Sağlıkta Hangi Bölüm Okunmalı
]
[jıf]
[najî] [jınâ] [şif] [maşını]
С
ч->Щ şeklinde okunur. счастье [ş'âst'yı] считать [ş'itâf]
RUSÇADA TONLU VE BOĞUK SESSİZLER Ц [ t s ] HARFİNİN OKUNUŞU
Rusçadaki bu harf, Türkçedeki T ve "s" seslerinin ikisini birden karşılamaktadır.
Sessiz harfler; sert ve.yumuşak şeklinde iki ses grubunda okundukları gibi, ikinci bir önemli kural olarak tonlu ve boğuk ses ile okunan harfler olarak ayrılırlar.
це->[цэ] ve ци-»[цы] olarak okunur.
Bu kuralı basit olarak; bazı sözcüklerde yazılan sessiz harflerin, okunurken başka bir sessiz okunması olarak söyleyebiliriz. Rusçada bazı okunurlar.
центр [tsentr] цирк [t s ırk] цвет [tsvet] отец [atets] месяц [mesits]
harfler
тс-*ц : советский [savetski] д ц - > ц : тридцать [tritsıf]
6 в г Д
başka
bir
sessiz
harfin
sesiyle
п
-> -> -» ->
ж 3
doğrudan
BOĞUK SESSİZ
TONLU SESSİZ
Ayrıca aşağıdaki harf grupları da ц olarak okunurlar.
okunurken
Ф
к T
—> ->
ш с
Ч ч [ ç ] HARFİNİN OKUNUŞU
Diğer sessizlerin benzer şekilde eşlenmesi söz konusu değildir. Ancak onların da bazıları sürekli tonlu, diğer bazıları da boğuk seslidir.
Sürekli yumuşak okunan bir harftir.
Her zaman tonlu sessizler: ж, л, м, н, р, й
чей [çey] часто [çâstı] врач [vraç]
ночь [noç] дочь [doç]
Щ щ [ ş ' ] HARFİNİN OKUNUŞU
Boğuk ve tonlu sessizlerin çıkarılışında dil ile f ark, tonlu sessizlerin telaffuzunda ses iştirak Parmağınızın arasını boğazınıza, yaslayarak [ б , bir titreşim hissedeceksiniz. Bu sefer de [ п , titreşim olmadığını göreceksiniz.
dudakların pozisyonu aynıdır. Tek etmektedir. Baş parmak ile işaret в, г] seslerini çıkaracak olursanız, ф, к] seslerini çıkaracak olursanız,
Tonlu ve boğuk okunan sessiz harfleri şu şekilde belirleyebiliriz.
Bu harf de sürekli yumuşak okunur. щи [ş'i] вещь [veş']
Her zaman boğuk sessizler: ш, ч, ц, х
борщ [borş'l товарищ [tavâriş']
1- Bir sözcüğün sonunda ya da boğuk bir sessizden önceki tonlu sessiz onun karşısına denk gelen boğuk sessizin sesiyle okunur.
сад [sat] зуб [zup] глаз [glas]
нож [noş] луг [luk] ложка [löşkı]
Ancak bu sözcükler herhangi bir takı aldığında tonlu sessizler kendi sesiyle okunur. сады [sadi]
ножи [nojî]
зубы [zûbı]
луга [lugâ]
глаза [glazâ] 2. Tonlu bir sessizden önceki boğuk sessiz harf kendisine karşılık gelen tonlu sessizin sesiyle telaffuz edilir. вокзал [vagzâl] сдача [zdâçı]
отдать [addâf] футбол [fudböl]
3. Rusçada önüne geldikleri isimlerle bitişikmiş gibi okunan edatların tonlu sessiz harfleri, önüne geldikleri ismin boğuk sessizine uygun olarak karşısına denk gelen boğuk sessiz olarak okunur. в сад [f sat] в клуб [f klüp]
из клуба [is klûba]
Şayet edatın son sessiz harfi boğuk bir sessiz ise sözcüğün başındaki tonlu sessize uygun olarak o da tonlu karşılığının sesiyle okunur. с доклада [z daklâdı] от брата [ad brâtı] с братом [z brâtım]
YUMUŞAK [ ь ] VE SERT [ ъ ] İŞARETLER Bu iki işaret, ya sözcüklerin yalın şekillerinde ya da sözcüklerin çekimleri sırasında onların bünyesine dahil olmaktadırlar. ъ (sert işaret) : Kendinden önceki sessiz harfleri sert, kendinden sonraki я, e, ё, ю sesli harflerini çift sesli [ya], [ye], [yo], [yu] okutur. Örneğin:
*
съезд [syest] подъём [padyöm]
Aynı zamanda kısa bir durak yaptırır.
