Sellar Tip Eklem
kaynağı değiştir]
Eklemler yapısal ve fonksiyonel olmak üzere iki tip sınıflandırmaya tabi tutulurlar.
Yapısal sınıflandırma[değiştir EKLEMLER Anatominin eklemleri inceleyen dalına artroloji adı verilir. Birden fazla kemiğin bir araya gelmesi ile m e y d a n a g e l e n o l u ş u m a e k l e m d e n i r. Yapısına katılan kemik sayısına göre eklemler 1- Basit eklemler: Bu tip eklemde, ekleme iki kemik katılır. Örnek: Omuz eklemi (art. humeri). 2- Birleşik eklemler : İkiden fazla kemiğin bir araya gelerek eklem oluşturduğu yapılara denir. Örnek: El bileği eklemi (art. radiocarpalis). Hareketli olup olmamalarına göre eklemler 1- Oynamaz eklemler 2- Yarı oynar eklemler 3- Oynar eklemler I-Oynamaz eklemler [Fibröz eklemler] Ekleme katılan kemiklerin eklem yüzleri arasında eklem boşluğu yoktur. Boşluğu fibröz bağ dokusu doldurur. 1. Sindesmozis 2. Sutura 3. Gomfozis 4. Şindilezis 1- Sindesmozis: Eklem yüzleri fibröz bağ dokusu aracılığıyla sıkıca birbirine tutunur. Syndesmosis (art.) tibiofibularis örnek olarak verilebilir. 2- Sutura: Kafa kemikleri arasında görülen eklemlere sutura adı verilir. Sutura tipi eklemler, ekleme katılan kemik uçlarının oluşturduğu görüntüye göre bazı alt başlıklara ayrılır. a-Sutura serrata: Çentikli dikiş c-Sutura squamosa: Birleşme yeri (Sutura coronalis, S. sagitalis) kalemin yontulmuş ucu şeklinde. Paryetal ve temporal kemikler arasında. b-Sutura plana: Birleşim yeri düz. Palatin ve maksilla arasında. d-Sutura dentikulata:Kemik uçları arasındaki çıkıntılar daha sık fakat sutura serrata’daki gibi sivri değil 3- Gomfozis: Alt ve üst çenede diş kökleri ile alveol çukurları arasında görülen eklem tipidir 4- Şindilezis: Bu tip eklemde eklem yüzlerinden biri konkav diğeri krista şeklindedir. Vomer ile sfenoid kemiğin birleşmesi bu tiptir. II-Yarı Oynar Eklemler (Kıkırdaksı eklemler) 1- Sinkondrozis tipi eklem: Eklem yüzleri arasında kıkırdak doku bulunur. Fakat bu doku zamanla kemikleşerek oynamaz ekleme dönüşür (art. sphenooccipitalis). 2- Simfizis tipi eklem: Bu tip eklemlerde, eklem yapısına katılan kemikler arasında fibrokartilaginöz (bağ ve kıkırdak dokusundan oluşan) yapıda bir disk vardır. Symphysis intervertebralis, symphisis pubis ve symphysis manubriosternalis tipi eklemler buna örnektir. III-Oynar Eklemler (Sinovyal eklemler= diartroz eklemler) Tam hareketli bu eklemin genel özellikleri şunlardır: 1- Eklem yüzü: Ekleme katılan kemiklerin eklemleşen yüzlerine eklem yüzü denir. Eklem yüzleri mm kalınlıkta hiyalin kıkırdakla örtülüdür. Eklem kıkırdağına cartilago articularis denir. Kan damarı ve sinir içermez. 2- Eklem kapsülü: Eklem yüzü ve eklem boşluğunu sararak eklem yüzlerini bir arada tutan kapsüldür. İki tabakadan meydana gelen kapsülün dış kısmı fibröz , iç kısmı sinovyal membrandan oluşur. Sinovyal membran, eklem yüzleri arasındaki sürtünmeyi en aza indirecek olan sinovya isimli eklem sıvısını salgılar. Bu sıvı eklem yüzlerinin birbiri üzerindeki hareketlerini kolaylaştırır ve mekanik aşınmayı önler. Aynı zamanda sinovyal membran fazla sinovyayı geri emerek eklem boşluğunda aşırı sıvı birikmesine engel olur. 3- Eklem boşluğu: Ekleme katılan eklem yüzleri ve dıştan eklemi çeviren eklem kapsülü arasında kalan aralıktır. İçinde negatif (-) basınç bulunan, potansiyel bir boşluktur. Negatif basınç sayesinde eklem yüzlerinin birbirinden uzaklaşması engellenir. 