Üç ülkede de sevilen ‘gelin’ büyüleyecek
Bu geceki Türkiye-Ermenistan maçında taraftarlar ’Sarı Gelin’ türküsünü söyleyecek, ’Sarı gelin, hadi gelin’ tezahüratları yapılacak. Hem Ermeni hem Türk hem de Azerilerin sahiplendiği bu türkü, tribünleri coşturacak
Türkiye ile Ermenistan arasındaki yeni bir dönemin de simgesi olan bu geceki dostluk maçı, aynı zamanda Sarı Gelin’in düğünü olacak Bursaspor taraftarları, Türkiye’nin Dünya Kupası elemelerinde Ermenistan ile yapacağı maçta, Azeri-Türk dostluğunu vurgulamak için Sarı Gelin türküsünü seslendirecek. “Sarı gelin, hadi gelin” gibi tezahüratlar da yapılacak. Ermenilerin de sahiplendiği bu türküyle aynı zamanda dostluk mesajı da verilmiş olacak.
Üç ülkede de sevilen ‘gelin’ büyüleyecek
Sarı Gelin türküsünün gerçek kökeni uzun yıllardan beri tartışma konusu oldu. Bazı uzmanlarca kesinlikle Türk kökenli olduğu belirtilen, ancak son yıllarda Ermeni türküsü olarak da kabul görebilen türküyü, Azeriler de kesin bir şekilde sahipleniyor. Sonuçta, izleyicilerin artık siyasi anlamlar yüklenen maç sırasında türküyü birlikte seslendirmeleri durumunda, hem Türk, hem Ermeni, hem de Azeri futbol severler memnun olacak. Kesin olan şu ki, üç ülkede de sevilen bu “gelin” herkesi büyüleyecek.
Erdoğan: Kime ait olduğunun ne önemi var?
Başbakan Erdoğan da partisinin dünkü grup toplantısında Sarı Gelin türküsü için “Azerilere mi ait, Ermenilere mi ait, Türklere mi ait? Bunun hiçbir önemi yok. Bu tartışmayı son derece gereksiz buluyorum. Bunu birlikte çözeceğiz. Sarı Gelin türküsünü dinlediğimizde hepimiz duygulanıyoruz, gözlerimiz yaşarıyor. Sözleri farklı olsa da ezgisiyle hepimiz aynı mana iklimine dalıyoruz” dedi.
BU TÜRKÜ ÜÇ DİLDE DE SÖYLENİYOR
TÜRKÇE
Erzurum çarşı pazar leylim aman
İçinde bir kız gezer
Oy nenen ölsün sarı gelin aman
Elinde divit kalem leylim aman
Dertlere derman yazar
Oy nenen ölsün sarı gelin
Erzurumda bir kuş var leylim aman
Kanadında gümüş var
Oy nenen ölsün sarı gelin
Yarim gitti gelmedi leylim aman
Elbet bunda bir iş var
Oy nenen ölsün sarı gelin
ERMENİCE
Ambela para para
Yes im siradzin çara
Ah, merıt merni sari gyalin
Gaynel ez gat gınımanis
Padzvel ez vart gınımanis
Ah, merıt merni sari gyalin
Gaynel ez gat gınımanis
Neynim aman, neynim aman, sari gyalin
Padzvel ez vart gınımanis
Ah, merıt merni sari gyalin
Sari gyalin, sari gyalin
Dardod yarim
AZERİCE
Saçîn ucun hörmezler,
Gülü sulu dermezler, sari gelin.
Bu sevda ne sevdadir,
Seni mene vermezler;
Neynim aman - aman, sari gelin.
Bu derenin uzunu,
Çoban gaytar guzunu, guzunu.
Ne ola bir gün görem, Nazli yarin üzünü;
Neynim aman - aman, sari gelin.
Ashîg eller ayrîsî,
Shana teller ayrîsî, ayrîsî.
Bir gününe dözmezdim,
Oldum iller ayrîsî.
Gülü sulu dərməzlər,
Sarı gəlin.
