Sara Hastalığının Tedavisi Mümkün Mü

Hastanemiz Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Çocuk Nöroloji Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ayşe Tosun, çocuğa epilepsi (sara) tanısı konulmuşsa, akılda ‘Epilepsi neden olur?’ ‘Nasıl ve ne kadar süreyle tedavi edilir?’‘Nöbeti tekrarlar mı?  Tekrarlarsa nasıl yardım edebilirim?’ gibi pek çok soru belirebileceğini belirttti ve bu soruların cevaplarının yanı sıra çocuğun tedavisi ve güvenliğinde yardımcı olacak bilgileri paylaştı.

Konvülziyon/nöbet, epilepsi nedir?

Konvülziyon/nöbet, beyinde, ani, aşırı,anormal elektriksel deşarjlara bağlı sinir hücrelerinin normal işleyişinin bozulması ileortaya çıkan, kısa süreli, geçici, davranış veyaduyusal değişikliklerdir. Bilinç kaybı eşlik edebilir ya da etmeyebilir. Epilepsi ise tekrarlayan nöbetlerle karakterize bir durumdur. Toplam nüfusun yaklaşık  %’de görülmektedir.
Epilepsili hastaların çoğunda (%) nöbetlere yol açan bir neden gösterilemez ve bu epilepsiye idiopatik (nedeni bilinmeyen) epilepsi denir. Bir kısım hastada (%) neden gösterilebilirse buna semptomatik epilepsi denir. Epilepsinin nedenleri başladığı yaşa göre değişir.

Çocuklarda epilepsiye en sık yol açan nedenler;

Genetik (kromozom hastalıkları),

Doğuştan gelen ailesel geçişli metabolik hastalıklar,

Anne karnında bebeğin beyin gelişimini olumsuz etkileyen her şey (enfeksiyon hastalıkları, gebelikte aşırı kanamalar, annenin kullandığı bazı ilaçlar, gebelikte travma. vitamin eksiklikleri),

Doğum sırasında yaşanan sorunlar (beynin oksijensiz kalması, beyin kanaması, zor doğuma bağlı travma, çok yüksek sarılık değerleri),

Doğum sonrası herhangi bir zaman diliminde gelişen beyin enfeksiyonları, menenjitler

Kazalara bağlı beynin hasarlanması,

Ani gelişen beynin damar hastalıkları (tıkanma ya da kanama)

Zehirlenmeler

Beyin tümörleri gibi

Nöbet sırasında; çocuklarda baş dönmesi, çenede kilitlenme, anormal ses çıkarma, gözleri sağa/sola bir noktaya dikme,  sabit bakış, gözlerde kırpıştırma, ağız kenarında çekilmeler, vücudun bir yarısını ya da tümünü tutan, amaçsız el kol, bacak hareketleri, kasılma, omuz, boyun, kollarda silkinme,  tüm vücutta titreme, ya da aşırı gevşeme, ani yere düşme, idrar kaçırma gözlenebilir. Bu süre genellikle dakikada sonlanır, arkasından bir gevşeme, uyku hali/uyku gözlenebilir. Bazen nöbetin süresi 30 dakikayı aşabilir.

Nöbet tetikleyiciler; nöbet için verilen ilaçları içmeyi unutmak, uzun süreli uykusuzluk, öğün atlamak, enfeksiyonlar, aşırı stres, heyecan, ateş, güneş altında aşırı kalma, televizyon, bilgisayar, filmler, hareketli videolar, oyunlar gibi hızla yanıp sönen ışıklar, bazen aşırı sıcak su, hormonal değişiklikler gibi. Soğuk algınlığı için kullanılan bazı ilaçlarda bazen nöbeti tetikleyebilir.

Epilepsi tanısı nasıl konulur?

Epilepsi tanısı çok dikkatli konulmalıdır. Öncelikle nöbeti gözlemleyen anne-baba, kardeş, bakıcı, kreş öğretmeni, arkadaş, öğretmen gibi kişilerdenve ifade edebilecek yaşta ise çocuğun nöbet öncesi, nöbet sırası ya da sonrasında verdiği bilgiye göre, nöbet sırasında çekilen video (cep telefonları kaydı) kayıtları ile genellikle tanı konulur. Tanı EEG, kraniyal MRG, kan tahlilleri ile desteklenir. Video EEG ile kesin tanı konulur.

