Zorunlu sigorta adından anlaşıldığı gibi özel sigorta türleri gibi isteğe bağlı değildir ve kanuni bir zorunluluktur. İşçinin fiilen çalışmaya başlaması ile sigorta yükümlülüğü doğar. İşçinin belirli hizmetlerden faydalanabilmesi sigortalı olmasına, hatta bir kısım hizmetlerden faydalanabilmesi ise “belirli bir süre sigortalı olma” şartına bağlıdır. Bu nedenle işçinin sigortası oldukça büyük bir öneme sahiptir. Zira sigortası yapılmadan çalıştırılan içinin sağlık, iş kazası, ölüm, yaşlılık, malullük sigortası gibi haklardan yararlanması mümkün olmayacaktır.
Sigortasız çalıştırılan işçi, sigortasız çalışmayı iş akdinin başında kendi iradesiyle kabul etmiş olsa dahi işçinin sigortasız çalıştırılması mümkün değildir. Zorunlu sigorta kanun tarafından emredici bir düzenleme olmakla, işçinin ve işverenin bunun aksine bir anlaşma yapması mümkün değildir. Dolayısı ile sigortasız çalışan işçi, İş Kanunu gereği haklı nedenle iş akdini feshetme imkanına sahiptir. Bu durumda işçi kıdem tazminatına hak kazanacaktır. Bununla birlikte, sigortasız çalıştırılan ya da ücreti sigortaya gerçek ücretinin altında bildirilen işçi, bu konuda bir hizmet tespiti davası açarak sigortasız çalıştığı dönemin tespitini talep edebilir.
İşçinin çalışmaya başlamasıyla birlikte sigortasının yapılması zorunludur. Ancak uygulamada birçok işçinin gerçek ücreti daha yüksek olmasına rağmen sigortası asgari ücretten ya da bunun bir miktar fazlası gösterilmektedir. Sigortası düşük ücretten yatırılan işçi her ne kadar emeklilik süresi açısından bir olumsuzluk yaşamasa da; sigorta primleri düşük bildirildiği için yaşlılık aylığı (emekli maaşı), maluliyet ya da hastalık halinde ödenecek ücret, ölümü halinde mirasçılarına bağlanacak aylık ve işsiz kalması halinde alabileceği işsizlik maaşı olması gerekenden düşük olacaktır. Bu nedenle işçinin sigortasının gerçek maaşının altında ödenmesi halinde işçinin mağduriyeti doğacaktır. İşçinin sigorta bildiriminin gerçek ücreti üzerinden yapılmaması işçi açısından haklı fesih nedenidir. Bir üst paragrafta belirtildiği şekilde, işçinin gerçek ücretinin tespiti için ücretin tespiti davası açma hakkı vardır.
Hizmet tespiti davası; sigortasız çalıştırılan işçinin veya sigorta bildirimi gerçek ücretinin altında yapılan işçinin sigorta kayıtlarını geriye dönük olarak düzelttirmek için açtığı dava türüdür. İşçinin hizmet tespiti davasını kazanması halinde geriye dönük olarak sigortası yapılır ve erken emekliliği, emeklilik maaşının daha fazla olması gibi somut faydalar elde edilir. İşçinin hizmet tespiti davasını kazanması halinde işverenin sigorta primlerini ödeyip ödememesinin bir önemi yoktur. Kararın kesinleşmesi ile birlikte işçinin sigorta kayıtları ilgili dönem için geriye dönük olarak düzeltilir ve işçi derhal sonuçlarından faydalanır. Dava konusu döneme ilişkin sigorta primlerinin Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından tahsil edilip edilmemesi kurum ile işveren arasında, işçiyi ilgilendirmeyen bir konudur.
Hizmet tespiti davası, kanuna göre işçinin sigortasını kuruma bildirmekle yükümlü olduğu halde sigorta bildirimini yapmayan ya da eksik yapan gerçek ya da tüzel kişi işverene karşı açılabilir. İşverenin birden fazla olduğu durumlarda ya da alt işveren asıl işveren ilişkisinin, taşeronluk ilişkisinin olduğu durumlarda somut olayın özelliklerine göre bir belirme yapmak gerekmektedir.
Hizmet tespiti davaları niteliği itibariyle kamu düzenini ilgilendirmektedir. Zira davanın sonucuna göre devlet işçiye karşı birtakım yükümlülükler altına girmektedir. Bu nedenle Sosyal Güvenlik Kurumu da davalı yanında davada yer alır.
İş Mahkemeleri Kanununda yapılan değişiklikle birlikte, 1 Ocak tarihinden itibaren işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade davalarında dava açmadan önce arabulucuya başvurmuş olma şartı getirilmiştir. Ancak sigorta tespit davaları arabuluculuğa uygun değildir. Dolayısı ile ihtiyari de olsa hizmet tespiti konusunda arabuluculuğa başvurulamaz.
Hizmet tespiti davası, Hukuk Muhakemeleri Kanunu genel yetki kuralları gereği davalı işverenin ikametgâh yerinde veya işin fiilen görüldüğü yerde açılmalıdır. İş hukukunda yetki kamu düzeninden olup, bu yerler dışında bir mahkemede açılan davalarda resen yetkisizlik kararı verilir.