4- Bağlar (iç ve dış ligamentler): Ekleme katılan kemikler arasında uzanan fibröz bağdokudan yapılmış bağlardır. Eklem kapsülü içinde yer alan ligamentlere iç bağlar denir. Örneğin diz ve kalça ekleminde görülebilir. Eklem kapsülünün dışında yer alan bağlara dış bağlar denir. Bütün sinovyal eklemlerde görülebilir. Sinovyal eklemlerde eklem yüzleri arasındaki hareketi kolaylaştıran yardımcı yapılar vardır. Bunlar: diskus , meniskus ve labrum’dur. Fibrokartilaginöz yapıdaki bu oluşumlardan Diskuslar, sternum ile klavikula arası eklemde, Meniskuslar diz ekleminde, Labrum ise omuz ve kalça ekleminde görülür. Oynar (Sinovyal) tip eklemler Sinovyal tipi eklemler eklem yüzlerinin şekline göre: Trokoid tip Troklear (Ginglimus) tip Elipsoid tip Sellar tip Bikondiler tip Sferoid tip Plana tip olarak sınıflandırılırlar. Eklem tipleri: 1-Spheroidea; 2-Ellipsoidea; 3-Sellaris; 4-Gingylimus; 5-Trachoidea 1- Trokoid (art. trochoidea): Bu tip eklemde eklem yüzlerinden biri konkav ve oluk şeklinde, diğeri bu oluk içerisinde dönebilen silindir şeklindedir. Tek eksenli eklemdir. Vertikal eksen etrafında pronasyon-supinasyon hareketi yapılır. Örnek: Art. radioulnaris proximalis. 2- Troklear (Ginglymus- menteşe tipi eklem): Bu eklemde eklem yüzlerinden biri konveks makara şeklinde; diğeri bu yüzü içine alacak şekilde konkavdır. Bu eklemler tek eksenlidir. Transvers eksende fleksiyon-ekstensiyon hareketleri yapılır. Örnek: Art. humeroulnaris, art. interphalangea. 3- Elipsoid (art. ellipsoidea, art. condylaris): Bu tip eklemde eklem yüzlerinin şekli yarım yumurtanın kabuğu ile içi arasındaki duruma benzer. Örnek: Art. radiocarpalis 4- Sellar (art. sellaris): Bu tip eklemde eklem yüzleri at eyeri şeklinde karşılıklı konkav ve konvekstir. Örnek: Art. carpometacarpalis pollicis. 5- Bikondiler (art. bicondylaris): Bu eklem tipinde konveks yüz iki kondil şeklinde; bikonkav yüz de bunu içine alacak tarzdadır. Örnek: Art. genus, art. temporomandibularis. 6- Sferoid (art. spheroidea): Eklem yüzlerinden biri küre şeklinde konveks, diğeri ise konveks yüze uyacak şekilde konkavdır. En hareketli eklemlerdir. Örnek: Art. humeri, art. coxae. 7- Plana (art. plana): Eklem yüzleri oldukça düz olup birbirleri üzerinde kayma hareketi yaparlar. Vertebraların processus articularis’leri arasındaki eklemler (artt. zygapophysiales) bu tipe örnektir. Eklem yüzlerinin birbirlerinden uzaklaşmasına engel olan faktörler: 1- Eklem boşluğu içindeki negatif basınç. 2- Eklem kapsülü. 3- Eklem bağları (iç ve dış bağlar). 4- Eklemi kuşatan kas ve tendonlar. Eklemlerin damar ve sinirleri Damarları: Sinovyal membran damar açısından çok zengindir. Ekleme gelen damarlar, eklem civarındaki arterlerin artikuler (eklem) dallarıdır. Sinirleri: Eklemler sinir bakımından da çok zengindir. Fibröz ve sinovyal membranların her ikisinde de sinir ağları mevcuttur. Hilton Kanunu’na göre ekleme gelen sinirler, o eklem üzerindeki deriyi innerve eden (uyaran) sinirlerin ve eklemi hareket ettiren kaslara gelen sinirlerin dallarıdır. Eklemlerden şuurlu derin duyu alınır. Şuurlu derin duyu mafsal ve kaslarımız hakkında alınan izlenimlerdir. Bu duyular şuurumuza intikal ederek idrak edilir ve buna göre karşılık verilir. Fibröz membran ağrı duyusuna çok hassastır. Üst Ekstremite Eklemleri Sterno-klaviküler eklem (art. sternoclavicularis): Sternum ile klavikula arasında bulunan plana tipi bir eklemdir. Akromiyo-klaviküler eklem (art. acromiociavicularis): Skapula