Sirri Sureyya Onder Nereli

Sırrı Süreyya Önder, 1962 yılında Adıyaman'da dünyaya geldi. Yönetmen, senarist, oyuncu, yapımcı, gazeteci ve siyasetçi olan Sırrı Süreyya Önder, müzik yapımcılığı ve ulusal basında köşe yazarlığı yapmıştır.

Emek, Demokrasi ve Özgürlük Bloku (BDP) tarafından desteklenen bağımsızlar saflarında yer almıştır ve 2011 genel seçimlerinde İstanbul 2. bölgesinden milletvekili seçilmiştir. 2014 yerel seçimlerinde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkan adayı olarak HDP saflarında yer almış, ancak başkanlığı kazanamamıştır. Haziran 2015 ve Kasım 2015 genel seçimlerinde ise Ankara 1. bölgesinden milletvekili seçilmiştir. 24, 25 ve 26. dönemlerde TBMM İstanbul ve Ankara milletvekili olarak görev yapmıştır.

Aile, Eğitim ve Çalışma Hayatı

Sırrı Süreyya Önder, 1962 yılında Türkmen kökenli bir ailede Adıyaman il merkezinde doğdu. Berber ve arzuhalci olan babası, daha sonra Türkiye İşçi Partisi'nin Adıyaman kurucusu ve il başkanı oldu. Babasının ölümü sonrası annesi, dört kardeşi ve dedesi ile birlikte fotoğrafçılık yaparak aile ekonomisini karşılamaya çalıştı ancak yetersiz ücret nedeniyle 16 yaşında Sıtma Savaş ve Eradikasyon Teşkilatı'nda mevsimlik işçi olarak çalışmaya başladı. Milliyetçi Cephe Hükûmeti tarafından işten atıldıktan sonra lastik tamir dükkanı açtı.

Önder, 1978 yılında Adıyaman Lisesi'nde okurken, Maraş Katliamı'nı protest etmek için tutuklandı ve cezaevinde yattı. Tahliye olduktan sonra, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'ni kazandı ve Ankara'ya gitti. 12 Eylül Darbesi sırasında Ankara'da tutuklanarak hapse girdi. Uzun bir yargılama süreci sonucu 12 yıl hapis cezasına mahkûm edildi. Ankara'nın Altındağ ilçesinde saklanan Önder, protesto ve eylemler nedeniyle cezaevlerinde yedi yıl hapis yattı.

Önder, Ocak 2010'da BirGün gazetesinde köşe yazıları yazmaya başlamış ve Mart 2010'a kadar bu gazetede yazılarını sürdürmüştür. Ekim 2010 itibariyle Radikal gazetesi'nde yazmaya devam eden Önder, 2011 yılı Mayıs-Haziran ayları arasında Özgür Gündem Gazetesi'nde de köşe yazıları yazmıştır.

Siyasi Hayatı

Önder, 2013 yılında Taksim Gezi Parkı direnişinde yer aldı ve biber gazı fişeğinin isabet etmesiyle hastaneye kaldırıldı. Dolmabahçe Mutabakatı'na yol açan HDP'nin bir parçası olarak, Türk Hükümeti ve Abdullah Öcalan arasındaki diyaloğu kolaylaştırdı.

30 Mart 2014 Yerel Seçimlerinde Halkların Demokrasi Partisi’nin İstanbul Büyükşehir Belediyesi Eşbaşkan adayı oldu.

25. Dönem Genel seçimlerinde Halkların Demokrasi Partisi İstanbul Milletvekili olarak meclise giren Önder, 26. Dönem seçimlerinde Halkların Demokrasi Partisi Ankara Milletvekili olarak meclise girmiştir.

Nevruz kutlamaları sırasında yapılan bir konuşma nedeniyle 2018'de 43 ay hapis cezasına çarptırıldı. Anayasa Mahkemesi'nin ifade özgürlüğünün ihlal edildiğine karar vermesi üzerine 2019'da serbest bırakıldı.

17 Mart 2021'de Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Bekir Şahin, PKK ile örgütsel birlik içinde bulunması gerekçesiyle Önder ve 686 diğer HDP'liye 5 yıl siyasetten men cezası verdi ve HDP'nin kapatılması için Anayasa Mahkemesi'ne dava açıldı.

Sırrı Süreyya Önder, 7 Temmuz 1962 tarihinde Adıyaman’da doğmuştur. Babasının adı Ziya, annesinin adı Zeliha'dır. 8 yaşındayken babası öldü. 4 kardeşi vardır. Çocukluğunda amcaoğlunun fotoğrafçı dükkânında çırak olarak çalıştı. 16 yaşından sonra, Sıtma Savaş Mücadele Kurumu’nda mevsimlik işçi olarak çalıştı, lastik tamirci dükkânı açtı. Adıyaman Lisesi'nde okudu. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'ni kazanarak Ankara'ya gitti. Ancak 2. Sınıftan sonra devam etmedi. İnşaatlarda marley işçiliği yaptı.

Tüm bu süreçte, okumaya ve yazmaya hiç ara vermedi. İstanbul’da bir gün 2003 senesinde Yılmaz Güney’in ‘Duvar’ filmine gitti. Çıkışta gördüğü Barış Pirhasan’ın “Senaryo yazmak ister misiniz?” ilanı, hayatında yeni bir dönem açtı. Hemen Pirhasan’ın atölyesine gitti. Bir müddet sonra Pirhasan’dan, Sırrı Süreyya Önder’e “Burada öğretmenlik yap” teklifi geldi. Kabul etti. Beynelmilel’in senaryosunu bitirdi. Atölyede Atıf Yılmaz ile tanıştı.

