Serbest Cumhuriyet Fırkası Kurucusu
kaynağı değiştir]
- Tunçay, M. (). Türkiye Cumhuriyeti'nde Tek Parti Yönetiminin Kurulması (), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul
- Yetkin, Ç. (). Atatürk'ün Başarısız Demokrasi Devrimi: Serbest Cumhuriyet Fırkası, Toplumsal Dönüşüm Yayıncılık, İstanbul
- Emrence, C. (). 99 Günlük Muhalefet: Serbest Cumhuriyet Fırkası, İletişim Yayınları, İstanbul
- Çavdar, T. (). "Serbest Fırka", Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, Cilt 8. ss. İletişim Yayınları, İstanbul
- Soyak, H. R. (). Atatürk'ten Hatıralar Cilt II, Yapı Kredi Bankası Yayınları, İstanbul
- Ağaoğlu, Ahmet (). Serbest Fırka Hatıraları. İstanbul: Baha Matbaası.&#;
- Kacar, M. (). Belgeleriyle Serbest Cumhuriyet Fırkası'nı Anlamak, Akademisyen Kitabevi, Ankara
Kaynakça[değiştir kaynağı değiştir]
'lerin sonlarında Türkiye'de halkın bir kesiminde tek parti CHP yönetimine karşı bir hoşnutsuzluk vardı.[3] dönemi kuraklığı ve dünya ekonomik buhranıyla birlikte hükûmetin ağırlaştırdığı vergiler halkın bir kesiminde rahatsızlık yarattı. Ahmet Ağaoğlu'nun 'te Atatürk'e verdiği raporda belirttiği üzere CHP'de halka karşı tahakküm yapanlar bulunuyordu. Atatürk bir çözüm olarak, iktidar partisi üzerinde denetim yapacak ve işlerin düzelmesine katkı sağlayacak küçük bir muhalefet partisi olması gerektiğini düşündü.[3] Mecliste tek partinin bulunması hükûmetin denetlenmesini güçleştiriyordu. Bu nedenle Mustafa Kemal, Fethi Bey'den cumhuriyetçiliğe ve laikliğe sadık bir parti kurmasını istedi. Bunun üzerine Fethi Bey Mustafa Kemal'in tarafsız olmasını şart koşarak 12 Ağustos 'da Serbest Cumhuriyet Fırkası'nı kurdu. Bu partinin Cumhuriyet Halk Fırkası'ndan ayrılan en önemli yanı, ekonomide liberalizmi savunmasıydı. Bu partiye bizzat yardımda bulunan Mustafa Kemal CHF'den birçok mebusun bu partiye geçişini İsmet Paşa'nın tepkisine ve itirazlarına rağmen sağladı. (14 kadar mebusu, ayrıca kız kardeşi Makbule Hanım'ı ve yakın dostları olan mebusları da ilk üyelerden yaptı.) Böylece yaklaşık 5 yıldır alternatifsiz devam eden İsmet Paşa hükûmetini eleştirecek bir muhalefet yaratmak istedi ve mecliste düşünce özgürlüğü sağlamak istedi. Siyasi söz geçirme güçleri suiistimalinin de önüne geçmek istedi. Partiye katılanlar arasında Nuri Conker (Genel Sekreter), şair Mehmet Emin Yurdakul, Türkçülük akımının önde gelenlerinden Ahmet Ağaoğlu, İbrahim Süreyya Paşa ve yılları arasında başbakanlık yapacak olan Adnan Menderes de bulunuyordu.