ile klavikula arasında bulunan plana tipi bir eklemdir. Omuz eklemi (art. humeri): Kaput humeri ile skapuladaki kavitas glenoidalis arasında bulunan sferoid tip bir eklemdir. Vücudumuzun en fazla hareket edebilen eklemidir. Dirsek eklemi (art. cubiti): Üç eklemin birleşmesinden oluşmasına rağmen ginglimus tipi bir eklem olarak kabul edilir. Tek eksenli, fleksiyon- ekstensiyon hareketi yapar. Bu eklemde; art. humero- ulnaris (ginglimus tipi), art. humero-radialis (sferoid tip) ve art. radioulnaris proximalis (trokoid tipi) birlikte bulunur. Distal radio-ulnar eklem (art. radio-ulnaris distalis): Radiusun incisura ulnarisi ile ulnanın kaputu arasındadır. Trokoid tip bir eklemdir. Tek eksenli olup rotasyon (içe-dışa doğru dönme hareketi) hareketleri yapar. El bileği eklemi (art. radiocarpalis): Proksimalde bulunan üç karpal kemik (os scaphoideum, os lunatum ve os triquetrum) ile radius arasında oluşur. Ulna bu ekleme girmez, bu üç kemikle ulna arasında bir discus vardır. Elipsoid tipi eklemdir. El eklemleri (artt. manus): Bu eklemler aşağıda sıralanmıştır. - Karpal kemiklerin kendi arasında yaptıkları ekleme inter-karpal - Proksimal ile distal karpal kemikler arasında oluşan ekleme medio-karpal - Distal karpal kemiklerle metakarpal kemiklerin proksimal uçları arasında bulunan eklemlere karpo- metakarpal -Birinci metakarpal kemik ile os trapezium arasında bulunan ekleme de karpo-metakarpale pollisis -Metakarpallarla falankslar arasında modifiye olmuş sferoid tip bir eklem olan metakarpo-falengeal eklem yer alır. - Falankslar arasında troklear tip eklem olan inter-falengeal eklem bulunur. Alt Ekstremite Eklemleri Sakro-iliak eklem (art. sacro- iliaca): Sakrum ve ilium arasında yer alan bu eklem, sinkondrosis tipi bir eklem olup, oynamaz eklemlerdendir. Ancak, gebelik esnasında hormonal değişikliklere bağlı olarak bağları gevşer ve bu nedenle de fonksiyonel açıdan yarı oynar (amphiartrosis) olarak kabul edilir. Symphisis pubica: İki pubisin ön tarafta karşılıklı birleşmesinden oluşur. Arada fibröz bir bağ dokusu vardır. Symphisis tipi bir eklemdir. Hareketleri çok sınırlıdır. Sadece kadınlarda doğum esnasında hormonların etkisi ile bağları gevşeyerek çok az hareket eder. Kalça eklemi (art. coxae): Asetabulum ile femurun kaputu arasındadır. Sferoid tip eklemdir, üç ekseni vardır. Fleksiyon- ekstensiyon, abduksiyon-adduksiyon, iç- dış rotasyon ve sirkumdiksiyon hareketlerinin hepsini yapar. Diz eklemi (art. genus, genualis): Femur ile tibianın kondilleri ve patella arasındadır. Eklem yüzleri arasında medial ve lateral meniskus vardır. Eklemin ön yüzünde bulunan patella, eklem açısını genişletir. Femur ile tibia arasındaki eklem, bikondilertip bir eklemdir. Patella ile femur’un patellar yüzü arasında ise plana tipi eklem vardır. Bacak yarı fleksiyonda iken iç ve dış rotasyon yapabilir. Diz eklemi vücudun en büyük ve karışık eklemlerindendir. Proksimal tibio-fibular eklem: Tibia ve fibula arasında olup, plana tipi eklemlerdendir. Sınırlı kayma hareketi yapar. Sindesmosis (art.) tibiofibularis: Her iki kemiğin distal uçları arasında yer alan sindesmosis tipi bir eklemdir. Sınırlı kayma yapar. Ayak bileği eklemi: Tibia, fibula ve talus arasındadır. Ginglimus tipi eklem olup, plantar ve dorsal fleksiyona imkan tanır. Yine, güçlü bağlarla desteklenen tarsal eklemler, ayak- tarak ve ayak-parmak kemikleri arasında bulunan eklemler mevcuttur. Tarsal