Sonrası malum, BKM ‘Beynelmilel’e yapımcı oldu. Önder de ilk filmini, Muharrem Gülmez’le birlikte çekti. Ardından BirGün ve Radikal gazetelerinde köşe yazarlığına başladı.

Sırrı Süreyya Önder, Ocak 2010 yılında BirGün gazetesinde köşe yazıları yazarak gazeteciliğe başladı, Ekim 2010'dan sonra Radikal gazetesinde ve mayıs 2011 tarihinden sonra da Özgür Gündem gazetesinde köşe yazarlığına devam etti.

Önder, BKM Film tarafından çekilen, senaryosunu da kendisinin yazdığı Beynelmilel adlı filmde ilk yönetmenlik deneyimini yaşadı. Muharrem Gülmez'le birlikte yönettiği film, 2006 yılında çekildi ve 2007 Ocak ayında gösterime girdi. Filmde 12 Eylül 1980 sonrası sıkıyönetiminin doğuda yerel halk ve çalgıcı sınıfı (gevende) üzerine etkileri trajikomik bir şekilde anlatılır. 2012 yılında F Tipi Film'in yönetmenlerinden biri olmuştur.

Sırrı Süreyya Önder’in bitirdiği dört senaryo var. Biri Maraş katliamını anlatıyor. Diğeri Berlin Duvarı’na gecekondu kuran bir Yozgatlı’nın hikâyesi. Üçüncüsü Keban Barajı’nın inşasına başlarken yapılan istimlakı anlatıyor. Sonuncusu ise, devlet vaktinde bir Kürt filmi çektirmiş, o süreci hicveden bir film senaryosu.

Emek, Demokrasi ve Özgürlük Bloku (BDP'nin desteklediği bağımsızlar) saflarında katıldığı 2011 genel seçimlerinde İstanbul 2. bölgeden milletvekili seçildi. 23 Ekim 2013'te Halkların Demokratik Partisi'ne dahil olmak üzere BDP'den istifa etti.

Sırrı Süreyya Önder, 1991 yılında Şile’de, Adıyamanlı bir arkadaşının yazlığında tanıştığı eşi ile evlendi. Bir çocuğu oldu. Ama dört yıl sonra boşandı.

Sırrı Süreyya Önder’in Ceren Önder (d.1992) adında bir kız çocuğu vardır.

2013 yılında yönetmenliğini ve senaristliğini Selçuk Aydemir’in yaptığı “Düğün Dernek” adlı komedi filminde; Ahmet Kural, Murat Cemcir, Rasim Öztekin, Devrim Yakut, Barış Yıldız, Zerrin Sümer, Sinasi Yurtsever, İnan Ulaş Torun, Erol Aksoy (oyuncu), Kemal İnci, Emel Sayın, Sırrı Süreyya Önder, Burak Satıbol, Tuğçe Kurşunoğlu, Açalya Samyeli Danoğlu, Binnur Kaya ile beraber oynadı.

30 Mart 2014 tarihinde yapılan Türkiye Cumhuriyeti yerel seçimlerinde HDP'nin İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkan adayı oldu, seçilemedi. 7 Haziran 2015 tarihinde yapılan genel seçimlerde HDP Ankara milletvekili seçildi.

7 Eylül 2018 tarihinde İstanbul 26. Ağır Ceza Mahkemesi'nce Silivri Ceza İnfaz Kurumu Yerleşkesi karşısında bulunan salonda yapılan; çözüm sürecindeki 2013 yılının Nevruz'unda yaptığı konuşmalar nedeniyle görülen duruşmasında Sırrı Süreyya Önder'e "Terör örgütü propagandası yapmak" suçundan 3 yıl 6 ay mahkumiyet cezası verildi.

İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 2. Ceza Dairesince "terör örgütü propagandası yapmak" suçundan 3 yıl 6 ay hapis cezası onanan eski HDP Ankara Milletvekili Sırrı Süreyya Önder, cezasını çekeceği Kandıra'daki cezaevine 6 Aralık 2018 tarihinde giderek mahkumiyeti başladı.

Sırrı Süreyya Önder, Anayasa Mahkemesinin (AYM) “ifade özgürlüğünün ihlal edildiği” kararı vermesi üzerine 4 Ekim 2019 tarihinde Kandıra'daki cezaevinden tahliye oldu.

Filmleri :
2006 - Beynelmilel (Yönetmen,Senarist,Müzik,Oyuncu)
2006 - Sis ve Gece (Oyuncu)
2008 - O... Çocukları (Senarist)
2008 - Kalpsiz Adam (Senaryo danışmanı)
2009 - Ada: Zombilerin Düğünü (Konuk oyuncu) (Taksici)
2009 - Ejder Kapanı (Oyuncu) (Asayiş Şube Müdürü)
2010 - Mar (Konuk oyuncu)
2012 - Yer altı (Oyuncu) (Cevdet)
2012 - F Tipi film (Yönetmen)
2013 - Düğün Dernek (Oyuncu) (Otel sahibi)
2014 - İtirazım Var Oyuncu (Emekli binbaşı)
2015 - İçimdeki Ses (Sırrı)


Kaynak:Biyografi.info