Sifat Ve Zamir Arasindaki Farklar

sifat ve zamir arasindaki farklar

«ЗА» ve «ДЛЯ» arasında farklılık

«За» öntakısı İngilizceye «for» olarak çevirildiğinde Rusçayı öğrenenler, «за» ve «для» arasında seçimde güçlüklerle karşılaşabilir. «Для» öntakısı «for» olarak hep çevirilebilir.

Rusçada «за» öntakısı kullanılıp İngilizceye de deyim «for» öntakısıyla çevirildiği olayları inceyelim:
идти за молоком - to go for milk - süt almaya gitmek
посылать за доктором - to send for a doctor - hekim getirmeye göndermek
платить за билет - to pay for a ticket - bilet için ödemek

Benzer olaylar için tavsiyeler:
«За» öntakısı, istediğinize ulaşacağınız araçlarla beraber kullanılır.

«Для» öntakısı, yararına, hayrına veya çıkarında söz edilen faaliyet gerçekleşildiği nesneyi işaretlemek için kullanılır.

Böylece,
идти за молоком для мамы - to go for milk for my mom - anne için süt almaya gitmek
молоко-средство, чтобы сделать маму счастливой - süt, anneyi mesut etmek için araçtır
посылать за доктором для сына - to send for a doctor for my son - oğul için hekim getirmeye göndermek
доктор-средство, чтобы сделать сына счастливым - hekim, oğlu mesut etmek için araçtır
платить за билет для проезда - to pay for a ticket for a ride - seyahat bileti için ödemek
билет-средство, чтобы осуществить проезд - bilet, seyahat etmek için araçtır

konuşabiliriz.

Bir başka olayı inceleyim.
Покупать за деньги. - To buy for money - para karşılığında almak
Paranızın hayrına ve çıkarlarında değil kocanız veya oğlunuz için para karşılığında aldığınız için Rusça deyiminde «за» öntakısı kullanılır; para, kimsenin yararına bir şey almak için araç olarak kullanıyorsunuz.

ТУРЕЦКИЙ ЯЗЫК. Türkçe oğreniyorum. Русский язык. Rusça oğreniyorum.

Ders 10
Sayılar - Числительные
[yandx]vlasova-vlasovaol/8j2chufwo2.2031[/yandx]

Bugünkü dersimizde Rusça’daki sayıları ve okunuşlarını inceleyeceğiz. Sonra da Sayılarla ilgili bazı Rusça deyim ve atasözleri üzerinde duracağız.

0 – ноль [nol’]
1 – один [adín] (eril), одна́ [adná] (dişil), одно́ [adnó] (nötr)
2 – два [dva] (eril), две [dve] (dişil)
3 – три [tri]
4 – четыре [çitı́ri]
5 – пять [pyat’]
6 – шесть [şest’]
7 – семь [sem’]
8 – восемь [vósim’]
9 – девять [dévit’]
10– десять [désit’]

11 – одиннадцать [adínadtsat’]
12 – двенадцать [dvinátsat’]
13 – тринадцать [trinátsat’]
14 – четырнадцать [çitı́rnatsat’]
15 – пятнадцать [pitnátsat’]
16 – шестнадцать [şisnátsat’]
17 – семнадцать [simnátsat’]
18 – восемнадцать [vasimnátsat’]
19 – девятнадцать [divitnátsat’]

20 – двадцать [dvátsat’]
30 – тридцать [trítsat’]

40 – сорок [sórak]

50 – пятьдесят [pit’disyát]
60 – шестьдесят [şızdisyát]
70 – семдесят [sém’disyat]
80 – восемдесят [vósimdisyat]

90 – девяносто [divinósta]
100 – сто [sto]

200 – двести [dvésti]
300 – триста [trísta]
400 – четыреста [çitı́rista]

500 – пятьсот [pitsót]
600 – шестьсот [şist’sót]
700 – семьсот [simsót]
800 – восемьсот [vasimsót]
900 – девятьсясот [divitsót]

1000 – тысяча [tísiça / tíşşa]

Sayıların Para Birimleri ile kullanışları
Lütfen, şunları ezberleyin:
1 (один) доллар [dólar] рубль [rubl’]
2 (два), 3,4 доллара [dólara] рубля [rublyá]
5 – 20 долларов [dólarof] рублей [rubléy]

Eğer bir şeyin fiyatını öğrenmek istiyorsanız şöyle bir soru sorabilirsiniz:
- Сколько это стоит? [skol’ka eta stoit?] – Bunun fiyatı ne kadar?
- Триста пятьдесят один рубль – Üç yüz elli bir ruble.
1 (одна) тысяча [tı́siça] долларов [dólarof] рублей [rubléy]
2 (две), 3,4 тысячи [tı́siçi] долларов [dólarof] рублей [rubléy]
5-20 тысяч [tı́siç’] долларов [dólarof] рублей [rubléy]

Deyim ve Atasözleri

Şimdi ise sizlere Rusça’da sayılarla ilgili en çok kullanılan deyim ve atasözlerini sunuyoruz:

Круглый ноль = Yuvarlak sıfır (İşe yaramaz bir insan için kullanılır).
Лучше один раз увидеть, чем сто раз услышать = Bir defa görmek, yüz defa duymaktan daha iyidir.
Одна голова – хорошо, а две – лучше = İki kafa bir kafadan üstündür (Türkçe karşılığı: El elden üstündür).
Два сапога – пара = İki çizme bir çifttir (Herhangi bir konuda birbirine çok benzeyen iki insan hakkında).
За двумя зайцами погонишься – ни одного не поймаешь = İki tavşanın peşinden koşan hiçbirini yakalayamaz (Zor olan iki işi aynı anda yapmanın güçlüğünden bahsedilir).
В трех соснах заблудиться = Üç çam arasında yolunu şaşırmak (Kolay bir şeyi başaramamak; kolay bir işin çözümünü bulamamak).
На все четыре стороны = Her dört tarafa (İstediği yöne gitmek, kovmak).
Как свои пять пальцев = Kendi beş parmağını gibi bilmek (Bir şeyi çok iyi bilmek, Türkçe karşılığı: Avucunun içini gibi bilmek).
Шестое чувство = Altıncı his.
Семеро одного не ждут = Yedi kişi bir kişiyi bekleyemez. (Bir insan için birçok insan bekletilemez).
Семь раз примерь, один раз отрежь = Yedi defa ölç bir defa kes (Bir şeye başlamadan önce bütün detaylarını düşünmek).
Семь пятниц на неделе = Haftanın her günü Cuma. (Çok kararsız biri için kullanılır).
Дело десятое = Onuncu iş. (Öncelikli olmayan bir iş için kullanılır).
Опять двадцать пять! = Yine yirmi beş! (Hep aynı şeyler tekrarlandığı zaman).
Не имей сто рублей, а имей сто друзей = Yüz rublen olmasın, yüz dostun olsun.

Radyo Dersi'ni (Ders 10) dinlemek için:
***

Fiillerin Mastar Şekli – Инфинитив глагола

Bugünkü dersimizde Fiillerin Mastar Şekilleri konusu üzerinde duracağız. Fiil, diğer dillerde olduğu gibi Rusça’da da önemli bir rol oynar, hem yazma hem de konuşma dilinde sıkça kullanılır. Mastar Şekli, ‘что делать – что сделать?’ (‘ne yapmak?’) sorusuna cevap verir. Rusça’da Fiilin Mastar Şekilleri üç takı ile bitebilir: -ть, -ти, -чь. Aşağıdaki tabloda birkaç örnek bulabilirsiniz:
-ть -ти -чь
знать [znat’] – bilmek, tanımak идти́ [ittí] – gitmek помо́чь [pamóç] – yardım etmek
ви́деть [vídet’] – görmek нести́ [nistí] – taşımak лечь [leç] – yatmak

Dikkat edilirse bütün yabancı dil sözlüklerinde fiiller Mastar Halinde verilir. Mastar Şeklindeki takılar kaldırılırsa karşımıza fiilin kökü çıkıyor. Bunlar bize sonraki derslerde, fiillerin farklı zaman şekilleri üzerinde çalıştığımız zaman gerekli olacaktır. Örneğin, ‘знать’ (‘bilmek’) fiilini alıp ‘-ть’ (-mek) takısını kaldıralım. Kalan ‘зна-’ (bil-) kökü ile Şimdiki zaman şekillerini kurabiliriz: ‘я зна-ю’ (‘ben bil-iyorum / tanı-yorum’), ‘мы зна-ем’ (‘biz bil-iyoruz’) vs.

Şimdi ise Mastarın bazı kullanım modellerine bakalım.

I. Можно…?

Rusça’da en çok kullanılan kelimelerden biri ise ‘можно’ kelimesi, ‘mümkün’ anlamına gelir, izin alma durumlarında sıkça kullanılır. Cümle başına geçen bu kelimeden sonra Fiilin Mastar şekilleri kullanılır. Bu tip cümleler genellikle şahıssız olur, ondan dolayı kullanımı çok kolaydır:
- Можно войти? – Girmek mümkün mü? = Girebilir miyim?
- Можно спросить? – Sormak mümkün mü? = Sorabilir miyim?
- Можно выйти? – Çıkmak mümkün mü? = Çıkabilir miyim?

1.
- Можно войти? – Girmek mümkün mü? – Girebilir miyim?
- Да, можно. – Evet, mümkün. – Girebilirsiniz.

2.
- Можно посмотреть? – Bakmak mümkün mü? – Bakabilir miyim?
- Да, пожалуйста. – Evet, buyurun.

II. Надо…/ нужно…+ Mastar

‘Надо’ ve ‘нужно’ kelimelerinin Türkçe karşılığı ‘lazım’ ve ‘gerek’. Eğer şahıssız şeklini kullanmak istiyorsanız, o zaman Rusça’da önce ‘Надо…/ нужно…’ kelimesini kullanırsınız, ondan sonra da gerekli Fiilin Mastar şeklini ekleyeceksiniz. Örneğin, ‘Gitmek lazım’ cümlesinin karşılığı ‘Нужно идти’ olur. Lütfen, aşağıdaki örneklere bakın:
Надо работать – Çalışmak lazım.
Надо спать – Uyumak lazım.
Нужно немного отдохнуть – Biraz dinlenmek lazım.
Нужно помочь – Yardım etmek lazım.

Eğer şahıs şekillerini (ben, sen vs.) kullanmak gerekiyorsa cümlenin başına gerekli Şahıs Zamirinin –E/-A Hali, ondan sonra ‘надо’ ve ‘нужно’ kelimeleri ve son olarak gerekli Fiilin Mastar Şekli kullanılmalı. Şahıs Zamirlerinin –E/-A Hali şekillerini aşağıdaki tabloda bulabilirsiniz:
Şahıs Zamirleri Şahıs Zamirlerinin -E Hali
я – ben мне [mné] – bana
ты – sen тебе [tibé] – sana
он – o (eril) ему [yimú] – ona (eril)
она – o (dişil) ей [yey] – ona (dişil)
мы – biz нам [nam] – bize
вы – siz вам [vam] – size
они – onlar им [im] – onlara

Türkçe’deki ‘benim gitmem lazım’ cümlesi, Rusça’da farklı bir şekilde kurulur. Direk tercüme sonucunda karşımıza ‘Bana gitmek lazım’ cümlesi çıkar. Daha çok örneği aşağıdaki tabloda bulabilirsiniz:
Мне надо (нужно) работать Benim çalışmam lazım.
Тебе надо (нужно) идти Senin gitmen lazım.
Ему надо (нужно) спросить Onun sorması lazım (eril cins için).
Ей надо (нужно) отдохнуть Onun dinlenmesi lazım (dişil cins için).
Нам надо (нужно) лечь рано Bizim erken yatmamız lazım.
Вам надо (нужно) бросить курить Sizin sigara bırakmanız lazım.
Им надо (нужно) много читать Onların çok okumaları lazım.

3.
- Простите, мне нужно уйти пораньше. – Kusura bakmayın, erken çıkmam lazım.
- Да, конечно. – Elbette.
4.
- Сегодня нам нужно лечь рано. Завтра утром у нас важная встреча. – Bugün erken yatmamız lazım. Yarın sabah önemli bir görüşmemiz var.

Fiillerin Mastar şekillerini göstermek için değindiğimiz ‘можно’, ‘надо’, ‘нужно’ konularını daha sonraki derslerimizde daha detaylı bir şekilde göreceğiz.

Bir sonraki derste görüşmek dileğiyle...

Nepogoda – Kötü Havalar

Bu derste sizlerle hava ile ilgili bir şarkı paylaşıyoruz. Şarkının adı ‘Nepogóda’. Ünlü bir Rus muzikalinde yaklaşık 30 sene önce çıkan bu parçanın adı Rusça’dan Türkçe’ye doğru tercüme edilirse karşımıza ‘(bu hava) hava değil’ diye bir şey çıkıyor.

Nepogoda – Kötü Havalar
Söz: N. Olev
Müzik: M. Dunayevskiy

Rusça НЕПОГОДА
[yandx]vlasova-vlasovaol/62di8a261b.4604/[/yandx]
Türkçe Tercümesi

KÖTÜ HAVALAR
Изменения в природе
[İzminéniya f priródi] Değişimler havada
Происходят год от года,
[Praishódyat got at góda] Yıldan yıla yoğunlaşır daha da
Непогода нынче в моде,
[Nipagóda nı́nçi v módi] Kötü havalar bugünlerde moda
Непогода, непогода.
[Nipagóda, nipagóda] Kötü havalar, ah kötü havalar
Словно из водопровода
[Slóvna iz vadapravóda] Musluktan boşanırcasına
Льет на нас с небес вода.
[Lyot na nas s nibés vadá] Gökyüzünden sular üzerimize akarcasına
Полгода плохая погода,
[Polgóda plaháya pagóda] Kötü havalar yarım sene boyunca
Полгода совсем никуда.
[Polgóda safsém nikudá] Hiç gitmiyor yarım sene boyunca
Никуда - никуда нельзя укрыться нам,
[Nikudá-nikudá nilyzyá ukrı́tsa nam] Hiç bir yere hiç bir yere saklanamayız
Но откладывать жизнь никак нельзя,
[No atkládıvat’ jı́zn’ nikák nilyzyá] Fakat hayatı da bir kenara bırakamayız
Никуда - никуда, но знай, что где-то там,
[Nikudá-nikudá, no znay şto gté-ta tam] Olacak şey değil, olacak şey değil, fakat haberin olsun, uzaklarda bir yerlerde
Кто-то ищет тебя среди дождя.
[Któ-ta íşşit tibyá sridí dajdyá] Seni yağmur altında arayan biri var
Грома грозные раскаты
[Gróma gróznıyı raskátı] Gök gürültüsünün korkutucu sesleri
От заката до восхода.
[At zakáta da vashóda] Güneşin batışından doğuşuna kadar
За грехи людские плата –
[Za grihí lyutskíye pláta] Bu, insanoğlunun günahlarının bir bedeli
Непогода, непогода.
[Nipagóda, nipagóda] Kötü havalar, ah kötü havalar
Не ангина, не простуда,
[Ni angína, ni prastúda] Angin değil, soğuk algınlığı da değil
Посерьезнее беда –
[Pasiryózniyi bidá] Daha ciddi bir dert
Полгода плохая погода,
[Polgóda plaháya pagóda] Kötü havalar yarım sene boyunca
Полгода совсем никуда.
[Polgóda safsém nikudá] Hiç gitmiyor yarım sene boyunca

Meraklısına ilginç bilgiler

‘Nepogoda’ (‘Kötü havalar’) Şarkısı, ‘Мери Попинс, до свидания’ (‘Meri Popins, güle güle’) Rus müzikali için 1983 yılında yazıldı.

Televizyon muzikali, Pamela Trevers adındaki İngiliz yazarın 1934 yılında yazdığı bir masal üzerine 80lerin başında çekildi. Büyücü bir bakıcının hikayesini anlatan masal, İngiltere’de ve başka ülkelerde çok popüler oldu. Rus muzikali çıktıktan sonra ‘Meri Popins’ adı Rusya’da efsaneleşmiş, ideal bir bakıcı anlamını almıştır.

Muzikalden çıkan ‘Nepogoda’ Şarkısı, Rusya’da her zaman çok popülerdi, bugünlerde de herkesçe bilinir.

Rusya’nın sert hava şartlarından dolayı Ruslar gündelik konuşmalarında genellikle havadan şikayetçidirler. Gerçekten de Rusya’daki kışlar aşırı soğuk, yazlar ise sıcak ve kurak geçer.

‘Nepogoda’ (hava değil) kelimesi, genellikle sonbahar, kış ve ilkbahar başındaki yağmurlu karlı havalar için kullanılır.

Rusça’da kötü hava ile ilgili birkaç deyim bulunuyor:
Şiddetli yağmuru gören Ruslar, ‘льёт как из ведра’ (‘yağmur kovadan boşanırcasına yağıyor’) derler.

Bu tip havalara ayrıca ‘нелётная погода’ (‘uçuş için uygun olmayan hava’; ‘kötü hava şartları’) söylenir. Bu deyim aslında havacılıktan Rusların gündelik hayatına da geçti, sık sık duyulabilir: ‘Погода сегодня нелётная’.

Havanın zor koşullarına rağmen Ruslar yine de bu konuda iyimser olmaya çalışıyorlar. Örneğin, Ruslar’dan ‘у природы нет плохой погоды’ (doğanın kötü havası olmaz) bir deyimi duyabilirsiniz. Bu deyim de popüler bir şarkının adı, fakat sıkça kullanıldığı için kalıplaştı ve şarkıdan ayrı bir şekilde kullanılmaya başladı.