eklemler, eversiyon ve inversiyon hareketlerini sağlarken, diğer eklemler sınırlı kayma hareketini sağlarlar. Ayak eklemleri (artt. pedis): Subtalar eklem Talo-kalkaneo-naviküler eklem Kalkaneo-küboid eklem Art. tarsi transversa (Chopart eklemi) Kuneo-naviküler eklem Kubeido-naviküler eklem Kuneiformlar arası eklem Kuneo- küboid eklem Tarso-metatarsal eklem Metatarsallar arası eklem Metatarso-falengeal eklem Ayak falanksları arasındaki eklem Baş Eklemleri Temporo-mandibular eklem (art. temporomandibularis): Temporal ve mandibular kemik arasında bulunan bikondiler tipte eklemdir. Çene kemiği mediale, laterale, öne ve arkaya doğru oynar. Çene kemiğini; Öne doğru çekme protraksiyon, Arkaya doğru çekme retraksiyon, Yukarı çekilmesi elevasyon, Aşağı itilmesine ise depresyon ismi verilir. Baş-Omurga Arası Eklemler Atlanto-oksipital eklem (art. atlantooccipitalis): Oksipital kemiğin kondilleri ile atlas arasında bulunan elipsoid tip bir eklemdir. Atlanto-aksial eklem (art. atlantoaxialis): İki eklemden oluşur. Atlas ve aksis kemikleri arasında yer alan bu iki eklem, yukarıdaki diğer eklemle birlikte hareket ederek başın rotasyonunu sağlarlar. Omurga Eklemleri Omur cisimleri arasındaki eklemler (symphisis intervertebralis): 2. servikal vertebra (axis) ile 1. sakral vertebra arasında 23 adet disk (discus intervertebralis) bulunur. Yarı elastik yapıdaki diskler, sert olan omur cisimleri arasında bulunmak suretiyle kontrollü bir hareket imkanı sağlarlar. Omur cisimlerinin disk ile yaptığı yarı oynar tip bu eklemlere symphisis intervertebralis adı verilir. Omur kemerleri ve çıkıntıları arasındaki eklemler (art. zygapophysiales): Bu eklemler plana tipi oynar eklemlerdir. Kemik ve Eklem Hastalıkları Romatizma: Vücudun destekleyici rolü olan herhangi bir kısmının (Kemik, ligament, eklem, tendon veya kas) ağrılı rahatsızlığıdır. Eklemlerde olan inflamasyon için artrit terimi kullanılır. Bir veya birden fazla eklemde iltihaplı durumdur. Romatoid artrit: Vücudun immün sisteminin kendi dokularını harap eden bir otoimmün hastalıktır. Kıkırdak ve eklemlerde bozukluklara yol açar. Osteoartrit: Yaşla birlikte ortaya çıkan dejeneratif eklem hastalığıdır. Özellikle ağırlık taşıyan eklemlerde görülür. Eklemlerde ağrı, sabah sertliği ve genel hareket kısıtlığı belirtileridir. Gut ve Gutlu Artrit: Pürin metabolizmasının ürünü olan ürik asit normalden fazla oluştuğu zaman böbrekler tarafından uzaklaştırılamaz. Ürat, sodyum ile monosodyumürat oluşturarak iğne şeklinde kristaller halinde sinovial sıvıda ve yumuşak dokularda birikerek ağrıya sebep olur. Bursit: Bursa adı verilen özellikle birbirine sürtünen yapıların arasında bulunan keselerin akut veya kronik iltehabıdır. Ankilozan Spondilit: Omurları, kalça ile sakrum arası eklemleri etkileyen ve sebebi bilinmeyen iltihaplı bir hastalıktır. Osteomyelit: Kemik veya kemik iliğinin akut veya kronik inflamasyonudur. Staphylacoccus aureus ve diğer bakteriler sebep olur. Osteosarkomalar: Kötü huylu kemik tümörlerinin oluşturduğu kemik seafoodplus.info yaygın kemik kanseri şekli kemik iliğinde malignant tümörlerin oluştuğu myeloma’dır. Çıkık: Eklemi oluşturan kemiklerin anatomik pozisyonlarını kaybetmeleri şeklinde ortaya çıkar. Burkulma ve incinme: Eklemlerin aniden zorlanmasını ve dönmesini takiben ligamentlerin yırtılması sonucunda ortaya çıkar. Kırıklar: Aktivitenin yüksekliği ve dikkatsizlik sonucu çocuklarda ve kemiğe sertliğini veren inorganik materyalin azalması sonucunda yaşlılarda yaygındır.
