Saçlarda Erken Beyazlama

Şu an bu yazıyı okuyorsanız, muhtemelen ilk beyaz saç tellerinizi fark ettiniz. Bunu duymaktan pek hoşlanmasak da, saçların beyazlamaya başlaması, tıpkı kırışıklıklar gibi yaşlanma sürecinin doğal ve gözle görülür bir işaretidir. Bunu yaşam döngüsünün bir parçası-güzel bir parçası olarak kabullenir, ağaran saçlarımıza istenmeyen misafirler gibi davranmamayı öğrenirsek; onları kamufle etmeye ya da yok etmeye çalışmak yerine, özgürce salınmalarına izin veririz. Unutmayalım ki, aynı zamanda bu bir özgüven işaretidir. Saçların doğal renginden gümüş grisi renge dönüşmesiyle başlayan beyazlama sürecini, görsel olarak avantaja çevirebiliriz. Beyaz saçlarımızı en iyi şekilde nasıl kullanabileceğimize dair ipuçlarına geçmeden önce, saç renginin zaman içerisinde neden değiştiğine, beyazlamayı tetikleyen faktörlere, sürecin geciktirilebilip geciktirilemeyeceğine ve beyazlama sonrası saç bakımının nasıl olması gerektiğine bir göz atalım.

Beyaz neden oluşur?

Doğada var olan her şey rengini pigmentten alır. Saç ister sarı, ister siyah, ister kızıl ya da kırmızı olsun, orijinal rengini pigmentlere borçludur. Saça kendi doğal rengini veren pigment azalmaya başladığında, saç beyazlama sürecine girer. Pigment üretimi yapan hücrelerin kapasitesi düştükçe saçlar önce grileşir, pigment üretimi durduğunda ise tamamen beyaz renge bürünür. Dolayısıyla beyaz saç ile doğal saç rengini birbirinden farklı kılan tek şey pigmentin varlığı ya da yokluğudur.

Koyu renkli saçlara sahipseniz beyazlarınızı daha çabuk fark edersiniz. Bunun nedeni gri ya da gümüş renginin koyu renklerle daha fazla kontrast oluşturmasıdır. Gri renge dönüşmüş ya da beyazlamış saç telleri sarı ya da kızıl saçlar arasında çok fazla dikkat çekmeyebilir.

Saçlar neden beyazlar?

Saçların tam olarak neden beyazladığını anlayabilmek için, öncelikle pigment üreten hücrelerden bahsetmek gerekir. Pigmentler saçların renklendirilmesinde rol oynarken, melanosit hücreleri ise beyazlama sürecini yöneten ana kahramanlar olarak sahne alırlar. Melanosit hücreleri, melanin pigmentinin oluşmasını destekleyen etkiye sahiptir. Dolayısıyla, melanositleri, melanin olarak adlandırılan; pigment üreten hücreler olarak tanımlayabiliriz. Yaşlanmayla birlikte, melanositler zayıflar ve melanin üretmeyi bırakır. İstikrarlı melanin desteği olmadan saç kendi doğal rengini kaybederek griye, gümüş rengine veya beyaza dönüşür. Bu süreç önce birkaç saç teliyle başlar, saçların tamamının rengini kaybetmesiyle tamamlanır.

Beyaz saçın yapısı farklı mıdır?

Yaygın inanışın aksine, beyaz saç, pigmentli saç tellerinden daha kalın veya dolgun değildir. Aslında beyaz saç tipik olarak daha ince telli yapıdadır. Ancak yaşlandıkça saç derisi daha az yağ üretimi yapar. Saçların kurumasına neden olan bu durum, pigment kaybı olan saçların daha kaba görünmesine yol açar. Doğru bir nem terapisiyle, beyaz saçlar da en az pigmentli saçlar kadar yumuşak olabilir.

Beyazlayan saçlarda pigment üretimi yeniden harekete geçirilebilir mi?

Ne yazık ki melanositler yıpranıp melanin üretimini durdurduktan sonra saçların beyazlamasının önüne geçilemez. Bazı kaynaklardaki iddiaların aksine, saçlar grileşmeye başladıktan sonra tekrardan pigmente olmasının bir yolu yoktur. Tek bir istisna vardır o da, sağlık sorunları nedeniyle saçların beyazlamış olmasıdır. Ancak bu da, nadir görülen bir durumdur.