Elbette, Rusya’da havaların her zaman kötü olduğunu düşünmeyin. Rusya’da Nisan (sonu), Mayıs, Haziiran, Eylül gibi aylar çok rahat ve güzel geçer ve Rusya’yı en iyi ziyaret etme zamanı olarak kabul edilir.

Bir sonraki derste görüşmek dileğiyle...

İleri Gramer 1. Dönem 5. Hafta Ders Notu

DERS
İLERİ GRAMER 1-1-05
1. DÖNEM 5. HAFTA

ERTUĞRUL BOSTANCI

5. HAFTA 17. BÖLÜM

A. HALLER:

1. Bir cümlede bir sözcüğün fonksiyonu, o sözcüğün cümledeki yeriyle belirlenir. Aşağıdaki iki cümleyi incele-
yelim:

Мужчина укусил собаку. Adam köpeği ısırdı.

Собака укусила человека. Köpek adamı ısırdı.

Her iki cümlede de biri diğerini ısırmaktadır. Her cümledeki anlam, isimlerin cümle içindeki yeriyle netleşir. Bi-
rinci cümlede işi yapan kişi (yani özne) adamdır, fiilin bildirdiği işten doğrudan etkilenen kişi ise köpektir. Köpek,
bu cümlenin nesnesidir. İkinci cümlede ise özne ve nesneler tam tersi kişilerdir.

2. Rusçada fiillerin çekim eki aldığı gibi, isimler, sıfatlar, zamirler, sayılar da isim hallerinde çekilir ve her halde
değişik takılar alır.

3. Rusçada altı adet isim hali mevcuttur. Bunlar aşağıya çıkarılmıştır:

1. Yalın hal 2. İn hali 3. E hali

4. İ hali 5. İle hali 6. De hali

4. Yalın hal, ismin temel halidir (tıpkı mastar halin fiillerin temel hali olduğu gibi). İsimler sözlükte, yalın halde
olduğu gibi bulunurlar. Bir cümlede yalın halin en büyük işlevi, özneyi belirlemektir.

5. Bu derste, size “i hali” tanıtılacaktır.

6. Rusçada hal kavramı, o sözcüğün cümle içindeki diğer öğelerle olan ilişkisine bağlı olan kategorilendirme-
dir. Her ismin belli bir işlevi olan 6 farklı hali vardır.

B. İ HALİ:

1. Rusça cümlelerde -i halinin en önemli işlevlerinden biri, doğrudan nesneyi ifade etmesidir. Doğrudan nes-
ne, eylemden doğrudan etkilenen kişi veya nesnedir. “Ben kitap okuyorum” cümlesinde “kitap” sözcüğü, “okuma”
eyleminden doğrudan etkilendiği için doğrudan nesnedir. Aşağıdaki örneklerde doğrudan nesnelerin altını çiziniz.

ÖZNE + GEÇİŞLİ FİİL + DOĞRUDAN NESNE

O, bir dergi satın aldı.

O, babasını sever.
Onlar çay içiyorlar.

Geçişli fiiller tamamlanmış bir düşünce belirtebilmek için doğrudan nesneye ihtiyaç duyarlar.

2. Rusçada, doğrudan nesne her zaman -i halindedir. Sorusu: КОГО? (Kimi?) ЧТО? (Neyi?) dir.

C. TEKİL DURUMDA İSİMLERİN İ HALİ:

1. Cansız erkek isimler ve orta cins isimler -i halinde biçim değiştirmezler.

CANSIZ ERKEK ORTA

YALIN HAL журнал, словарь письмо, здание
İ HALİ журнал, словарь письмо, здание

1
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

Я читаю журнал. Ben dergi okuyorum.

Он пишет письмо. O mektup yazıyor.

2. Canlı erkek isimler -i halinde aşağıdaki takıları alırlar:

Sessiz harfle biten isimler: -a eklenir.

-Ь veya -Й ile biten isimler: -Ь ve -Й yerine –Я gelir.

CANLI ERKEK
SERT YUMUŞAK
YALIN HAL студент учитель Николай
İ HALİ студента учителя Николая

Я вижу студентa. Öğrenciyi görüyorum.

Он знает учителя. O, öğretmeni tanıyor.

-ЕЦ ile biten erkek isimler çekildiğinde veya çoğul yapıldığında E harfi düşer. Buna “kaçak ünlü” denir.

(отец) Я люблю отца. (Ben babamı seviyorum.)

(американец) Он видел американца . (O bir Amerikalı gördü.)

Alıştırma: Aşağıdaki sözcükleri örnekteki gibi -i haline getirerek cümleleri tamamlayın.

Я вижу дом.

автомобиль кольцо ресторан начальник

здание ефрейтор майор банк
товарищ лейтенант магазин преподаватель

Мы видим класс и учителя.

отец - сын солдат - офицер

стол - студент гараж - дом
словарь - сержант театр - гражданин
брат - друг курсант - преподаватель
полковник – капитан карандаш - письмо

3. Bütün dişi cins isimler -i halinde aşağıdaki takıları alır:

-A ile biten isimler, -A yerine -У alır.

-Я ile biten isimler, -Я yerine -Ю alır.

-Ь (yumuşatma işareti) ile biten isimler değişikliğe uğramaz.

DİŞİ
SERT YUMUŞAK -Ь
YALIN HAL рыба Таня мать
İ HALİ рыбу Таню мать

Я ем рыбу. Ben balık yiyorum.

Он знает Таню. O, Tanya’yı tanıyor.
Мы знаем их мать. Biz, onların annesini tanıyoruz.

2
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

Alıştırma: Aşağıdaki sözcükleri örnekteki gibi -i haline getirerek cümleleri tamamlayın.

Я вижу школу.

деревня библиотека семья жена

Оля девушка дверь машина
Он спрашивал девочку.

сестра учительница Надя

Галя дочь переводчица

Мы видели солдата и девушку.

книга - газета муж - жена

гараж - машина Иван - Таня
студент - студентка отец - мать
мальчик - девочка письмо - бумага
брат - сестра американец - американка

Ç. İSİMLER VE BABA ADLARININ İ HALİ:

Rusçada isimler ve baba adları gramersel olarak isimler gibi işlev görür.

YALIN HAL İ HALİ

Иван Иванович - мой друг. Я знаю Ивана Ивановича.

Нина Петровна - наша учительница. Я вижу Нину Петрoвну.

Alıştırma: Aşağıdaki sözcükleri örnekteki gibi çekin.

Я знаю Петра Петровича.

Николай Иванович Пётр Михайлович

Алексей Владимирович Михаил Николаевич
Борис Александрович Виктор Борисович

Вы видели Ольгу Петровну?

Марина Ивановна Тамара Николаевна

Татьяна Алексеевна Алла Борисовна
Наталья Михайловна Мария Владимировна

D. SORU ZAMİRLERİNİN İ HALİ:

Yalın halde olduğu gibi, -i halinde de iki soru zamiri vardır. Biri canlı isimler içindir, diğeri cansız isimler için.

YALIN HAL İ HALİ

CANLI КТО? (KİM?) КОГО? (KİMİ?)
CANSIZ ЧТО? (NE?) ЧТО? (NEYİ?)

КОГО вы видели? Kimi/kimleri gördünüz?

ЧТО вы видели? Neyi/neleri gördünüz?

3
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

Alıştırma: Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklere dikkat ederek örnekteki gibi soru cümleleri türetin.

Он читает письмо. ЧТО он читает?

Я слушаю отца. КОГО вы слушаете?

1. Я вижу его сестру.

2. Он покупает газету.
3. Она знает ваш адрес.
4. Они слушают учителя.
5. Мы смотрим телевизор.

E. СЛУШАТЬ (DİNLEMEK) FİİLİ:

слушать “dinlemek” fiili, edatsız kullanılır, dinlediğimiz kişi veya şey -i halindedir.

Я слушаю радио. Ben radyo dinliyorum.

Мы слушаем учительницу. Biz, öğretmeni dinliyoruz.

F. DÜZENSİZ ЕСТЬ (YEMEK YEMEK) VE ПИТЬ (İÇMEK) FİİLLERİ:

ЕСТЬ fiili, tekil bölümü “e” tipi, çoğul bölümü “i” tipi çekilen düzensiz bir fiildir. Ezberlenmesi gerekir. Emir kipi-
nin de düzensiz oluşuna dikkat edin.

ŞİMDİKİ ZAMAN GEÇMİŞ ZAMAN EMİR KİPİ

я ем
ты ешь
Erkek ел
он / она ест
Dişi ела Eшь(те)!
мы едим
Çoğul ели
вы едите
они едят

Что ты ешь ? Ne yiyorsun?

Я ем суп. Çorba yiyorum (içiyorum).
Он всегда ест быстро. O daima çabuk yer.
Они обычно едят медленно. Onlar genellikle yavaş yer.

ПИТЬ fiili, “-ИТЬ” ile biten ve “e” tipi çekilen beş fiilden biridir. Şimdiki zaman çekiminde tüm şahıslarda “Ь” ol-
duğuna, “E” yerine “Ё” harfi aldığına, emir kipinin düzensiz olduğuna dikkat ediyoruz.

ŞİMDİKİ ZAMAN GEÇMİŞ ZAMAN EMİR KİPİ

я пью
ты пьёшь
Erkek пил
он / она пьёт
Dişi пила Пей(те)!
мы пьём
Çoğul пили
вы пьёте
они пьют

Я пью, а она не пьёт. Ben içiyorum, o ise içmiyor.

Что вы пьёте? Ne içiyorsunuz?
Мы вчера пили вино. Dün biz şarap içtik.
Ешьте и пейте, пожалуйстаI Yiyin, için lütfen!

Купе поезда. Ночь. Грохот. Испуганные пассажиры спрашивают:

- Что случилось?
- Это моя рубашка упала, - говорит русский парень.
- А что так громко?
- Да я из нее вылезти не успел!

4
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

5. HAFTA 18. BÖLÜM

A. TEKİL DURUMDA SIFATLARIN İ HALİ:

1. Rusçada sıfatlar her zaman cins, hal ve sayı bakımından niteledikleri isimlerle uyum içindedirler.

2. İ halinde cansız bir erkek ismi veya bir orta cins ismi niteleyen sıfat, yalın haldekinin aynısıdır.

YALIN HAL İ HALİ

Где НОВЫЙ учебник? Я читаю НОВЫЙ учебник.

Где СИНИЙ пиджак? Я покупаю СИНИЙ пиджак.
Где КРАСНОЕ вино? Я покупаю КРАСНОЕ вино.

3. İ halinde canlı bir erkek ismi niteleyen sıfat “sert” ya da “yumuşak” takılardan birini alır.

(a) Sert (-ЫЙ/-ОЙ) -ОГО olur.

(b) Yumuşak (-ИЙ) -ЕГО1 olur.

YALIN HAL İ HALİ

Он НОВЫЙ учитель. Я знаю НОВОГО учителя.

Он ХОРОШИЙ студент. Я знаю ХОРОШЕГО студента.

4. İ halinde dişi cins bir ismi niteleyen sıfat “sert” ya da “yumuşak” takılardan birini alır.

(a) Sert (-АЯ) -УЮ olur.

(b) Yumuşak (-ЯЯ) -ЮЮ olur.

YALIN HAL İ HALİ

Где РУССКАЯ газета? Я читаю РУССКУЮ газету.

Где СИНЯЯ рубашка? Я вижу СИНЮЮ рубашку.

5. Soru zamiri “КАКОЙ?”, vurgusu takıda olan sıfatlarla aynı biçimlere sahiptir.

YALIN HAL İ HALİ

CANSIZ КАКОЙ это журнал? КАКОЙ журнал вы читаете?
ERKEK
CANLI КАКОЙ это студент? КАКОГО студента вы знаете?
ORTA КАКОЕ это слово? КАКОЕ слово вы знаете?
DİŞİ КАКАЯ это книга? КАКУЮ книгу вы читаете?

6. Aşağıdaki tablo, -i halinde sıfat takılarının bir özetidir.

ERKEK DİŞİ ORTA

CANSIZ CANLI
НОВЫЙ НОВОГО НОВУЮ НОВОЕ
SERT РУССКИЙ РУССКОГО РУССКУЮ РУССКОЕ
КАКОЙ ? КАКОГО ? КАКУЮ? КАКОЕ?
YUMUŞAK СИНИЙ СИНЕГО СИНЮЮ СИНЕЕ

1
Г, к, ve х harflerinden sonra “-ы” harfi gelmez. Gövdesi bu harflerle biten sıfatların yalın hal takısı “-ий” dir. Ancak isim halle-
rinde sert sıfat çekim takısı alırlar. Örneğin: русский - русского.

5
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

Alıştırma: Parantez içindeki sözcükleri -i halinde kullanarak cümleleri tamamlayın.

1. Он покупает (mavi gömlek).

2. Мы читаем (Türk gazetesi).
3. Она смотрит (iyi film).
4. Я пишу очень (önemli mektup).
5. Она покупает (açık renkli takım elbise) и (koyu renkli gömlek).
6. Они видели (eski arkadaş).
7. Я люблю (güzel elbise).
8. Он видел (üsteğmen).
9. Она покупает (pahalı sözlük).
10. Вы знаете (yeni müdür)?

Alıştırma: “Какой” soru zamirini kullanarak yukarıdaki cümlelere sorular yöneltin.

B. 1. VE 2. ŞAHIS İYELİK ZAMİRLERİNİN İ HALİ:

1. İ halinde cansız bir erkek ismi, veya bir orta cins ismi ifade eden 1. ve 2. şahıs iyelik zamirleri, yalın halde-
kinin aynısıdır.

CANSIZ ERKEK ORTA

YALIN HAL МОЙ ТВОЙ НАШ ВАШ МОЁ ТВОЁ НАШЕ ВАШЕ
İ HALİ МОЙ ТВОЙ НАШ ВАШ МОЁ ТВОЁ НАШЕ ВАШЕ

Это МОЙ журнал. Bu benim dergimdir.

Вы видите МОЙ журнал? Benim dergimi görüyor musunuz?
Это ВАШЕ окно. Bu sizin pencereniz.
Я закрываю ВАШЕ окно. Ben, sizin pencerenizi kapatıyorum.

2. İ halinde canlı bir erkek ismi ifade eden 1. ve 2. şahıs iyelik zamirleri yumuşak takı “-ЕГО” alırlar.

CANLI ERKEK
YALIN HAL МОЙ ТВОЙ НАШ ВАШ
İ HALİ МОЕГО ТВОЕГО НАШЕГО ВАШЕГО

МОЙ отец - офицер. Benim babam subaydır.

Вы знаете МОЕГО отца? Siz, benim babamı tanıyor musunuz?

3. İ halinde dişi cins bir ismi ifade eden 1. ve 2. şahıs iyelik zamirleri, son harf -A yerine -Y; -Я yerine -Ю alır.

DİŞİ
YALIN HAL МОЯ ТВОЯ НАША ВАША
İ HALİ МОЮ ТВОЮ НАШУ ВАШУ

Это МОЯ сигарета. Bu benim sigaramdır.

Хотите МОЮ сигарету? Benim sigaramı ister misiniz?

C. 3. ŞAHIS İYELİK ZAMİRLERİNİN İ HALİ:

3. şahıs iyelik zamirleri (его, её ve их) hiçbir zaman cins, hal ve sayı bakımından değişmezler.

Это ИХ сигареты. Bunlar, onların sigaralarıdır.

Я курю ИХ сигареты. Ben, onların sigaralarını içiyorum.
Это ЕЁ учитель. Bu, onun (d) öğretmenidir.
Я знаю ЕЁ учителя. Ben, onun (d) öğretmenini tanıyorum.

6
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

Alıştırma: Parantez içindeki sözcükleri -i halinde kullanarak aşağıdaki cümleleri tamamlayın.

1. Ты видел (benim) русский словарь?

2. Я вижу (senin) автомобиль.
3. Он читает (sizin) письмо.
4. Вы помните (onun (e)) имя?
5. Она знает (bizim) адрес.
6. Где вы встречали (onun (d)) мужа?
7. Мы хорошо понимаем (bizim) преподавателя.
8. Вы помните (benim) брата?
9. (onların) сын знает (bizim) дочь.
10. Я хочу видеть (senin) новую машину.

Ç. ЧЕЙ (KİMİN?) SORU ZAMİRİNİN İ HALİ:

Чей? (Kimin?) soru zamiri, -i halinde aşağıdaki biçimlere sahiptir:

YALIN HAL İ HALİ

CANSIZ Чей? Чей?
ERKEK
CANLI Чей? Чьего?
ORTA Чьё? Чьё?
DİŞİ Чья? Чью?

YALIN HAL İ HALİ

Чья это книга? Чью книгу вы читаете?

Чьё это кольцо? Чьё кольцо вы там видите?
Чей это учебник? Чей учебник вы смотрите?
Чей это сын? Чьего сына вы видите?

Alıştırma: Aşağıdaki cümlelerde altı çizili iyelik zamirlerine bakarak soru cümleleri oluşturun.

1. Он читает мой журнал.

2. Брат любит их дочь.
3. Они часто встречают нашего учителя в клубе.
4. Я вчера видел его новую машину.
5. Она делает мою работу.
6. Ваш обед был очень вкусный.
7. Это наша учительница.
8. Мы хорошо помним её сестру.
9. Вчера мы видели вашего доктора.
10. Они смотрят на наше окно.

D. İ HALİ (TEKRAR):

1. Yalın Hal ve İ Hali

HAL CÜMLEDEKİ GÖREVİ SORULARI

КТО? (KİM?)
YALIN HAL ÖZNE
ЧТО? (NE?)
КОГО? (KİMİ?)
İ HALİ DOĞRUDAN NESNE
ЧТО? (NEYİ?)