b
(yumuşak işaret) : Kendinden önceki sessiz harfleri yumuşak, kendinden sonra elen я, e, e, ю seslerini [ya], [ye], [yo], [yu] şeklinde çift sesli okutur.
örneğin:
вьюга [vyûgı]
Yumuşak harfle biten bazı sözcüklerin cinsiyetini belirlemektedir. örneğin:
ночь [noç] вещь [veş'j
ххтут T
RUSÇA Birinci Basamak
дом [dom]
карандаш [kırandâş] Her dersin başında "ÖĞRENİLECEK YENİ SÖZCÜKLER" başlığı altında verilecek sözcükler, o derste ilk defa geçecek yeni sözcüklerdir. Bunları, köşeli parantez içinde verilen okunuşları ve karşılarında yazılı Türkçe anlamlarıyla birlikte öğreni niz. Sözcüklerin hemen altında, içinde ilgili sözcüğün geçtiği bir cümle verilmiş ve kar şılarına Türkçe çevirileri yazılmıştır. Derslerin hemen başında verilen yeni sözcükler ile örnek cümleleri çokça okuyarak doğru okunuşlarını iyi kavramak önemlidir.
ders
урок [urök]
kitap
книга [knigı]
~-;-
СТОЛ
[stol]
İr*
• • ! ! . •
""-.•'."
masa
это [eti] Это стол. [eti stol]
школа [şkölı] Это школа. [eti şkölı]
комната [kömnıtı] Это комната. [eti kömnıtı]
окно [aknö] Это окно. [eti aknö]
»m,
ev
ШШШ kurşunkalem
bu (dur), şu (dur) Bu masadır.
okul Bu okuldur.
oda Bu odadır.
pencere Bu penceredir.
m
четыре [çitiri] öğrenci
студент [student] Я студент. [ya student]
Ben öğrenciyim.
ben
я [ya] Я учитель. [ya uçitil']
Ben öğretmenim.
"У
не [ne] Это не стол. [eti ni stol] 377:gfi--srr,\
И
[i] Это стол и стул. [eti stol i stul]
Bu masa değildir. :,.:'.KZ*Z~"ZI"
UxSM
три [tri]
ve Bunlar masa ve sandalyedir.
doktor
врач [vraç] Это врач. [eti vraç]
два [ava]
değil
Bu bir doktordur.
2
beş
пять [p'afl
Dersimizde öğrendiğiniz sözcükleri, yazılış ve okunuşlarına dikkat ederek bir kez daha okuyun. Sözcük
Okunuşu
Anlamı
урок книга стол стул дом карандаш это школа комната окно один студент врач я не и два три четыре пять
[urök] [knigı] [stol] [stul] [dom] [kırandâş] [eti] [şköh] [kömnıtı] [aknö] [adin] [student] [vraç] [ya] [ne] ['] [dva] [tri] [Çitiri] [p'af]
ders kitap masa sandalye ev kurşunkalem bu (dur) okul oda pencere bir (yüksek okul) öğrencisi doktor ben değil ve iki üç dört beş
iki OKUNUŞ KURALLARINI HATIRLATMA üç
dört
T
ek heceli sözcüklerin vurgusuz olduğu дом я
[dom] [ya]
ev ben
2. Vurgulu hecelerdeki seslilerin daha uzun ve yüksek okunduğunu урок [urook]
ders
3. Vurgulu heceden önceki "o"'ların "a" okunduğunu окно [aknö] один [adin] 4. Vurgulu heceden sonraki hecelerde bulunan "o" ve "a"'nın [ı] sesi ile okunduğu nu
5. И ve не gibi gramatik sözcüklerin tek heceli ve vurgusuz olduklarını ve ayrıca kendilerinden sonra gelen sözcüğe bağlanarak okunduklarını hatırlayınız. Bu masa değildir.