nest...
EKLEMLER Anatominin eklemleri inceleyen dalına artroloji adı verilir. Birden fazla kemiğin bir araya gelmesi ile m e y d a n a g e l e n o l u ş u m a e k l e m d e n i r. Yapısına katılan kemik sayısına göre eklemler 1- Basit eklemler: Bu tip eklemde, ekleme iki kemik katılır. Örnek: Omuz eklemi (art. humeri). 2- Birleşik eklemler : İkiden fazla kemiğin bir araya gelerek eklem oluşturduğu yapılara denir. Örnek: El bileği eklemi (art. radiocarpalis). Hareketli olup olmamalarına göre eklemler 1- Oynamaz eklemler 2- Yarı oynar eklemler 3- Oynar eklemler I-Oynamaz eklemler [Fibröz eklemler] Ekleme katılan kemiklerin eklem yüzleri arasında eklem boşluğu yoktur. Boşluğu fibröz bağ dokusu doldurur. 1. Sindesmozis 2. Sutura 3. Gomfozis 4. Şindilezis 1- Sindesmozis: Eklem yüzleri fibröz bağ dokusu aracılığıyla sıkıca birbirine tutunur. Syndesmosis (art.) tibiofibularis örnek olarak verilebilir. 2- Sutura: Kafa kemikleri arasında görülen eklemlere sutura adı verilir. Sutura tipi eklemler, ekleme katılan kemik uçlarının oluşturduğu görüntüye göre bazı alt başlıklara ayrılır. a-Sutura serrata: Çentikli dikiş c-Sutura squamosa: Birleşme yeri (Sutura coronalis, S. sagitalis) kalemin yontulmuş ucu şeklinde. Paryetal ve temporal kemikler arasında. b-Sutura plana: Birleşim yeri düz. Palatin ve maksilla arasında. d-Sutura dentikulata:Kemik uçları arasındaki çıkıntılar daha sık fakat sutura serrata’daki gibi sivri değil 3- Gomfozis: Alt ve üst çenede diş kökleri ile alveol çukurları arasında görülen eklem tipidir 4- Şindilezis: Bu tip eklemde eklem yüzlerinden biri konkav diğeri krista şeklindedir. Vomer ile sfenoid kemiğin birleşmesi bu tiptir. II-Yarı Oynar Eklemler (Kıkırdaksı eklemler) 1- Sinkondrozis tipi eklem: Eklem yüzleri arasında kıkırdak doku bulunur. Fakat bu doku zamanla kemikleşerek oynamaz ekleme dönüşür (art. sphenooccipitalis). 2- Simfizis tipi eklem: Bu tip eklemlerde, eklem yapısına katılan kemikler arasında fibrokartilaginöz (bağ ve kıkırdak dokusundan oluşan) yapıda bir disk vardır. Symphysis intervertebralis, symphisis pubis ve symphysis manubriosternalis tipi eklemler buna örnektir. III-Oynar Eklemler (Sinovyal eklemler= diartroz eklemler) Tam hareketli bu eklemin genel özellikleri şunlardır: 1- Eklem yüzü: Ekleme katılan kemiklerin eklemleşen yüzlerine eklem yüzü denir. Eklem yüzleri mm kalınlıkta hiyalin kıkırdakla örtülüdür. Eklem kıkırdağına cartilago articularis denir. Kan damarı ve sinir içermez. 2- Eklem kapsülü: Eklem yüzü ve eklem boşluğunu sararak eklem yüzlerini bir arada tutan kapsüldür. İki tabakadan meydana gelen kapsülün dış kısmı fibröz , iç kısmı sinovyal membrandan oluşur. Sinovyal membran, eklem yüzleri arasındaki sürtünmeyi en aza indirecek olan sinovya isimli eklem sıvısını salgılar. Bu sıvı eklem yüzlerinin birbiri üzerindeki hareketlerini kolaylaştırır ve mekanik aşınmayı önler. Aynı zamanda sinovyal membran fazla sinovyayı geri emerek eklem boşluğunda aşırı sıvı birikmesine engel olur. 3- Eklem boşluğu: Ekleme katılan eklem yüzleri ve dıştan eklemi çeviren eklem kapsülü arasında kalan aralıktır. İçinde negatif (-) basınç bulunan, potansiyel bir boşluktur. Negatif basınç sayesinde eklem yüzlerinin birbirinden uzaklaşması engellenir. 