Sosyopat Nedir
Sosyopat Ne Demek? Nasıl Tedavi Edilir?
Sosyopat kavramı genellikle psikopat kavramı ile sıkça karıştırılan bir konudur. Psikopat ile sosyopat arasındaki en belirgin fark psikopatların daha vicdansız ve acımasız olmasıdır denilebilir. Bununla birlikte sosyopat vakalarının görülme oranı kadınlara göre erkeklerde daha fazladır. Toplumda sosyopat karakterde insanlara pek rastlanmaz, çünkü bu durum kolay kolay dışarıdan anlaşılacak bir şey değildir. Şimdi gelin sosyapat konusunu derinlemesine inceleyelim.
Sosyopat Nedir?
Sosyopat, toplum tarafından hoş görülmeyen davranışlarda bulunan, kurallara ve kanunlara karşı gelen, verilen cezalardan hiçbir şekilde yılmayan insanlara denir. Bu kişilerin suç işlemeye karşı doğal bir yatkınlık vardır. Ayrıca çok kolay bir şekilde yalan söyleyebilir, hırsızlık yapabilir ve insanları kandırabilirler. Yaptıklarının diğer insanları nasıl etkilediğin pek de umursamazlar. Bazı vakalarda sosyopat belirtisi gösterenler yaptıklarından çok az bir miktar da pişmanlık hissedebilirler.
Bu tür rahatsızlık yaşayanların bir diğer özelliği ise etraflarındaki insanlara karşı duyarsız davranmalarıdır. Bu kişiler başkalarının acıları ve dertleriyle ilgilenmezler. Hayatlarında tek umursadıkları şey kendileridir ve diğer insanlara zarar vermekten garip bir zevk duyarlar.
Sizde Erdem Psikiyatri Kliniği ' ne ziyaret ederek https://www.erdempsikiyatri.com/psikoterapiler hakkında bilgi alabilir ve merak ettiğiniz tüm konularda fayda sağlayabilirsiniz.
Sosyopat ile Psikopat Arasındaki Fark Var Mıdır?
Genellikle sosyopat veya psikopat kavramlarının psikolojideki karşılığı antisososyal kişilik bozukluğu olarak adlandırılır. Her ikisinin de özellikleri benzerlik gösterebilir, ancak semptomların yoğunluğu farklıdır. Her psikopat aynı zamanda sosyopattır. Ama her sosyopat psikopat demek mümkün değildir. Sosyopatları, psikopatlardan ayıran en temel unsur ise az da olsa vicdanlarının olmasıdır. Ama psikopatlarda vicdana rastlamak pek mümkün değildir.
Sosyopat Kişilik Özellikleri Nelerdir?
sosyopat belirtisi gösterenlerinen belirgin özelliği kendilerini ustaca gizleyebilmeleridir. Uyum sağlıyormuş gibi görünürler veya uzak kalarak ilişki kurmazlar. Dışarıdan bakıldığında gayet sosyal ve ilgi çekicidirler ancak insanlarla olmaktan içten içe hoşlanmazlar.
sosyopat belirtisi gösterenlerin özelliklerine daha yakından bakmak gerekirse;
· Anti sosyal davranışlar sergilerler. Başkalarını haklarına ve duygularını önemsemezler.
· İnsan ilişkilerinde davranış bozuklukları gösterirler. İlişkilerde gerekli olan duygudaşlık, ahlak eksikliği görülür. Yakın ilişki kurmak istemezler.
· Karşılarındaki insanlara karşı empati geliştiremezler. İnsanlarla duygusal bağ kuramaz veya kurmak istemezler.
· Yalan söylemek bir alışkanlığa dönüşmüştür. Geçmiş, gelecek, şimdiki zamanda olan olaylarla ilgili yalan söylerler. Günlük basit meseleleri bile yalana bulayıp anlatırlar.
· Duygusal taklit yaparlar. Duyguları olmasa da ihtiyaç duyduğu zaman başkalarının duyguların kolaylıkla taklit edip, insanları kolayca kandırabilirler.
· Sosyopatlar, egoisttirler. Kendilerini başkalarından üstün görürler. Hatta kendileriyle ilgili sanrıları vardır. Kendilerini mükemmel, üstün yaratılmış olarak hissederler.
· Sosyopat belirtisi gösterenlerzekidir. Diğer insanları kolaylıkla manipüle ederler. Kendi isteklerini elde ederken, diğer insanları yönlendirmekten pişmanlık duymazlar.