Saçlar ne zaman beyazlaşmaya başlar?

Dünya genelinde yapılan araştırmalara göre, saçlar 34 – 44 yaş aralığında beyazlamaya başlıyor. Fakat bazı insanlarda 34 yaşından önce de beyazlama görülebileceği söylenmektedir. Bu, sağlıksız olduğunuz ya da bir şeylerin ters gittiği anlamına gelmez.

Herkesin saçı beyazlar mı?

Herkesin saçı bir süre sonra beyazlamaya başlar. Daha önce de söylediğim gibi, bu yaşlanma sürecinin doğal bir parçasıdır. Ancak, bazı insanların altmışlı yaşlarında bile doğal saç renklerini koruduklarını görürken, bazı insanların da henüz lise yıllarındayken ilk beyaz saç telleriyle tanıştıklarına şahit oluruz. Peki ya bunun nedeni nedir? Yapılan araştırmaların sonucuna göre uzmanlar, saçların beyazlama zamanını ve hızını belirleyen şeyin genetik yatkınlık olduğunu söylüyorlar. Bu durumda, aile bireylerinden erken yaşta saçları beyazlamaya başlayan birileri varsa, sizde de olma olasılığı yüksektir. Genetik faktörlerin yanı sıra, etnik köken de saçların beyazlamasında rol oynayan bir etken olarak kabul edilir. Örneğin Kafkas kökenli insanların saçları diğer farklı etnik kökene sahip olan insanlarınkilere göre daha erken yaşta beyazlama eğilimindedir.

Saçların beyazlaması önlenebilir mi?

Ne yazık ki bunu önlemenin, beyazlamanın önüne geçmenin bir yolu yoktur. Ancak saçların beyazlama hızını yavaşlatmaya destek olduğu düşünülen bazı önlemler vardır. Bunu sağlamanıza yardımcı olabilecek tavsiyelere kulak vererek işe başlayabilirsiniz.

1. Dengeli Beslenin

Araştırmalar, vitamin ve mineraller bakımından eksik bir beslenme düzeninin, saçlarda pigment kaybına yol açabileceğini gösteriyor. Yumurta, balık, süt gibi protein yönünden zengin gıdalardan oluşan dengeli ve sağlıklı bir beslenme programının uygulanması, saçların erken beyazlamasını geciktirmede destekleyici bir önlem olarak tavsiye ediliyor

2. Vitamin Takviyesi Alın

Sağlıklı bir beslenme biçimi önemlidir ancak tek başına yeterli olmayabilir. B12, D, E vitamini ve biyotin eksikliği saçların erken beyazlamasına sebep olabiliyor. Sağlıklı ve dengeli bir beslenme programının yanı sıra dışarıdan vitamin takviyesi alarak süreci destekleyebilirsiniz. Ayrıca bakır takviyesinin de saç pigmentleri üzerinde olumlu etkileri olduğu söylenmektedir.

3. Sigarayı Bırakın

Sigara sadece cildinizi değil saçlarınızı da yaşlandırır. Bilim adamları sigaranın saç hücreleri üzerinde olumsuz etkileri olduğunu ve erken beyazlamaya yol açabileceğini öne sürüyor.

4. Stresten Uzak Durun

Stresin, insanların ruh ve beden sağlığı üzerinde olumsuz etkilere yol açtığı artık herkesçe biliniyor. Stresin saç köklerini serbest radikallere karşı daha duyarlı hale getirebileceği ve bunun da saçlarda erken beyazlamaya neden olabileceği düşünülmektedir. Doğru beslenme, egzersiz, düzenli uyku, meditasyon gibi yaşam tarzı değişikliklerini hayatınıza katarak stres seviyenizi azaltabilir ve böylece saçların beyazlama sürecini yavaşlatmaya katkı sağlayabilirsiniz.

Beyaz saçlarınızı boyamalı mısınız?

Bu sorunun cevabı sizin kendinizi nasıl daha iyi hissettiğinize bağlı olarak değişiklik gösterir. Beyaz saç tellerini kamufle etmek amacıyla saçların sürekli olarak kimyasal içerikli renklendirme ürünleriyle boyanması, saçın doğal yapısına hasar vererek zaman içerisinde daha cansız, yıpranmış ve mat bir hale gelmesine sebep olur. Beyazlayan saçlara karşı önyargıları bir tarafa bırakıp onları kucaklamayı tercih ederseniz, uygun saç bakımı ve saç kesimiyle harika bir görünüm elde edebilirsiniz. Beyazlayan saçlar, güzel ve bakımlı görünüme engel teşkil etmez.