4- Bağlar (iç ve dış ligamentler): Ekleme katılan kemikler arasında uzanan fibröz bağdokudan yapılmış bağlardır. Eklem kapsülü içinde yer alan ligamentlere iç bağlar denir. Örneğin diz ve kalça ekleminde görülebilir. Eklem kapsülünün dışında yer alan bağlara dış bağlar denir. Bütün sinovyal eklemlerde görülebilir. Sinovyal eklemlerde eklem yüzleri arasındaki hareketi kolaylaştıran yardımcı yapılar vardır. Bunlar: diskus , meniskus ve labrum’dur. Fibrokartilaginöz yapıdaki bu oluşumlardan Diskuslar, sternum ile klavikula arası eklemde, Meniskuslar diz ekleminde, Labrum ise omuz ve kalça ekleminde görülür. Oynar (Sinovyal) tip eklemler Sinovyal tipi eklemler eklem yüzlerinin şekline göre: Trokoid tip Troklear (Ginglimus) tip Elipsoid tip Sellar tip Bikondiler tip Sferoid tip Plana tip olarak sınıflandırılırlar. Eklem tipleri: 1-Spheroidea; 2-Ellipsoidea; 3-Sellaris; 4-Gingylimus; 5-Trachoidea 1- Trokoid (art. trochoidea): Bu tip eklemde eklem yüzlerinden biri konkav ve oluk şeklinde, diğeri bu oluk içerisinde dönebilen silindir şeklindedir. Tek eksenli eklemdir. Vertikal eksen etrafında pronasyon-supinasyon hareketi yapılır. Örnek: Art. radioulnaris proximalis. 2- Troklear (Ginglymus- menteşe tipi eklem): Bu eklemde eklem yüzlerinden biri konveks makara şeklinde; diğeri bu yüzü içine alacak şekilde konkavdır. Bu eklemler tek eksenlidir. Transvers eksende fleksiyon-ekstensiyon hareketleri yapılır. Örnek: Art. humeroulnaris, art. interphalangea. 3- Elipsoid (art. ellipsoidea, art. condylaris): Bu tip eklemde eklem yüzlerinin şekli yarım yumurtanın kabuğu ile içi arasındaki duruma benzer. Örnek: Art. radiocarpalis 4- Sellar (art. sellaris): Bu tip eklemde eklem yüzleri at eyeri şeklinde karşılıklı konkav ve konvekstir. Örnek: Art. carpometacarpalis pollicis. 5- Bikondiler (art. bicondylaris): Bu eklem tipinde konveks yüz iki kondil şeklinde; bikonkav yüz de bunu içine alacak tarzdadır. Örnek: Art. genus, art. temporomandibularis. 6- Sferoid (art. spheroidea): Eklem yüzlerinden biri küre şeklinde konveks, diğeri ise konveks yüze uyacak şekilde konkavdır. En hareketli eklemlerdir. Örnek: Art. humeri, art. coxae. 7- Plana (art. plana): Eklem yüzleri oldukça düz olup birbirleri üzerinde kayma hareketi yaparlar. Vertebraların processus articularis’leri arasındaki eklemler (artt. zygapophysiales) bu tipe örnektir. Eklem yüzlerinin birbirlerinden uzaklaşmasına engel olan faktörler: 1- Eklem boşluğu içindeki negatif basınç. 2- Eklem kapsülü. 3- Eklem bağları (iç ve dış bağlar). 4- Eklemi kuşatan kas ve tendonlar. Eklemlerin damar ve sinirleri Damarları: Sinovyal membran damar açısından çok zengindir. Ekleme gelen damarlar, eklem civarındaki arterlerin artikuler (eklem) dallarıdır. Sinirleri: Eklemler sinir bakımından da çok zengindir. Fibröz ve sinovyal membranların her ikisinde de sinir ağları mevcuttur. Hilton Kanunu’na göre ekleme gelen sinirler, o eklem üzerindeki deriyi innerve eden (uyaran) sinirlerin ve eklemi hareket ettiren kaslara gelen sinirlerin dallarıdır. Eklemlerden şuurlu derin duyu alınır. Şuurlu derin duyu mafsal ve kaslarımız hakkında alınan izlenimlerdir. Bu duyular şuurumuza intikal ederek idrak edilir ve buna göre karşılık verilir. Fibröz membran ağrı duyusuna çok hassastır. Üst Ekstremite Eklemleri Sterno-klaviküler eklem (art. sternoclavicularis): Sternum ile klavikula arasında bulunan plana tipi bir eklemdir. Akromiyo-klaviküler eklem (art. acromiociavicularis): Skapula ile klavikula arasında bulunan plana tipi bir eklemdir. Omuz