rolünü canlandırdı.[3] Böylece Türk tiyatrosunda sahneye çıkan ilk Müslüman kadın oyuncu oldu. Asıl ismi Afife olan sanatçı, bu oyunda "Jale" takma ismini kullanmış ve daha sonraları Afife Jale adıyla anılmaya başlanmıştır.[4]
Yaşamı[değiştir
Afife Jale kimdir? Afife Jale ölüm yıl dönümünde anılıyor
Afife Jale (, Kadıköy, İstanbul - 24 Temmuz , İstanbul), Türk oyuncu. 3 Nisan 'da, Hüseyin Suat'ın Yamalar adlı oyununda Emel rolü ile Türk tiyatrosunda sahneye çıkan ilk Müslüman kadın oyuncu oldu. Asıl ismi Afife olan sanatçı, bu oyunda «Jale» takma ismini kullanmış ve daha sonraları Afife Jale adıyla anılmaya başlanmıştır.
yılında İstanbul'un Kadıköy semtinde dünyaya geldi. Babası Hidayet Bey, annesi Methiye Hanım, kardeşleri Behiye Hanım ve Salâh Bey'dir. İstanbul Kız Sanayi Mektebi'nde eğitim görmüş, Darülbedayi'nin 10 Kasım 'de tiyatro kursları için açtığı sınavı kazandı. Müslüman kadınların sahneye çıkmasının halen geleneksel olarak yasaktı ancak Darülbedayi, Müslüman kadınların sadece kadınlara özel gösterilerde oynayacakları gerekçesiyle Müslüman kadınları bünyesine almıştı. Afife Hanım, kabul edilen beş Müslüman kadından biri idi. Diğer hanımlardan üçü kursu bıraktı; Refika Hanım suflör olarak Darülbedayi kadrosunda yer aldı. Afife Hanım ise mülazim artistlik (stajyer oyuncu) kadrosuna girdi. yılına kadar oyunların provalarına katıldı, fakat sahneye çıkamadı.
yılının 13 Nisan gecesi Kadıköy'deki Apollon Sineması'nda ilk gösterimi yapılacak olan, Hüseyin Suat'ın Yamalar adlı oyununda, Emel rolünü oynayan Eliza Binemeciyan'ın Paris'e gidişi üzerine onun yerine “Jale„ takma adı ile sahneye çıktı. Böylece sahneye çıkan ilk Türk kadını olarak tarihe geçti. O günden sonra “Afife Jale” olarak anılan Afife Hanım, ertesi hafta Tatlı Sır oyunu ile sahneye çıktı ve o gece polis tarafından tutuklanmak istendi. Kınar Hanım'ın yardımıyla kaçtı. Üçüncü piyesi olan Odalık oynanırken tiyatro polis tarafından basıldı ve tutuklanmamak için kaçmak zorunda kaldı. Babası Hidayet Bey, tiyatro oyuncusu olmasına karşı idi. Afife Hanım, ayrılmak zorunda kaldı. Dahiliye nezaretinin Müslüman kadınların kesinlikle sahneye çıkamayacaklarına dair bildirisi Darülbedayi Yönetim Kurulu’na ulaştırılınca işten çıkarıldı.
Yaşadığı sıkıntılar nedeniyle şiddetli baş ağrıları çeken Afife Hanım, doktorunun morfinle tedavi yoluna gitmesi üzerine morfin bağımlısı oldu. Birkaç yıl sonra Burhanettin Tepsi Kumpanyası ile Anadolu'da turneye çıktı; daha sonra da Fikret Şadi'nin Milli Sahne'siyle çeşitli kentlerde temsiller verdi. yılında Türkiye'de cumhuriyetin ilan edilmesinden sonra yeni rejim Türk kadınlarının sahneye çıkması önündeki yasal engeller kaldırmış, tersine kadınların sahneye çıkmasına destek olmuştu. Ancak morfin bağımlılığı nedeniyle sanatçının sağlığı bozuldu ve tiyatroyu bırakmak zorunda kaldı.
Özel hayatı
yılında gittiği bir Hafız Burhan konserinde ona tamburuyla eşlik eden Selahattin Pınar ile tanıştı ve yılında evlendi. Selahattin Pınar, Nereden Sevdim O Zalim Kadını, Anladım Sevmeyeceksin Beni Sen Nazlı Çiçek gibi birçok şarkıyı onun için bestelediği düşünülür. Ancak Afife Hanım'ın morfin bağımlılığı evliliklerini olumsuz etkilediği için yılında boşandılar.
Ölümü
Uyuşturucu bağımlılığından kurtulamayan Afife Jale, son yıllarını Darülbedayideki dostlarının yardımıyla yatırıldığı Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesinde geçirdi. Hastanenin morfimanlar koğuşunda 24 Temmuz 'de vefat etti. Mezarı Kazlıçeşme Kabristanı'ndadır.