Saçın ucun hörməzlər,
Gülü qönçə dərməzlər,
Sarı gəlin.
Bu sevda nə sevdadır?
Səni mənə verməzlər,
Neynim aman, aman,
Neynim aman, aman,
Sarı gəlin.
Bu sevda nə sevdadır?
Səni mənə verməzlər,
Neynim amandadaaman,
Neynim aman, aman,
Sarı gəlin.
Bu dərənin uzunu,
Çoban, qaytar quzunu, quzunu
Bu dərənin uzunu,
Çoban qaytar quzunu, quzunu.
Nə ola bir gün görəm
Nazlı yarın üzünü.
Neynim aman, aman,
Neynim aman, aman,
Sarı gəlin.
Nə ola bir gün görəm
Nazlı yarın üzünü.
Sevirəm sözün deməyə
Neynim aman, aman,
Sarı gəlin.
Leylim aman aman, leylim aman aman suna yarim
İçinde bir kız gezer oy nenen ölsün, sarı gelin aman
Sarı gelin aman, sarı gelin aman suna yarim
Elinde divit kalem, leylim aman aman
Leylim aman aman, leylim aman aman suna yarim
Katlime ferman yazar ay nenen ölsün, sarı gelin aman
Sarı gelin aman, sarı gelin aman suna yarim
Seni vermem ellere, leylim aman aman
Leylim aman aman, leylim aman aman suna yarim
Niceki bu canımsa ay nenen ölsün, sarı gelin aman
Sarı gelin aman, sarı gelin aman suna yarim
A+A-
Haber Merkezi – İstanbul Esenyurt’ta bir düğünde sarı-kırmızı-yeşil şal taktığı gerekçesiyle tutuklanan damat ve 9 kişiye ek olarak düğünde Kürtçe şarkı çalan müzisyenler ve gelinin de ifadeye çağrıldığı öğrenildi.
İstanbul Esenyurt Belediye Nikah Sarayı 2’nci katında 12 Haziran’da düzenlenen düğünde damadın “sarı-kırmızı-yeşil şal taktığı” ve Kürtçe şarkı söylendiği gerekçesiyle polis, önceki gün düğünün sahibi Tahsin Karçık ile damat Mesut Karçık’ında aralarında bulunduğu 10 kişiyi ifadeye çağırdı.
İfadeye çağrılan damat Mesut Kıraç ve 9 kişi savcılık tarafından ifadeleri alınmadan tutuklanma talebiyle adliyeye sevk edildi. 10 kişinin tutuklanarak Metris Cezaevi’ne gönderildiği öğrenildi.
Rûdaw muhabiri Ömer Sönmez’e konuşan ailenin ve Özgürlükçü Hukukçular Derneği (ÖHD) İstanbul Şubesi Azad Rezan Gezer, tutuklananlar arasında 60 ila 50 yaşlarında ve hasta insanların olduğunu söyledi.
Avukat Gezer, tutuklanan kişilerin Metris Cezaevi’ne gönderildiğini belirterek, “Şüpheliler arasında gelin ve düğünde Kürtçe şarkı söyleyen 2 müzisyen de bulunuyor. Gelin henüz ifadeye çağrılmadı” dedi.
Avukat, savcının 2 müzisyeni de bugün ifadeye çağırdığını sözlerine ekledi.
İfadeye çağrılmaları halinde müzisyen ve gelinin de tutuklanacağını tahmin ettiklerini belirten Azad Rezan Gezer, “Dosya ciddiyetten ve hukuktan uzak bir şekilde ele alınmış. Ulusal semboller suç unsuru olamaz. Bu hukuk dışı davanın sonuna kadar takipçisi olacağız” şeklinde konuştu.
Öte yandan HDP Diyarbakır Milletvekili Meral Danış Beştaş, dünkü Meclis oturumunda, Kürtçe şarkı ve sarı,kırmızı, yeşil eşarp taktıkları için tutuklanan 10 kişi hakkında konuştu.
