Sakatat yürek, ciğer, böbrek, dalak, işkembe, uykuluk, billur veya koç yumurtası, kuzu gömleği, ince ve kalın bağırsak gibi bölümlerdir. Peki Sakatat yemek caiz midir? Sakatatlar, önemli vitamin ve mineral kaynağıdır. İşte sakatat hakkında bilinmesi gereken bazı detaylar...
Sakatat, kesimi yapılan hayvanların kasları dışında kalan yenebilir kısımlarına verilen isimdir. Sakatat etleri protein açısından zengin olmanın yanı sıra başta D vitamini olmak üzere tüm yağda eriyen vitaminleri ve yağ asitlerini içermesi bakımından da önemli birer besin seçeneğidir. Kronik rahatsızlığı olanların ve hamile olanların sakatat tüketimini mutlaka doktor kontrolünde tüketmeleri öneriliyor.
SAKATAT TÜRLERİ
Küçük ve büyükbaş hayvanların yenilebilir tüm iç organları sakatat sınıfına girer. Bunlar yürek, ciğer, böbrek, dalak, işkembe, uykuluk, billur veya koç yumurtası, kuzu gömleği, ince ve kalın bağırsaktır.
Ayrıca hayvanın baş kısmından elde edilen kelle, dil ve beyin de sakatat sınıfına girer. Bunların dışında koyunlardan elde edilen kuyruk yağı, sığır kuyruğundan elde edilen pöçük eti, koyun ve sığırların ayaklarından elde edilen paça da sakatat çeşitlerindendir.
SAKATAT CAİZ Mİ?
Kur’an-ı kerimde kan haram edildiği için, aklını ölçü alan bazı kimseler ve bazı müsteşrikler, (Dalak kandır, ciğer kandır, öyleyse yemek haramdır) diyorlar. Kur'an-ı kerimde mealen (Meyte ve kan size haram kılındı) buyuruluyor. (Maide 3)
Meyte, kendiliğinden ölen, leş olan hayvandır. Bir müsteşrik, bu âyete bakarak kendi kendine ölen balığın haram olduğunu söyler. Müsteşrike göre sadece delil Kur'andır. Halbuki Allahü teâlâ mealen (Bir işte anlaşamazsanız, bu işin hükmünü öğrenmek için Kur'ana ve sünnete bakın!) buyuruyor. Kur'an-ı kerime bakınca müsteşrik balığın yenmeyeceğini anlar.
Dalak kandır. Müsteşrik, âyete bakınca bunun da haram olduğunu anlar. Fakat sünnete bakılınca balık ve dalağın helal olduğu görülür. Hadis-i şerifte buyuruldu ki: (Size iki meyte ve iki kan helal kılındı. İki meyte balık ve çekirge, iki kan da karaciğer ve dalaktır.) [İbni Mace]
Peygamber efendimiz Meyteyi açıklamasaydı, hiçbir Müslüman balık yiyemezdi.
Sakatatlar denince akla işkembe, kelle, paça, taşlık, yürek, beyin gibi hayvanın kaslarının dışında kalan ve yenebilir olan kısımlar gelir. Sakatatlar kasaplık hayvanlardan elde edilir. Sakatatlar, Türk ve dünya mutfağında çok sevilerek tüketilir.
Ciğer, beyin, yürek, böbrek, işkembe, ayak, kuzu gömleği, kelle, baş, dil, billur, koç yumurtası gibi kasaplık olmayan kısımlara sakatat denir.
Sakatat neresi? Karaciğer, yürek, beyin, böbrek ve buna benzer iç organlar, hayvanın baş ve ayak kısımları sakatat kısmına girer. Sakatat saklama koşulları çoğunlukla derin dondurucularda olur. Sakatatlar, hem besin değerini koruması hem de tazeliğinin azalmaması açısından mümkün olduğunca çabuk tüketilmelidir.
Pek çok farklı sakatat ürünleri vardır. En çok bilinen ve tüketilen sakatatlar ve sakatat isimleri şunlardır: kasaplık hayvanın bağırsak kısmı olan işkembe, midesinin yenen bölümü şırdan, sığır dili, koyun ve kuzunun ayak kısmına yakın olan yeri yani paça, koyun ve ineğin yüreği (kalp), kuzu beyin veya inek beyin, koçun testisleri yani yumurtalıkları, koyun ve kuzunun ince bağırsağından yapılan kokoreç, inek ve koyunun karaciğeri, koyun ve kuzu kellesi, tavuğun yem yerken yuttuğu taşların biriktiği kısım olan taşlık, tavuğun yüreği ve ciğeri ülkemizde tüketilen başlıca sakatat çeşitleridir.