Saçlarınız boyalıysa ve artık gümüş rengi grilerinizi kullanmaya başlamak istiyorsanız, bu geçişi kademeli olarak yapmanız gerekir. Doğal saç rengi ile boyalı saç rengi arasındaki geçişler saç bakımınızı yapan kuaför tarafından doğru şekilde uygulanmalıdır. İstediğiniz sonuca tam olarak ulaşmak için beyaz saç tellerinizin uzamaya başlamasını beklemelisiniz.

Beyaz saçlar için farklı bir bakım uygulamalı mıyım?

Cevabım evet! Beyaz saç telleri pigmentli saç tellerinden daha farklı bir bakım rutini gerektirir. Beyazları yeni fark ettiyseniz bir süre daha bunun için endişelenmenize gerek yok. Saçlar yaklaşık %30 oranında beyazlayana kadar her zaman kullandığınız saç bakım ürünlerinizi uygulayabilirsiniz. Ancak bu oranı geçtikten sonra beyaz saçlarınızı daha sağlıklı ve parlak tutmak için şu ipuçlarını izleyebilirsiniz.

Sık Sık Nemlendirin

Daha önce de belirttiğim gibi beyazlamaya başlayan saç kökleri kuruma eğilimindedir. Bu da saçların cansız ve yıpranmış görünmelerine neden olur. Aloe vera, yulaf özü ve acai gibi doğal bitki özlerinden yapılan saç bakım maskelerini kullanarak doğal ve parlak bir görünüm elde edebilirsiniz. Bunun yanı sıra saçlara uygulandıktan sonra yıkanmaya gerek olmayan saç bakım ürünleriyle gün boyu saçlarınızın nemli kalmasını sağlayabilirsiniz.

Saçlarınızı ısıdan ve güneşten koruyun

Beyaz saç, pigment içermediği için güneş ışınlarından daha fazla etkilenir ve hasar görür. Aynı şekilde yüksek ısı veren saç şekillendiricileri de saçlar için oldukça zararlıdır ve uygulanmaya başlamadan önce saça ısıya karşı koruyucu bir ürün uygulanmasını öneririm

Saçların erken yaşta beyazlamasının, erken yaşta sigara içenlerde görülebildiği, bunun yanı sıra özellikle kalp damar hastalıklarına yatkınlığın ve kemiklerde zafiyetin göstergesi olabileceği de belirtildi.

Türk Dermatoloji Derneği üyesi Dermatoloji Uzmanı Prof. Dr. Hatice Erdi Şanlı, AA muhabirine yaptığı açıklamada, saç sağlığının bozulmasının ve erken aklaşmanın, vücuttaki farklı hastalıkların belirtisi olabileceğini söyledi.

Saç beyazlamasının, yaş ve genetik faktörlerin etkisiyle ortaya çıkan kıl folliküllerindeki melanosit kök hücre kaybıyla ilgili doğal bir süreç olarak tanımlandığını ifade eden Şanlı, bu durumun genelikle her geçen gün ilerleyerek arttığını ve kalıcı olduğunu vurguladı.

Şanlı, saçlarda beyazlama ile bazen çok erken yaşlarda, hatta çocukluk çağında bile karşılaşılabildiğine dikkati çekerek, bunun "erken beyazlanma" ve "prematür beyazlanma" diye isimlendirildiğini anlattı.

Ağarmanın kronolojik yaş, ırk ve cinsle yakından ilgili olduğuna işaret eden Şanlı, "Genellikle beyaz ırkta 30'lu yaşlarda, siyahi ırkta 40'lı yaşlarda başlar. Yapılan çalışmalarda, 50 yaş üzerindeki insanların yüzde 'ünde saçların yüzde 50'sinin beyazlaştığı görülmüştür. Saçlarda erken beyazlaşmaysa beyaz ırkta 20 yaş altı, Asyalılarda 25 yaş altı, Afrikalılarda ise 30 yaş altı olarak kabul edilmektedir" bilgisini verdi.