7
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

2. İsimler

YALIN HAL İ HALİ

CANSIZ Это ЖУРНАЛ. Я читаю ЖУРНАЛ.
ERKEK Это УЧИТЕЛЬ. Я знаю УЧИТЕЛЯ.
CANLI
Вот НИКОЛАЙ. Я знаю НИКОЛАЯ.
Это ГАЗЕТА. Я читаю ГАЗЕТУ.
DİŞİ Вот ТАНЯ. Я знаю ТАНЮ.
Это ДВЕРЬ. Я вижу ДВЕРЬ.
ORTA Вот ВИНО. Я пью ВИНО.

3. Sıfatlar

YALIN HAL İ HALİ

CANSIZ КАКОЙ? НОВЫЙ/СИНИЙ
ERKEK НОВЫЙ/СИНИЙ
CANLI КАКОГО? НОВОГО/СИНЕГО
ORTA НОВОЕ/СИНЕЕ HEPSİ КАКОЕ? НОВОЕ/СИНЕЕ
DİŞİ НОВАЯ/СИНЯЯ HEPSİ КАКУЮ? НОВУЮ/СИНЮЮ

4. İyelik Zamirleri

YALIN HAL İ HALİ

CANSIZ ЧЕЙ? МОЙ ТВОЙ НАШ ВАШ
ERKEK МОЙ ТВОЙ НАШ ВАШ
CANLI ЧЬЕГО? МОЕГО ТВОЕГО НАШЕГО ВАШЕГО
ORTA МОЁ ТВОЁ НАШЕ ВАШЕ HEPSİ ЧЬЁ? МОЁ ТВОЁ НАШЕ ВАШЕ
DİŞİ МОЯ ТВОЯ НАШA ВАШA HEPSİ ЧЬЮ? МОЮ ТВОЮ НАШУ ВАШУ

В Одессе тонет человек и кричит:

- Help me, Help me!
На берегу стоит одессит и щелкает семечки. Подходит другой и спрашивает:
- А шо случилось?
- Да вот, пока вся Одесса училась плавать, этот полиглот учил английский язык.

Муж и жена выходят из Эрмитажа:

- И что тебе больше всего понравилось, Коля? - спрашивает жена.
- Пиво!

Пикассо приехал в Лондон. На вокзале у него украли часы. Инспектор полиции спросил:
- Вы кого-нибудь подозреваете в краже?
- Да, помню одного человека, который помогал мне выйти из вагона.
- Вы художник, нарисуйте его портрет.
К вечеру по рисунку Пикассо лондонская полиция задержала по подозрению в краже трех стариков, двух
старух, два троллейбуса и четыре стиральные машины.

- Какая разница между первой и последней любовью?

- Разница в том, что человеку свойственно первую любовь считать последней, а именно последнюю -
первой.

8
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

5. HAFTA 19. BÖLÜM

A. İŞARET ZAMİRLERİNİN İ HALİ:

Rusçada işaret zamirleri, ifade ettikleri isimle cins, sayı ve hal bakımından uyuşurlar.

1. Cansız bir erkek ismi ya da orta cins bir ismi ifade eden işaret zamiri, -i halindeyken yalın haldekinin aynısı
gibi olur.

YALIN HAL İ HALİ

ЭТОТ журнал новый, а ТОТ старый. Я читаю ЭТОТ журнал, а она читает ТОТ.
ЭТО вино вкусное, а ТО невкусное. Я пью ЭТО вино, а она пьёт ТО.

2. “ЭТОТ” ve “TOT” işaret zamirleri, -i halinde canlı bir erkeği niteleyecekleri zaman “ЭТОГО” ve “ТОГО”ya
dönüşürler (ТОГО’da vurgunun son hecede olduğuna dikkat edin).

YALIN HAL İ HALİ

ЭТОТ доктор хороший, а ТОТ плохой. Я знаю ЭТОГО доктора, а она знает ТОГО.

3. ЭТА ve ТА işaret zamirleri, -i halinde bir dişi ismi niteleyecekleri zaman “ЭТУ” ve “ТУ”ya dönüşürler.

YALIN HAL İ HALİ

ЭТА переводчица хорошая, а ТА плохая. Я знаю ЭТУ переводчицу, а она знает ТУ.

ЭТА машина новая, а ТА старая. Я хочу ЭТУ машину, а она хочет ТУ.

4. Aşağıdaki tablo -i halinde işaret zamirlerini özetlemektedir.

YALIN HAL İ HALİ

CİNS
CANSIZ-CANLI CANSIZ CANLI
ERKEK ЭТОТ / ТОТ ЭТОТ / ТОТ ЭТОГО / ТОГО
DİŞİ ЭТА / ТА ЭТУ / ТУ
ORTA ЭТО / ТО ЭТО / ТО

Örnek cümleler:

1. Я читаю этот журнал. Ben bu dergiyi okuyorum.

2. Он читал это письмо? O, bu mektubu okudu mu?
3. Она читает эту книгу, а не ту. O, bu kitabı okuyor, şunu değil.
4. Мы знаем этого учителя. Biz, bu öğretmeni tanıyoruz.

Alıştırma: Aşağıdaki cümleleri örnekteki gibi “TOT” işaret zamirinin uygun biçimiyle tamamlayın.

Я видел этот фильм, а не тот.

1. Я пью это пиво, ………

2. Он покупает этот костюм, ………
3. Я знаю эту студентку, ………
4. Он любит эту девушку, ………
5. Я слушаю этого начальника, ………

9
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

Alıştırma: Aşağıdaki cümleleri örnekteki gibi TOT veya ЭТОТ işaret zamirlerinin uygun biçimleriyle tamamlayın.

Я покупаю этот автомобиль, а он тот.

1. Мы знаем этого учителя, а они ………

2. Мы знаем эту учительницу, а они ………
3. Я знаю этого студента, а он ………
4. Он пьёт это вино, а я ………
5. Я люблю этот хлеб, а она ………
6. Мы покупаем этот дом, а они ………
7. Я знаю того учителя, а он ………
8. Я знаю ту учительницу, а он ………
9. Я хочу то пиво, а он ………
10. Она помнит того преподавателя, а я ………

B. ŞAHIS ZAMİRLERİNİN İ HALİ:

1. Rusça şahıs zamirleri çekilir, -i halinde çekimleri aşağıdaki gibidir.

YALIN HAL İ HALİ ÖRNEK CÜMLELER

Я люблю сестру.
Я МЕНЯ
Сестра любит меня.
Ты любишь эту девушку?
ТЫ ТЕБЯ
Эта девушка любит тебя.
Он видит учителя. Он смотрит2 на учителя.
ОН, ОНО ЕГО / (Н) ЕГО
Учитель видит его. Учитель смотрит на него.
Она любит мужа. Она смотрит на мужа.
ОНА ЕЁ / (Н)ЕЁ
Муж любит её. Муж смотрит на неё.
Мы видим его.
МЫ НАС
Он видит нас.
Вы знаете её.
ВЫ ВАС
Она знает вас.
Они здесь. Они смотрят на сына.
ОНИ ИХ / (Н)ИХ
Я знаю их. Сын смотрит на них.

2. ОН, ОНА, ve ОНИ şahıs zamirleri, edatlarla kullanıldığında -i halinde sesli harflerin başına “Н” eklenir (на
него, на неё, на них). İyelik zamiri bir edatla kullanıldığında ise “Н” ünsüzü eklenmez.

ŞAHIS ZAMİRİ İYELİK ZAMİRİ

Я смотрю на него. Я смотрю на его сестру.
Ben, ona bakıyorum. Ben, onun kız kardeşine bakıyorum.

Örnek cümleler:

1. Он хорошо знает меня. O, beni iyi tanıyor.

2. Она видела тебя вчера? O, dün seni gördü mü?
3. Я не вижу его. Onu göremiyorum.
4. Они любят нас. Onlar bizi seviyorlar.
5. Мы понимаем вас. Biz, sizi anlıyoruz.
6. Ты их видел? Sen, onları gördün mü?
7. Кто читает эту книгу? Bu kitabı kim okuyor?
-Я её читаю. Ben, onu okuyorum.
8. Мы смотрим на них. Biz, onlara bakıyoruz.
9. Я вижу её. Ben, onu görüyorum.
10. Я смотрю на неё. Ben, ona bakıyorum.

2
СМОТРЕТЬ fiili “seyretmek” anlamına geldiği zaman bir edata gereksinim duymaz. “Bakmak” anlamında ise НА edatı alır.
Я смотрю телевизор. Televizyon seyrediyorum.
Я смотрю на учителя. Öğretmene bakıyorum.

10
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

Alıştırma: Aşağıda verilen zamirleri örnekteki gibi -i haline getirin.

Она знает …..

они я
мы вы
ты он

Он видит …..

ты я
мы она
они вы

Я смотрю на …..

вы ты
он его брат
она они
её сестра их отец

Alıştırma: Aşağıdaki zamirleri örnekteki gibi kullanın (ilk zamir özne, ikinci zamir -i halinde nesne olacak”).

Я спрашиваю его.

он - она ты - мы она - я я - они

я - вы мы - ты они - мы он - я

C. GÖVDESİNDE SESSİZ DEĞİŞİKLİĞİNE UĞRAYAN YENİ FİİLLER:

Çekilirken gövdesi değişikliğe uğrayan bazı fiiller aşağıda tanıtılmıştır:

1. ЕХАТЬ "araçla gitmek, araba sürmek"

“ЕХАТЬ”, fiilinin şimdiki zaman çekiminde gövdesi “ЕД-” olur ve “e” tipi çekilir.

ŞİMDİKİ ZAMAN EMİR KİPİ

я еду
ты едешь
он / она едет Поезжай(те)!
мы мы едем
вы едете
они едут

Emir kipinin düzensiz olduğuna dikkat edin.

“ЕХАТЬ” fiili “gitmek” olarak çevrilebilir. Böyle bir durumda, gitmek eyleminin bir araçla yapıldığı anlaşılmalıdır.

Örnek cümleler:

1. Куда вы едете? Nereye gidiyorsunuz?

2. Я еду в банк. Bankaya gidiyorum.
3. Вечером мы едем в ресторан. Akşamleyin restorana gidiyoruz.
4. Они завтра едут в Чанаккале. Onlar yarın Çanakkale’ye gidecekler.

11
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

2. ЛЕТЕТЬ "uçmak"

“ЛЕТЕТЬ” fiilinin şimdiki zaman çekiminde sadece 1. tekil şahıs çekiminde sessiz değişimi olur.

ŞİMDİKİ ZAMAN EMİR KİPİ

я лечу
ты летишь
он / она летит Лети(те)!
мы мы летим
вы летите
они летят

“ЕХАТЬ, ЛЕТЕТЬ” ve “ИДТИ” fiillerinin anlamı: hali hazırda, fiili olarak, belirtilen yere gidiyor olmaktır (Yani
yolun bir yerinde bulunmaktır).

Мы идём в театр. Biz tiyatroya gidiyoruz (yaya).

Мы едем в город. Biz şehre gidiyoruz (araçla).
Мы летим в Москву. Biz Moskova’ya uçuyoruz (uçakla).

Bu fiilleri şimdiki zaman biçiminde kullanıp, gelecek zaman anlamı karşılanabilir. Fakat bu durum yakın bir ge-
lecek zaman söz konusu ise geçerlidir.

Завтра мы идём в театр. Yarın tiyatroya gideceğiz.

Вечером мы едем в город. Akşamleyin şehre gideceğiz.
Завтра мы летим в Москву. Yarın Moskova’ya uçacağız.

3. ИСКАТЬ "aramak"

“ИСКАТЬ” fiili, “e” tipi çekilir ve çekim sırasında “CK” sessiz terkibi, “Щ” harfiyle yer değiştirir.

ŞİMDİKİ ZAMAN EMİR KİPİ

я ищу
ты ищешь
он / она ищет Ищи(те)!
мы мы ищем
вы ищете
они ищут

NOT: Çekim esnasında vurgunun 1. şahısta takıda bulunduğuna, diğer şahıslarda ilk heceye geçtiğine dikkat
edin (ПИСАТЬ fiilinin çekiminde olduğu gibi).

Örnek cümleler:

1. Я ищу хороший ресторан. Ben iyi bir restoran arıyorum.

2. Мы ищем нашего брата. Biz, kardeşimizi arıyoruz.
3. He ищите его в клубе. Он сейчас в штабе. Onu kulüpte aramayın. O şimdi karargahta.

Aşağıdaki iki cümleyi karşılaştırın:

Я ищу её. Ben onu arıyorum.

Я смотрю на неё. Ben, ona bakıyorum.

Alıştırma: Aşağıdaki isim ve zamirlere göre örnekteki fiilleri çekin.

Он едет в Чорум.

ты вы офицеры
она они сестра
мы полковник я

12
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

Куда он едет?

ты учитель мы
вы солдаты офицеры
они дочь она

Она летит в Москву.

ты вы мой друг
он они моя сестра
мы я мои родители

Он ищет словарь.

она они студентка

мы я студенты
друг студент преподавательница

Что она ищет?

вы отец ты
ты учительница вы
они дети он

Ç. YER VE YÖNELME BİLDİREN ZARFLAR:

1. Rusçada, “bulunma” ve “yönelme” arasında kesin bir ayrım vardır. ГДЕ? (Nerede?) ve КУДА? (Nereye?).

(a) ГДЕ? sorusu bir şeyin veya kişinin bir eylem yapılırken bulunduğu yeri anlatır. ГДЕ? sorusu “B veya HA
edatı + -de halinde bulunulan yer ifadesi” ile cevaplanabilir.

Где он обедает? O, nerede öğle yemeği yiyor?

В ресторане. Restoranda.
Где Таня? Tanya nerede?
Она на концерте. O, konserde.

(b) КУДА? sorusu bir şeyin veya kişinin bir hareketini anlatır. КУДА? sorusu “B veya HA edatı + -i halinde
gidilen yer ifadesi” ile cevaplanabilir.

Куда вы идёте? Nereye gidiyorsunuz?

Я иду в город. Şehre gidiyorum.
Куда Таня едет? Tanya nereye gidiyor?
На концерт. Konsere.

2. ГДЕ ve КУДА sorularını cevaplarken zarflar da kullanılabilir. ГДЕ? sorusuna ЗДЕСЬ veya ТУТ (burada);
ТАМ (orada) cevapları verilebilir.

КУДА? sorusuna cevap verirken de СЮДА (buraya) veya ТУДА (oraya) cevapları verilebilir.

Где ефрейтор? Onbaşı nerede?

Ефрейтор здесь. Onbaşı burada.
Куда идёт сержант? Çavuş nereye gidiyor?/geliyor?
Сержант идёт сюда. Çavuş buraya geliyor.
Где полковник? Albay nerede?
Полковник там. Albay orada.
Куда идёт майор? Binbaşı nereye gidiyor?/geliyor?
Майор идёт туда. Binbaşı oraya gidiyor.

13
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

Bulunma:

NEREDE BURADA ORADA

ГДЕ? ЗДЕСЬ/ТУТ ТАМ

Yönelme:

NEREYE BURAYA ORAYA

КУДА? СЮДА ТУДА

Örnek cümleler:

1. -Где русский отдел? Rusça bölümü nerede?

-Он там, на горе. O, orada, dağda.

2. -Куда вы идёте? Nereye gidiyorsunuz?

-Я иду туда, в русский отдел. Ben oraya, Rusça bölümüne gidiyorum.

Alıştırma: Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklere bakıp ГДЕ veya КУДА soru zarflarını kullanarak örnekteki
gibi soru cümleleri oluşturun.

Я иду домой. - Куда вы идёте?

1. Он живёт здесь.
2. Они едут сюда.
3. Она тут.
4. Вчера все были дома.
5. Я был там.
6. Я иду туда.
7. Мы идём домой.
8. Мы можем идти в клуб пешком.
9. Мы едем туда.
10. Он летит в Анкару.

D. “B” VE “HA” EDATLARI:

1. В (…e, içine) ve HA (…e, içine / üstüne) edatları, hareket fiilleriyle birlikte kullanıldıklarında gidilen yer, -i
halinde belirtilir. КУДА? (Nereye?) sorusuna cevap verirler.

Куда вы идёте? Nereye gidiyorsunuz?

Я иду в банк. Bankaya gidiyorum.
Я иду в библиотеку. Kütüphaneye gidiyorum.
А я иду на концерт. Ben ise konsere gidiyorum.
А я иду на урок. Ben ise derse gidiyorum.

2. В ve HA edatları aynı zamanda bulunulan yeri de bildirirler. Bu durumda bulunulan yer, -de halinde belirtilir.
ГДЕ? (Nerede?) sorusuna cevap verir. Aşağıda bu edatların nerelerde kullanıldığı kısaca anlatılmıştır.

(a) B edatı -i halinde genellikle ve sıklıkla aşağıdaki durumlarda kullanılır:

(1) Somut, kapalı bir mekana giderken:

Я еду В (банк, кино, театр). Ben, (bankaya, sinemaya, tiyatroya) gidiyorum.

(2) Bir yerleşim birimi, şehir veya ülkeye giderken:

Я еду В (Москву, Турцию). Ben, (Moskova’ya, Türkiye’ye) gidiyorum.

14
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

(b) НА edatı -i ve -de hallerinde genellikle ve sıklıkla aşağıdaki durumlarda kullanılır:

(1) Açık veya kapalı mekanlarda (yüzeylerde) bulunurken (-de):

Автомобиль стоит НА улице. Otomobil caddede duruyor.

