Sıfır Atılmadan Önceki Paralar
kaynağı değiştir]
Ana madde: Türkiye döviz ve borç krizi
'in ortalarından itibaren lira kuru hızlı bir şekilde düşüş yaşamaya başladı. Genellikle ekonomistler arasındaki görüş, krizin Recep Tayyip Erdoğan'ın Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın faiz oranlarında enflasyon karşıtı politikalar izlemesine engel olması sonucu oluştuğu yönündedir.[15][16] Buna karşın Merkez Bankası Eylül 'de faiz oranlarında yükseltmeye gitmiştir.[17] Erdoğan enflasyonu dış güçlere bağlamış olup, bu görüş o dönemde halkın %42'si tarafından da kabul edilmiştir. Bu iddia genellikle bir komplo teorisi olarak nitelendirilmektedir.[18][19]
'de de değer kaybına devam eden liranın enflasyonu, düşük faiz oranları, Erdoğan hükûmetinin sınırdışı askerî operasyonları ile diğer jeopolitik problemler, Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimlerinde Türkiye'ye yaptırım uygulaması olası olduğu düşünülen Joe Biden'ın seçilme olasılığı ve Türkiye'de COVID pandemisi gibi nedenlerle açıklanmıştır.[20]
'in başlarında faiz oranlarının artırılmasına bağlı olarak liranın değerinde iyileşme meydana gelmiş olsa da, Merkez Bankası lideri Naci Ağbal'ın görevden alınması 21 Mart 'de hızlı bir enflasyona sebep olmuştur. Aynı yılın Haziran ayında dolar-lira kurunun 8,8 olmasıyla tarihi düşük değerini gören lira, 'in en hızlı değer kaybeden para birimlerinden biri oldu.[21] yılının başında dolar 'e ulaşarak lira değer açısından tüm zamanların en düşük seviyesini gördü.[22]Lütfi Elvan'ın istifa etmesi üzerine Erdoğan'ın faiz oranına ilişkin fikirlerine yakın olarak tanımlanmış Nureddin Nebati'nin pozisyona atanması, faiz indirimine devam edilmesi ve asgari ücretin açıklanması, sonunda liranın düşüşüne katkı sağlamış faktörler olarak nitelendirildi.[23][24][25] 'de meydana gelen enflasyon krizi nedeniyle Adalet ve Kalkınma Partisi ile Recep Tayyip Erdoğan'a halk arasında destek oranı anketlere göre önemli bir düşüş yaşadı (Anketlere göre değerlendirilirse % oranında bir düşüş var).[kaynak belirtilmeli]
Simgesi[değiştir Türk lirası
Türk lirası ISO Kodu Kullanıcı(lar) 
&#;Türkiye
&#;Kuzey KıbrısResmi olmayan Suriye Geçici Hükûmeti[1]
Suriye Kurtuluş Hükûmeti[2] Enflasyon % (TÜİK, Mart ) %,51 (ENAG, Mart )
Altbirim 1/ Kuruş Sembol ₺ Madenî paralar 1 kr, 5 kr, 10 kr, 25 kr, 50 kr, ₺1 Nadiren kullanılan 1kr, 5kr, 10kr, 25kr Banknotlar ₺5, ₺10, ₺20, ₺50, ₺, ₺ Sıkça kullanılan ₺10, ₺20, ₺50, ₺, ₺ Merkez bankası Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Website seafoodplus.info Yazıcı TCMB Banknot Matbaası Website seafoodplus.info Darphane Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü Website seafoodplus.info
Türk lirası (TL; sembol: ₺; kod: TRY), Türkiye Cumhuriyeti ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde resmî olarak, Suriye Geçici Hükûmetinin ve Suriye Kurtuluş Hükûmetinin kontrol ettiği bölgelerde[3] ise gayriresmî olarak kullanılan para birimidir. Alt birimi kuruş olan Türk lirasının basma ve yönetme faaliyetleri Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından sürdürülür.[4]
Türk lirasının küresel açıdan itibarını yükseltmek ve çeşitli karışıklıklara son vermek amacıyla paradan altı sıfır atılarak, Türk lirası 31 Ocak 'te geçici olarak tedavülden kaldırılmış ve yerine Yeni Türk lirası kullanılmaya başlanmıştır. YTL'nin alt birimi Yeni Kuruş'tur. YTL'den TL'ye geçişin tamamlanması nedeniyle 1 Ocak tarihinde yeniden tedavüle girmiştir. Fakat 'da tedavüle giren paralarda YTL'de olduğu gibi 6 sıfır bulunmamaktadır.