Saçların erken beyazlamasında genetik faktörlerin etkili olduğunun altını çizen Şanlı, şöyle konuştu:

"Ancak bazı sistemik hastalıklar veya deriyle ilgi hastalıklar da saçlarda erken beyazlanma yapabilir. Vücut derisinin rengini oluşturan maddenin (pigment) kaybı nedeniyle, cildin beyazlaşması şeklinde seyreden bir hastalık olan vitiligo, erken yaşlanma sendromları, tiroid bezinin yeterli çalışamamasıyla ortaya çıkan hipotiroidi gibi hastalıklarda görülebilir. Son yapılan çalışmalar, erken saç beyazlamasının genç yaştan itibaren sigara içenlerde görülebildiğini ortaya koydu. Bunun dışında kalp damar hastalıklarına yatkınlığın ve yine osteopeni denilen kemiklerde zafiyetin bir belirteci olabileceği de saptandı."

- "Topuz, at kuyruğu gibi modeller kalıcı saç dökülmelerine neden olabilir"

Şanlı, saçlarda kalıcı dökülme yapabilen bazı hastalıkların da bulgusu olabilecek kaşıntı ve kepeklenmeye dikkat edilmesi gerektiği uyarısında bulundu. Bazı sorunların doğrudan saç hastalıklarıyla ilgili olduğunu ifade eden Şanlı, saç yoğunluğunun yüzde 50'sinden fazlası kaybedildiğinde azalmanın belirginleştiğini anlattı. Prof. Dr. Şanlı, şöyle devam etti:

"Kıl döngüsünü etkileyen birçok hastalık, ilaçlar, zehirlenmeler, beslenme eksiklikleri, stres, saçı dökebilir. Psikolojik nedenlerle saçı koparma, yolma gibi travmalar saç dökülmelerine neden olabilir. Topuz, at kuyruğu gibi modeller sırasında saçın gergin olarak toplanması, saçlarda önce geçici ancak zamanla kalıcı olabilen saç dökülmelerine neden olabilir."

Mevsim değişikliklerinin, bazı şampuanların saçta dökülmeye neden olabildiğine ve doğumdan yaklaşık 3 ay sonra birçok annenin saçlarında saçlarının döküldüğüne dikkati çeken Şanlı, şunları kaydetti:

"Saçlarda kepeklenme, sedef, yüzeysel mantar hastalıkları, egzamalar gibi birçok deri hastalığının bulgusu olabilir. Bu hastalıklara sadece kepeklenme değil aynı zaman kızarıklık, sulanma, kabuklanma hatta saçlarda solukluk kırılma ve dökülmeler de eşlik edebilir. Bazen de sadece kuru kepek şeklinde kendini gösterebilir. Ancak kepeğin hangi nedenle ortaya çıktığını anlamak için mutlaka bir dermatoloji uzmanı tarafından değerlendirilmesi gerekir. Egzama, mantar hastalıkları, sedef hastalığı, liken hastalığı gibi saçlı deride yerleşen birçok deri hastalığı saçlı deride kaşıntı yapabilir. Sık duş ve saçların aşırı temizlenmesi, şampuanlama sıklığının artması gibi nedenler de saçlı deriyi kurutarak ve tahriş ederek kaşıntıya yol açabilir ve bunu artırabilir."

Hekim önerisi olmadan yapılan saç bakımı uygulamalarından kaçınılması gerektiğine işaret eden Şanlı, bu ürünlerin cildi tahriş edebileceğini ve alerjik reaksiyonlara yol açabileceği uyarısında bulundu.

Prof. Dr. Hatice Erdi Şanlı, gür ve parlak saç için uygun şampuan kullanılması, kimyasallardan uzak durulması ve kırıkların düzenli kestirilmesi gerektiğini bildirdi.

AA

Erken yaşta saç beyazlamasının nedenlerinden biri başarı baskısı olabiliyor. Yapılan bir araştırmaya göre, öğrencilik hayatında başarılı olan ebeveynler, özellikle de okul hayatında derece almış olan anne veya babalar çocukları için de aynı başarıyı istiyor. Ebeveynleriyle aynı başarıya ulaşma baskısı öğrencilerin ruh halini olumsuz etkiliyor ve bu durum genç yaşta saçların beyazlamasına neden oluyor.

