Sarı Yapışkan Andız Otu

Yapışkan andız otu, kansere karşı etkili olan bu anlamda yüzyıllarda kullanılan bir bitkidir. Dikine yükselme özelliği olan bitki, çok yıllıklı bitkiler gurubunda bulunuyor. Çengel benzeri tüylerle kaplı gövdesi, görülünce hemen tanınabiliyor. Güneşli yerlerde kurutulan bitki, uzmanlar tarafından faydaları açısında öneriliyor.

Yapışkan andız otu nedir?

Isırgangiller familyasından Yapışkan andız otu, çok yıllıklı bitkilerdendir. Mayıs'tan Ekim ayına kadar, kesilerek kurutulmaya bırakılma işlemleri yapılabiliyor. Avrupa, Asya ve Akdeniz ikliminin yaşandığı bölgelerinde yetişen Yapışkan Andız Otu, kansere karşı faydalı olduğundan bilimsel çalışmalara konu olmaya devam ediyor. Ülkemizde daha çok Akhisar bölümünde yetişen bitki, insan sağlığına sayısız faydasıyla biliniyor. İsmi kansere iyi gelen bitki olsa da sadece bu anlamda faydaları bulunmuyor.

Yapışkan andız otu faydaları nelerdir?

Ülkemizde çok az bilinen, hatta dünyada çok az bilinen Yapışkan Andız Otu, kanseri kovan bitki olarak anılıyor. Kansere karşı etkisinin yıllardır bilinmesine karşın, diğer faydaları yapılan araştırmalar sonucunda öğrenilmiştir.

- Yapışkan Andız Otunun en çok bilinen faydası kansere iyi geliyor oluşudur. Yapışkan Andız Otu, kanserli hücrelerin artmasına engel oluyor. Kanserli hücrelerin vücutta atılmasına yardımcı oluyor.

- Bitkinin diğer faydası, balgam sökücü etkisinin bulunmasıdır. Bu sorundan rahatsız olanlara uzmanlara danışarak Yapışkan Andız Otundan faydalanabilirler.

- Çok veya az terleyenler için çözüm üretiyor. Terlemenin standart seviyeye ulaşmasına yardımcı olur. Buradan bitkinin vücudu dengelemeye fayda sağladığı anlaşılabiliyor.

- Bağırsakların arasına yerleşmiş parazitlerin atılmasına, yok edilmesin yardım eder. Bağırsakların mikroplardan temizlenmesini sağlayarak, sindirimde rahatlamayı gerçekleştirir. idrar akışını hızlandırıcı etkisi bulunur.

- Vücutta özellikle mide bölümünde gelebilecek şişkinlikte Yapışkan Andız Otu kullanılabilir. Yapışkan Andız Otu bitkisi mide rahatsızlıklarının birçoğuna faydalıdır.

- Mantar oluşumunu engelleyici özellikte olan Yapışkan Andız Otu, antifungal özelliğe sahiptir. Mantarın yok olması sonucu, tekrardan oluşmasına da engel olabiliyor.

Yapışkan Andız Otu faydalarının tamamından yararlanmak için uzman görüşü alınmalı ve tavsiyeler doğrultusunda kullanılmalıdır. Aksi durumda, faydadan daha çok zarar verici özellikleri ortaya çıkabilir.

Yapışkan andız otu ne işe yarar?

Yapışkan andız otu ne işe yarar konusu merak edilenler arasında bulunuyor. Bitkinin ne işe yaradığı, nasıl kullanılacağı gibi konularda uzman görüşleri mevcuttur.

Deri enfeksiyonlarını gideriyor

Alternatif tıp alanında yapışkan andız otu kullanım alanlarından birisi deri enfeksiyonlarını giderici etkisi bulunuyor. Geleneksel tıpta bu alan için kullanılıyor.

Kan şekerini dengeliyor

Yapışkan andız otu faydalarından birisi de kan şekerini dengeleyici maddeler içeriyor olmasıdır. Kan şekerinin dengede tutulması konusunda kullanılmaya devam ediyor.

Mide bulantısını gideriyor

Bitki aynı zamanda devamlı olarak yaşanan mide bulantılarına karşı çözüm olabiliyor. Alternatif tıp alanında mide bulantısına karşı Yapışkan Andız Otu tavsiye ediliyor.