Bugüne kadar Türk lirasının ön yüzünde sadece Mustafa Kemal Atatürk ve İsmet İnönü'nün resimleri bulunmuştur. İsmet İnönü'nün resmi sadece cumhurbaşkanlığı yaptığı dönemde () Türk lirasının ön yüzünde yer almıştır. Bunun nedeni ise Osmanlı döneminden beri bir gelenek hâlini almış ve Osmanlı harici pek çok devlet tarafından da kullanılan bir yöntem olan paranın ön yüzüne o zamanki devlet başının resmini koymaktır. Bu gelenek 30 Aralık ’te kabul edilen sayılı “Mevcut Evrak-ı Nakdiyenin Yenileriyle İstibdaline Dair Kanun”la resmîleşmiştir. Bu yüzden cumhurbaşkanı olduğu süre içinde İsmet İnönü'nün resmi paranın ön yüzünde kullanılmıştır. Fakat bu kanun 'de Adnan Menderes'in başkanlık yaptığı hükûmet tarafından değiştirilmiş ve Türk lirasının üstünde o zamanki devlet başının değil sadece Mustafa Kemal Atatürk'ün resminin bulunması kararı alınmıştır. Bu yüzden Türk lirasının önünde resimleri kullanılan tek devlet büyükleri Mustafa Kemal Atatürk ve İsmet İnönü olmuştur.[5][6] Ayrıca Yunus Emre, Fatih Sultan Mehmed, Mehmet Akif Ersoy ve Cahit Arf gibi Türk büyüklerinin portreleri ise Türk lirasının bazı emisyonlarının arka yüzünde yer almıştır.
Tarihçe[değiştir kaynağı değiştir]
Cumhuriyet'in ilanından sonra 30 Aralık tarih ve Sayılı Mevcut Evrak-ı Nakdiye'nin Yenileriyle İstibdaline Dair Kanun kabul edilerek ilk Türk banknotlarının bastırılmasına karar verilmiştir.[8]
'de dolaşıma çıkarılan, ön yüzünde Atatürk'ün bir portresinin yer aldığı banknotCumhuriyet dönemindeki ilk kâğıt paralar Türkiye'nin kendi merkez bankası henüz olmadığından 'de Birleşik Krallık'ta, Thomas de la Rue şirketi tarafından 88 bin Britanya altınına basılmıştır. (30 Haziran tarihinde Resmî Gazete'de sayılı Merkez Bankası Kanunu yayımlanmış, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 3 Ekim tarihinde faaliyete geçmiştir.) 'de Harf Devrimi henüz gerçekleşmediği için paraların üzerinde Latin harfleri yoktu. yılında basılan 1, 5 ve 10 lirada Atatürk'ün portresi filigranda gözükmekteydi. Diğer paralarda ise Atatürk hem filigranda hem de resim olarak gözükmektedir. İlk paraların üzerinde Osmanlı Türkçesi ve Fransızca yazılar ile dönemin Maliye Bakanı Mustafa Abdülhalik Renda'nın imzası vardı. Paraların yeniden Latin harfleriyle piyasaya çıkması büyük bir masraf olduğu için 'de basılan paralar 'deki Harf Devrimi'nden sonra da yıllarca yürürlükte kalmıştır. 'de tedavüle giren Latin harfli paraların hepsinde Atatürk portreleri bulunmaktaydı.[9]
Eylül 'den 11 Kasım 'e kadar basılan kâğıt paraların üzerinde Atatürk'ün portreleri yer almıştır. yılında Atatürk öldükten sonra İsmet İnönü cumhurbaşkanı olduğu için kanun gereği banknotlarda İnönü'nün portresi kullanılmıştır. yılında yürürlüğe giren 5. emisyon banknotlarında Demokrat Parti hükûmeti tarafından banknotlara tekrar Atatürk'ün portresinin konulması kararı alınmıştır.[6]
Cumhuriyet'in kuruluşundan günümüze kadar 9 emisyon grubunda 24 farklı değerde, tertip banknot dolaşıma çıkarılmıştır. İlk altı emisyon grubundaki banknotların tamamı ile Yedinci Emisyon Grubundaki banknotların bir kısmı değişik tarihlerde dolaşımdan kaldırılmış ve 10 yıllık zamanaşımı sürelerinin sonunda değerlerini yitirmiştir.
İkinci Türk lirası (günümüz)[değiştir
nest...
Türk lirası
| Türk lirası | |
|---|---|
| ISO Kodu | |
| Kullanıcı(lar) | |
| Resmi olmayan | |
| Enflasyon |
|
| Altbirim | |
| 1/ | Kuruş |
| Sembol | ₺ |
| Madenî paralar | 1 kr, 5 kr, 10 kr, 25 kr, 50 kr, ₺1 |
| Nadiren kullanılan | 1kr, 5kr, 10kr, 25kr |
| Banknotlar | ₺5, ₺10, ₺20, ₺50, ₺, ₺ |
| Sıkça kullanılan | ₺10, ₺20, ₺50, ₺, ₺ |
| Merkez bankası | Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası |
| Website | seafoodplus.info |
| Yazıcı | TCMB Banknot Matbaası |
| Website | seafoodplus.info |
| Darphane | Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü |
| Website | seafoodplus.info |
Türk lirası (TL; sembol: ₺; kod: TRY), Türkiye Cumhuriyeti ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde resmî olarak, Suriye Geçici Hükûmetinin ve Suriye Kurtuluş Hükûmetinin kontrol ettiği bölgelerde[3] ise gayriresmî olarak kullanılan para birimidir. Alt birimi kuruş olan Türk lirasının basma ve yönetme faaliyetleri Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından sürdürülür.[4]
Türk lirasının küresel açıdan itibarını yükseltmek ve çeşitli karışıklıklara son vermek amacıyla paradan altı sıfır atılarak, Türk lirası 31 Ocak 'te geçici olarak tedavülden kaldırılmış ve yerine Yeni Türk lirası kullanılmaya başlanmıştır. YTL'nin alt birimi Yeni Kuruş'tur. YTL'den TL'ye geçişin tamamlanması nedeniyle 1 Ocak tarihinde yeniden tedavüle girmiştir. Fakat 'da tedavüle giren paralarda YTL'de olduğu gibi 6 sıfır bulunmamaktadır.