Üniversiteye başlamak herkes için heyecan verici. Bununla birlikte, akademik başarı geçmişi olan ailelerin çocukları için üniversite hayatı birçok beklentiyi karşılayacakları bir dönemin başlangıcı haline gelebiliyor. İsviçreli ve Alman araştırmacılar, üniversite öğrencilerinin üzerindeki başarı baskısının etkilerini analiz etmek için ilginç bir yöntem kullandı. Aile geçmişinde akademik başarı olan üniversitelilerin saçları analiz edildi. Sömestr boyunca yapılan araştırmada öğrencilerin saç telleri incelendi, ebeveynlerin eğitim geçmişleri incelendi, öğrencilerle anket çalışması yapıldı ve strese yönelik algıları ele alındı. Araştırma sonuçları bütüncül olarak değerlendirildi.

Frontiers of Physciatry Dergisi’nde yayınlanan makaleye göre, akademik yönden başarılı geçmişe sahip ailelerin çocukları, başarısız olmaları durumunda ailelerinin sosyal statüsünü tehlikeye atmaktan korkuyor. Endişe duygusu, öğrencilerde stres yaratıyor. Araştırmada, özellikle de kız öğrencilerin başarıya yönelik bir sorumluluğu daha fazla hissettiği tespit edildi.

İstanbul’da kuaförlük yapan Yusuf Yılmaz da saç beyazlamasının görülme yaşının ’lere kadar indiğini gözlemlediğini belirtti. Meslek yaşamının özellikle de son 10 yılında genç yaşta saç beyazlamasına daha fazla rastladığını söyleyen Yılmaz’ın gözlemleri, araştırma sonuçlarını doğrulayan nitelikte.

Saç beyazlaması neden olur?

Saçların rengini melanin adı verilen pigment belirler ve melanin, saç köklerindeki melanosit denilen hücrelerde üretilir. Bu hücrelerin ölmesi veya melanin üretememesi durumunda saçlar rengini kaybetmeye ve beyazlamaya başlar. Saçların erken yaşta beyazlamasının sebebi olarak bu hücrelerin görevlerini yapmasının önüne geçen birçok faktör gösterilir. Saçın beyazlamasının psikolojik olması tek başına yeterli olmazken demir, bakır ve iyot, ayrıca ferritin, A, B, C, E ve özellikle de B12 vitaminleri yönünden yetersiz beslenme, genetik faktörler, kimyasallara maruz kalma gibi sebepler bir araya geldiğinde saçlara rengini veren pigmentler azalır ve saçlar genç yaşta beklenmedik ölçüde beyazlayabilir. Saçta melanin kaybı, özellikle 30’lu yaşlardan sonra doğal olarak ortaya çıkar.

Tiroit bezlerinin fazla veya yetersiz çalışması gibi faktörler, bazı otoimmün hastalıklar, ayrıca halk arasında “kansızlık” olarak bilinen anemi gibi tıbbi sebepler de saçların hızla beyazlamasına sebep olabilir. Genç yaşta saçların ani şekilde beyazlamasının tıbbi açıdan değerlendirilmesinde fayda vardır. Eğer altta yatan bir sebep bulunamadıysa, özellikle 20’li yaşlarda gerçekleşen saç beyazlaması çoğunlukla stres, kalıtım, sigara ve yetersiz beslenme sebebiyle olur. Saç beyazlamasını önlemek için öncelikle stresten uzak durmak ve stres faktörlerini azaltmak önerilir. Saça rengini veren melanin maddesinin üretimini desteklemek için de çinko ve demir bakımından zengin gıdalarla beslenmek önerilir.

Beyaz saç tekrar eski haline döner mi?

Bir araştırmaya göre, saç beyazlamasının sebebi eğer bir tiroid problemi ise hormon tedavisinden sonra yeniden pigmentasyon meydana gelebilir. Saçların stres ve sigara gibi sebeplerle beyazlaması durumunda ise sigarayı ve stresi azalttıktan sonra pigmentasyonun geri döndüğünü destekleyen kanıtlar yoktur. Saçların grileşmesi veya beyazlaşması genetik sebeplere veya doğal yaşlanmaya bağlıysa, doğal saç rengini eski haline geri getirmek imkansızdır.

Derleyen ve çeviren: Senem Tahmaz

Referanslar: seafoodplus.info

seafoodplus.info