Söz Sanatları Nedir 5 Sınıf

Söz sanatları ya da edebî sanatlar, ifade edilmek isteneni kelimelerin düz anlamlarının dışına çıkarak ifade etmeye denir. Söz sanatları sözü temel anlamdan çıkartıp mecazlı söyleyişe çevirir. Benzetme, kişileştirme, konuşturma. 5. Sınıf Söz Sanatları Konu Anlatımı,  Söz Sanatları Konu Anlatımı, 5. Sınıf Türkçe Konu Anlatımı, 5. sınıf Türkçe.

Söz Sanatları

Benzetme(Teşbih)

Sözü daha etkili bir duruma getirmek için, aralarında türlü yönlerden ilgi bulunan iki şeyden,benzerlik bakımından güçsüz olanı nitelikçe üstün olana benzetmektir. Bu sanatta sözcükler gerçek anlamlarında kullanılır.

Benzetilen: Birbirine benzetilen şeylerden daha güçsüz olanı
Benzeyen: Birbirine benzetilen şeylerden daha üstün olanı yani kendisine benzetilen.
Benzetme Yönü: Birbirine benzetilen şeyler arasındaki ortak ilgi
Benzetme Edatı: Sözcükler kavramlar arasında benzetme ilgisi kuran edat ya da
edat görevinde olan sözcükler.

Örnek:

gibi, kimi, sanki, meğer ki, tıpkı…

Örnek:

Sen(Benzeyen)demir (Benzetilen) gibi (Benzetme edatı) çevik(Benzetme Yönü) adamsın.

Günlük hayatta edatlar kullanılmayabilir.

Örnek:

Altın saç.(Benzeyen, benzetilen)
Badem gözler.(Benzeyen, benzetilen)

Kişileştirme(Teşhis)

İnsana ait özelliklerin insan dışındaki varlıklara verilmesine kişileştirme denir. Kişileştirme sanatı sayesinde yazılar, şiirler daha etkili, anlamlı olur.

Örnek:

“Ağaç, çok sevdi çocuğu…
Öperdi altın saçlarından
Dudakları olaydı!”

(Arif Nihat Asya)

Sevmek insana özgü bir özelliktir.

&#;Kuşlar sabahtan beridir atışıp duruyorlar. &#;bu cümlede kuşlar kişileştirilmiştir.

Konuşturma (İntak)

İnsan dışındaki canlı ve cansız varlıkların konuşturulmasıdır. Konuşturma sanatına fabllarda sıkça
başvurulur.

Örnek:

“Hoşça kal” dedi tilki, “Yolum biraz uzunca,
Kutlarız bu barışı yeniden buluşunca.“

(La Fontaine)

“Dedi, söyledi.” gibi ifadeler ile başkasının sözünü aktarmak dışında insan dışındaki bir varlık kendi ağzından da konuşturabilir, kendini anlatabilir.

Söz Sanatları ;

Benzetme

• Aralarında türlü yönlerden karşılaştırılarak benzerlik ilgisi bulunan iki varlıktan zayıf olanı nitelikçe üstün olana benzetme sanatıdır.
• Annemin elleri pamuk gibi yumuşaktı.
• Ahmet tilki gibi kurnaz biriydi.
• Saçları altın kadar sarıydı.
• Eski yastık bir taş gibi sertti.

Bir benzetmenin dört ögesi bulunur:

1 . Benzetilen: Nitelik olarak zayıf olandır.
2. Kendisine Benzetilen: Nitelik olarak güçlü olandır.
3. Benzetme Yönü: Benzetmenin hangi yönden yapıldığını anlatır.
4. Benzetme Edatı: “Gibi, kadar&#; edatlarıdır.

Örnek Soru:

Aşağıdakilerin hangisinde benzetme yapılmıştır?

A) Saat gibi çıkarız yola.
B) Mahkeme duvarı gibi suratı vardı.
C) Bana oradan on kadar çivi ver.
D) Eve geldiği gibi bilgisayarın başına oturup saatlerce oyun oynadı.

Çözüm:

B seçeneğinde kişinin suratı “mahkeme duvarına“ benzetilmiştir. Doğru cevap B’dir.

Kişileştirme:

İnsana özgü niteliklerin, insan dışındaki varlıklara verilmesine kişileştirme denir. Kişileştirmede insan dışındaki varlıklara ağlama, mutlu olma, üzülme, kızma gibi insana özgü nitelikler aktarılır.

Güneş, gökyüzünden bizlere gülümsüyordu.

(İnsana ait özellik olan gülümsemek, ”güneşe” verilmiştir. Güneş, kişileştirilmiştir.)

içmiş gibi geceyi bir yudumda,
Göğün mağrur bakışlı bulutlan.

(İnsana ait özellik olan mağrur(gururlu) olmak ”bulutlara” verilmiştir. Bulut kişileştirilmiştir.)