İfadeye çağrılan müzisyen Orgcu Celadet Döner, Orhan İdiz, Senar Ok ve Kavalcı Hakan İdiz gözaltına alındı. Gözaltına alınan ve Kıraç Polis Karakolu’na götürülen müzisyenler, ifade işlemleri ardından bu sabah Büyükçekmece Adliyesi’ne sevk edildi. Savcılık, müzisyenler hakkında yurt dışına çıkma yasağı uygulaması ile serbest bırakılmak üzere Sulh Ceza Hakimliği’ne sevk etti. Hakimlikte sorguları tamamlanan müzisyenler yurt dışına çıkma yasağı uygulaması ile serbest bırakıldı.
“Bu Kürt düşmanlığının mahkeme tutunağıdır”
Beştaş, “ Savcılık tutanaklarında yer alan soru aynı şu: ‘Terör örgütünü temsil eden sarı, kırmızı, yeşil renkli bez parçasının alana kim tarafından konulduğu, ayrıca halay esnasında davetlilerin örgüt propagandası yaptıkları ve Kürtçe şarkılar gerekçe yapılmış. Yani renklerden korkan, renklere düşmanlık yapan, Kürtlerin bütün değerlerine düşmanlık yapan bir iktidar bloku var karşımızda” şeklinde tepki gösterdi.
HDP’li Danıştaş “Bu Kürt düşmanlığının mahkeme tutunağıdır. Ellerinden gelse sarı, kırmızı, yeşil renkleri trafik ışıklarından sökecek kadar acizlik içindeler” dedi.
Yar bo min bê wefa bû
(Erkek) Sevgilim vefasız çıktı
Ser leser rranî, taku beyanî
Sabaha kadar başını kucağına koydu
Bûn be mîwanî nazeninim
O sevgilimin misafiriydi
Dostî namîhrebanî Sör
Merhametli bir sevgili değil
leser rranî, taku beyanî
Sabaha kadar başını kucağına koydu
ben be mîwanî nazenînim
Sevgilimin yeni aşkıydı
Zorim hewll legel da
Ona engel olmak için her şeyi denedim
Sör leser rranî, taku beyanî
Sabaha kadar başını kucağına koydu
ben be mîwanî nazenînim
o sevgilimin aşkıydı
bilgi nemzanî Sör
Fazla bilmiyordum
leser rranî, taku beyanî
başını sabaha kadar kucağına koydu
Benn be mîwanî nazeninim
O sevgilimin aşkıydı
Not: Bu varyanta ilişkin ses kaydını dinlemek için httpss://seafoodplus.info linkini tıklayabilirsiniz (Halkların Değil Coğrafyanın Müziği, 17 Ağustos )
Bu varyantımızda sözler İran ve Kuzey Irak bölgesinde konuşulan Sorani Kürtçesidir. Diğer varyantlarının aksine burada Sarı Gelin ifadesi geçmemektedir. Ancak ezgide Sarı Gelin havasını eşitleyecek Ser Le Ser Ranî kullanılmaktadır. Yine bu varyantta bir erkeğin bir kadına ya da kıza seslenmesi değil bir kadının erkeğe seslenişi vardır. Sözler Sorani Kürtçesi ile söylendiği için çevirisinde yardımına başvurduğumuz Kürtçe konuşanlar tarafınca tam doğru tercümenin yapıldığına ilişkin şüphemiz olmakla birlikte okurlarımızın bir fikir sahibi olmaları için çeviriyi yayınlamak zorunda kaldık. Ancak seafoodplus.info linkinde verilen sözler ve Türkçe çevirisi yukarıda vermiş olduğumuz çeviriye yakındır.(“Wikimedia Vakfı (WP),”Wikipedia Özgür Ansiklopedi (Erişim 16 Ocak )). Bu parçada bir bayanın, sevgilisinin edinmiş olduğu yeni aşka karşı duyulan kıskançlık ve yaşanılan hayal kırıklığı ve çaresizliği anlatılmaktadır. Ölmesi gereken veya ölmesi istenilen kimse yoktur.