Bugüne kadar Türk lirasının ön yüzünde sadece Mustafa Kemal Atatürk ve İsmet İnönü'nün resimleri bulunmuştur. İsmet İnönü'nün resmi sadece cumhurbaşkanlığı yaptığı dönemde () Türk lirasının ön yüzünde yer almıştır. Bunun nedeni ise Osmanlı döneminden beri bir gelenek hâlini almış ve Osmanlı harici pek çok devlet tarafından da kullanılan bir yöntem olan paranın ön yüzüne o zamanki devlet başının resmini koymaktır. Bu gelenek 30 Aralık ’te kabul edilen sayılı “Mevcut Evrak-ı Nakdiyenin Yenileriyle İstibdaline Dair Kanun”la resmîleşmiştir. Bu yüzden cumhurbaşkanı olduğu süre içinde İsmet İnönü'nün resmi paranın ön yüzünde kullanılmıştır. Fakat bu kanun 'de Adnan Menderes'in başkanlık yaptığı hükûmet tarafından değiştirilmiş ve Türk lirasının üstünde o zamanki devlet başının değil sadece Mustafa Kemal Atatürk'ün resminin bulunması kararı alınmıştır. Bu yüzden Türk lirasının önünde resimleri kullanılan tek devlet büyükleri Mustafa Kemal Atatürk ve İsmet İnönü olmuştur.[5][6] Ayrıca Yunus Emre, Fatih Sultan Mehmed, Mehmet Akif Ersoy ve Cahit Arf gibi Türk büyüklerinin portreleri ise Türk lirasının bazı emisyonlarının arka yüzünde yer almıştır.
Tarihçe[değiştir kaynağı değiştir]
Cumhuriyet'in ilanından sonra 30 Aralık tarih ve Sayılı Mevcut Evrak-ı Nakdiye'nin Yenileriyle İstibdaline Dair Kanun kabul edilerek ilk Türk banknotlarının bastırılmasına karar verilmiştir.[8]
Cumhuriyet dönemindeki ilk kâğıt paralar Türkiye'nin kendi merkez bankası henüz olmadığından 'de Birleşik Krallık'ta, Thomas de la Rue şirketi tarafından 88 bin Britanya altınına basılmıştır. (30 Haziran tarihinde Resmî Gazete'de sayılı Merkez Bankası Kanunu yayımlanmış, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 3 Ekim tarihinde faaliyete geçmiştir.) 'de Harf Devrimi henüz gerçekleşmediği için paraların üzerinde Latin harfleri yoktu. yılında basılan 1, 5 ve 10 lirada Atatürk'ün portresi filigranda gözükmekteydi. Diğer paralarda ise Atatürk hem filigranda hem de resim olarak gözükmektedir. İlk paraların üzerinde Osmanlı Türkçesi ve Fransızca yazılar ile dönemin Maliye Bakanı Mustafa Abdülhalik Renda'nın imzası vardı. Paraların yeniden Latin harfleriyle piyasaya çıkması büyük bir masraf olduğu için 'de basılan paralar 'deki Harf Devrimi'nden sonra da yıllarca yürürlükte kalmıştır. 'de tedavüle giren Latin harfli paraların hepsinde Atatürk portreleri bulunmaktaydı.[9]
Eylül 'den 11 Kasım 'e kadar basılan kâğıt paraların üzerinde Atatürk'ün portreleri yer almıştır. yılında Atatürk öldükten sonra İsmet İnönü cumhurbaşkanı olduğu için kanun gereği banknotlarda İnönü'nün portresi kullanılmıştır. yılında yürürlüğe giren 5. emisyon banknotlarında Demokrat Parti hükûmeti tarafından banknotlara tekrar Atatürk'ün portresinin konulması kararı alınmıştır.[6]
Cumhuriyet'in kuruluşundan günümüze kadar 9 emisyon grubunda 24 farklı değerde, tertip banknot dolaşıma çıkarılmıştır. İlk altı emisyon grubundaki banknotların tamamı ile Yedinci Emisyon Grubundaki banknotların bir kısmı değişik tarihlerde dolaşımdan kaldırılmış ve 10 yıllık zamanaşımı sürelerinin sonunda değerlerini yitirmiştir.