Sakatatların seveni çoktur; lakin sevmeyeni de vardır. Bu durum kişilerin damak zevkine göre değişkenlik gösterir.
Sakatat protein değeri bakımından oldukça zengin besin türleri arasındadır. Ancak kalori değerlerine bakmadan önce sakatatlardan faydalanabilmek için sakatatların otlaklarda beslenmiş sağlıklı hayvanlardan elde edilmiş olması büyük önem taşır. Sağlıksız yerlerde yetişen hayvanlardan elde edilen sakatatlardan hastalık bulaşma riski vardır.
Sakatatlar yağ oranı yüksek olduğu için yüksek kalorilidir. Mesela beyin, bağışlık sistemini koruyan selenyum ve bakır bakımından zengindir. Sağlıklı ortamlarda yetişen ve iyi yemlerle beslenen hayvanların etlerinin besin ve kalori değeri daha yüksektir.
Sakatat kalori bakımından yüksek olduğu için diyet yapanlar için sakatat tüketimi kontrollü olmalıdır. En düşük kalori miktarı diğerlerine oranla yürek ve böbrekte bulunur. Hangi tür sakatatın ne kadar kalori içerdiği ambalajının üzerinde yer alan açıklamadan öğrenilebileceği gibi, internet yoluyla da öğrenilebilir.
Sakatat aşırı tüketildiğinde fazla kiloya, kalp ve damar hastalıklarına,yüksek seyreden kolesterole, yüksek tansiyona, karaciğer ve bağırsak hastalıklarına neden olabilir. Sindirimi zor olan besinlerden olduğu için midede gaz ve şişkinlik yapabilir. Anne karnındaki bebeği korumak amacıyla hamilelikte sakatat tüketimi doktor tavsiyesi ve kontrolü ile olmalıdır.
Sakatat caiz mi? Dinen sakatatın caiz olduğu belirtilmiştir. Sakatat, hayvanın yenmesi helal olan kısımlarındandır. Dolayısıyla zararları da çok tüketmeye bağlı olarak ve kişiden kişiye değişkenlik gösterir.
Genel olarak sakatatlar yağ oranı yüksek olan yiyeceklerdir. Her şeyin fazlası zararlı olduğu gibi sakatat yemenin de fazlası zararlıdır. Ölçülü bir biçimde tüketilen sakatatlar vücuda zarar değil fayda getirir. Tabi sadece ölçülü yemek de değil, sakatatların elde edildiği hayvanların da sağlıklı ortamlarda ve sağlıklı yemlerle beslenmesi gerekir.
Sakatat satış kasaplarda yapılır. Sakatat fiyatları sakatatın türüne göre değişkenlik gösterir. Sakatat fiyatı et kadar yüksek değildir. Ülkemize dış ülkelerden sakatat ithalatı yapılmaktadır. Ancak ülkemize yapılan sakatat ithalatından dolayı canlı hayvan kesimi azaldığı için sakatat fiyatlarında belirgin bir yükseliş gerçekleşmiştir.
Sakatat hem ithalatı hem de ihracatı yapılan bir besin türüdür. Buna paralel olarak, ülkemizden yılda 700 ton civarında Çine sakatat ihracatı yapılması kararlaştırılmıştır.
Sakatatın pek çok yemeği ve çorbası yapılır. Sakatat ile yapılan yüzlerce sakatat tarifi bulunur. Belli başlı sakatat yemeklerinin dışında kişisel olarak kendi deneyimlerinizle de çeşitli yemekler yapabilirsiniz.
Meraklıları için sakatattan yapılan özel çorba salonları vardır. En ünlü sakatat çorba çeşitleri; kelle paça, gerdan çorbası, işkembe çorbası ve ciğer çorbasıdır. Müdavimleri için sadece işkembe çorbası yapan işkembe salonları vardır.