eklemi (art. humeri): Kaput humeri ile skapuladaki kavitas glenoidalis arasında bulunan sferoid tip bir eklemdir. Vücudumuzun en fazla hareket edebilen eklemidir. Dirsek eklemi (art. cubiti): Üç eklemin birleşmesinden oluşmasına rağmen ginglimus tipi bir eklem olarak kabul edilir. Tek eksenli, fleksiyon- ekstensiyon hareketi yapar. Bu eklemde; art. humero- ulnaris (ginglimus tipi), art. humero-radialis (sferoid tip) ve art. radioulnaris proximalis (trokoid tipi) birlikte bulunur. Distal radio-ulnar eklem (art. radio-ulnaris distalis): Radiusun incisura ulnarisi ile ulnanın kaputu arasındadır. Trokoid tip bir eklemdir. Tek eksenli olup rotasyon (içe-dışa doğru dönme hareketi) hareketleri yapar. El bileği eklemi (art. radiocarpalis): Proksimalde bulunan üç karpal kemik (os scaphoideum, os lunatum ve os triquetrum) ile radius arasında oluşur. Ulna bu ekleme girmez, bu üç kemikle ulna arasında bir discus vardır. Elipsoid tipi eklemdir. El eklemleri (artt. manus): Bu eklemler aşağıda sıralanmıştır. - Karpal kemiklerin kendi arasında yaptıkları ekleme inter-karpal - Proksimal ile distal karpal kemikler arasında oluşan ekleme medio-karpal - Distal karpal kemiklerle metakarpal kemiklerin proksimal uçları arasında bulunan eklemlere karpo- metakarpal -Birinci metakarpal kemik ile os trapezium arasında bulunan ekleme de karpo-metakarpale pollisis -Metakarpallarla falankslar arasında modifiye olmuş sferoid tip bir eklem olan metakarpo-falengeal eklem yer alır. - Falankslar arasında troklear tip eklem olan inter-falengeal eklem bulunur. Alt Ekstremite Eklemleri Sakro-iliak eklem (art. sacro- iliaca): Sakrum ve ilium arasında yer alan bu eklem, sinkondrosis tipi bir eklem olup, oynamaz eklemlerdendir. Ancak, gebelik esnasında hormonal değişikliklere bağlı olarak bağları gevşer ve bu nedenle de fonksiyonel açıdan yarı oynar (amphiartrosis) olarak kabul edilir. Symphisis pubica: İki pubisin ön tarafta karşılıklı birleşmesinden oluşur. Arada fibröz bir bağ dokusu vardır. Symphisis tipi bir eklemdir. Hareketleri çok sınırlıdır. Sadece kadınlarda doğum esnasında hormonların etkisi ile bağları gevşeyerek çok az hareket eder. Kalça eklemi (art. coxae): Asetabulum ile femurun kaputu arasındadır. Sferoid tip eklemdir, üç ekseni vardır. Fleksiyon- ekstensiyon, abduksiyon-adduksiyon, iç- dış rotasyon ve sirkumdiksiyon hareketlerinin hepsini yapar. Diz eklemi (art. genus, genualis): Femur ile tibianın kondilleri ve patella arasındadır. Eklem yüzleri arasında medial ve lateral meniskus vardır. Eklemin ön yüzünde bulunan patella, eklem açısını genişletir. Femur ile tibia arasındaki eklem, bikondilertip bir eklemdir. Patella ile femur’un patellar yüzü arasında ise plana tipi eklem vardır. Bacak yarı fleksiyonda iken iç ve dış rotasyon yapabilir. Diz eklemi vücudun en büyük ve karışık eklemlerindendir. Proksimal tibio-fibular eklem: Tibia ve fibula arasında olup, plana tipi eklemlerdendir. Sınırlı kayma hareketi yapar. Sindesmosis (art.) tibiofibularis: Her iki kemiğin distal uçları arasında yer alan sindesmosis tipi bir eklemdir. Sınırlı kayma yapar. Ayak bileği eklemi: Tibia, fibula ve talus arasındadır. Ginglimus tipi eklem olup, plantar ve dorsal fleksiyona imkan tanır. Yine, güçlü bağlarla desteklenen tarsal eklemler, ayak- tarak ve ayak-parmak kemikleri arasında bulunan eklemler mevcuttur. Tarsal eklemler, eversiyon ve inversiyon hareketlerini sağlarken, diğer eklemler