Masamda düşünen eski lâmbayı
Yakmayın, odamız karanlık dursun;

(İnsana ait özellik olan düşünmek ”lambaya&#; verilmiştir. Lamba kişileştirilmiştir.)

Söz sanatları, metinlerin daha etkili ve süslü bir anlatıma sahip olmasını sağlar. Oldukça basit olup sınavlarda karşımıza çıkabilen bir konudur. Son derece sade anlatıma sahip aşağıdaki notu dikkatle okumanızı tavsiye ederim.

Söz Sanatları: Benzetme (Teşbih), Abartma (Mübalağa), Kişileştirme (Teşhis), Konuşturma (İntak), Tezat (Zıtlık) ve Mecazlı İfade.

1. Benzetme

Özellik bakımından eksik olanın üstün olandan benzeyen yönler edinmesidir. Eksiksiz bir benzetmede dört öge vardır. Bunlar benzeyen, benzetilen, benzetme edatı ve benzetme yönüdür.

Benzetme Örnekleri:

Yeni sahiplendiğimiz kedi aslan gibi yürüyordu.

Benzeyen: kedi

Benzetilen: aslan

Benzetme Edatı: gibi

Benzetme Yönü: yürüme tarzı

Üniversite yıllarında komşumuzun gönderdiği yemekler annemin yaptıkları kadar lezzetliydi.

Benzeyen: komşumuzun yemekleri

Benzetilen: annemin yemekleri

Benzetme Edatı: kadar

Benzetme Yönü: lezzet

İşçiler inşaatı tamamlamak için arı gibi çalışıyordu.

Benzeyen: işçiler

Benzetilen: arı

Benzetme Edatı: gibi

Benzetme Yönü: çalışma

2. Abartma (Mübalağa)

Bir varlık ya da olayın ölçüyü aşıp olduğundan daha büyük ya da küçük gösterilmesidir.

Abartma Örnekleri:

Ağlamaktan göz pınarlarım kurudu.

Utancından yerin dibine girdi.

Bayram harçlığı verilmeyince kıyameti kopardı.

Karşımda dağlar duramaz, işe başladığım an.

Eskiden samimi arkadaşımdı ama şimdi pire kadar değeri yok.

Anılarımı yazsam boyum kadar kitap çıkar.

3. Kişileştirme (Teşhis)

İnsan dışı varlıkların insan özelliği kazanmasıdır. Bu söz sanatı genellikle fabl ya da masallarda görülür.

Kişileştirme Örnekleri:

Ağaçlar yol boyunca bize selam veriyordur. (Selam vermek insana ait bir özelliktir.)

Senin bu haline sokaktaki kediler bile acır. (Acıma duygusu insana aittir.)

Ayakkabısı daha fazla yürümesin diye yalvarıyordu.

Bulutlar, yağmurun geleceğini müjdeliyordu.

Yavru köpek, muzip gözlerle bana bakıyordu.

4. Konuşturma (İntak)

İnsan dışı varlıkların konuşturulmasıdır.

Konuşturma Örnekleri:

Bu güzel havada beni gezdirir misin, diye sordu evdeki kedi.

Dallarım üzerinde duran kuşlara meyvelerimden ikram etmek ne güzel.

Bırak da yavrumun yanına gideyim, diyerek yoluna devam etti ceylan.

Yaralı kurt: “Ayağım iyileşmeden koşamam.”

5. Tezat (Zıtlık)

Karşıt anlamların aynı cümlede kullanılmasıdır. Tezat söz sanatında sadece zıt anlam olmaz. Birbirinin karşıtı ifadelerin olması yeteli.

Tezat Örnekleri:

Sıcak bakışlarının altındaki soğukluğu gördüm.

Karanlığın içindeki aydınlığa ulaşmak umut ve azimle gerçekleşir.

Sokaklardaki coşkulu gülüşünün ardında derin bir üzüntü vardı.

Huzuru seviyorsun ama her tartışmanın, gerginliğin içinde sen varsın.

Karamsar bir hava esiyordu umut dolu bakışlarında.

6. Mecazlı İfade

Bir sözcüğün gerçek anlamından uzaklaşarak kazandığı yeni ve soyut anlamlardır.

Mecazlı İfade Örnekleri:

Yazar, hemen herkesin hayatının bir evresinde yaşadığı anları yakalamış.

Bu olaydan sonra kahramanın, çevresiyle kurduğu iletişim zenginleşip renklenir.

Söz Sanatı Örnekleri:

Kredi çekip kutu gibi bir ev almışlar. (benzetme)

Ağlamaktan gözyaşı sel oldu, taştı. (abartma)

Ağaçlar sevinçten rüzgârla dans ediyordu. (kişileştirme)

Beni de oyununuza alın, dedi parktaki ağaçlar. (konuşturma)

Dışardaki soğuğa inat sıcacık çayımızı yudumluyoruz. (tezat)

Çalışanlarımın yaptığı her işe imzamı atarım. (mecazlı ifade)

7. Sınıf Söz Sanatları konu anlatımını indirmek için tıklayınız.