RUSÇA CÜMLE KURULUŞU
Это стул. [eti stul]
Bu sandalyedir,
Это комната. [eti kömnıtı]
Bu (bir) odadır.
Yukarıda gördüğünüz basit Rusça cümlelerde dikkatinizi çekeceğimiz önemli hu suslar şunlardır:
Türkçede: Özne + Tümleç + Yüklem Ö+ T+Y Rusçada: Özne + Yüklem + Tümleç Ö+ Y+T
bu, bu(dur) kitap Bu kitaptır. Bu derstir. Bu masadır. ben öğrenci Ben öğrenciyim.
Bu cümlenin öznesi ile yüklemi aynı bir sözcük, "Bu" işaret zamiri tarafından kar şılanmaktadır. это книга Это книга.
Bu sözcüklerin cümle içindeki yerlerini aşağıdaki örneklerde tetkik ediniz. Rusça cümlede koyu harfle yazılmış sözcüğün Türkçe karşılığı, Türkçe cümlede de koyu harfle yazılmıştır. Bu kitaptır,
bu + dur kitap Bu kitaptır.
Rusçada basit geniş zamanlı cümlelerde, Türkçedeki «Imek» fiilini karşılayan herangı bir yardımcı fiil bulunmadığından -DIR anlamı «Bu» işaret zamirinin Rusça Kar Ş'lıgında gizli olarak vardır. J c k 0 Ç . e ,! İ m e k > > f i i l i n i n § a n ı s l a r a bağlı olarak isimlerin sonuna eklenen çekim ekleri v u Şekildedir: B
Это книга. [eti knigı]
Bu kitaptır,
Это книга. [eti knigı]
Rusçada cümle kuruluşunu, en basit bir cümle tipini ele alarak öğrenmeye başla yalım. Önce böyle bir cümlede kullanacağımız sözcükleri Türkçe anlamlarıyla sı ralayalım.
это книга Это книга. Это урок. Это стол я студент Я студент
Bu evdir,
1. Rusça cümlede öğelerin sıralanışı Türkçeden farklıdır. Düzenli cümlede üç temel öğeden özne her iki dilde başa gelmekte, diğer iki öğe yer değiştirmek tedir.
книга [knîgı] kitap это [eti] bu(dur)
Это не стол, [eti ni stol]
Это дом. [eti dom]
en
Se
O Biz Siz Onlar
n
-jm. -sin. -d.r. -iz. -siniz. -lardır.
Bu dersimizdeki cümlelerde daha çok 3. Tekil Şahıs Zamiri olan «o»'nun «Imek» fiilinin çekimindeki karşılığı olan -dır"ı kullanacağız. Sonuna eklediğimiz ismin ses yapısına bağlı olarak «-dırAdir, -tır/-tir, -dur/-dür, -turMür» şeklinde karşınıza çıka caktır.
Я учитель. [ya uçltil']
Ben öğretmenim.
Я врач. [ya vraç]
Ben doktorum.
Это книга. [eti knlgı]
Bu kitaptır,
Это стол. [eti stol]
Bu masadır,
Это школа. [eti şkölı]
Bu okuldur,
Bu işaret zamiri, Türkçedeki "Bu" ve "Şu" sözcüklerinin ikisine karşılık da kullanılır.