Yapışkan andız otu ne için kullanılır?

Yapışkan andız otu hangi amaçlarla kullanılıyor sorusu merak edilenler arasında yer alıyor. Bu bitki üzerinde yapılan çalışmalar sonucunda birçok alanda kullanılabileceğini ortaya çıkardı. Sadece insanlar üzerinde değil, hayvanlarda da önemli yararları olduğu saptandı.

Atlarda deri enfeksiyonlarını gidermede kullanılıyor

Yapışkan andız otu, atlarda deri enfeksiyonu söz konusu olması durumunda, iltihap kurutucu olarak kullanılabiliyor. Atlar üzerinde halen aktif olarak kullanıldığı ve fayda sağlandığı biliniyor.

Koyunların uyuz rahatsızlıklarında kullanılıyor

Koyunlar dönemsel olarak uyuz rahatsızlığını yaşayabilirler. Bu durum sürü halinde olan koyunlar için tehlike anlamına gelebilir. Yapışkan Andız Otu uyuz sorunu yaşayan koyunların iyileşmesi adına kullanılabiliyor.

Yapışkan andız otu nasıl tüketilebilir?

Yapışkan andız otunun en iyi kullanım şekli, kaynatılarak tüketilmesidir. Deri hastalıkları tedavisinde kullanılacaksa, kaynatılıp soğutularak deri üzerine pamuk yardımıyla uygulanabilir. İlk olarak ihtiyacınıza göre 1 litre kadar suyu kaynatmanız gerekiyor.

Daha sonra kaynattığınız suyun içerisine bir tutam Andız Otu atabilirsiniz. 10 dakika demlendikten sonra içebilir veya soğutmaya bırakarak diğer yöntemlerle uygulayabilirsiniz. Yapışkan Andız Otundan en iyi şekilde faydalanmak için uzmanlardan bilgi almanız gerekiyor.

KAFUR KOKULU ÖNEMLİ BİR TIBBİ BİTKİMİZ: YAPIŞKAN ANDIZ OTU, ZİMERİT (Inula viscosa Syn: Dittrichia viscosa)

Son birkaç yıldır eş dost ve okurlarımız kanser hastası olan yakını için “bu bitkinin adı nedir?” diyerek bize danışıyor. Bitkinin fotoğrafını çekip gönderen de, bitkinin kuru veya tazesini bulup getiren de oluyor. Konu, Manisa Akhisar’lı Hasan Alemdar ve Lütfü Acet amcaların kendilerinin iyileşmesine vesile olan bitkiyi, 20 küsur yıldır, çevreden toplayıp ücretsiz olarak göndermeleri ile gündeme geldi. Medyada da “20 günde kanseri iyileştiren ot” diye yer bulunca haberin yayılması zor olmadı. Haberler sonrası sağlık müdürlüğü yetkililerince, Hasan ve Lütfü amca “Ücretsiz dahi olsa ruhsatsız bu işi yapamazsınız!” diye uyarılmış. Hâlbuki yetkililer, bitkinin etkinliğini, ilgili üniversiteler ve kurum kuruluşlarla araştırma yoluna gitselerdi insanlık adına hayırlı bir yol olmaz mıydı? Yani hemen yasaklamak  yok saymak yerine, meseleyi anlamaya çalışmak sanırım bir daha Dr. Ziya Özel örneği yaşamamak adına ülkemiz adına da daha hayırlı olacaktır.

Yazımızda Hasan ve Lütfü amcaların fark etmemizi sağladıkları bir anduzotu (Inulasp.) türü olan Inula viscosa’yı anlatacağız. Türkçe’de, yapraklarının reçinemsi yapısından dolayı yapışkan anduzotu, halk arasında bitlere karşı kullanılması sebebiyle bitotu, ölülerin kefenlenmesinde kafur yerine kullanılması sebebiyle kefenotu (Sındırgı, Balıkesir), zimerit, sümenit, akıllı sarıot, zimbit ve zinebit isimleriyle bilinir. Yazımızda diğer anduzotlarıyla karıştırılması sebebiyle “zimerit”adını kullandık.