Sakatat yahnisi, kavrulmuş soğan ve salçayla pişmiş sakatat yemeğidir. Arzuya göre sebze ve baharatlar da ilave edilerek yapılan lezzetli bir yemek çeşididir. Sakatat kavurma, yürek böbrek ve kuru soğanın sotelenerek ve baharatlanarak pişirilmesidir.
Arnavut ciğeri ülkemizde çok sevilen ciğer tavalardan biridir. Meraklısı çoktur. Arnavut ciğeri, kızartılarak yapılır. Arzuya göre soğuk veya sıcak servis edilebilen mezelerden biridir. Yanına yapılan sumaklı maydanoz salatasıyla sofralarınızı süsleyecek harika bir lezzet Arnavut ciğeri tarifi. Arnavut Ciğeri
Lokum taşlık sote, tavuk taşlığından yapılır. Birkaç işlemden geçirildikten sonra baharatlarla tatlandırılarak servis edilir. Çok lezzetli ve besin değeri yüksek bir sakatat yemeğidir. Lokum Taşlık Sote
Sağlıklı kesim yapılan bir kasaptan alınan kokoreç, sebze ve baharatlarla pişirilerek sunuma hazır hale getirilir. Bu nefis kokoreç tarifiyle sevdiklerinize restoranlarda yapılan kokoreçlerin aynısını yapabilirsiniz. Kokoreç Yapımı
Adana’nın en meşhur yemeklerinden olan mumbar dolması iç malzemesini hazırladıktan sonra asıl püf noktası içini doldurmaktadır. Bu tarifte mumbar dolmasını yapılışını ve dolduruluşunu bulabilirsiniz. Mumbar Nasıl Doldurulur?
Zahmetli ve ağır yemeklerden olan şırdan dolması nasıl yapılır? Hangi malzemelerden oluşur? Bu tarifte, birçok meraklısı olan meşhur şırdan dolmasının yapılışını ve dolduruluşunu bulabilirsiniz. Şırdan Dolması
İşkembe çorbası tutkunları için bir de terbiyeli işkembe çorbası vardır. İşkembe çorbasına farklı bir boyut kazandıran terbiye tarifini burada bulabilirsiniz. Terbiyeli İşkembe Çorbası Nasıl Yapılır?
Güvenilir bir kasaptan alınan koyun veya kuzu kellesi, işkembe ve hayvanın ayak kısımlarından yapılan ve kırıkların kaynamasına bile faydası olan kelle paça çorbası adeta bir şifa kaynağı. Sağlıklı, bol protein, vitamin ve mineraller içeren bu çorba tarifini hemen deneyebilirsiniz. Kelle Paça Çorbası
Kasaptan aldığınız bir miktar beyin ile beyin haşlama ve ilik tadında sakatat yapabilirsiniz. Yumuşak ve ağızda dağılan nefis beyin haşlama bu tarifte yer alıyor. Hem lezzet bakımından hem de görsel anlamda hoş görünen bu tarifi hemen deneyebilirsiniz. Beyin Haşlama İlik Tadında Sakatat
Uykuluk, dana ya da kuzunun gerdan, yürek ciğer veya bağırsak gibi kısımlarından elde edilir. Bağışıklık sistemini güçlendiren besinlerden olan uykuluk C vitamini bakımından çok zengin ve kansere karşı koruyucu bir besin kaynağıdır. Siz de bu şifa deposu sakatat yemeği tarifini hemen deneyebilirsiniz. Uykuluk
Karın dolması olarak da bilinen işkembe dolması içine çeşitli malzemeler ve baharatlar konarak hazırlanan iç malzeme ile doldurularak yapılır. İşkembe dolması tarifini hemen deneyebilirsiniz. İşkembe (Karın) Dolması
Kuzu ciğeri, kuzu gömleği ve pirinç gibi malzemelerden yapılan nefis bir yemek tarifidir. Bu farklı ve lezzetli sakatat yemeğinin tüm ayrıntılarını bu tarifte bulabilirsiniz. İç Pilavlı Gömlek Sarma
Tavuk ciğeri sevenlerin ağzına layık tavuk ciğeri tarifiyle sofralarınızda farklı lezzetler sunabilirsiniz. Tavuk ciğerinin soğan ve belli başlı sebzelerle pişirilmesiyle ortaya çıkan nefis sakatat yemeği ile ailenize ve misafirlerinize farklı lezzetler sunabilirsiniz. Tavuk Ciğeri