Это урок. [eti urök]
Bu derstir,
Это стол. [eti stol]
Bu masadır.
Это окно. [eti aknö]
Şu penceredir.
Это комната. [eti kömnıtı]
Bu odadır.
Это д о м . [eti dom]
Şu evdir.
Это учитель. [eti uçftill
Bu öğretmendir.
Это врач. [eti vraç]
Şu doktordur.
Это студент. [eti student]
Bu öğrencidir.
ЭТО
Rusça basit cümlelerde dikkatinizi çeken diğer bir husus da, işaret edilen nesnenin Özellikle bilinen ve bir tane olduğunu belirleyen herhangi bir belirtme edatı (Artikel) yoktur. «Это книга, [eti knigı] Bu kitaptır.» cümlesindeki «kitap»'ın bilinen mi yoksa her hangi bir kitap olduğunu sözlü ya da yazılı anlatımdaki ifade şeklinden anlayacak sınız. Basit Rusça cümleleri Türkçeye çevirirken gerekli görülen durumlarda «bir» sözcüğünü doğrudan ekleyebilirsiniz. İleride bu anlamı karşılamak için isimlerin cinslerine göre, «bir»: один [adin] miktar sayısının kullanıldığını göreceksiniz. один стол один стул
«BEN
bir masa bir sandalye
-İM» CÜMLE KALIBI
Rus alfabesinin son harfi olan "я" aynı zamanda "ben" anlamındaki 1.Tekil Şahıs Zamiri'dir. Bunu bir meslek ya da sıfat adıyla birleştirdiğinizde ikinci basit cümle kalıbını elde etmiş olursunuz. Я [ya]
Ben
студент [student]
öğrenci
Я студент. [ya student]
Ben öğrenciyim,
38
-im.
°u cümlelerdeki boşlukları, parantez içinde verilen sözcüklerin Rusçası ile ta mamlayınız. 1 2 3 4 5 6
книга. (Bu) окно. (Şu) карандаш. (Bu) д о м . (Şu) стол. (Bu) школа. (Şu)
7 8 9
студент. (Bu) врач. (Şu) учитель. (Bu)
HIZLI RUSÇA
CÜMLE KALIPLARI
Birinci Basamak
Derslerimizde öğrendiğiniz cümle kalıplarını şematik olarak tekrarlamanız için bunları aşağıda göreceğiniz gibi çerçeve içinde veriyoruz. Bu kalıpları incelemek suretiyle, bu cümlelerde hangi cins sözcüğün nerede görev aldığını bi kere daha görmüş olacaksınız.
İşaret Zamiri
Nesnelerin İsmi
Это Это Это Это Это Это Это Это
книга. комната. карандаш, стол. школа. окно. студент, врач.
Şahıs Zamiri
Şahıs veya Meslek Adları
Я Ты Я Ты
студент. студент. врач. врач.
kim
кто [Мо]
-.-.,:';-.- : ı,.',a'-=3
Кто это? [kto eti]
Bu kimdir?
,ljw:,u*-,mss
студентка [studentkı]
Это студентка. [eti studentkı]
инженер Bnjıner] Эт о инженер.
(bayan) yüksek okul öğrencisi
Bu bayan öğrencidir.
mühendis Bu mühendistir.
Uygulama cevapları: 1. Это 2 Это 3. Это 4. Это 5. Это 6. Это 7. Это 8. Это 9. Это
41
русский [rûskiy] Он русский.
русская [rüskıyı] Она русская
он [on]
она [anâ]
Rus (erkeği) О (bay) Rus'tur.
Rus (kadını)
слово [slövı] Это слово.
O (bayan) Rus'tur.
O (eril cins)
Bu defterdir.
sözcük
слово
Bu sözcüktür.
evet
да [da] Да, я учитель.
Evet, ben öğretmenim.
O (dişi cins)
идя—ид
оно [anö]
O (orta cins)
герой [giröy] Он герой.
kahraman
hayır
нет [net] Нет, я не врач.