· Davranışların ahlaki kriterleri yoktur. Yalan söylemek, aldatmak, şiddet gibi gayri ahlaki davranışlara kolayca başvururlar.
· İnsanlara hükmetmekten hoşlanırlar, daima lider olmak isterler, emir almaktan hoşlanmazlar.
· Yakın ilişki kuramadıkları için arkadaşları yoktur.
Sosyopat Kişilik Bozukluğuna Neden Olan Etmenler Nelerdir?
Sosyopat kavramının tam olarak psikoloji de karşılığı Anti sosyal Kişilik Bozukluğudur. Sosyopat kişiliğin birçok nedeni olabilir. Ama genellikle çocuklukta yaşanan ihmal, istismar gibi travmalardan kaynaklanır. İlgi ve sevgi görmeden büyüyen çocuklar büyüdüklerinde de diğer insanlara nasıl davranmaları gerektiğini bilemezler. Etrafındaki yetişkinler tarafından horlanan, istekleri ve ihtiyaçları yok sayılan çocuklarda öfke gelişir. Daha sonra bu öfkeyi tüm insanlara genelleyerek herkesten nefret eder hale gelirler.
Her ne kadar sosyopatinin temelleri çocuklukta atılsa da uzmanlar çocuklarda sosyopat teşhisinde bulunmazlar. Bu tür davranışları varsa bile davranış bozukluğu içinde değerlendirilir. Fakat ergenlikten sonra da sosyopatik davranışlar devam ederse o zaman teşhis koyulabilir. Bu kapsamda çocuklukta görülen bazı davranışlar sosyopatinin habercisi olabilir. Çocukluk döneminde görülen hayvanlara eziyet etmek, başkalarına zarar vermek, eşyalara zarar vermek ve yetişkinlerin uyarılarını dikkate almamak gibi.
Sosyopat Kişilik Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir?
Sosyopat veya anti sosyal kişilik bozukluğu ciddi bir rahatsızlıktır. Mutlaka yardım alınması gerekir. Fakat kişinin bunu bir sorun, bir bozukluk olarak görmesi hemen gerçekleşmez. Sosyopat kişilik özellikleri genellikle yirmili yaşlarda ortaya çıkar. Sosyopat belirtisi gösterenler, içinde bulundukları durumun farkına varamazlar. O yüzden yardım alma ihtiyacı da duymazlar. Ancak ilerleyen yaşlarda bu durumu idrak edebilirler.
Sosyopati tedavisinde öncelikle semptomları tek tek incelemek gerekir. Hastanın öyküsü alındıktan sonra mutlaka fiziki bir değerlendirme yapılır. Beyinle ilgili bir sorun olup olmadığına bakmak için MR gerekebilir. Ayrıca gerek görülürse alkol ve uyuşturucu testi gibi testler de yapılabilir. Fiziki muayenede herhangi bir sorun bulunmazsa psikolojik bir değerlendirme yapılır. Sosyopati tedavisinde psikoterapi etkilidir. Sosyopatinin tanısı konulurken standart bir sosyopati testi olmasa da uzmanlar tarafından belirtileri değerlendirmeyi amaçlayan formlar kullanılır.
Psikoterapi tedavisi sırasında hastanın hatalı düşünce kalıplarının değiştirilmesi amaçlanır. Hastaya kişiler arası ilişkilerde nasıl davranması gerektiği öğretilir. İnsanlarla sağlıklı ilişkiler kurabilmesi için gerekli iletişim becerileri geliştirebilmesi için destek olunur. Eğer agresif ve saldırgan davranışlar söz konusu ise ilaç tedavisi de başlanabilir. Sosyopat kişilik özelliklerine eşlik eden, dikkat eksikliği, depresyon gibi başka rahatsızlıklar da varsa mutlaka terapi sürecinde ele alınmalıdır. Bu kapsamda çok yönlü bir tedavi planı hazırlanmalıdır.
Ailenizde veya çevrenizde sosyopat kişilik özellikleri gösteren biri bulunuyorsa mutlaka onu bir uzmandan destek alması için yüreklendirmelisiniz. Eğer kendinizde bu tür özellikler fark ettiyseniz mutlaka bir uzmandan yardım almalısınız. Kişilik bozuklukları oluruna bırakılacak durumlar değildir. Tedavi edilmezse kişinin hayatını kötüleştiren ve diğer insanlara da zarar veren bir durumdur.