Bu varyantımızda Azeri ve Ermeni varyantları gibi 6/8 usulde söylenmekte olup, makamı uşak ve hüzzam arasındadır.
دامن کشان
Eteğini sürükleyerek
، ساقی می خواران
Şarapçıların kadeh taşıyıcısı
، از کنار یاران
Hayranlarından geçip
، مست و گیسو افشان
Kendinden geçmiş ve saçlarını sallayarak
.می گریزد
Dışarı çıkar(kaçar)
در جام می
Şarap kadehinde
، از شرنگ دوری
Zehirden ayrılık
، وز غم مهجوری
Üzüntü sesleri(keder ağıtları)
، چون شرابی
Şarap gibi kaynar
جوشان .می بریزد
Tüm damlalarından taşar(bardaktan boşalır)
دارم قلبی لرزان ز رهش ؛
Yola çıkmadan sana titreyen bir kalbim var
.دیده شد نگران
Endişeli izliyorum
، ساقی می خواران
Şarap içenlerin hizmetçisi
، از کنار یاران
Şarap içenlere yardım edenlerin yanından
، مست و گیسو افشان
Kendinden geçmiş ve saçlarını sallayarak
.می گریزد
Dışarı çıkar(kaçar)
دارم چشمی گریان ز رهش؛
O daha gitmeden hasretine akan göz yaşlarım var
.روز و شب بشمارم تا بیاید
Gelinceye kadar günleri ve geceleri sayıyorum
آزرده دل
Yaralı gönlüm(kırık kalbim)
،از جفای یاری
Bir sevginin acısından
،بی وفا دلداری
İnançsız ve sadakatsız
،ماه افسونکاری
Büyüleyici bir ay ışığı gibi
.شب نخفتم
Geceleri uykumu kaybettim
با یادش تا
Hatırladıkça onu
،دامن از کف دادم
Kendimi kaybediyorum
،شد جهان از یادم
Dünyam kaybolur
.راز عشقش در دل تا نهفتم
Kalbimin derinliğinde aşkının sırrını saklıyorum
ز چشمانش ریزد به دلم
Gözlerinden kalbime akıyor
.شور عشق و امید
Sevgi ve umut tutkusu
،دامن از کف دادم
Kendimi kaybediyorum
،شد جهان از یادم
Dünyam kaybolur
.راز عشقش در دل تا نهفتم
Kalbimin derinliğinde aşkının sırını saklıyorum
دارم چشمی گریان ز رهش؛
O daha gitmeden hasretine akan göz yaşlarım var
.روز و شب بشمارم تا بیاید
Gelinceye kadar günleri ve geceleri sayıyorum
Not: seafoodplus.info linkinden söz konusu varyantın ses kaydına ulaşabilirsiniz(Vakili, 11 Ağustos )
Yukarıda Farsçasını verdiğimiz varyantta Sarı Gelin ifadesi geçmemekte ve ölmesi istenilen ya da ölmesi gereken kimse olmamaktadır. İran Azerbaycan’ı dışında olan bölgede ve varyant okunmaktadır. Bu çeviri Farsçadan İngilizceye ve İngilizceden Türkçeye çevrilerek verilmiştir. Dolayısıyla bu çevirinin doğruluğundan tam emin olamamakla birlikte tıpkı Kürtçe varyantında olduğu gibi okurlarımızın bir fikir sahibi olma amacıyla konulmuştur. Şarkının sözlerinde gece hayatı olan ve barlarda çalışan toplum tarafınca kabul edilmeyen bir kadına duyulan aşk ve bu kadının kayboluşundan duyulan hüzün anlatılmaktadır. Bu varyantta Sarı Gelin ifadesi geçmemektedir.
Bu varyantta 6/8 usulde söylenmektedir.
Sarı Gelin türküsü ortak bir ezgi üzerinden iki farklı usul, ölçü ya da zamanla söylenen ancak farklı sözlerle söylenen bir halk şarkısıdır.