(2) Herhangi bir olay, faaliyet, aktiviteye giderken (-i):

Мы идем НА (обед, вечер, работу, урок, концерт). Biz (yemeğe, partiye, işe, derse, konsere) gidiyoruz.

3. ПОЧТА (postane), ВОКЗАЛ (gar) gibi bazı isimlerin kapalı mekan olmalarına rağmen istisna teşkil ederek
В edatıyla değil de HA edatıyla kullanıldığına dikkat edin.

Мы едем на почту. Biz postaneye gidiyoruz.

Мы идём на вокзал. Biz gara gidiyoruz.

HA edatıyla kullanılan, fakat “içine / içinde” anlamı taşıyan isimleri ezberlemek zorundayız.

на работе. işteyim.
на лекции. dersteyim.
Я на почте. Ben postanedeyim.
на вокзале. gardayım.
на заводе. fabrikadayım.
на вечеринке. partideyim.

Örnek cümleler:

1. -Куда ты идёшь? Nereye gidiyorsun?

-Я иду В институт. Ben, enstitüye gidiyorum.
2. -А куда она идёт? Peki o nereye gidiyor?
- Она идёт НА урок. O, derse gidiyor.
3. -Вы едете сегодня НА вечеринку? Bugün partiye gidiyor musunuz?
-Нет, я вечером еду В кино. Hayır, ben akşamleyin sinemaya gideceğim.
4. -Этот самолёт летит В Петербург или В Москву? Bu uçak Peterburg’a mı yoksa Moskova’ya mı uçuyor?
-Я не знаю, я лечу В Киев. Ben bilmiyorum, ben Kiev’e uçuyorum.
5. Мы идём НА работу, а вы куда? Biz işe gidiyoruz, peki siz nereye?
6. Я иду В банк, а потом НА концерт. Ben bankaya gidiyorum, daha sonra ise konsere gide-
ceğim.

E. “B” EDATININ HAFTANIN GÜNLERİYLE KULLANIMI:

B edatı, bir hareketin yapıldığı günü belirtirken kullanılır.

1. Haftanın günlerini ifade eden sözcükler isimdir. Bu sebeple isim hallerinde çekim eki alırlar.

2. Bir olayın olduğu veya olacağı gün ifade edilirken: “B + i halinde gün” formülünü kullanırız.

понедельник. Pazartesi
среду. Çarşamba
Я иду на концерт В четверг. Perşembe günü konsere gidiyorum.
пятницу. Cuma
субботу. Cumartesi
воскресенье. Pazar

3. ВТОРНИК sözcüğünün berisinde “В” edatı, telaffuzun düzgün gerçekleştirilebilmesi için “BO” şeklinde kul-
lanılır.

Я иду в кино ВО вторник. Salı günü sinemaya gidiyorum.

15
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

4. “B” edatı, olayın haftanın hangi gününde gerçekleştiği / gerçekleşeceği sorgulanırken soru cümlesinde var-
lığını devam ettirir.

B какой день вы идёте в кино? Hangi gün sinemaya gidiyorsunuz?

Я иду В кино ВО вторник. Ben, Salı günü sinemaya gidiyorum.

Какой сегодня день? Bugün hangi gün?

Сегодня вторник. Bugün Salı.

F. ZAMAN İFADELERİNDE “İ” HALİ:

İ hali, cümlenin doğrudan nesnesini göstermesi ve ona etki etmesinin yanı sıra belirli bir zaman dilimini gös-
termek için de kullanılır.

1. Bir hareketin ne kadar zaman/dır yapıldığı/yapılacağı:

(a) Edatsız -i haliyle hareketin ne kadar zaman yapıldığı, yapılmakta olduğu, yapılacak olacağı:

день.
работаю
неделю.
Я работал там
месяц.
буду работать
год.

(b) НА + -i haliyle hareketin ne kadar süreliğine yapılacağı:

день.
НА неделю.
Мы едем туда
месяц.
год.

2. через + -i haliyle hareketin ne kadar süre sonra olacağı:

минуту.
час.
Я буду дома через день.
неделю.
месяц.
год.

ЧЕРЕЗ edatının, verilen sürenin bitiminde yeni hareketin başlaması anlamına da geldiğini unutmayalım.

Мы будем обедать ЧЕРЕЗ час. Bir saat sonra yemek yiyeceğiz.

Alıştırma: Aşağıdaki gün isimlerini örnekte altı çizili yerde (i halinde) kullanın.

Я еду в город в понедельник.

четверг вторник пятница

пятница среда воскресенье
воскресенье суббота среда

Alıştırma: Aşağıdaki zaman ifadelerini örnekte altı çizili yerde -i halinde kullanın.

Я буду там через день.

год неделя месяц

минута день год
час минута неделя

16
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

G. “İ” HALİNDE KULLANILAN FİİLLER:

КОГО?

вспоминать вспомнить
встречать встретить
видеть увидеть
забывать забыть
защищать защитить
любить полюбить
освобождать освободить
слышать услышать
слушать
уважать
нести носить
везти возить
вести водить
запомнить

ЧТО?

готовить приготовить
делать сделать
закрывать закрыть
записывать записать
запоминать запомнить
изучать изучить
кончать кончить
мыть вымыть
начинать начать
открывать открыть
писать написать
покупать купить
проверять проверить
продавать продать
решать решить
строить построить
читать прочитать

В тюремной камере:
- какой у тебя срок?
- двадцать пять.
- за что?
- ни за что.
- врешь! Ни за что десять дают.

Когда наступит всемирный голод ?

- Когда китайцы начнут есть вилками.

Будет ли новая всемирная война ?

- Войны не будет, но будет такая борьба за мир, что камня на камне не останется.

17
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

5. HAFTA 20. BÖLÜM

A. HAREKET FİİLLERİ:

1. Rusça fiiller içinde, özel dikkat gerektiren küçük bir grup önemli fiil vardır. Bu fiiller hareket fiilleridir. Kısaca,
hareket fiilleri yürümek, koşmak, uçmak, araçla gitmek, yüzmek gibi her türlü hareketi kapsayan fiillerdir.

2. Türkçe “gitmek” fiili, yaya, araçla, uçakla, gemiyle vs. bir yere gitmek anlamlarında kullanılabilir. Aşağıdaki
cümleleri karşılaştırın:

Ben okula gidiyorum. (yaya)

Ben yazlığa gidiyorum. (araçla)
Ben Rusya’ya gidiyorum. (uçakla)
Ben Kıbrıs’a gidiyorum. (gemiyle)

Türkçede yukarıdaki örneklerdeki “gitmek” eylemi anlaşılmaktadır, fakat nasıl gidileceği cümle sonundaki pa-
rantez içindeki açıklamalarla netlik kazanmaktadır. Rusçada ise her bir gitme için ayrı bir fiil mevcuttur.

3. Rusçada her hareket için ikişer adet hareket fiili mevcuttur. Bunların biri “belirli” ya da (tekli), diğeri “belirsiz”
ya da (çoklu) şeklinde adlandırılır.

B. “ИДТИ” VE “ЕХАТЬ” FİİLLERİ:

Rusça, “gitmek” fiilindeki hareket türleri arasındaki farkı açıkça gösterir. Yani, gitme eylemi yaya mı, araçla mı,
gemiyle mi, uçakla mı gerçekleşmiş hemen anlaşılır. Aşağıdaki örnekleri karşılaştırın.

Куда вы идёте? Nereye gidiyorsunuz? (yaya)

Я иду в магазин. Ben mağazaya gidiyorum. (yaya)
Куда вы едете? Nereye gidiyorsunuz? (araçla)
Я еду в магазин. Ben, mağazaya gidiyorum. (araçla)

Böylece her iki Rusça fiil (ИДТИ ve ЕХАТЬ) Türkçedeki “gitmek” fiiline karşılık gelmektedir. Yukarıdaki ilk
cümlede hareket yaya gerçekleşmektedir; ikinci örnekteki hareket ise bir araçla gerçekleşmektedir (hangi araç
olduğu belirtilmemiş veya gerek görülmemiştir).

C. BELİRLİ HAREKET, BELİRSİZ HAREKET:

1. “Gitmek” hareketinin nasıl yapıldığını ifade eden fiiller konusundaki bu farklılığın yanı sıra aynı anlamı kar-
şılayan hareket fiilleri arasında da fark mevcuttur. Yani her hareket için iki tane fiil vardır: Bu fiillerden bir tanesi
tek istikamette, cari, fiili bir hareketi tarif ederken kullanılır (belirli veya “tek yönlü” hareket). Diğeri ise tekrar eden
veya genel bir hareketi tarif ederken kullanılır (belirsiz veya “çok yönlü” hareket).

2. “Belirli” hareket kategorisinde yer alan fiiller: ИДТИ, ЕХАТЬ ve ЛЕТЕТЬ’dir. Bu fiillerin her biri “gitmek” ha-
reketinin nasıl yapıldığını tarif eder. Yani:

(a) Belirli bir zaman diliminde,

(b) Belirli bir hedefe doğru,
(c) Sadece tek yönde yapılan, yapılmakta olan, yapılacak olan bir süreci anlatırlar.

иду gidiyorum (yaya).

Я еду туда. Ben oraya gidiyorum (araçla).
лечу gidiyorum (uçakla).

Her belirli fiil, belirttiği “gitmek” tipiyle “…e gidiyor” veya “…e giderken yolda” anlamlarına gelir.

18
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

3. Her belirli hareket fiilinin bir belirsiz karşılığı vardır. Bu fiillerin her biri “gitmek” hareketinin nasıl yapıldığını
tarif eder. Yani:

(a) Genel bir hareketi,

(b) Tekrar eden veya alışkanlık halini almış hareketi,
(c) Belirli bir yön veya hedef gözetmeden yapılan çoklu hareketi ifade eder.

4. Aşağıdaki belirsiz fiiller, ИДТИ, ЕХАТЬ ve ЛЕТЕТЬ belirli fiilleriyle çift oluşturur:

ХОДИТЬ (yaya gitmek)

ЕЗДИТЬ (araçla gitmek)
ЛЕТАТЬ (uçakla (uçarak) gitmek)

ХОДИТЬ ve ЕЗДИТЬ fiilleri, -i tipi çekilir. Çekim sırasında 1. tekil şahıslarda (Д - Ж) sessiz değişimi yaşanır.

ХОДИТЬ

ŞİMDİKİ ZAMAN
я хожу
ты ходишь
он/она ходит
мы мы ходим
вы ходите
они ходят

ЕЗДИТЬ

ŞİMDİKİ ZAMAN
я езжу
ты ездишь
он/она ездит
мы мы ездим
вы ездите
они ездят

Örnek cümleler:

1. Я часто хожу в театр. Ben sık sık tiyatroya giderim.

2. Я иногда езжу в город. Ben bazen şehre giderim.
3. Он любит ходить. O yürümeyi sever.
4. Она редко ездит на почту. O nadiren postaneye gider.
5. Наш сын уже ходит. Bizim oğlumuz artık yürüyor.
6. He ходите туда! Oraya gitmeyin!

ЛЕТАТЬ fiili, düzenli “e” tipi çekilir.

ЛЕТАТЬ

ŞİMDİKİ ZAMAN
я летаю
ты летаешь
он/она летает
мы мы летаем
вы летаете
они летают
Örnek cümleler:

1. Мы часто летаем в Москву. Biz sık sık Moskova’ya uçarız.

2. Они любят летать. Onlar uçmayı severler.

19
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

Alıştırma: Aşağıdaki zamir ve isimleri, örnekte altı çizili yerlere yerleştirerek cümlelerin fiillerini bu şahıslara göre
çekin.

Я часто хожу в кино.

он его дочь
мы кто
вы наши дети
она ты

Я редко езжу в Эрзурум.

мы мои родители
вы их мать
они я и моя сестра
он Таня

Я часто летаю в Европу.

вы мой сын
они их друзья
ты наш командир
мы её учительница

5. Aşağıdaki belirli ve belirsiz hareket fiillerini karşılaştırın.

Belirli Belirsiz
ИДТИ ХОДИТЬ

Я сейчас иду в штаб. Я хожу в штаб каждый день.

Ben şimdi karargaha gidiyorum. Ben karargaha her gün giderim.
(Şu anda yapılan hareket)
в штаб в понедельник, во вторник, в среду…
(Alışkanlık halini almış hareket: “gidiyor-geliyor”)
ЕХАТЬ ЕЗДИТЬ

Мы сегодня едем в город. Мы всегда ездим в город.

Biz bugün şehre gidiyoruz. Biz daima şehre gideriz
(Belirli bir hedefe doğru tek yönlü hareket)
в город в четверг, в пятницу, в субботу.
(Tekrar eden hareket)
ЛЕТЕТЬ ЛЕТАТЬ

Вечером они летят в Москву. Они часто летают в Москву.

Akşamleyin onlar Moskova’ya uçacaklar. Onlar sık sık Moskova’ya uçarlar.
(Belirli bir hedefe doğru tek yönlü hareket) (Tekrar eden hareket)

Они любят летать.

Onlar uçmayı severler.
(Genel hareket)

HATIRLATMA: Belirli hareket fiillerinden (ИДТИ, ЕХАТЬ ve ЛЕТЕТЬ) sonra geçmiş, şimdiki veya gelecek za-
manda belirli bir yere gidiş vardır.

Belirsiz hareket fiillerinden (ХОДИТЬ, ЕЗДИТЬ ve ЛЕТАТЬ) sonra geçmiş, şimdiki veya gelecek zamanda gi-
dilen yer bildirilebilir de bildirilmeyebilir de. Fakat zamanlar, geniş zaman biçimi olmalıdır.

20
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

Örnek cümleler:

1. Мы сейчас идём в театр. Biz şimdi tiyatroya gidiyoruz.

2. Мы часто ходим в театр. Biz sık sık tiyatroya gideriz.
3. Завтра я иду в клуб. Yarın kulübe gideceğim.
4. Я редко хожу в клуб. Ben nadiren kulübe giderim.
5. Куда вы едете? Nereye gidiyorsunuz?
6. Куда вы обычно ездите? Genellikle nereye (nerelere) gidersiniz?
7. Ты едешь очень быстро. Sen çok hızlı araba kullanıyorsun.
8. Ты всегда ездишь так быстро? Sen daima bu kadar hızlı mı araba kullanırsın?
9. Вечером я лечу в Москву. Akşamleyin Moskova’ya uçacağım.
10. Я иногда летаю в Москву. Ben bazen Moskova’ya uçarım.
11. Этот самолёт летит в Москву. Bu uçak Moskova’ya uçuyor.
12. Новые самолёты летают быстро. Yeni uçaklar hızlı uçarlar.
13. Старые люди ходят медленно. Yaşlı insanlar yavaş yürürler.
14. Молодые люди ездят быстро. Genç insanlar hızlı araba kullanırlar.
15. Я не люблю летать. Ben uçmayı sevmem.

Alıştırma: Aşağıdaki cümlelerde parantez içindeki fiillerden uygun olanını kullanarak cümleleri tamamlayın.

ХОДИТЬ/ИДТИ

1. Вы часто (ходите / идёте) в театр?

2. Я редко (хожу / иду) пешком.
3. Сегодня вечером мы (ходим / идём) в кино.
4. Как вы (ходите / идёте), медленно или быстро?
5. Я всегда (хожу / иду) быстро.
6. А я не люблю (ходить / идти) быстро.
7. Куда вы (ходили / шли) вчера, когда я вас видел?
8. Когда вы меня видели, я (ходил / шёл) в библиотеку.
9. В это воскресенье мы (ходим / идём) в парк.
10. Раньше я часто (ходил / шёл) туда.
11. Пора (ходить / идти) домой.
12. Смотрите, куда вы (идёте / ходите)?

ЕЗДИТЬ/ЕХАТЬ

1. Скоро они (ездят / едут) в отпуск.

2. Он всегда (eздит / едет) очень быстро.
3. Я часто (ездила / ехала) отдыхать на море.
4. Мы обычно (ездим / едем) на работу.
5. Завтра я (езжу / еду) в деревню.
6. Я его видела, когда он (ездил / ехал) в школу.
7. Мы не любим (ездить / ехать) быстро.
8. Куда ты (eздишь / едешь) сейчас?
9. Они (ездили / ехали) очень быстро и не видели меня.
10. Здравствуйте. Куда вы (ездите / едете)?

ЛЕТАТЬ/ЛЕТЕТЬ

1. Я люблю (летать / лететь), но я редко (летаю / лечу).

2. Я (летаю / лечу) сегодня в Карс.
3. Его родители часто (летают / летят) в Европу.
4. Вы (летали / летели) туда на самолёте?
5. В пятницу рано утром я (летаю / лечу) в Москву.
6. Мы будем (летать / лететь) туда долго.
7. Он говорил, что скоро он (летает / летит) в Артвин.
8. Он иногда (летает / летит) в Ван.

21
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

Alıştırma: Aşağıdaki cümlelerde parantez içindeki fiillerden uygun olanını kullanarak cümleleri tamamlayın ve
hangi zamanda kullanılıp hangi zamanın ifade edildiğini belirtin.

1. Олег летом (идёт / едет) в деревню.

2. Завтра я (иду / еду) в Денизли.
3. Мы сегодня (идём / едем) в кино.
4. Она скоро (идёт / едет) в Европу.
5. Я не люблю (ходить / ездить) пешком.
6. Не (ходи / езди) в Муглу так часто.
7. Мама (идёт / едет) в комнату.
8. Когда вы (идёте / едете) в Москву?