Bitkilerin yetiştiği alandaki durumu; bitkinin kendi hali (kokusu, dokusu, rengi vb.); etrafındaki çiçeğin, taşın, toprağın, börtü böceğin hali de diğer canlılar gibi bitkilerin kâinatta var olma sebebi hakkında ipucu mahiyetinde bilgiler veriyor. Zimeritotunun yetiştiği doğal alanlarında[1] da bu durumu gözlemleyebilirsiniz. Kaldırım taşlarının arasında, asfalt kenarları, tuzlu, çorak ve kurak alanlarda, orta refüjlerde[2], yol kenarlarındaki yamaçlık taşlık alanlarda etrafındaki bitkilerin hepsinin kuruduğu dönemlerde adeta o güzelim sarı çiçekleri ve parlak yeşil yaprakları ile “ben yaşam kaynağıyım, ve güçlüyüm” diye fark edilir. Hele bir de sıcaklıkların yoğun olduğu rüzgârlı bir havadaysanız yapraklarından yayılan kâfurumsu kokusu ile de durup bakmadan geçemezsiniz. Bitkiyi tanımasanız da etrafındaki her bitki kuruduğu için kokunun kaynağı olarak hemen zimeritle tanışabilirsiniz. Doğal ortamına yakın yerlerde kardeş türü olan Inula graveolens’i de gözlemleyebilirsiniz. Inula graveolens kokusu itibariyle Inula viscosa’yayakın olmakla birlikte daha hoş tatlı kokuludur.

Zimerit, papatyagiller  (Asteraceae) ailesinden çok yıllık 2 metreye kadar boylanabilen, Temmuz’dan Aralık’a kadar sarı renkli çiçekler açan, çok yıllık yarı çalımsı bir bitkidir. 

Çiçekleri tek balına veya birleşik salkım şeklinde olup radyal (ışınsal) simetriye sahiptir.

Yaprakları mızraksı veya ters mızraksı olup yaprak yüzeyinin yapışkan olmasını sağlayan kısa saplı salgı tüyleri ile kaplıdır. Yaprak kenarları testere dişi şeklinde tırtıklırdır.

Akdeniz, Ege, Marmara ve Karadeniz’in batı kıyılarında doğal olarak yetişir. Antalya, Balıkesir, Manisa, Çanakkale, Kastamonu,  Hatay, Zonguldak, Muğla ve İçel yaygın yetiştiği illerimiz arasındadır.

İsrail, Avustralya, İtalya, İspanya ve Portekiz’de kültürü yapılmaktadır. İsrail’de bir firma sadece bu bitkiyi üretmekte ve bu bitkiden ürünler geliştirmektedir.