Sarı Gelin türküsünün söylendiği coğrafya binlerce yıl birlikte yaşayan halkların öyküleri ve kültürü ile şekillenmiş bir coğrafyadır. Türklerin, Kürtlerin, Ermenilerin, İranlıların Sarı Gelin coğrafyası üzerinde siyasi, askeri, kültürel, ekonomik etkinlikleri, iş birlikleri, mücadeleleri olmuştur. Her etnisite oluşumunun bu coğrafya üzerinde bir hak talebi bulunmuş ve bu hak talebi üzerinde ama haklı ama haksız bir mücadelesi olmuştur. Bu mücadele emperyalist devletlerin çıkar kavgasıyla birlikte birçok hazin öykülere, haksız ölümlere, tarifi mümkün olmayan acılara yol açmıştır. Belki de bundan olacak ki Sarı Gelin türküsünde sözleri değişse bile ezgisinde bir hüzün olmuştur. Belki bir kıza, belki bir şehre belki de bir ülkeye duyulan bir aşkı anlatmıştır. Ancak değişmeyen bir şey var oda bir ayrılık yarım kalan yaşanmışları içinde barındıran mistik bir havaya sahip.
Sarı Gelin coğrafyasının asırlardır mutlak hakimi Türkler olmuştur. Yüzyılın sonlarından itibaren Rus Çarlığına peşine de Sovyetler birliğine karşı bu üstünlüğünü kaybetmesine rağmen kültürünün izleri toprak altından ve üstünden fışkırmaktadır. Sarı Gelin türküsü bu izlerden biri midir? Bu sorunun cevabını doğrudan vermeyeceğiz. Size Sarı Gelin öyküsünü ve varyantlarını, nasıl derlendiklerini ve kültürel coğrafyası ile tarihi hakkında elimizden geldiği kadar kısa ama bir o kadar doyurucu bilgiler vermeye çalıştık. Bu sorunun cevabını siz elinizi vicdanınıza koyarak cevaplayacaksınız. Lütfen bunu yaparken aidiyet duyguları ve siyasi kaygılar ile hareket etmeyin. Unutmayın ki kültür kolektiftir ve bütün insanlığın ortak malıdır.
Burada sözlerin kavgasının bir önemi yok Patrak Estukyan’ın söylediği gibi bu şarkı Türkçe söyleniyorsa Türklerin, Ermenice söyleniyorsa Ermenilerin, Kürtçe söyleniyorsa Kürtlerindir. Evet söz açısından bu yaklaşıma katılıyorum. Eğer ortak bir ezgi olmasaydı hiç kimse birbirinden farklı sözlerle söylenen bu folk eser üzerinde karşılıklı hak iddiasında bulunmayacaktı. Demek ki burada önemli olan ezginin kökenidir. Bu kök, türkünün kimliğini de vermektedir. Ezginin kökenleri üzerinde ise şimdiye kadar ciddi bir araştırmanın yapılmadığı anlaşılmaktadır. Gerçi söz yapısı içinde aynısını söylememiz mümkün. Sadece Sarı Gelin öyküsü üzerinde doyurucu bilgilere sahibiz.
Araştırmaya dayalı bu uzun makalenin yazarı olarak sadece şunu söyleyebilirim, bütün bu gelgitlerin merkezinde Erzurum var. Sarı Gelin coğrafyasının kültürel, ekonomik, askeri ve göç merkezi olan bu şehir Sarı Gelin türküsünün başkenti durumunda.
Sarı Gelin kime ait sorusunun cevabını arayarak bu makaleyi sonuna kadar ilgiyle okuduğunuzu tahmin ediyorum ama bu sorunun cevabını yukarıda belirttiğim gibi siz vereceksiniz. Ben size biraz daha yardımcı olmak için şu rehber soruları hazırladım. Bu sorulara verdiğiniz cevap Sarı Gelin kimindir sorusunun cevabını verecektir.
Sarı Gelin öyküsü nerede geçiyor?
Sarı Gelin kimin için söylenmiştir?
Sarı Gelin sözlerinin en eski olanı hangisidir?