Ç. BELİRLİ VE BELİRSİZ HAREKET FİİLLERİ (ÖZET):

GİTMEK
Belirli Belirsiz
Gitme türü Tek yönlü, cari, bir hedefe yönelen Genel, alışkanlık halini almış, tekrarlayan çok
hareket yönlü (çoğunlukla gidiş-geliş) hareket
yaya ИДТИ ХОДИТЬ
araçla ЕХАТЬ ЕЗДИТЬ
uçakla ЛЕТЕТЬ ЛЕТАТЬ
GİTMEK
Gitme türü yaya araçla uçakla
Mastar ИДТИ ХОДИТЬ ЕХАТЬ ЕЗДИТЬ ЛЕТЕТЬ ЛЕТАТЬ
я иду хожу еду езжу лечу летаю
ты идёшь ходишь едешь ездишь летишь летаешь
ŞİMDİKİ он/а идёт ходит едет ездит летит летает
ZAMAN мы идём ходим едем ездим летим летаем
вы идёте ходите едете ездите летите летаете
они идут ходят едут ездят летят летают
ERKEK шёл ходил ехал ездил летел летал
GEÇMİŞ DİŞİ шла ходила ехала ездила летела летала
ZAMAN ORTA шло ходило ехало ездило летело летало
ÇOĞUL шли ходили ехали ездили летели летали
GEL. Z. быть + mastar fiil
Поезжай (те)!
EMİR KİPİ Иди (те)! Xоди (те)! Лети (те)! Летай (те)!
Не езди (те)!

D. ZAMAN İFADELERİ:

“HA edatı + -i halinde zaman ifadesi” kalıbı, hareket fiilleriyle kullanıldığında hareketin ne kadar süreliğine ya-
pılacağına, gidilen yerde ne kadar süre kalınacağına işaret eder.

день. Bir günlüğüne

неделю. Bir haftalığına
Я еду в Москву НА Moskova’ya gidiyorum.
месяц. Bir aylığına
год. Bir yıllığına

Он работал неделю. O, bir hafta çalıştı.

Он едет3 час. O, bir saattir araçla gidiyor.
Он едет сюда НА неделю. O buraya bir haftalığına geliyor.
Он едет в город НА час. O şehre bir saatliğine gidiyor.

3
Hareket veya durum geçmişte başlamış ve şimdiki zamanda devam ediyorsa: şimdiki zaman kullanılır.
Я здесь работаю неделю. Ben bir haftadır burada çalışıyorum.
Я здесь работал неделю. Ben bir hafta burada çalıştım.

İlk cümlede kişinin bir haftadır çalışmakta olduğu, halen de çalışmaya devam ettiği anlaşılmaktadır. İkinci cümlede ise kiş i-
nin bir hafta boyunca çalışmış olduğu, halen çalışmadığı anlaşılmaktadır.

22
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

Alıştırma: Aşağıda parantez içinde verilen sözcükleri inceleyin, uygun olan durumlarda “HA” + -i hali yapılarını
kurun.

1. Я буду там (час).

2. Мы здесь работаем (год).
3. Они едут туда (неделя) .
4. Она была там (минута).
5. Я еду в деревню (лето).
6. Я ехал туда (всё утро).
7. Мы читали (весь день).
8. Он едет туда (день).
9. Они были в Турции (год).

Hareketin sürdüğü veya durumun devam ettiği zaman sürecini ВЕСЬ (ВСЯ, ВСЁ, ВСЕ) zamiri ifade eder.
“Bütün, tüm” anlamlarına gelir, “ВЕСЬ + -i halinde belirli zaman dilimi” kalıbıyla kullanılır. ВЕСЬ zamiri nitelediği
isimle cins, sayı ve hal bakımlarından uyuşur.

CİNS ВЕСЬ (İ HALİ) ZAMAN DİLİMİ (İ HALİ)

ERKEK ВЕСЬ ДЕНЬ, ГОД, МЕСЯЦ, ВТОРНИК, УРОК
DİŞİ ВСЮ НОЧЬ, НЕДЕЛЮ, СРЕДУ
ORTA ВСЁ УТРО, ВОСКРЕСЕНЬЕ, ЛЕТО
ÇOĞUL ВСЕ ВЕЧЕРА, ГОДЫ, УРОКИ, ДНИ

Я работал всю неделю. Bütün (bir) hafta çalıştım.

Мы будем там всё утро. Bütün (tüm) sabah orada olacağız.

Not: Bir isimden önce gelmediği zaman, orta cins ВСЁ “her şey” anlamına gelir.

Я всё знаю. Ben her şeyi biliyorum.

Всё хорошо. Her şey güzel.

Bir isimden önce gelmediği zaman, çoğul biçim ВСЕ “herkes” anlamına gelir. BCE her zaman çoğul bir fiil is-
ter.

Все идут на вечеринку. Herkes partiye gidiyor.

Örnek cümleler:

1. Он весь месяц был в отпуске. O, bütün ay izindeydi.

2. Всю субботу я писал письма. Ben tüm Cumartesi mektuplar yazdım.
3. Мы будем дома всё воскресенье. Tüm Pazar evde olacağız.
4. Все эти дни я много работал. Tüm bu günlerde çok çalıştım.
5. Он всё делает медленно. O her şeyi yavaş yapar.
6. Я всё ем. Ben her şeyi yerim.
7. Все уже там были. Herkes artık oradaydı.
8. Все это знают. Herkes bunu bilir/biliyor.

Alıştırma: Aşağıdaki zaman ifadelerini örnekteki gibi весь zamiriyle birlikte -i halinde kullanın.

Я был там ВЕСЬ год.

день месяц
неделя утро
вечер ночь
среда суббота

23
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

Bir hareketin ne kadar sıklıkla yapıldığı belirtilirken “КАЖДЫЙ (her) + -i halinde zaman periyodu” kullanılır.
КАЖДЫЙ, sıfatlar gibi işlem görür, verilen isimle cins ve sayı bakımından uyuşur.

Они каждый месяц ездят в деревню. Onlar her ay köye giderler.

Мы каждую субботу слушаем концерт. Biz, her Cumartesi konser dinleriz.
Я его вижу каждый день. Ben onu her gün görüyorum / görürüm.
Он её видит каждую неделю. O, onu her hafta görüyor / görür.

HATIRLATMA: КАЖДЫЙ ile belirtilen zaman ifadesi, hareketin tekrarına; ВЕСЬ ile yapılan zaman ifadesi de
hareketin ne kadar sürdüğüne işaret eder.

Я работаю каждый день. Ben her gün çalışıyorum.

Я работаю весь день. Bütün gün çalışıyorum.

Örnek cümleler:

1. Каждый вечер я читаю газету. Her akşam gazete okurum.

2. - Вы часто его видите? Onu sık sık görüyor musunuz?
- Да, каждую субботу. Evet, her Cumartesi.
3. Каждый день они пьют пиво. Onlar her gün bira içiyorlar.
4. Каждое утро он ходит на работу пешком. O her sabah yaya işe gider.
5. Каждую среду мы ходим в кино. Biz her Çarşamba sinemaya gideriz.
6. Каждый год я езжу в Россию. Ben her yıl Rusya’ya giderim.
7. Каждый день я хожу в библиотеку, Ben her gün kütüphaneye giderim
и каждый раз я встречаю его там. ve her seferinde de orada ona rastlarım.

Alıştırma: Aşağıdaki zaman ifadelerini örnekteki gibi каждый zamiriyle birlikte -i halinde kullanın.

Мы ходим в кино КАЖДЫЙ день.

суббота месяц
понедельник вечер
воскресенье пятница
вторник неделя

Alıştırma: Aşağıda parantez içinde verilen Türkçe sözcüklerin Rusçalarını kullanarak, cümleleri tamamlayın.

1. Он (her dakika) смотрит на часы.

2. Я там работаю (bir yıl).
3. Мы видим его в клубе (her gün).
4. Они едут в отпуск (bir haftalığına).
5. (Her sabah) отец читает газету.
6. Я (bütün gün) читал эту книгу.
7. (Her yaz) я езжу в деревню.
8. Она едет туда (bir yıllığına) .
9. Мы (her yıl) ездим в Европу.
10. Они будут в городе (bir ay).

У одного мужчины заболел живот. Пришел он к хирургу и говорит:

-У меня живот болит. Тот посмотрел больного и говорит:
- Надо уши отрезать.
Мужчина испугался и убежал. Пошел он к педиатру и говорит:
- У меня болит живот. Ходил к хирургу, так он сказал, что уши отрезать надо.
- Ох, уж эти хирурги, - проворчал педиатр, - все им надо отрезать. а вот тебе таблетки - сами отвалятся.

24
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

В роддоме к ожидавшему молодому отцу медсестра подносит двух младенцев.

- Вас не пугает, что их больше одного? - спрашивает она.
- Нет, что вы! - растерянно отвечает тот.
- Ну и прекрасно! Вы подержите этих, а я сбегаю за остальными.

В день своего столетия юбилярша говорит участковому врачу:

- Ах, я так к вам привыкла! Кто еще будет так заботиться обо мне, если вы, не дай бог, помрете!

Приходит мужчина в роддом:

- Как там моя жена?
- К сожалению, ваша жена при родах умерла.
Расстроенный мужчина разворачивается и медленно направляется к выходу. Тут его догоняет медсестра:
- Извините, произошла ошибка! Жива ваша жена, жива, троих родила!
Мужчина махнул рукой:
- Нет уж!.. Умерла - так умерла.

Пациент звонит врачу:

- Вы были у меня один раз, почему же прислали счет за два визита?
- Как "один раз"?! Вы разве не помните, что я тогда забыл у вас шляпу и вынужден был вернуться?

Врач спрашивает пациента:

- Как спите?
- В пижаме, без обуви и в темноте.

Зубной врач, перевязывая палец, выходит из кабинета и говорит матери маленького пациента:
- Я ему только что поставил пломбу. Не позволяйте ему кусать никого другого по крайней мере еще
полтора часа!

5. HAFTA DERS SONU

25
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

NOT: BURADAKİ CÜMLELERİN TAMAMI ÇEVRİLECEK 24 EKİM 2019 TARİHİNE KADAR ÖDEV
OLARAK GETİRİLECEK, KARŞILIĞINDA 5 ÖDEV PUANI ALACAKSINIZ. ZAMANINDA GELMEYEN
ÖDEVE PUAN VERİLMEZ.
BU TARİHTEN SONRA GETİRENE 0 (SIFIR) PUAN VERİLECEK.

AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ TÜRKÇEYE ÇEVİRİN (17-A)

1. Он ре́дко у́чит слова́, и поэ́тому пло́хо пи́шет дикто́вки.

2. На пе́рвое мы е́ли суп, а на второ́е ры́бу.

3. Вчера́ на обе́д бы́ло мя́со и вку́сное вино́.

4. Я не хочу́ сейча́с пить чай, а хочу́ есть.

5. Почему́ вы так по́здно гото́вите у́жин?

6. Я перевожу́ сейча́с о́чень интере́сное письмо́.

7. Вчера́ мы учи́ли восемна́дцатый уро́к.

8. Ра́ньше они́ жи́ли в Ки́еве, а тепе́рь в Москве́.

9. Обы́чно она́ гото́вит хорошо́, но сего́дня суп невку́сный.

10. Вы ещё не знако́мы? – Познако́мьтесь, пожа́луйста.

26
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ TÜRKÇEYE ÇEVİRİN (17-B)

1. Я чита́ю журна́л.

2. Они́ покупа́ют кольцо́.

3. Мы ви́дим самолёт.

4. Она́ пи́шeт расска́з.

5. Мы покупа́ем костю́м.

6. Она́ смо́трит но́вый фильм.

7. Я перевожу́ делово́е письмо́.

8. Мы пло́хо зна́ем Москву́.

9. В бюро́ я зна́ю инжене́ра.

10. Я ви́жу перево́дчика.

11. Он зна́ет учи́тельницу.

12. Они́ ви́дят ма́льчика.

27
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ TÜRKÇEYE ÇEVİRİN (17-C)

1. Она́ всегда́ спра́шивает нача́льника.

2. Ты зна́ешь на́шего бо́сса?

3. Я ви́жу студе́нта и студе́нтку.

4. Я чита́ю интере́сную кни́гу.

5. Они́ открыва́ют дверь.

6. Мы ви́дим симпати́чную де́вушку.

7. Я чита́ю ру́сскую газе́ту.

8. Мы ви́дим до́ктора и О́лю.

9. Я ча́сто обе́даю в рестора́не.

10. Вы зна́ете, како́й ко́фе я люблю́?

11. Моя́ жена́ вку́сно гото́вит.

12. На обе́д мы е́ли ры́бу.

28
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ TÜRKÇEYE ÇEVİRİN (17-Ç)

1. На пе́рвое они́ бу́дут есть суп, а на второ́е мя́со и́ли ры́бу.

2. Я ре́дко чита́ю газе́ты.

3. Мы е́ли вчера́ вку́сную ры́бу.

4. Сего́дня игра́ет на́ша кома́нда.

5. Он покупа́ет дорогу́ю маши́ну.

6. Э́ти студе́нты изуча́ют в институ́те ру́сский язы́к.

7. Ве́чером они́ обы́чно сидя́т до́ма и смо́трят телеви́зор.

8. В теа́тре я ви́дел(а) курса́нтку и её мать.

9. Спроси́те об э́том курса́нта и его́ отца́.

10. У́ тром я обы́чно пью чай, а ве́чером ко́фе.

11. В А́нкаре всё, как и ра́ньше.

12. Ты по́мнишь, как мно́го мы е́ли, когда́ рабо́тали в Москве́.

29
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ TÜRKÇEYE ÇEVİRİN (18-A)

1. Он сейча́с в ко́мнате но́мер 42.

2. Кого́ вы идёте встреча́ть?

3. Ме́жду про́чим, здесь непло́хо гото́вят.

4. Прости́те, вы ещё до́лго здесь бу́дете ждать?

5. Я ви́дела ва́шего сы́на и ва́шу жену́ вчера́ в магази́не.

6. Их де́ти о́чень лю́бят мою́ дочь и моего́ сы́на.

7. На за́втрак мы обы́чно еди́м сыр и чёрный хлеб.

8. Сади́тесь, пожа́луйста, что вы бу́дете пить?

9. Я пью то́лько во́дку, а моя́ жена́ лю́бит вино́.

10. Я по́мню, что уже встреча́ла ва́шего отца́ ра́ньше.

30
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ TÜRKÇEYE ÇEVİRİN (18-B)

1. Мы зна́ем но́вый ру́сский рестора́н.

2. Он покупа́ет хоро́шее дорого́е кольцо́.

3. Я зна́ю но́вого студе́нта.

4. Мы ви́дим молодо́го учи́теля.

5. Перево́дчица зна́ет ста́рого президе́нта.

6. Фырат лю́бит краси́вую ру́сскую де́вушку.

7. Она́ покупа́ет си́нюю руба́шку.

8. Я открыва́ю ва́ше окно́.

9. Я понима́ю моего́ учи́теля.

10. Она́ зна́ет твоего́ до́ктора.

11. Я слу́шаю ва́шего но́вого дру́га.

31
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ TÜRKÇEYE ÇEVİRİN (18-C)

1. Я ви́жу их перево́дчицу.

2. Он открыва́ет на́шу дверь.

3. Вы зна́ете моего́ бра́та?

4. Кто чита́л моё письмо́?

5. Я смотре́л ваш фильм.

6. Они́ лю́бят на́шего сы́на.

7. Мы чита́ли её кни́гу.

8. Мы по́мним э́ту дере́вню.

9. Она́ ско́ро конча́ет институ́т.

10. Я ка́ждое у́тро встреча́ю ва́шего му́жа.

11. За ва́ше здоро́вье, друзья́!

32
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ TÜRKÇEYE ÇEVİRİN (18-Ç)

1. Где вы встреча́ли её му́жа?

2. Я хочу́ ви́деть учи́теля Арту́ра.

3. Они́ ско́ро бу́дут здесь.

4. Како́й сыр вы лю́бите?

5. Я люблю́ туре́цкое пи́во.

6. Вчера́ на у́лице я ви́дел на́шего но́вого учи́теля.

7. Ва́ши друзья́ ча́сто обе́дают до́ма?

8. Како́го студе́нта вы зна́ете?

9. Ты ви́дел мой ру́сский слова́рь?

10. Их сын зна́ет ва́шу дочь.

33
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ TÜRKÇEYE ÇEVİRİN (18-D)

1. Вы зна́ете Та́ню?

2. Мы пьём то́лько хоро́шее ру́сское пи́во.

3. Мы вчера́ ви́дели ва́шу жену́.

4. Моя́ мать – до́ктор, рабо́тает в го́спитале.

5. Он говори́т, что здесь плохо́й кли́мат.

6. Я понима́ю, почему́ брат хо́чет жить в Стамбу́ле.

7. Моя́ мла́дшая сестра́ О́льга рабо́тает в магази́не.

8. Вы зна́ете её но́вый а́дрес?

9. Я ча́сто встреча́ю ва́шу ста́ршую дочь.

10. Он тепе́рь живёт и рабо́тает в Москве́.

11. Вы понима́ете, о ком он говори́т?

34
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ TÜRKÇEYE ÇEVİRİN (19-A)

1. Они́ жи́ли в Москве́ год и ме́сяц.

2. Как вас зову́т и как ва́ша фами́лия?

3. Иду́т го́ды и вре́мя лети́т о́чень бы́стро.

4. Он в э́то вре́мя о́чень мно́го рабо́тает.

5. Мы приглаша́ем вас в суббо́ту на обе́д.

6. Е́ демте вме́сте на вокза́л!