Nasıl yetiştirilir? Akdeniz ikliminin hissedildiği bölgelerde yayılış gösterdiği için bu bölgelerde yetiştiricilik yapılması uygun olur. Tam güneş isteyen bir bitki olduğundan açık alanlara dikilmelidir. Tohum, kök ayırma ve çelikle çoğaltılabilir.  Tohum ekim zamanı olarak Mart ortası uygundur. Ülkemizde kültür çalışmaları yapılmadığı için verim vb bilgilere sahip değiliz. Burhaniye’de bulunan Balıkesir Büyükşehir Belediyesi Çiftçi Eğitim Merkezi’mizde bu bitkinin kültür çalışmalarını paylaşacağız. Inula viscosa ile hangi ürün grupları yetiştirilebilir? Bitkinin tıbbi kullanımının dışında belli başlı özellikleri ile aşağıdaki alanlarda değerlendirilebilir ve bu alanlarda ar-ge çalışmaları yapılarak ürün geliştirilebilir: Köklerinden sarı boya elde edildiğinden boyamacılıkta kullanılabilir. Tarımda fungusit, nematosit ve insektisit özellikleri sebebiyle doğal pestisit olarak kullanılabilir.   Bal arılarını çekici olduğundan arıcılıkta kullanılabilir. Bazı ülkelerde Inula viscosa balı üretilmektedir. Temmuz başından Aralık ortalarına kadar çiçeklenmeye devam ettiği, toprak yüzeyinde dolgun bir görüntü oluşturduğu ve su isteği az olduğu için peyzaj bitkisi olarak değerlendirilebilir. Hoş kokulu bir uçucu yağ içerdiğinden tütsü yapımında ve parfümeride kullanılabilir. Çölleşen toprakların iyileştirilmesinde kullanılabilir. Saç bitleri için ürün geliştirilmiş; ülkemizde de yerli kaynaktan saç bitlerine karşı ürün geliştirilebilir. Antimikrobiyal, antifungal ve antibakteriyel özellikleri sebebiyle gıda, kozmetik vb. alanlarda doğal koruyucu ve doğal deodorant şeklinde ürün geliştirilebilir. Tıbbi kullanımı Drog olarak çiçekli herbası ve çiçekleri (Inula viscosae herba cum flos) tedavide kullanılır. Uçucu yağ (izobornil asetat, bornil asetat, karvakrol), flavonoitler (apigenin, hispidulin, ramnositrin, genkvanin) içerir. Plinius mide krampları ve kronik öksürükte önermiştir. Geleneksel olarak Fas’ta diyabet, hipertansyion ve böbrek hastalıklarında; İsrail’de diyabette; İspanya’da gastro-duedonal hastalıkların tedavisinde kullanılır. Anadolu’da halk arasında yaprakları yara üzerine konularak yara tedavisinde kullanılır. İçerdiği 1,3-dikafeoylkinik asitin serbest radikalleri doğrudan süpürücü etkili olduğu; kafeik, ferulik ve askorbik asitten daha güçlü antioksidan olduğu rapor edilmiştir. Yine bu maddenin yaşlanmaya bağlı ve rutin dejeneratif hastalıkların tedavisinde potansiyel madde olarak kullanılabildiği bildirilmiştir. Uçucu yağı gram pozitif, gram negatif bakterilere ve mayalara karşı da güçlü bir bitkinlik göstermiştir. Sulu ekstresi insulin salınımından bağımsız olarak hipoglisemik etki gösterdiği belirtilmiştir. Orta derecede antiviral ve antiherpetik etki gösterdiği gözlenmiştir. Bileşimindeki flavonoitler sayesinde kanser üzerine etkisinin umut verici olduğu rapor edilmiştir. Kas gevşetici, iltihap giderici, ateş düşürücü, iltihap azaltıcı ve antiseptik özellikleri ile de kullanılmaktadır. Osteoartrit, anemi, bronşit, kronik öksürük ve tüberküloz tedavisinde de kullanılmaktadır.  Son söz: Bitkinin doğal yayılış alanları genellikle yol kenarları olduğundan olası yol genişletme vb çalışmalarda nesli tehlikesi olabileceğini düşünüyoruz. Bitkinin etkinliği de dikkate alındığında kültüre alınması için çalışmalar yapılmalıdır. İlgili üniversite, araştırma merkezleri, enstitüler ve kurum kuruluşlarla tarım, ilaç, kozmetik vb alanlarda kullanımı ile ilgili ar-ge çalışmaları yapılarak ülkemize ve insanlığa kazandırılmalıdır. Araziden çektiğimiz fotoğraflar: Nazım Tanrıkulu Balıkesir Büyükşehir Belediyesi Kırsal Hizmetler Daire Başkanlığı Çiftçi Eğitim Merkezi Kaynakça: Baytop, T. Türkiye’de Bitkilerle Tedavi; Geçmişte ve Bugün. Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul, Topakçı, N. ve ark. Inula viscosa Yaprak Ekstraktının Pamuk Kırmızı Örümceği (Tetranycus cinnabarinus) a Karşı Bazı Etkileri Üzerine Araştırmalar. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, Antalya , Gökbulut, A. Türkiye’de Yetişen Inula L. Türleri Üzerinde Farmakognozik Araştırmalar (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Tan, A. Nematisit Etkili Bitkiler ve Bitki Ekstraktları. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi,

[1] Balıkesir (Sındırgı ve Körfez bölgesi), Çanakkale (Eceabat, Küçükkuyu) gözlemlediğimiz alanlardı.

[2] Edremit Güre’den Çanakkale Küçükkuyu’ya kadar orta refüjler ve yol kenarlarında gözlemledik.