Hayır, ben doktor değilim.
музей [muzey] Это музей.
O kahramandır.
müze Bu müzedir. 'л
ц
Щ°
- • " • ' "• •' i ,1 • та-,—:
шесть
что [ştol Что это?
словарь [slavâr'J Это словарь.
defter
тетрадь [titrâf] Это тетрадь.
altı
[Şest'J
sözlük Bu sözlüktür.
здание [zdâniyı] Эт здание.
>ı-.
Bu cümlelerde boş bırakılan yerleri; cevap cümlelerinden hareketle tamamlayınız. 1 2 3. Кто 4. Что
-»Ш
pencere sözcük bina ısım
O (bay) öğrencidir. O (bayan) öğrencidir.
5 6
это? - Это стол. это? - Это врач. ? - Это студент. . . . ? - Это окно.
это? - Это словарь. это? - Это тетрадь.
2. İsimlerin yerine 3. Tekil Şahıs Zamiri koyunuz.
OLUMSUZ CÜMLE KALIBI
1. Это студент. 2. Это студентка. 3. Это земля. 4. Э т о здание. 5. Это урок. 6. Это окно. 7. Это дом.
Это Это Это Это Это Это Это Это
не не не не не не не не
İsimler книга. тетрадь. окно. комната. дом. студент. врач.
OLUMSUZLUK SÖZCÜĞÜ Это стол. Это школа. Это д о м . gibi basit olumlu cümleleri olumsuz yapmak için isimlerin önüne "değil" anlamını veren "не" sözcüğünü getirmek yeterlidir. Это стол. Это не стол. [eti ni stol]
Bu masadır. Bu masa değildir.
Это школа. Это не школа. [eti ni şkölı]
Bu okuldur. Bu okul değildir.
Örnek cümlelerde gördüğünüz gibi, olumsuzluk sözcüğü, basit cümlenin diğer ö ğelerinin yer ve yazılışlarında herhangi bir değişiklik gerektirmiyor. Sadece cümle nin anlamını olumsuz yapıyor. OLUMLU CÜMLE
OLUMSUZ
Это д о м . [eti dom] Bu evdir.
Это не д о м . [eti ni dom] Bu ev değildir.
Это земля. [eti ziml'â] Bu topraktır.
Это не земля. [eti ni ziml'â] Bu toprak değildir.
Это учитель. [eti u çit i Г ] Bu öğretmendir.
Это не учитель. [eti ni uçitil'] Bu öğretmen değildir.
Uygulama cevapları: 1.
1. что 2. кто 3. это 4. это 5. что 6. что
2 . 1 . он 2. она 3. она 4 . оно 5. он 6. оно 7. он
CÜMLE
6. dersten başlamak üzere çift numaralı derslerin sonunda "Ödev" başlığı altında çeşitli alıştırmalar göreceksiniz. Bu ödevleri mutlaka yapınız. Bunu izleyen çift numaralı dersin son sayfasında önceki ödevlerin yapılmış şekilleri verilecektir. Vermiş olduğunuz ödev cevaplarının doğru olup olmadığını bu doğru cevaplarla karşılaştırıp yanlışlarınızı görünüz ve bu konuları tekrar çalışınız. Ödevleri, kontrol için kurumumuza göndermeyiniz. -AAşağıdaki her bir resim için örneğe uygun cümle kurunuz.
-D4.
cümleleri кто ve что soru sözcükleri ile soru şekline koyunuz, örnek: Это инженер.
Кто это?
1. Это стол. 2. Это Иван. 3. Это школа. 4. Это студент. 5. Это д о м . 6. Это учитель.
5.
6.
-E-ВBu cümlelerin okunuşlarını yazınız.
Örnek: Он инженер.
Örnek: Это окно, [eti aknö]
-F-
-СBu sözcüklerin eksik harflerini tamamlayınız ve her sözcüğü üç kez yazınız с - стол 1. О...но 2. Кн...га З.До... 4. ...кола 5. Ст...дент 6. Учител... 7. Земл... 8. Кт...