7. Я давно́ ищу́ э́ту кни́гу в магази́не.

8. Их маши́на шла о́чень бы́стро че́рез мост.

9. Поезжа́йте туда́ не о́чень бы́стро, я то́же ско́ро бу́ду там.

10. В Ро́стове на Дону́ краси́вые мосты́ и хоро́шие музе́и.

35
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ TÜRKÇEYE ÇEVİRİN (19-B)

1. Я люблю́ э́тот хлеб, а не тот.

2. Та́ня лю́бит тебя́.

3. Мать ви́дит их.

4. Смотри́ на него́.

5. Я смотрю́ на них.

6. Он смо́трит на неё.

7. Он хорошо́ зна́ет меня́.

8. Мы по́мним их.

9. Я встреча́ю его́.

10. Она́ идёт на рабо́ту.

11. Он идёт сюда́, а она́ идёт туда́.

36
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ TÜRKÇEYE ÇEVİRİN (19-C)

1. Что вы бу́дете де́лать в сре́ду?

2. В суббо́ту мы идём на ве́чер.

3. В воскресе́нье идёт хоро́ший фильм.

4. Как хорошо́, что сего́дня понеде́льник.

5. В пя́тницу они́ бы́ли до́ма.

6. Во вто́рник шёл си́льный дождь.

7. Мы бу́дем у́жинать че́рез час.

8. Как зову́т твою́ сестру́?

9. Я приглаша́ю вас сего́дня на у́жин.

10. Идёмте на конце́рт!

11. Я бу́ду в Москве́ неде́лю.

37
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ TÜRKÇEYE ÇEVİRİN (19-Ç)

1. Ма́льчик был в кино́, а мать иска́ла его́ в па́рке.

2. Они́ иду́т в музе́й.

3. Я вас ищу́ уже́ час.

4. Сего́дня я не бу́ду есть пе́рвое.

5. Где рабо́тает ва́ша мать?

6. Я зна́ю э́того инжене́ра, а он того́.

7. Я пью э́то вино́, а не то.

8. Я зна́ю ту учи́тельницу, а он э́ту.

9. За́втра мы лети́м в Москву́.

10. Я рабо́таю здесь год.

11. Они́ по́мнят меня́.

38
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ TÜRKÇEYE ÇEVİRİN (19-D)

1. Я ви́дел э́ту краси́вую де́вушку в магази́не.

2. Ты по́мнишь на́шу симпати́чную студе́нтку Та́ню?

3. Вы зна́ете её ста́ршую сестру́?

4. Я вчера́ пил хоро́шую холо́дную во́дку.

5. Я е́ду в Москву́ на неде́лю.

6. Че́рез ме́сяц мы е́дем в Стамбу́л на неде́лю.

7. Как до́лго вы бу́дете там?

8. Вы зна́ете, куда́ она́ идёт?

9. Она́ спра́шивает, когда́ я лечу́ в Москву́.

10. Никто́ не знал, кто был сего́дня у́тром в кла́ссе.

11. Большо́е спаси́бо за по́мощь. –Не́ за что.

39
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ TÜRKÇEYE ÇEVİRİN (20-A)

1. Мы ча́сто хо́дим обе́дать в рестора́н.

2. Я е́зжу ка́ждый год в о́тпуск в Евро́пу.

3. Он ви́дел большу́ю ру́сскую реку́ Во́лгу.

4. Како́й здесь прекра́сный и тёплый кли́мат!

5. Он лети́т рабо́тать на ме́сяц в Ки́ев.

6. Вы отли́чно отвеча́ете сего́дня, молодцы́.

7. Никола́й о́чень лю́бит ходи́ть на конце́рты.

8. В Ма́рмарисе о́чень хоро́шие пля́жи, но вода́ холо́дная в мо́ре.

9. Как называ́ется го́род, где вы сейча́с живёте?

10. Скажи́те, как по-туре́цки «Споко́йной но́чи!»?

40
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ TÜRKÇEYE ÇEVİRİN (20-B)

1. Он иногда́ е́здит в го́род.

2. За́втра днём они́ е́дут в парк.

3. Мы ча́сто хо́дим в теа́тр.

4. Она́ сейча́с е́дет о́чень бы́стро.

5. Мы ре́дко хо́дим в рестора́н.

6. Я всегда́ хожу́ на конце́рты.

7. Мой сын уже́ хо́дит в шко́лу.

8. Мы сейча́с идём обе́дать.

9. Она́ обы́чно хо́дит домо́й обе́дать.

10. Она́ рабо́тала всю неде́лю.

11. Он её ви́дит ка́ждое у́тро.

41
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ TÜRKÇEYE ÇEVİRİN (20-C)

1. Он лети́т туда́ на ме́сяц.

2. Они́ е́дут сюда́ на неде́лю.

3. Они́ ка́ждую суббо́ту хо́дят в бассе́йн.

4. Мои́ роди́тели бы́ли здесь всю неде́лю.

5. Я весь год рабо́тал в теа́тре.

6. Мы е́дем в го́род час.

7. Мы е́дем в го́род на час.

8. Каки́е туре́цкие ре́ки вы зна́ете?

9. Тепе́рь он говори́т по-ру́сски весь день.

10. Каки́е моря́ вы зна́ете?

11. Каки́е озёра вы зна́ете?

42
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ TÜRKÇEYE ÇEVİRİN (20-Ç)

1. Я люблю́ отдыха́ть на мо́ре.

2. Уже́ по́здно, пора́ домо́й. До свида́ния!

3. Сего́дня он(а́) гото́вил(а) обе́д. –Молоде́ц!

4. О́ля, приглаша́ю тебя́ сего́дня в теа́тр. Идёшь?

5. Ка́ждое ле́то мы е́здим в дере́вню.

6. Я е́зжу в о́тпуск раз в год.

7. Она́ хо́дит в библиоте́ку раз в неде́лю.

8. Они́ сидя́т здесь, а мы там.

9. Не ходи́те туда́!

10. Я всегда́ хожу́ бы́стро.

11. Я его видела, когда он шёл в школу.

43
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ TÜRKÇEYE ÇEVİRİN (20-D)

1. Когда́ вы меня́ ви́дели, я шла в библиоте́ку.

2. Мы бу́дем лете́ть туда́ до́лго.

3. Он иногда́ лета́ет в Росси́ю.

4. Ка́ждый день я хожу́ на по́чту, и ка́ждый раз я встреча́ю его́ там.

5. Все э́то зна́ют.

6. Они́ е́дут в о́тпуск на неде́лю.

7. Ра́ньше я ходи́л в рестора́н ка́ждое воскресе́нье.

8. Я не спал всю ночь.

9. В Ту́рции тёплый кли́мат, хоро́шие пля́жи и дешёвые фру́кты.

10. Ле́том я всегда́ е́зжу на о́зеро лови́ть ры́бу.

11. Как ча́сто ты хо́дишь в теа́тр? –Раз в ме́сяц.

44
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ RUSÇAYA ÇEVİRİN (17-A)

1. Benim eski arkadaşlarım güzel bir ev satın alıyorlar.

2. Kızım mektup yazıyor, oğlum ise radyo dinliyor.

3. Bakanlıkta tercümanı ve iyi müdürüm Bay Antonov’u herkes tanır.

4. O daima büyük patrona soru sorar.

5. Bu kız, sizin küçük oğlunuzu seviyor.

6. Kahraman Türk pilotu Üsteğmen Mehmet’i anlıyor musunuz?

7. Sınıfta kız ve erkek öğrenciyi görüyorum.

8. İlk önce Tanya’ya soracağım, daha sonra ise Andrey’e.

9. O (bayan), gazete okuyordu, ben ise dergi okuyordum.

10. Ben yarın köye gitmek ve yaşlı dedemi görmek istiyorum.

11. Biz önceden köyde yaşıyorduk.

45
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ RUSÇAYA ÇEVİRİN (17-B)

1. Sevgilim, bugün akşam yemeğinde ne var?

2. Genellikle öğle yemeğinde ne yersiniz? –Çorba ve yeşil salata.

3. Karım yemek yapmayı çok sever ve bu sebeple biz genellikle evde yemek yeriz.

4. Sabahleyin kahvaltıda nadiren süt içerim.

5. Akşam yemeğinde Türk kahvesi içerim.

6. Kahvaltı masanın üzerindeydi, fakat kimse kahvaltı yapmak istemiyordu.

7. Türkler kahvaltıda çay içmeyi severler.

8. Dün akşamleyin restoranda lezzetli bir Karadeniz balığı yedim.

9. Yiyin efendiler yiyin!

10. Akşam yemeğinde ilk yemek olarak çorba, ikinci yemek olarak et, üçüncü yemek olarak tatlı yedik.

11. Ben bir şeyler yemek ve içmek istiyorum.

46
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ RUSÇAYA ÇEVİRİN (17-C)

1. Eşim çok lezzetli balık pişirir.

2. İlk yemek olarak borşç çorbası içtik.

3. Yoksul insanlar nadiren et yerler.

4. Bu hangi balık? –Bu, lezzetli ve pahalı Karadeniz balığı barbun.

5. İnsanlar çok kahve içtikleri zaman kötü uyurlar.

6. Ben daima derslerimi akşamleyin yaparım.

7. Sevgili arkadaşım! Nasılsın?

8. Bizim askeri birlik şimdi köyde.

9. Sözlüğümün nerede olduğunu biliyor musun?

10. Metin ve İrfan, gazeteye mektup yazıyorlar.

11. Arkadaşım nadiren Alman filmleri seyreder.

47
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ RUSÇAYA ÇEVİRİN (17-Ç)

1. Kız kardeşim Rusça öğrenmek istemiyor: çünkü bu dil çok zor.

2. Sabahleyin yağmur yağıyordu, şimdi ise kar yağıyor.

3. Siz bizim sevimli, hoş, güçlü, uzun boylu babamızı seviyor musunuz?

4. Ben, Mihail İvanoviç’i tanıyorum.

5. Tatyana Alekseyevna’yı gördünüz mü?

6. Önceden biz sık sık birbirimize mektup yazardık.

7. Karım bütün gün evde oturmuş ve kitap okumuş.

8. Onlar bazen akşam yemeğinde balık yerler.

9. Dün partide kızlar şampanya ve beyaz şarap; erkekler ise kanyak ve votka içtiler.

10. Gömlek mi yoksa palto mu satın alıyorsunuz?

11. Dün mağazada sizin annenizi ve kız kardeşinizi gördüm.

48
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ RUSÇAYA ÇEVİRİN (18-A)

1. Dün sınıfta genç öğretmeni gördük.

2. Bayan tercüman ormanda Türk astsubayı Metin’i gördüğünü söylüyor.

3. Büyük patron güzel, mavi, ekonomik bir Türk arabası satın almak istiyor.

4. Senin eski doktorunu tanıyorum.

5. Ben, onların annesini mağazada gördüm.

6. Biz, onun (erkek) küçük oğlunu seviyoruz.

7. Onlar onun (bayan) babasını çok iyi tanıyorlar.

8. Dün mağazadan su satın aldık.

9. Bu doktoru ne zaman gördüğümü hatırlamıyorum.

10. Moskova’da çalışırken daima kara ekmek yerdim.

49
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ RUSÇAYA ÇEVİRİN (18-B)

1. Garson, bir bira lütfen.

2. Ben sık sık sizin oğlunuza kütüphanede rastlıyorum.

3. Dün akşamleyin garda teyzemi karşıladım.

4. Babanızı nerede gördüğümü hatırlamıyorum.

5. Birazdan işi bitirebilirim.

6. Dün burada uzun süre durdum ve Japon saatlerine baktım.

7. Ben, Otuz ikinci caddeye gidiyorum.

8. Ha bu arada, dün akşamleyin neredeydiniz?

9. Sınav ne zaman olacak? –Daha zaman var.

10. Sağlığınıza içmek istiyorum.

50
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ RUSÇAYA ÇEVİRİN (18-C)

1. Genç ve güzel eşime içiyorum.

2. Afiyet olsun!

3. Bu kitabı okudunuz mu? –Hayır, henüz okumadım.

4. Bugün yemek yapmak istemediğini görüyorum. Hadi restorana gidelim.

5. Hangi kızı seviyorsunuz?

6. Biz sık sık Rus salatası yaparız.

7. Biz Türk şarabı içeriz.

8. Ben nadiren radyo dinlerim.

9. O, turuncu bir gömlek satın aldı.

10. Siz benim amcamı tanıyor musunuz?

51
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ RUSÇAYA ÇEVİRİN (18-Ç)

1. Kütüphanede kimin gazetesini okudunuz?

2. Sinemada kimin erkek kardeşini gördünüz?

3. Hangi öğrenciye soruyorsunuz?

4. Hangi kitabı Türkçeye çevirdiniz?

5. Okulda hangi kızı seviyorsunuz?

6. Benim annem iyi bir hemşiredir ve o şehir hastanesinde çalışmaktadır.

7. Arkadaşım, Ankara’da iklimin kötü olduğunu, bu sebeple Antalya’da yaşamanın daha iyi olduğunu

söylüyor.

8. Ağabeyim Erol iyi bir teknisyendir.

9. Ankara’da iklim kötü olmasına rağmen ben burada yaşamayı seviyorum.

10. Dün istasyonda annemi karşıladım ve oradan birlikte yürüyerek eve gittik.

11. Oraya gitmek istemiyordum.

52
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ RUSÇAYA ÇEVİRİN (19-A)

1. Ben bu mühendisi tanıyorum, o ise şu.

2. Ben bu arabayı satın alıyorum, Büyük Patron ise şunu.

3. Ben Anna’yı seviyorum, o da beni seviyor.

4. Ankara’da herkes beni çok iyi tanır.

5. Ne zaman partiye gideceksin?

6. O, buraya geliyor, ben ise oraya gidiyorum.

7. Pazartesi günü bu Rusça hikâyeyi Türkçeye çevireceğim.

8. Dün Ankara’da yoğun kar yağdı.

9. Ermitaj, ilginç ve çok zengin bir Rus müzesidir.

10. Baylar, postanenin ne zaman açıldığını kim biliyor?

53
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ RUSÇAYA ÇEVİRİN (19-B)

1. Dün postaneden pul aldım.

2. Arkadaşım bu kitabı bir yıldır yazıyor.

3. Şimdi Ocak, yakında Şubat olacak.

4. Ne arıyorsunuz? –Gözlüğümü.

5. Bu uçak nereye uçuyor? -Moskova’ya.

6. Dün arabayla kulübe gittim.

7. Sizi bugün akşamleyin iyi bir restorana akşam yemeğine davet ediyorum.

8. Zaman ne kadar da çabuk geçiyor!

9. Kütüphane buradan uzaktaydı: bir saat yürüdük.

10. Bu güzel kızı sadece bir dakika gördüm ve sevdim.

54
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ RUSÇAYA ÇEVİRİN (19-C)

1. Köprüde oturduk ve çay içtik.

2. Bu ilginç geziye gitmek ve Trabzon’da bir hafta kalmak istiyorum.

3. Soğuk su içmeyin.

4. Birlikte sinemaya gidelim!

5. Oraya gitmeyin, buraya gelin.

6. Ben işe metroyla gidiyorum.

7. Beni burada aramayın.

8. Bir ay sonra Moskova’da olacağım.

9. Adınız nedir? –Adım Artur’dur.

10. Yarın hep birlikte buraya gelin.

55
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ RUSÇAYA ÇEVİRİN (19-Ç)

1. Dün partideydim.

2. Kız kardeşinizin adı ne? –Onun adı Katya.

3. Soğuk bira ister misiniz? –Teşekkürler, memnuniyetle.

4. Bir saattir sizi arıyorum.

5. O, bir dakika sonra burada olacak.

6. Bir haftalığına Gürcistan’a gideceğim.

7. Ben sizi daha önceden görmüştüm.

8. Dün akşamleyin iyi, soğuk bir votka içtik.

9. İstanbul’da eski bir Ortodoks Rus kilisesi var.

10. Sen benim gerçek arkadaşımsın.

56
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ RUSÇAYA ÇEVİRİN (20-A)

1. Ben sık sık parka giderim (yaya).

2. Bugün biz postaneye gidiyoruz (araçla).

3. Biz geceleyin Aşkabat’a uçuyoruz.

4. Ebeveynlerim genellikle buraya geceleyin gelirler (araçla).

5. O şimdi akşam yemeği yemeye gidiyor.

6. Yarın bütün gün çalışacağım.

7. Ben bu güzel kızı her hafta pazarda görürüm.

8. Bizim tercümanlar bütün hafta önemli bir kitabı Türkçeye çevirdiler.

9. Orada bir ay çalışacağım.

10. Babam bir haftalığına Ankara’ya geliyor.

57
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ RUSÇAYA ÇEVİRİN (20-B)

1. Dün bütün gece kar yağdı.

2. İnsanlar izindeyken dinlenirler.

3. Türkiye’de hangi denizleri biliyorsunuz?

4. Dün bütün gün ormanda gezdik.

5. Pazar günü göle gittik, orada plajda yattık.

6. Hadi ırmağa gidelim (araçla).

7. Bugün mükemmel bir hava var.

8. Eşim mükemmel yemek yapar.

9. Yazın deniz suyu sıcaktır.

10. Her sabah ormanda koşarım.

58
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ RUSÇAYA ÇEVİRİN (20-C)

1. Bu sefer Samsun’a gidiyoruz.

2. Bu köyün adı nedir?

3. Bir kez daha tekrarlayın lütfen.

4. İyi geceler.