Erdem Psikiyatri'nin sunduğu hizmetleri incelemek ve ücretsiz ön psikolojik test imkanlarından faydalanmak için https://www.erdempsikiyatri.com/ sayfasını ziyaret ediniz.
ABD’de, DSM–III–R kriterlerini kullanan Milli Hastalık Süreçleri Sörveyi (The National Comorbidity Survey) tarafından elde edilen bulgular, erkeklerin % 5,8’i, kadınların ise % 1,2’sinin bu bozukluğun hayat boyu devam etme riskine sahip olduklarını göstermektedir. Yukarıda belirtildiği üzere, DSM–IV’e göre, antisosyal kişilik bozukluğu teşhisi, yaklaşık olarak tüm erkeklerin % 3’üne ve tüm kadınların % 1’ine konulmuştur.
Hapishanelerde, bu oranın % 75'e kadar yüksek olabileceği tahmin edilmektedir. Klinik ortamlardaki yaygınlık tahminleri, örneklenen nüfusun hâkim özelliklerine bağlı olarak, % 3 ile % 30 arasında değişmektedir. Hastalığın yaygınlığı, pek çok şiddet suçlularını içeren hapishane insanları gibi seçilmiş nüfuslarda daha da yüksektir (Hare, 1983). Benzer şekilde, ASKB’nun yaygınlığı, alkol veya diğer uyuşturucu madde kullanımı tedavi programlarındaki hastalar arasında genel nüfusta olandan daha yüksektir. Bu da, ASKB ile alkol veya diğer uyuşturucu madde kullanımı arasında bir bağlantı ve bağlılık olduğunu göstermektedir. David Korten tarafından yürütülen bir araştırma, bu özelliklerin, önemli şirketlerin üst yöneticileri arasında yüksek oranda olduğunu göstermektedir.
Diğer akıl hastalıkları/bozuklukları ile ilişkisi[değiştir kaynağı değiştir]
Antisosyal kişilik bozukluğu, madde kullanımına yönelim hariç, tüm DSM–IV Eksen I hastalıkları ile negatif korelasyona sahiptir. Antisosyal kişilik bozukluğuna en kuvvetli korelasyon, Revizeli Psikopati Kontrol Listesi ile ölçülen psikopati sahiptir. DSM–IV–TR’de sunulduğu üzere, Amerikan Psikiyatri Derneğinin resmi duruşuna (tavrına) göre, “psikopati” ve “sosyopati”, antisosyal kişilik bozukluğunun eskimiş eş anlamlılarıdır. Dünya Sağlık Örgütü de, ICD–10’da psikopati, sosyopati, antisosyal kişilik, asosyal kişilik ve amoral kişilik kavramlarını “sosyal olmayan kişilik bozukluğu” (dissocial personality disorder) kavramının eş anlamlıları olarak kullanılması biçiminde benzer bir tavır sergilemektedir.
Potansiyel (olası) işaretçiler[değiştir Sosyopat nedir: Tüm yönleriyle sosyopati hakkında bilmeniz gerekenler
Daha önce tanıdığınız birinin sosyopat olabileceğinden şüphelendiniz mi? Cevabınız evet ise sosyopat nedir konusunu araştırmış olabilirsiniz. Sosyopat kelimesini duyduğunuzda muhtemelen aklınıza Kuzuların Sessizliği’ndeki Anthony Hopkins geliyor. Ancak çoğu kişilik bozukluğunda olduğu gibi sosyopatide de (antisosyal kişilik bozukluğu) bu tür abartılı belirtiler görülmeyebilir. Bir diğer ifadeyle tüm sosyopatların seri katil olması gerekmez. Hatta sosyopat birini, gösterdiği tüm belirtilere rağmen tanımakta zorlanabilirsiniz. Sosyopati, yaşam boyu süren antisosyal davranışlarla karakterize edilen bir sendrom olarak biliniyor. Antisosyal kişilik bozukluğuna sahip kişiler yalan söyleme ve dürtüleriyle hareket etme eğiliminde olabiliyor. Bu kişiler sıklıkla sorumluluklarını görmezden gelebiliyorlar ve toplumsal normlara aykırı davranışlar sergileyebiliyorlar.