ЯП
Кто он?
1. Она студентка. 2. Он врач. 3. Она русская. 4. Он русский. 5. Он учитель. 6. Она врач.
1. Это студент. 2. Это врач. 3. Это учитель. 4. Это студентка. 5. Это зданье. 6. Это имя. 7. Это д о м . 8. Это школа.
Örnek: ...тол
Bu cümleleri soru cümlesi yapınız.
Bu cümleleri Türkçeye çevirini z. 1. Кто это? 2. Это я. 3. Кто он? 4. Он русский. 5. Что это? 6. Это стол и стул. 7. Это карандаш и тетрадь. 8. Это не школа. 9. Она студентка. 10. Он врач.
-G-
HIZLI
Bu cümleleri Rusçaya çeviriniz. 1. Bu kitaptır. 2. Bu kitap değildir. 3. O (bay) kimdir? 4. O doktordur. 5. Bu nedir? 6. Bu penceredir. 7. Şu nedir. 8. Şu evdir. 9. O (bayan) Rus'tur. 10. O (bay) Rus'tur. 1 1 . Ben kimim? 12. Ben öğretmenim. 13. Bu sözlüktür. 14. Bu defter değildir. 15. Bu kimdir?
RUSÇA Birinci Basamak
-H-
мама [mâmı] Это мама.
anne
папа [pâpı] Это папа.
baba
Bu annedir.
Olumlu cümleleri olumsuz, olumsuzları da olumlu yapınız. 1. Это не словарь. 2. Это тетрадь. 3. Это студент. 4. Это не окно. 5. Это не карандаш. 6. Это не с т о л .
il
Ш7
брат [brat] Вот мой брат.
Bu babadır.
kardeş İşte benim kardeşim. ч\-?М • •.'••. .; г -» - Р
мой [тоу] Это МОЙ брат.
Друг [d гик] в ° т мой д р у г .
benim Bu benim kardeşim.
9*
£?&
arkadaş İşte benim arkadaşım.
fctöSSr
kız kardeş
сестра [sistrâ] Вон моя сестра.
İşte benim kız kardeşim.
sen
ты
Sen doktorsun.
Ты врач.
1-Г:.Г---У- :17 — " - - " • • ' • n ' r v , -еД-tTC.Tm—
Türk (erkeği)
турок [tûrık] Я турок.
Ben Türküm.
ММ
турчанка [turçânkı] Она турчанка.
biz
мы [mı] Мы дома.
Türk (kadını)
Biz evdeyiz.
evde
дома [doma] Кто дома?
O Türk kadınıdır.
• 1 ."'.İTtili/vseS
Kim evdedii"?
-„m. 'ıTz'z
benim (Erkek cins)
мой (M.p.) [rnoy] моя (Ж.р.) [maya] моё (Ср.р.) [mayo]
вы [VI] Вы дома?
benim (Dişi cins) benim (Orta cins)
sız Siz evde misiniz?
с - г : > ı: - ; J~rK.~,..~.~-ZTZ-T7,:~~S.:.'-•::,".:.:;_",=v"
-«ЙД, s.'.;Tsrv -n';Tr-VITEflL-:
.тт"- т'.т'вя"вы" .-ьдгял.т
вот [vot] Вот книга.
1
PIHHTıH" '". .
RUSÇA ŞAHIS ZAMİRLER!
-'УП'.Г'Т.-
işte (orada, uzakta)
/{!
EN, SEN, O... şahıs zamirlerinin karşılıkları aşağıdaki gibidir.
İşte masa (uzakta).
% rr'.:'ü.-P. ••i
семь [sem']
Onlarda evdedirler.
İşte kitap (yakında). >,•••,';,• У Çekim Eki'nden yalnızca birine göre çekilir.
Ещ
Çekim Kökü
читать (I) "снимать (I) З нать (