5. Aferin!

6. Harika!

7. Mükemmel!

8. Benim oğlum büyük ve artık okula gidiyor.

9. Her yıl yazın tatile giderim. –Çok güzel.

10. Eşim uçmayı sevmez.

11. Kız arkadaşım beni kulübe akşam yemeğine davet ediyor.

59
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ RUSÇAYA ÇEVİRİN (20-Ç)

1. Önceden sık sık oraya giderdim.

2. Ankara’da daima ucuz meyveler olur.

3. Çoktandır eski arkadaşımı görmüyordum.

4. Siz, nereden erzak alınacağını biliyor musunuz?

5. Ben Cumartesi günü göle gitmek ve balık tutmak istiyorum.

6. Ben o zamanlar okula bile gitmiyordum.

7. Kahvaltıda lezzetli kara ekmek yer ve süt içerim.

8. Oğlum sebze sevmez.

9. Yeni yılı birlikte kutlamak ister misiniz?

10. Bu gölün adı nedir?

11. Bir haftadır tatildeyim. Her zamanki gibi dinlenmeye köye gitmek istiyorum.

60
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

Bu bölümde toplam 227 soru vardır.

A. AŞAĞIDAKİ SÖZCÜKLERİN ÇOĞULUNU YAPIN.

1. кольцо́ ...............

2. вино́ ...............

3. окно́ ...............

4. сло́во ...............

5. семья́ ...............

6. де́ло ...............

7. о́зеро ...............

8. письмо́ ...............

9. по́езд ...............

10. река́ ...............

11. гора́ ...............

12. грузови́к ...............

13. холм ...............

14. старшина́ ...............

15. лес ...............

16. мо́ре ...............

17. а́рмия ...............

18. а́дрес ...............

19. ве́чер ...............

20. день ...............

21. ме́сто ...............

22. дождь ...............

23. о́стров ...............

24. полуо́стров ...............

25. вопро́с ...............

26. официа́нтка ................

61
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

B. AŞAĞIDA ÖNCE MİLLİYET BİLDİREN SIFATLARIN YANINA DA MİLLİYET BİLDİREN İSİMLERİN

RUSÇASINI YAZIN.

ERKEK DİŞİ ORTA ÇOĞUL ERKEK DİŞİ

1. Türk ............... .............. .............. ............... .............. ...............

2. İngiliz ............... .............. .............. ............... ............. ...…........

3. İspanyol .............. ............. ............. .............. ............. ...…........

4. İtalyan ............... .............. .............. ............... .............. ...............

5. Alman ............... .............. .............. ............... .............. ...............

6. Fransız .............. .............. .............. ............... .............. ...............

7. Bulgar ............... .............. .............. ............... .............. ...............

8. Irak ............... .............. .............. ............... .............. ...............

9. İran ............... .............. .............. ............... .............. ...............

10. Türkmen ............. ............. ............. .............. ............. ....….......

11. Azerbaycan ............. ............. ............. .............. ............. ....….......

12. Kırgız ............... .............. .............. ............... .............. ...............

13. Özbek ............... .............. .............. ............... .............. ...............

14. Kazak ............... .............. .............. ............... .............. ...............

15. Rus ............... .............. .............. ............... .............. ...............

C. AŞAĞIDAKİ FİİLLERİ ŞAHIS ZAMİRLERİNE GÖRE ÇEKİN.

FİİL ANLAMI Я Ты Он/a Мы Вы Они

чита́ть okumak ю eшь ет ем ете ют

1. пока́зывать ............... ..... ..... ..... ..... ..... .....

2. е́хать ............... ..... ..... ..... ..... ..... .....

3. лете́ть ............... ..... ..... ..... ..... ..... .....

4. хоте́ть ............... ..... ..... ..... ..... ..... .....

62
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

5. ви́деть ............... ..... ..... ..... ..... ..... .....

6. сиде́ть ............... ..... ..... ..... ..... ..... .....

7. жить ............... ..... ..... ..... ..... ..... .....

8. писа́ть ............... ..... ..... ..... ..... ..... .....

9. отвеча́ть ............... ..... ..... ..... ..... ..... .....

10. реша́ть ............... ..... ..... ..... ..... ..... .....

11. потеря́ть ............... ..... ..... ..... ..... ..... .....

12. гото́вить ............... ..... ..... ..... ..... ..... .....

13. есть ............... ..... ..... ..... ..... ..... .....

14. пить ............... ..... ..... ..... ..... ..... .....

15. встреча́ть ............... ..... ..... ..... ..... ..... .....

16. по́мнить ............... ..... ..... ..... ..... ..... .....

17. говори́ть ............... ..... ..... ..... ..... ..... .....

18. иска́ть ............... ..... ..... ..... ..... ..... .....

19. гуля́ть ............... ..... ..... ..... ..... ..... .....

20. открыва́ть ............... ..... ..... ..... ..... ..... .....

21. поздравля́ть ............... ..... ..... ..... ..... ..... .....

22. идти́ ............... ..... ..... ..... ..... ..... .....

23. приглаша́ть ............... ..... ..... ..... ..... ..... .....

24. е́здить ............... ..... ..... ..... ..... ..... .....

25. ходи́ть ............... ..... ..... ..... ..... ..... .....

26. лета́ть ............... ..... ..... ..... ..... ..... .....

27. приезжа́ть ............... ..... ..... ..... ..... ..... .....

28. прилета́ть ............... ..... ..... ..... ..... ..... .....

29. приходи́ть ............... ..... ..... ..... ..... ..... .....

30. уезжа́ть ............... ..... ..... ..... ..... ..... .....

31. улета́ть ............... ..... ..... ..... ..... ..... .....

32. уходи́ть ............... ..... ..... ..... ..... ..... .....

63
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

Ç. AŞAĞIDAKİ ASIL VE SIRA SAYILARINI YAZIN.

1. on bir ...............

2. on iki ...............

3. on üç ...............

4. on dört ...............

5. on beş ...............

6. on altı ...............

7. on yedi ...............

8. on sekiz ...............

9. on dokuz ...............

10. yirmi ...............

ERKEK DİŞİ ORTA ÇOĞUL

11.on birinci ............... ............... ............... ...............

12.on ikinci ............... ............... ............... ...............

13.on üçüncü ............... ............... ............... ...............

14.on dördüncü ............... ............... ............... ...............

15.on beşinci ............... ............... ............... ...............

16. on altıncı ............... ............... ............... ...............

17. on yedinci ............... ............... ............... ...............

18. on sekizinci ............... ............... ............... ...............

19. on dokuzuncu ............... ............... ............... ...............

20. yirminci ............... ............... ............... ...............

64
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

D. AŞAĞIDAKİ GÜN İSİMLERİNİ YAZIN.

1. Pazartesi ...............

2. Salı ...............

3. Çarşamba ...............

4. Perşembe ...............

5. Cuma ...............

6. Cumartesi ...............

7. Pazar ...............

8. Pazartesi günü ...............

9. Salı günü ...............

10. Çarşamba günü ...............

11. Perşembe günü ...............

12. Cuma günü ...............

13. Cumartesi günü ...............

14. Pazar günü ...............

E. AŞAĞIDAKİ İSİMLERİ KULLANILDIKLARI EDATIN ALTINA -DE HALİNE GETİREREK YERLEŞTİRİN.

в на

1. по́чта ..................... ......................

2. рабо́та ..................... ......................

3. ста́нция ..................... ......................

4. А́ нкара ..................... ......................

5. класс ..................... ......................

6. вокза́л ..................... ......................

7. заво́д ..................... ......................

8. о́стров ..................... ......................

9. уро́к ..................... ......................

65
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

10. шко́ла ..................... ......................

11. экза́мен ..................... ......................

12. собра́ние ..................... ......................

13. ле́кция ..................... ......................

14. у́лица ..................... ......................

15. зда́ние ..................... ......................

16. у́гол ..................... ......................

17. ко́смос ..................... ......................

18. шкаф ..................... ......................

19. го́род ..................... ......................

20. аудито́рия ..................... ......................

21. санато́рий ..................... ......................

22. стадио́н ..................... ......................

23. фе́рма ..................... ......................

24. лаборато́рия ..................... ......................

25. докла́д ..................... ......................

F. AŞAĞIDAKİ CÜMLELERDE BOŞ BIRAKILAN YERLERİ PARANTEZ İÇİNDEKİ SÖZCÜKLERİ KULLARAK

TAMAMLAYIN.

1. Како́й ............... вы лю́бите? (ко́фе)

2. Вы бу́дете пить ...............? (чай)

3. В бюро́ я зна́ю ............... . (инжене́р)

4. Я ви́жу ............... . (перево́дчик)

5. Мы ви́дим ............... . (мáльчик)

6. Я понима́ю ............... . (полко́вник)

7. Вы хорошо́ зна́ете ............... ? (портно́й)

8. Я ви́жу ............... . (студе́нт)

9. Я чита́ю ............... . (кни́га)

10. Он покупа́ет ............... . (журна́л)

66
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

11. Мы ви́дим ............... . (дверь)

12. Мы зна́ем ............... . (студе́нтка)

13. Они́ ви́дят ................ . (дере́вня)

14. Преподава́тель спра́шивает ............... . (студе́нтка)

15. Куда́ ты ............... ? (идти́)

16. Мы ви́дим ............... . (учи́тель)

17. Учи́тель слу́шает ............... . (студе́нт)

18. Вы зна́ете ............... ? (Та́ня)

19. Где вы ви́дите их ............... ? (сын)

20. Студе́нты спра́шивают ............... . (ма́ма)

21. Я зна́ю ............... ............... . (финанси́ст и юри́ст)

22. Она понима́ет ............... ............... . (учи́тель и учени́ца)

23. Я ищу́ ............... ............... . (парикма́хер и апте́карь)

24. Вы ви́дите ............... ............... ? (у́лица и дом)

25. Он закрыва́ет ............... ............... . (окно́ и дверь)

26. Ты чита́ешь ............... ...............? (интере́сные кни́ги)

27. Я изуча́ю ............... ............... . (ру́сская литерату́ра)

28. Она́ чита́ет............... ............... . (Вече́рняя Москва́)

29. Мехме́т изуча́ет............... ............... . (туре́цкая исто́рия)

30. Он чита́ет............... ............... . (францу́зский журна́л)

31. Мы хорошо́ зна́ем............... ............... . (туре́цкая грамма́тика)

32. Ни́на изуча́ет............... ............... . (биоло́гия)

33. Вы изуча́ете............... ...............? (матема́тика и хи́мия)

34. Они́ чита́ют............... ............... . (твоя́ газе́та)

35. Мы чита́ем............... ............... . (на́ши журна́лы)

36. Ты чита́ешь............... ...............? (моё письмо́)

37. Я чита́ю............... ............... . (твои́ пи́сьма)

38. Она́ чита́ет............... ............... ............... . (э́та интере́сная кни́га)

39. Вы зна́ете............... ............... ...............? (э́та ру́сская студе́нтка)

40. Он чита́ет............... ............... . (техни́ческая литерату́ра)

67
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

41. Они́ изуча́ют............... ............... . (филосо́фия и литерату́ра)

42. А́ нна не понима́ет............... ............... . (э́та ле́кция)

43. ............... ............... ты чита́ешь? (кака́я газе́та)

44. ............... ............... вы чита́ете? (каки́е кни́ги)

45. Когда́ стро́или............... ...............? (ва́ша но́вая шко́ла)

46. В це́нтре Вади́м ви́дел............... ............... . (твой брат)

47. Ни́на покупа́ет............... ............... . (но́вый журна́л)

48. В магази́не он купи́л............... ............... . (но́вое пальто́)

49. Студенты гото́вят уро́ки че́рез............... ............... . (два часа)

50. Я рабо́тал в библиоте́ке............... ............... . (вся суббо́та)

51. Че́рез ............... мы бу́дем отдыха́ть на ю́ге. (неде́ля)

52. Я смотре́л телеви́зор............... ............... . (весь ве́чер)

53. На́ши де́ти смо́трят............... ............... . (де́тская переда́ча)

54. Они́ прихо́дят сюда́............... ............... . (ка́ждая суббо́та)

55. Они́ е́дут на юг че́рез............... . (год)

56. Где вы бу́дете че́рез ...............? (ме́сяц)

57. Что вы здесь де́лаете............... ...............? (ка́ждый ме́сяц)

58. Тури́сты прие́хали в............... в............... . (Москва́/среда́)

59. Вы уже́ читали............... ...............? (сегодня́шняя газе́та)

60. В па́рке мы встреча́ли............... ............... . (ва́ша мать)

61. Учи́тель спра́шивает............... . (учени́к)

62. Де́ти лю́бят............... ............... . (свои́ игру́шки)

63. Студе́нт хорошо́ зна́ет............... ............... . (э́тот уро́к)

64. Она́ приглашает в го́сти............... . (друг)

65. Сестра́ лю́бит............... ............... . (свой брат)

66. Она́ лю́бит рисова́ть ............... . (ко́шка)

67. Студе́нты повторя́ют............... . (упражне́ния)

68. Здесь стро́ят............... ............... . (больши́е зда́ния)

69. Студе́нты слу́шают............... . (преподава́тель)

70. Ве́чером они́ чита́ют ............... . (кни́ги)

68
İLERİ GRAMER 2019-2020 1. DÖNEM 5. DERS

71. Они́ смо́трят............... . (фотогра́фии)

72. Тури́сты осма́трывают............... . (заво́ды)

73. Я люблю́ ............... ............... . (э́та кни́га)

74. Я вижу ............... ............... . (ва́ше письмо́)

75. Они́ не зна́ют ............... ............... . (мой брат)

76. Ма́ма лю́бит............... . (оте́ц)

77. Мы чита́ем ............... ............... . (ру́сские детекти́вы)

78. Я хочу́ покупа́ть ............... ............... . (но́вое пла́тье)

79. Ты ви́дела ............... ............... ...............? (моя́ чёрная ша́пка)

80. Никто́ не лю́бит ............... ............... . (грубо́й челове́к)

81. Спаси́бо за ............... ............... ................ . (ва́ша забо́та и внима́ние)

82. Извини́те за ............... ............... . (беспоко́йство)

83. Я беру́ ............... ............... всего́ на ............... .............. . (э́та кни́га) (одна́ неде́ля)

84. Самолёты лета́ют в ............... ............... . (люба́я пого́да)

85. Он не лю́бит тра́тить де́ньги на ……………. (еда́)

86. Извини́ за ............... ............... . (по́здний визи́т)

87. Ты до́лжен проща́ть ............... ............... . (свой друг)

88. Он покупа́л ……………. за ............... ............... . (но́утбук) (ты́сяча до́лларов)

89. Пове́сь ……………. на ……………. (ку́ртка) (ве́шалка)

90. Кого́ вы ви́дели вчера́? ............... ............... . (наш о́бщий друг)

91. Кого́ ты вчера́ встреча́л(а)? ............... ............... . (моя́ лу́чшая подру́га)

92. Не на́до обвиня́ть ............... ............... . (э́тот челове́к)

93. Я бу́ду всегда́ люби́ть и защища́ть ............... ............... . (мой сын и моя́ дочь)

94. В зоопа́рке мы ви́дели ............... ............... . (огро́мный слон)

95. Мы пе́рвый раз встреча́ем ............... ............... . (тако́й преподава́тель)

Footer menu

АДЫГЭБЗЭР ЗРАТХ ЗРАДЖ ХЬ
1 --- МАКЪ ЗЕШЭХЭР SESLİ HARFLER
Аа -- a Е е -- e И и -- i Уу -- u Ы ы -- ı О о -- o Э э --( a-e)

Bu sesli harflerden а - е - и - у sözcük veya hece başında veya tek başlarına okunurken

а -- ğa е -- ye и -- yı у -- wı şeklinde okunurlar.

2 --- МАКЪ ДЭКlУАШЭХЭР SESSİZ HARFLER

Sessiz harfler okunurken söylenirken bu dilde anlamsız bir

ses olan - ы - sesi getirilerek okunurlar. Yani bı cı çı dı gibi.

Гуэгъу зиlэ хьэрфхэр. Aynı çıkışı olan harfler

Макъ жьгъыжьгъхэр -- Макъ дэгухэр -- Макъ пlытlахэp

Gür sessizler -----Basık sessizler------ Ezik sessizler

Б б -- bı ----------- П п -- pı ---------- Пl пl -- p'ı

Д д -- dı ---------- Т т -- tı ------------ Тl тl -- t'ı

Г г -- gı ----------- К к – kı ------------- Кl кl -- k'ı

Л л -- lı ------------- Лъ лъ --l'hı -------- Лl лl -- l'ı

Жь жь -- j'ı ------ Щ щ -- ş'ı --------- Щl щl -- ş'ı

В в --vı ------------- Ф ф -- fı --------- Фl фl -- f'ı

Гу гу -- guı ------- Ку ку -- kuı ------- Кlу кlу -- k'uı

Дз дз -- dzı ------- Ц ц -- tsı ---------- Цl цl -- ts'ı

Дж дж -- cı ---- Ч ч -- çı ----------- Чl чl -- ç!ı

З з -- zı ----------- С с -- sı ------------- Сl сl -- s'ı

Х х -- 'hı ----------- Ху ху -- 'huı

Хъ хъ -- k'hı --------- Хъу хъу --k'huı

Ж ж -- jı ------- Ш ш – şı

Гъ гъ -- ğı --------- Гъу гъу –ğuı

Къ къ --qı --------- Къу къу –quı

Кхъ кхъ --k'ı ------ Кхъу кхъу --k'uı

Гуэгъу зимыlэ хьэрфхэр Tek çıkışlı harfler

М м -- mı -- , Н н -- nı -- , Р р -- rı --- , Хь хь -- khı

Макъ зешэрэ макъ дэкlуашэрэ къэзгъэлъагъуэ хьэрфхэр.