Hizmet tespiti davası beş yıllık hak düşürücü süre içinde açılmalıdır. Bu süre hizmetin geçtiği yılın sonundan itibaren başlar. Bu noktada hizmet tespiti davasından hak düşürücü sürenin başlangıcı işçilik alacaklarının tabi olduğu zamanaşımı başlangıcından farklılık arz etmektedir.
Hak Düşürücü Sürenin İstisnası: Hak düşürücü süre, bildirimsiz çalışmalar için öngörülmüş bir düzenlemedir. Ancak işverenin işe giriş belgesi, sigorta primi bildirgesi, dönem bordrosu gibi belgelerden birini Sosyal Güvenlik Kurumuna vermiş olması halinde beş yıllık hak düşürücü süre işlemez. (Yargıtay HD. tarih / E., / K.)
Hizmet tespiti davası, fiili çalışmanın ve ücretin tespiti konusunda zorluklar içermektedir. Bu nedenle davanın konunun uzmanı bir sigorta tespiti davası avukatı tarafından yürütülmesi, hak kayıplarının önüne geçilebilmesi açısından büyük önem arz etmektedir.
Avukat Burak Eğri
Ekonomi
Sigorta
Sigorta Başlangıç Tarihi Nasıl Öğrenilir? İşte e-Devlet Sigorta İşe Giriş Tarihi Sorgulama İşlemleri
Ülkemizde birçok vatandaşın işe girerken öncelik verdiği şeylerden biri de sigorta girişi oluyor. İşverenler tarafından yapılan sigorta ilgili kanunlarca belirlenmiş olup devlet tarafından zorunlu tutulmuştur. Sigortasız işçi çalıştırmak yasal olarak bir suç teşkil etmektedir. Sigortanın bu kadar önemli olmasının nedeni ise çalışanlar sigortalı oldukları süre buyunca birçok devlet hizmetinden ücretsiz yararlanabilmektedir. Ayrıca sigortalı olmanın yanında sigorta başlangıç tarihi de çalışanlar için büyük bir önem arz ediyor. Sigorta başlangıç tarihi vatandaşların ne zaman emekli olacağını belirlemektedir. Birçok vatandaş işe girdikten sonra emeklilik hesaplamaları yapmak için sigorta başlangıç tarihini nasıl öğreneceğini internet üzerinden araştırıyor. Peki, sigorta başlangıcı nasıl öğrenilir? e-Devlet'ten sigorta başlangıç tarihi sorgulama işlemleri nasıl yapılır? Tüm bu soruların cevabını haberimizde sizler için derledik
Sosyal Güvenlik Kurumu'na bağlı üç farklı sigorta sistemi bulunmaktadır. Bunlar 4A (SSK), 4B (BAĞKUR) ve 4C (Emekli Sandığı) olarak bilinmektedir. Sigorta sistemleri bir nevi çalışan vatandaşların sosyal güvencesi olarak sayılmaktadır. Vatandaşlar için oldukça büyük önem taşıyan sigortalılık kişilerin sağlık hizmeti gibi çeşitli devlet hizmetlerinden ücretsiz yararlanmasını sağlarken aynı zamanda emeklilik zamanının da belirlenmesini sağlıyor. Emeklilik için sigortalılık günü kadar sigorta başlangıç tarihi de bir o kadar önemli oluyor. Ülkemizde emekliliğini hesaplamak isteyen vatandaşların sigorta başlangıç tarihini öğrenmek istediklerine sıkça şahit olmuşsunuzdur. Birçok vatandaş sigorta başlangıç tarihi nereden öğreneceğini merak ediyor. e-Devlet'ten sigorta başlangıç tarihi öğrenmeye dair tüm detaylara içeriğimizden ulaşabilirsiniz
Sigortalı bir çalışansanız ve sigorta detaylarını merak ediyorsanız ihtiyaç duyabileceğiniz bilgilere ulaşmanın kolay bir yolu var: 4A hizmet dökümünü sorgulamak. Peki, sigorta sorgulama nasıl, nereden yapılır?
e-Devlet üzerinden kolaylıkla alabileceğiniz hizmet dökümü, sigortanızla ilgili pek çok detayı size sunabilir. 4a hizmet dökümü belgesi sayesinde edinebileceğiniz bilgiler ise şu şekilde:
Şimdi, adım adım 4A sigorta hizmet dökümü görüntüleme nasıl yapılır, anlatalım.
Dilerseniz SGK’ya bağlı olan ALO numaralı hattan sigorta sorgulaması yapabilirsiniz. Bunun için ’i arayıp çağrı merkezi çalışanının sizden istediği bilgileri vermeniz yeterli. Ardından hizmet dökümünüzde yer alan detaylarla ilgili dilediğiniz sorulara cevap bulabilirsiniz.
Çalıştığınız şirketin sigorta primlerinizi ödeyip ödemediğini ya da sizin bilginiz olmadan işe giriş-çıkış yapılıp yapılmadığını denetlemek için bu sorgulamadan yararlanabilirsiniz. Fakat bunun yanı sıra bazı durumlarda bu hizmet dökümü kurumlarca ya da çeşitli hesaplamalar yapılırken de istenebilir.
Kıdem tazminatı hesaplama, ikramiye hesaplama, emekli maaşı hesaplama konularında ve vize alımında ya da bazı mahkeme işlemlerinde 4A hizmet dökümüne ihtiyaç duyulabilir.