Sarı Gelin coğrafyasında sosyal ve kültürel hareketlilik hangi yöndedir?
Sarı Gelin ezgisinin kadim makamı hangi makamdır ve bu makamın çıkış yeri neresidir?
Yazımıza son vermeden önce şu noktaya dikkat çekmek isterim. Sarı Gelin varyantlarının tamamı incelendiği zaman Sarı Gelini tarif edecek olursak saçı çok uzun ya da kısa olmayan, beyaz tenli, uzun boylu, sarışın ve bunlardan dolayı renkli gözlere sahip bir hanım aklımızda canlanmakta. Bu hanım Anadolu varyantlarında nazenindir, hanımdır, narindir, hasretle beklenen, yolu gözlenen, gittiği yerden haberi beklenen hatta geriye dönmediği için endişe duyulan bir sevgilidir. Anadolu dışındaki varyantlarda ise lanetlenen, kötülenen, aşağılanan ama yine de kendisinden vazgeçilemeyen bir sevgilidir. Birinde tamamen size uygundur, sizdendir. Diğerinde ise size uygun değildir, size ait değildir. Ancak her ikisinde de siz ona ölümüne âşıksınız.
Umarım Sarı Gelin kimdir ve kime aittir sorusunun cevabını bulursunuz?
KİTAPLAR
Akabıyık, Yaşar “Milli Mücadelede Doğu Cephesi”, Türkler, c. XVI, Ankara: Yeni Küre Yayınları, ,
Akarsu, Sıtkı. “Azerbaycan 7 Ana Makamının Türk Makam Müziğindeki Ezgisel Benzerliklerine Dair Bir İnceleme” ed. Yücel Haluk vd. Konya: Eğitim Yayınevi,
Altınay, Ahmed Refik, Kafkas Yollarında, İstanbul: MEB yayınları ,
Babaoğlu Hikmet, Akdamar’dan Sarı Geline Ermeni Yalanları, Bakü:
Bahçıvan Orhan vd. Ardahan Türküleri, Ardahan: Ardahan Valiliği Kültür Yayınları,
Barkçin, Savaş Şafak. 40 Makâm 40 Anlam. İstanbul: Ketebe Yayınları, ,
Bosworth C. E. Doğuştan Günümüze İslam Devletleri, Çev. Hande Canlı, İstanbul: Kaknüs Yayınları ,
Çoruhlu, Yaşar. Türk Mitolojisinin Anahtarları, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Erdoğan, Şahamettin, Türk Edebiyat ve Sanat Dünyasında Motifler, Eskişehir: Demirciler Matbaası,
Gölpınarlı, Abdülbaki ,Yunus Emre ve Tasavvuf, İstanbul: Remzi Kitabevi,
Güneş, Alptekin Kafkas Muhacirleri, İstanbul: Bilen yayınları İstanbul
Hacieva, Saide, İrevan (Revan) Türk Hanlığı ve Osmanlı Devleti ile ilişkileri, Türkler, 7. Cilt, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
İsmailov, Mehmet Salih (), Azerbaycan Halk Musikisinin Janrları, Bakü: Işık Neşriyat
Kırzıoglu, M. Fahrettin, Kars Tarihi, İstanbul: Işıl Matbaası,
Kırzıoglu, M. Fahrettin Dede Korkut Oğuznameleri, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları,
Movsisyan, Artak. Ermenistan Tarihi Özet Kitabı, Erivan: Erivan Devlet Üniversitesi Yayınları
Önder, Ali Riza Yasayan Anadolu Efsaneleri, Kayseri: Yeni Erciyes Yayınları,
MAKALELER
Gökşen, Cengiz & Gökşen, Rukiye ” “Dağın Türkülere Mistik Bir Öge Olarak Yansıması” A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED] 57, ()
Cog, Mehmet, ORTAÇAĞ’DA KAFKASYA HAVZASINDA KIPÇAKLAR, Karadeniz İncelemeleri Dergisi, ; (19): s64)
Dorman, Gerçek.”Türk Musikisi Usulleri” Gerçek Dorman. Erişim 20 Aralık seafoodplus.info
FEYZİ, Ahmet “Erzurum Türkülerinde Kullanılan Ses Dizilerinin Türk Sanat Müziğinde Kullanılan Ses Dizileri ile Karşılaştırmalı Analizi”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi: 17/1 ()
Guliyev, Cavanşir. “Sarı Gelin Türküsü Hakkında” Newsaze. Erişim 12 Aralık seafoodplus.info
Karaman, Gülay, “Perîşân Çiçek Sünbül ve Klasik Türk Şiirinde İşlenişi”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi (II/)
KAYA Doğan. “Sarı Gelin Üzerine Bir Başka Anlatma”, Doğan Kaya. Erişim 30 Mayıs seafoodplus.info
KIRZIOGLU, M. Fahrettin “Allahuekber Dağları Üzerine”, Ülkü Dergisi, (4/), s.