EEG (elektroensefalogram), saçlı deriye yerleştirilen elektrotlar yardımıyla elde edilen bir beyin dalga eğrileridir. Normalde bu kayıt işlemi, uyanık ve uykuda iken dakika süreli yapılır, istenilen sıklıkta tekrar edilebilir,  zararsız ve  ağrısızdır. 

Epileptik nöbetler; uykuya dalma sırasında olan normal sıçramalardan, ateşli havalelerden, tiklerden, soluk tutma nöbetlerinden, gece kabuslarından, bayılmalardan,  migrenden ayırt edilmelidir.

Tedavi;

İlk kez nöbet geçiren çocuklara hemen tedavi başlanmaz, çünkü bu çocukların çoğunda nöbet tekrarlamaz. Nöbeti tekrarlayan çocuklarda tedavi, genellikle antikonvülsan (nöbeti durdurucu) ilaçlar ile yapılmaktadır. İlaçlar epilepsiyi tedavi edici değil nöbeti durdurma özelliklidir. Epilepsisi olanların yarısından fazlasında nöbetler tek ilaç ile kontrol altına alınır, ancak bazen birden fazla ilaç kullanmak gerekebilir.   Hekimin uzun süreli bu tıbbi tedaviyi aile ve yaş grubuna göre çocuğa uygun şekilde anlatması gereklidir. Tedavide kullanılan ilaçların yan ve istenmeyen etkilerini gözlemlemek için düzenli aralarla kan tetkikleri yapılmalıdır.  İyi düzenlenmiş bir tedavi çocuğun normal yaşamını, zeka düzeyini etkilemez. Sıklıkla gözlenen yan etkiler sersemlik, iştahta artma ya da azalma, kilo artımı ya da kaybetme, saç dökülmesi, dikkat eksikliğidir.

Tedavinin sonlandırılması; kişisel tedavi farklılıkları olmakla birlikte, nöbetsiz geçen en az 2 yıldan sonra başlandığı gibi ilaç dozları yavaş yavaş azaltılarak kesilir.

Epilepsi nöbeti sırasında çocuğun çevresindekiler ne yapmalıdır?

Öncelikle sakin kalmaya çalışmalı, çocuğu çarpmaları önlemek için çevredeki tehlikeli eşyalardan uzak olacak şekilde yere yan yatırmalı, gözlük varsa çıkarılmalı,  ağızda tükrük salgısı, lokma, mide içeriği varsa temizlenerek soluk yolu açık tutulmalıdır, kaşık veya tahta ile ağzı açmaya çalışılmamalı, kol ve bacaklardaki istemsiz hareketler durdurulmaya çalışılmamalıdır. Hemen acil ambulans servisi aranmalıdır, nöbet sonlanıncaya kadar çocuğunuzun yanından ayrılmayın, nöbetin süresi için saate bakıseafoodplus.info sırada nöbet kendiliğinden sonlanacak olursa hızlıca
hastaneye ulaşılmalıdır. Hastalığı ile ilgili tüm bilgileri, kullandığı ilaçları ya da belgeleri doktora gösterilmelidir.

Epilepsi tanısı sonrası takip

Çocuk, hekim, aile, öğretmen ve sosyal çevre ilişkileri her hastalıkta olduğu gibi epilepside de bir uyum içinde olmalıdır. Düzenli kontrolleri yapılan, düzenli ilaç alan, aile, hekim ve çevre ile uyumlu bir yaşam, hastalığı hakkında yaş grubuna uygun bilgilendirilen epileptik çocukların diğer çocuklardan farkı yoktur. Çocuğun yakın çevresindeki arkadaşları, öğretmenleri de uygun şekilde nöbet sırasında ne yapacakları konusunda bilgilendirilmelidir. Epilepsisi olan çocuklar sosyal, spor faaliyetlere eğlencelere katılmaya teşvik edilmeli, sosyal yaşamdan koparılmamalıdır.