Sesli ve sessiz harf birlikte gösteren harfler.

Я я -- иа -- seslerinin bileşimi ya diye okunur.

Ю ю -- иу --sesi bileşimi yu diye okunur.

Макъ къэзымгъэлъагъуэ хьэрфхэр. Ses göstermeyen harfler.

l -- Başına geldiği sesli harfleri kesik kısa okutur, sonuna geldiği sessiz harfi ezik okutur. Ezdiği sessizler yukarıda gösterilmiştir. Kesik kısa okuttuğu harfler de

lэ -- Kısa (a,e) lу -- kısa lа -- kesik a lы -- kesik ı lе -- kısa e

ь -- зыгъэщабэ – Yumuşatan.

ъ -- зыгъэбыдэ – Sertleştiren. Bu üç işaret harfler arasında dolaşır fakat tek başlarına bir ses ifade etmezler.

Bu dilde olmayan Arapçadaki terimlerde kullanılan ayn harfi de

Гl гl -- işareti ile gösterilir.

Bir Kısım Temel Yaklaşımlar

Harfler, okuma yazma, dil öğretimi birlikte yürütülmek durumunda olduğundan verilen harflerle ilgili sözcük örnekleri sunulmaya çalışılacaktır.

Dilin ses dili olması nedeniyle seslerin doğru telaffuzları çok önemlidir.

Seslerdeki telaffuz farklılıkları sözcüğün cümlenin anlamını tamamen değiştirir.

Bu nedenle telaffuzlara dikkat edilmesi gerekir. Biz her ne kadar Latin karşılıklar yazdıysak da sesler öğreticilerden alınmalıdır. Sözcük veya cümle ezberleme yerine seslerin sözcükteki işlevlerinden hareket edilirse daha başarılı olunacağı kanaatindeyim. Bir sesin türevi olan binlerce sözcüğü ezberlemek yerine seslerin işleyişine dikkat edilirse daha kolay ve konuşabilmek mümkün hale gelir.

Bu dilde fiiller iki yapılıdır . Birincil olarak Eylemi gerçekleştirmek için yapılan hareketin bir adı vardır. Fiilin ismi olduğundan bu fiil de aynı isim sıfat zamir gibi çekimlenir. Bu fiilin isminin ve gerçekleşen eylemin çekimlenmeleri de farklı bir yapı arz eder. Fiilin ismi ve sonuç eylemi aynı yazılım olabileceği gibi farklı yazılımla ifade ediliyor da olabileceği gibi bazı fiil isimlerinin sonuç eylemi de sadece davranışa yansıdığı için eylemin göstergesi dilde ifade bulmayabilir.

Örneğin bayılmak bir eylemin adıdır fakat eylem sonucu sadece davranışa yansıdığı için eylem sonuç çekimlenmesi oluşmaz. Oturma eylemi ve oturuyor olmak ayrı yapılarla işletilir. Yeme eylemi ve yiyor olmak ayrı yapılar gerektirir.

Kısaca fiilin adı ve eylemi arasındaki fark görülmelidir. Bir eylem gerçeleştirme de fiilin isminin çekimlenmesinde şahısların р halinde olmaları nedeniyle сэ, уэ, ар, дэ, фэ, ахэр şeklinde oluştuğunu, bir eylemin çekimlenmesinde bir şey yapmak olunca konu bahsimiz o yani ар olacağından şahıslar da сэ, уэ, абы, дэ, фэ, абыхэм şeklinde ve şahıslar м haline girdiği açıktır.

Bu önemli farklılığı umarım herkes biraz gayretle anlayacaktır.

Okuma Yazmaya İlk Adım

Dilin ses dili olması nedeniyle seslerin telaffuzlarının doğru yapılması, seslerin doğru çıkarılması önemlidir. Sesler doğru telaffuz edilmeden dilin konuşulması, dilin öğrenilmesi mümkün değildir. Bu nedenle sesler üzerinde sıkı bir çalışma yürütülmesi zorunludur. Seslerin nasıl çıkarılacağı da bilgi olarak verilebilinenler olabileceği gibi birçoğu bilgi olarak verilemez. Bu nedenle sesler bilen bir öğretici yardımı ile çalışılabilir. Biz sadece seslerin eğitimi için nasıl bir düzenekte çalışılabilineceği üzerinde sesleri yazacağız. Bu alıştırmalar sesleri çıkarabildiğiniz ölçüde öğrenmeye yaklaştığınızı gösterir. Sesleri çıkarmaya başlayan genel bazı kabulleri öğrendiğinde dildeki gelişiminde önemli bir adım atmış olur. Aynı çıkışlı harflerin öğrenimi önemlidir. Bu harfler gerektiğinde bir birlerinin yerine de geçebilmektedirler, yani bir birlerinin ekürisi de diyebiliriz. Ayrıca diyalektler arasındaki farklı seslenimlerin bir çoğu da bu aynı çıkışlı sesler ile ses bileşenlerinden kaynaklanır. Bazı seslerin bileşeni olarak diğer bir ses ifadede yer bulur. Bu bilgileri birleştirecek olur isek seslerin çıkış yerlerini ve çıkarılış biçimlerini iyi öğrenmemiz gerekir. Sesler üzerine yapacağımız güzel bir çalışma ses anlam ilgileri oluşturmamıza yardımcı olur. Dilin kaynağı seslerdir ve onların genel kabullerden hareketle kafamızda oluşturacağı kavramlar silsilesinin uyarılması ile de konuşmamız mümkün olacaktır. Duygu ve düşüncelerimizin açık ve net ifadesi için dikkatli ve düşünerek konuşmak bir zorunluluktur. Eğer ses anlam ilgileri oluşturmadan yapılan konuşmanın diğer dillerde konuşma ile bir farkı olmayacağından dil bizi yönelten yönlendiren öğreten olmaz. Düşünmeyen standart kavramlar oluşmamış bir toplum ancak güç sahiplerince yönlendirilir ve birilerinin peşi sıra olma ihtiyacı doğurur. Hep birilerinden bir şeyler beklenir ve kişinin hayata katkısı yok olur. Bu dili konuşan her kim olursa olsun hayata bir bakışı ve düşünceleri vardır, bir şekilde onu siz yönetemezsiniz, ancak onun onayı ile yönetim oluşur. Herkesin eşit şartlarda onay ve katılımı ile hayatın gerekleri düzene girer. Xabze oluşumu işte bu hayatın gerekleri ile ortak onaydan geçerek oluşmuştur.

Şimdi Türkçe Seslenimlerden Hareketle İlk Adımı Atalım

Benzer Sesli Harfler

А а – a, – У у – u, -- Е е – e,-- И и – i, -- Ы ы – ı, -- О о -- o

Bu sesli harflerin Türkçe seslenim karşılıkları verilmiştir. Türkçe seslenimlerde sesler kısa ve kesiktir. Seslerin uzun olması için üzerine uzatma işaretleri konulur. Türkçede uzatma seslerine ihtiyaç yoktur. Uzun seslenim veren uzatma harfleri gerektiren seslilerin bulunduğu sözcükler yabancı dillerden bu dile girmiş olan sözcüklerdir ve bunların yazımında uzatma işaretli harfler kullanılır. Adige dilindeki bu kısa ve kesik seslilerin Türk dilindeki ses karşılıklarını elde etmek için seslilerin başına sessiz bir harfin gelmesi gerekir. Şimdi Türk dilinde bulunan sessiz harfler ile aynı seslenimi veren sesli harfler üzerinden çalışmamıza başlayalım. Türk dilindeki alfabetik sıraya göre çalışmamızı yürütelim.

Б б – bı

Баба -- Baba

Бардак -- Bardak

Басри – Basri

Бавул – Bavul

Бекир -- Bekir

Бебек – Bebek

Барака – Baraka

Барикат – Barikat

Бадана – Badana

Башары – Başarı

Бурса -- Bursa

Дж дж – cı

Джемал – Cemal

Джемил – Cemil

Джемиле – Cemile

Джевдан – Cevdan

Джавидан – Cavidan

Ч ч – çı

Чалы -- Çalı

Чадыр -- Çadır

Чешме – Çeşme

Чок -- Çok

Чорак – Çorak

Ченги -- Çengi

Черкес -- Çerkes

Чардак – Çardak

Чил – Çil

Чаба – Çaba

Д д – dı

Деде -- Dede

Деврим -- Devrim

Дениз -- Deniz

Дурсун -- Dursun

Дуран -- Duran

Дерман -- Derman

Девран -- Devran

Дагъ -- Dağ

Дагълы -- Dağlı

Дагъджы -- Dağcı

Депо -- Depo

Дели -- Deli

Дерели -- Dereli

Девели -- Develi

Деведжи -- Deveci

Ф ф – fı

Фатма – Fatma

Фериде -- Feride

Ферда – Ferda

Февзи -- Fevzi

Феза – Feza

Ферит – Ferit

Фатыма – Fatıma

Филолог – Filolog

Фатош – Fatoş

Г г – gı

Геми -- Gemi

Гези -- Gezi

Гечит -- Geçit

Генерал -- General

Дерги – Dergi

Гъ гъ – ğı

Дагълы – Dağlı

Дагъджы -- Dağcı

Багъ – Bağ

Багълы – Bağlı

Сагълык – Sağlık

Сагълыклы – Sağlıklı

Сагъды -- Sağdı

Сагъдылар -- Sağdılar

Багъладылар – Bağladılar

Ж ж – jı

Жале – Jale

Жапон – Japon

Жанет – Janet

Жандарма – Jandarma

Нежла – Nejla

К к – kı

Кемал -- Kemal

Камил -- Kamil

Камиле -- Kamile

Казым -- Kazım

Кеди -- Kedi

Кечи -- Keçi

Керим -- Kerim

Кезбан -- Kezban

Кыр -- Kır

Кырылды -- Kırıldı

Куруду -- Kurudu

Куш -- Kuş

Кушак -- Kuşak

Л л – lı

Леман -- Leman

Латиф -- Latif

Лимон -- Limon

Лимоната -- Limonata

Лаванта -- Lavanta

Локма -- Lokma

Локман -- Lokman

Локум -- Lokum

Локанта – Lokanta

М м – mı

Мысыр -- Mısır

Метин -- Metin

Мерал -- Meral

Мерве – Merve

Мендерес – Menderes

Мердан -- Merdan

Мерджан -- Mercan

Мурадин -- Muradin

Мурат -- Murat

Муртаза -- Murtaza

Н н – nı

Нериман – Neriman

Нермин – Nermin

Нуртен – Nurten

Нурсима – Nursima

Недим -- Nedim

Нури – Nuri

Нурджан – Nurcan

Нергис – Nergis

Несрин – Nesrin

Нетидже – Netice

П п – pı

Пынар -- Pınar

Серап -- Serap

Парча -- Parça

Пара -- Para

Пасак -- Pasak

Пырланта -- Pırlanta

Р р – rı

Расим -- Rasim

Ремзи -- Remzi

Решат – Reşat

Решит -- Reşit

Рамазан -- Ramazan

С с – sı

Сема -- Sema

Севим -- Sevim

Селма -- Selma

Селим -- Selim

Сермин -- Sermin

Севда -- Sevda

Севдан -- Sevdan

Севги -- Sevgi

Севгили -- Sevgili

Султан -- Sultan

Севиде -- Sevide

Ш ш – şı

Шамил -- Şamil

Шадуман -- Şaduman

Шакир -- Şakir

Шака -- Şaka

Шадырван -- Şadırvan

Шекер -- Şeker

Т т – tı

Тамер -- Tamer

Тургут -- Turgut

Терзи -- Terzi

Темел -- Temel

Таквим -- Takvim

Торту -- Tortu

Томбул -- Tombul

Тосун -- Tosun

Токат -- Tokat

В в – vı

Вагон -- Vagon

Вали -- Vali

Вели -- Veli

Дувар -- Duvar

Варлык – Varlık

З з – zı

Зеки -- Zeki

Везир -- Vezir

Зенджефил -- Zencefil

Зердали – Zerdali

Я я – ya

Язылы -- yazılı

Ямалы -- yamalı

Даялы -- dayalı

Ю ю – yu

Юкары -- yukarı

Куш ювасы – kuş yuvası

Yukarıda verilen sözcüklerde Türk dilinin sesleri ile örtüşen sözcükler verilmeye çalışılmıştır. Bir sesli harfin kısa ve kesik okunması için bir sessiz harften sonra gelmesi gerekir. Eğer hece başında da kısa ve kesik okunması gerekiyor ise o zaman kısa ve kesik okutma işareti başına konulmalıdır. Yani bir sessizden sonra geliyor gibi olma haline sokulmalıdır.

lелиф -- Elif

lенгин -- Engin

lертан -- Ertan

lерман -- Erman

lерсин -- Ersin

lерджан -- Ercan

lемине – Emine

lариф -- Arif

lиззэт -- İzzet

lидрис -- İdris

lилкер -- İlker

lалфабе -- Alfabe

lайтур -- Aytur

lайла – Ayla

lурфа -- Urfa

lайше -- Ayşe

lайтен – Ayten

lосман – Osman

Buradaki anlatımlar ve örneklemeler Türkçe seslenimlerle örtüşenlerdir.

Bu anlatımlardan sonra bu seslilerin kendi başlarına okunma haline bakabiliriz.

А а – Kendi başına okunurken kesilmeden a gibi fakat diyaframdan ses getiriliyor gibi kısılıp kesilmeden seslendirilir.

Е е – иэ – ses bileşeni şeklinde ye diye seslendirilir.

И и – yı şeklinde seslendirilir.

У у – wı şeklinde seslendirilir.

Ы ы – Tek başına seslenimi genelde olmaz. I seslenimidir.

О о – Tek başına seslenimi olmaz. O diye seslendirilir.

Э э – Bu ses a ile e arası bir sestir. A sesine daha yakın okunmalıdır.Kısa ve kesik a için bu sesin kullanımı gerekir. Belirgin ve uzun olma zorunluluğu doğmadıkça bu a nın kullanılması gerekir.

Санырым бу кыса билгилерден сонра дигъер lачыкламалара гечебилириз.

Sanırım bu kısa bilgilerden sonra diğer açıklamalara geçebiliriz.

У – уэ – уа – уе – уи – уо – уий – уей

Ауэ – еуэ – иуэ – иоуэ – иуа – иауа – еуа

Уоуэ – уиуэ – уиуа – уауа – уеуа – ууа

И – иэ – ие – ией – иа – иай – ио – иу

Аууей – еууей – уий – уэуий

Tek başlarına i (и) ve u (у) harfleri sonlarına ı harfi almazlar fakat varmış gibi okunurlar.

Verilmiş olan harfler tablosunun verilmiş olduğu şekli ile öğrenilmesi seslerin farkına varmamızda bize fayda sağlayacağını bilmeli ve ona göre çalışmamızı yürütmeliyiz. Aynı çıkışlı harflerin bir çok yerde bir birlerinin yerlerine geçtiğini ve diyalektler arasında bazı farklılıklar da oluşturduğunu bilerek bir birlerinin yerine geçebilecek sesleri de tahmin etmeye çalışın.

Бы – пы -- пlы – бэ – пэ – пlэ – бу – пу – пlу

Ба – па – пlа – би – пи – пlи – бо – по – пlо

Бий – пий – пlий – бей – пей – пlей

Абэ – апэ – апlэ – убэ – упэ – упlэ

Ибэ – ипэ – ипlэ – иби – ипи – ипlи

Ибэй – ипэй – ипlэй – абы – апы – апlы

Ды – ты – тlы – дэ – тэ – тlэ

Да – та – тlа – ду – ту – тlу

Ди – ти – тlи – до – то – тlо

Де – те – тlе – дей – тей – тlей

Удэ – утэ – утlэ – идэ – итэ – итlэ

Гы -- кы -- кlы – кэ – кlэ – ка – кlа

Дэкlэ – дакlэ – дакlа – пыкl – пыкlэ

Пыкlа – пакlэ – пакlа – поуlэ – пыкlэу

Лы – лъы – лlы – лэ – лъэ – лlэ

Ла – лъа – лlа – ло – лъо – лlо

Лалэ – лъалъэ – лlалlэ – Лейла

Жьы – щы – щlы – жьэ – щэ – щlэ

Жьа – ща – щlа – жьу – щу – щlу

Иажьэ—иащэ – иащlэ – мажьэ -- мащэ – мащlэ

Вы – фы – фlы – вэ – фэ – фlэ

Ва – фа – фlа – ву – фу – фlу

Вауэ – фауэ – фlауэ – выр – фыр – фlыр

Гу – ку – кlу – гуэ – куэ – кlуэ

Гуа – куа – кlуа – щlагуэ — щlакуэ – щlакlуэ

Дэгуа – дэкуа – дэкlуа – пагуэ – пакуэ – пакlуэ

Джы – чы – чlы – джэ – чэ – чlэ

Джа – ча – чlа – джыу – чыу – чlыу

Дзы – цы – цlы – дзэ – цэ – цlэ

Дза – ца – цlа – дзу – цу – цlу

Дзыу – цыу – цlыу – мадзэ – мацэ – мацlэ

Зы – сы – зэ – сэ – зыу – сыу—зо – со

Хы – ху – хэ – хуэ – ха – хуа – хэх – хэху

Хэха – хэхуа – хэхуэ – хахуэ – хуахуэ

Ех – их – иху – ихуэ -- ихуа – иахуа

Хъы – хъу – хъэ – хъуэ – хъа – хъуа

nest...

267856 267857 267858 267859 267860