Kızılkaya Oktay, “Revan (Erivan) Ve Iğdır Yöresinde Demografik Yapının Ermeniler Lehine Dönüştürülme Süreci ()”, Türk Tarihi ve Kültür Araştırmaları. Erişim Şubat seafoodplus.info
Kürkçüoğlu Erol, “Revan’dan Erivan’a Bir Şehrin Kimliği” Erişim 6 Kasım seafoodplus.info
Özarslan, Metin. “Erzurum Türküleri Üzerinden Kurulan Dostluk: Muzaffer Sarısözen Ve Hâfız Faruk Kaleli” TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, (18/ ) S 32
Paşayeva Mehebbet, “Azerbaycan Türklerinin Etnik Tarihine Kısa Bir Bakış”, ICANAS, 5/, S.5, Ankara, s
Solmaz, Gürsoy. “Penek/ Bana Kalesi”, A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Prof. Dr. M. Fahrettin Kırzıoğlu Özel Sayısı Sayı 28 Erzurum (Sayfa )
Şen, Yavuz. “Azerbaycan’ın Müzik Yapısı Ve Ses Sistemi Üzerine Bir Araştırma”, Millî Folklor Dergisi Sayı 41 (bahar/ )
Yılmaz, Uğur.” Malatyalı Fahri Kayahan Kimdir?” on5yirmi5 Erişim 20 Şubat seafoodplus.info
Yücel Selami,” Sarı Gelin Türküsünün Tarihçesi” seafoodplus.info, 15 Kasım seafoodplus.info#!topic/elazigveteriner/hJZbdCG8vLU
Zeyrek, Yunus “Sarı Gelin Türküsü ve Efsanesi” Türk Yurdu Dergisi, Sayı: , (Ocak ) sayfa
KÖŞE YAZISI
Bahçıvan Orhan, “Derleme çalışmaları Ve Sarı Gelin Türküsü:1” Gazi Antep Haberler,(26 Aralık ). seafoodplus.info
Bahçıvan Orhan, “Derleme çalışmaları Ve Sarı Gelin Türküsü:3” Gazi Antep Haberler,(2Ocak ).seafoodplus.info@derleme-calismalari-ve-sari-gelin-turkusu3-yazisihtml
ANSİKLOPEDİLER
Yücel, Muallâ Uydu “Kıpçaklar” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. (Erişim 20 Şubat ) seafoodplus.info
Miroğlu İsmet, “Bayburt” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 21 Şubat seafoodplus.info
Türkoğlu, İsmail “Karapapaklar” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 25 Ekim seafoodplus.info)
Özkan, İsmail Hakkı, “Tâhir” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 1 Kasım seafoodplus.info
RÖPORTAJ
Bindesen, Mehmet. “Diyarbakır Yerel Güvercin Irkları” Diyarbakır Irk Güvercinleri İle Posta Güvercinleri Koruma Ve Yaşatma Derneği Faaliyet Raporu
SÖZLÜK
KELİMELER, 15 Aralık , seafoodplus.info
İNTERNET SİTESİ
A.V, T.C Ardahan Valiliği “Ardahan Tarihçesi” Erişim 15 Şubat seafoodplus.info
ONEDİO, seafoodplus.info,“ Türk Mitolojisinde Öne Çıkan 37 Tanrı, Tanrıça ve Figür” Erişim 8 Ocak seafoodplus.info