sınırlı kayma hareketini sağlarlar. Ayak eklemleri (artt. pedis): Subtalar eklem Talo-kalkaneo-naviküler eklem Kalkaneo-küboid eklem Art. tarsi transversa (Chopart eklemi) Kuneo-naviküler eklem Kubeido-naviküler eklem Kuneiformlar arası eklem Kuneo- küboid eklem Tarso-metatarsal eklem Metatarsallar arası eklem Metatarso-falengeal eklem Ayak falanksları arasındaki eklem Baş Eklemleri Temporo-mandibular eklem (art. temporomandibularis): Temporal ve mandibular kemik arasında bulunan bikondiler tipte eklemdir. Çene kemiği mediale, laterale, öne ve arkaya doğru oynar. Çene kemiğini; Öne doğru çekme protraksiyon, Arkaya doğru çekme retraksiyon, Yukarı çekilmesi elevasyon, Aşağı itilmesine ise depresyon ismi verilir. Baş-Omurga Arası Eklemler Atlanto-oksipital eklem (art. atlantooccipitalis): Oksipital kemiğin kondilleri ile atlas arasında bulunan elipsoid tip bir eklemdir. Atlanto-aksial eklem (art. atlantoaxialis): İki eklemden oluşur. Atlas ve aksis kemikleri arasında yer alan bu iki eklem, yukarıdaki diğer eklemle birlikte hareket ederek başın rotasyonunu sağlarlar. Omurga Eklemleri Omur cisimleri arasındaki eklemler (symphisis intervertebralis): 2. servikal vertebra (axis) ile 1. sakral vertebra arasında 23 adet disk (discus intervertebralis) bulunur. Yarı elastik yapıdaki diskler, sert olan omur cisimleri arasında bulunmak suretiyle kontrollü bir hareket imkanı sağlarlar. Omur cisimlerinin disk ile yaptığı yarı oynar tip bu eklemlere symphisis intervertebralis adı verilir. Omur kemerleri ve çıkıntıları arasındaki eklemler (art. zygapophysiales): Bu eklemler plana tipi oynar eklemlerdir. Kemik ve Eklem Hastalıkları Romatizma: Vücudun destekleyici rolü olan herhangi bir kısmının (Kemik, ligament, eklem, tendon veya kas) ağrılı rahatsızlığıdır. Eklemlerde olan inflamasyon için artrit terimi kullanılır. Bir veya birden fazla eklemde iltihaplı durumdur. Romatoid artrit: Vücudun immün sisteminin kendi dokularını harap eden bir otoimmün hastalıktır. Kıkırdak ve eklemlerde bozukluklara yol açar. Osteoartrit: Yaşla birlikte ortaya çıkan dejeneratif eklem hastalığıdır. Özellikle ağırlık taşıyan eklemlerde görülür. Eklemlerde ağrı, sabah sertliği ve genel hareket kısıtlığı belirtileridir. Gut ve Gutlu Artrit: Pürin metabolizmasının ürünü olan ürik asit normalden fazla oluştuğu zaman böbrekler tarafından uzaklaştırılamaz. Ürat, sodyum ile monosodyumürat oluşturarak iğne şeklinde kristaller halinde sinovial sıvıda ve yumuşak dokularda birikerek ağrıya sebep olur. Bursit: Bursa adı verilen özellikle birbirine sürtünen yapıların arasında bulunan keselerin akut veya kronik iltehabıdır. Ankilozan Spondilit: Omurları, kalça ile sakrum arası eklemleri etkileyen ve sebebi bilinmeyen iltihaplı bir hastalıktır. Osteomyelit: Kemik veya kemik iliğinin akut veya kronik inflamasyonudur. Staphylacoccus aureus ve diğer bakteriler sebep olur. Osteosarkomalar: Kötü huylu kemik tümörlerinin oluşturduğu kemik seafoodplus.info yaygın kemik kanseri şekli kemik iliğinde malignant tümörlerin oluştuğu myeloma’dır. Çıkık: Eklemi oluşturan kemiklerin anatomik pozisyonlarını kaybetmeleri şeklinde ortaya çıkar. Burkulma ve incinme: Eklemlerin aniden zorlanmasını ve dönmesini takiben ligamentlerin yırtılması sonucunda ortaya çıkar. Kırıklar: Aktivitenin yüksekliği ve dikkatsizlik sonucu çocuklarda ve kemiğe sertliğini veren inorganik materyalin azalması sonucunda yaşlılarda yaygındır.