TD, Türkü Dostları, ”Sarı Gelin7” Erişim 21 Ekim seafoodplus.info?turku=
(TD. 21 Ekim ) TM, TÜRK MECLİSİ, “Sarı Gelin Aslen Azeri”. Erişim 10 Ekim seafoodplus.info?Sayfa=Temel-Bilgiler&Git=Bilgi-Goster&Baslik=sari-gelin-aslen-azeri&Bil=
(SKBİTM; Sanal Karabağ Bilgi İletişim Teknolojileri Merkezi ”Sanal Karabağ” Erişim 12 Şubat seafoodplus.info)
WP; Wikimedia Vakfı, “Wikipedia” Erişim 16 Ocak seafoodplus.info
WP; Wikimedia Vakfı, “Wikipedia” Erişim 20 Şubat seafoodplus.info%C4%B1p%C3%A7aklar
WP; “Wikimedia Vakfı, Wikipedia Erişim 18 Şubat seafoodplus.info
WP; “Wikimedia Vakfı, Wikipedia Erişim 15 Şubat seafoodplus.info(il)
WP; “Wikimedia Vakfı, Wikipedia Erişim 15 Şubat seafoodplus.info%C3%B6le
WP; “Wikimedia Vakfı, Wikipedia Erişim 15 Şubat seafoodplus.info(il)
WP; Wikimedia Vakfı, “Wikipedia” Erişim 12 Şubat seafoodplus.info
WP; “Wikimedia Vakfı, Wikipedia Erişim 18 Şubat seafoodplus.info
FORUM
Hartum, seafoodplus.info (18 Ocak ) Konu: Arabic Sheet Music circa , (Msg ) seafoodplus.info?tid=&page
VİDEO
Andre “Andre – Sari Aghjik” YouTube, Yayın Tarihi 30 Kasım seafoodplus.info7nUuBp8J5GA4
Ergenekon, Turan.”Terekeme, Karapapak Halk Türküsü”. YouTube. Yayın Tarihi 12 Mart https:seafoodplus.info
Explore Azerbaijan,”alim Qasımov- Sarı gelin/azerbaijani folk song”. YouTube. Yayın Tarihi 22 Haziran seafoodplus.info
Halkların Değil Coğrafyanın Müziği “ Mohammad Mamle- Ser Le Ser Rani” YouTube. Yayın Tarihi 17 Ağustos httpss://seafoodplus.info
Kharpert&palu” Knar- Sari Gyalin” Youtube 18 Aralık seafoodplus.info
Mavuş, Muhammed “Muharrem Akkuş Erzurum çarşı pazar” YouTube, Yayın Tarihi 11 Eylül seafoodplus.info
NaimPa63 “Fahri Kayahan / Sarı Gelin” YouTube, Yayın Tarihi 18 Nisan seafoodplus.info
Vakili, Ali Zand ”Daman Keshan (Original Keshan” YouTube, Yayın Tarihi 11 Ağustos seafoodplus.info
Voices in Time. “ Armenian American Folk Music(CA): Erivan bachem arer=ı’ve bought a garden grove in” YouTube, Yayın Tarihi 23 Mayıs seafoodplus.info
Yenigün, Veysi “Yavuz Bingöl – Sarı Gelin” YouTube, Yayın Tarihi 15 Mayıs seafoodplus.info
Tags: ( ساقی می خواران )KADEH TAŞIYICISI, Daman kesan, Farsça, Kürtçe varyantı, Rus Çarlığı, SĀQİ E MEY XĀRĀN, SARI GELİN TÜRKÜSÜNÜN KÜRTÇE VE FARSÇA VARYANTLARI, Sarı Gelin, Sarı Gelin coğrafyası, SER LE SER RANÎ, دامن کشان