Burada unutulmaması gereken bir nokta; sosyopat ve psikopat terimlerini birbirinin yerine kullanma eğiliminde olsak da aslında bunların farklı anlamlara geldiği. Sosyopatları psikopatlarla karşılaştırdığımızda, çoğu sosyopatın dürtüsel davranışlara eğilimli olduğunu ve genellikle tutarsız davranışlar sergilediğini söyleyebiliriz. Bir psikopat ise antisosyal yelpazenin en uç noktasında yer alıyor, ayrıca soğuk ve hesapçı da olabiliyor. Hemen hemen tüm psikopatlar sosyopatlara özgü karakter özelliklerini ve davranışları sergilerkn, tüm sosyopatların psikopatisi olması çoğu zaman söz konusu değil. Sosyopat nedir, sosyopat belirtileri, sosyopat ile psikopat arasındaki fark gibi merak edilen tüm konular için yazımızı okumaya devam edin.
Önemli not: Bu yazıda yer verilen tüm bilgi ve öneriler bilimsel destekli makaleler baz alınarak, genel bilgilendirme amaçlı hazırlanmış olup herhangi bir uzman tavsiyesi içermemektedir. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurun.
Sosyopat nedir?
Sosyopat nedir veya sosyopati nedir? Sosyopat, antisosyal kişilik bozukluğu (ASPD) olan birini tanımlamak için kullanılan bir terim. Sosyopat kişiler genelde başkalarının duygularını anlayamayabiliyor. Genellikle kuralları çiğneme veya sebep oldukları zarardan dolayı suçluluk duymama, anlık kararlar verme eğilimi gösterebiliyorlar. Ayrıca arkadaşlarını, aile fertlerini, iş arkadaşlarını, hatta yabancıları bile kontrol etmek için akıl oyunları oynayabiliyorlar. Çoğu kişi tarafından bu nitelikleri karizmatik veya çekici olarak algılanabiliyor. Sosyopat zeki midir? Buradan hareketle insanlar tarafından zeki olarak da tanımlanabiliyorlar.
Kişinin doğası ve yetiştirilme tarzı sosyopatide rol oynayabiliyor. Bozukluğun arkasındaki nedenler tam olarak bilinmemekle birlikte şu anki veriler doğrultusunda yapılan uzman görüşleri, psikopatinin genelde beynin tam gelişmeyen kısımları gibi genetik faktörlerden; sosyopatinin ise çocuklukta istismar veya travma nedeniyle kişilik gelişimindeki bir aksaklıktan kaynaklanabildiği yönünde. Genel kanı sosyopatların genelde suçlular arasından çıktığı ve kolayca fark edilebileceği olsa da, birçok insan bu bozukluğun farkında olmayabiliyor ve teşhis edemeyebiliyor. Yani sosyopatlar, aramızda; hatta çok yakın çevremizde yaşıyor olabilirler.
Sosyopatlar, psikopatlardan daha az tutarlı davranışlara sahip olarak biliniyor. Psikopatlar daha kontrollü oalbilirken, manipülasyonları daha bağımsız ve ileriyi planlamaya yönelik oalbiliyor. Sosyopatlar ise genelde kaygılı olarak biliniyor ve öfke kontrolünde zorluk çekebiliyorlar. Düşünmeden hareket edebiliyor ve sonuç olarak uyum sağlamakta zorlanabiliyorlar. Sözleri ile yaşamları arasındaki tutarsızlıklar daha fazla göze çarpabiliyor.
Psikopat nedir?
Psikopat ve sosyopat nedir, sorusuna tam bir yanıt olması açısından psikopat terimini de tanımlamakta fayda var. Psikopat kelimesi genelde akıl hastalığı olan birini tanımlamak için kullanılsa da aslında bu, psikiyatrik bir teşhis değil. Psikiyatride psikopatın gerçek tanımı antisosyal kişilik bozuluğu olarak geçiyor. Bu ifade, başkalarına manipülasyon ve ihlal kalıpları gösteren kişileri tanımlamak için kullanılıyor. Burada “antisosyal” kelimesi kafa karıştırıcı olabiliyor. Çünkü çoğu insan bunun çekingen, yalnız, içine kapanık birini tanımladığını varsayabiliyor. Ancak antisosyal kişilik bozukluğunda durum çoğu zaman böyle değil; bu ifade topluma, kurallara ve yaygın olan diğer davranışlara karşı çıkan birini tanımlamak için kullanılıyor. Psikopati ile sosyopati “antisosyal kişilik bozukluğu” olarak tanımlansa da aralarında farklar olduğunu bir kez daha hatırlatmak isteriz.
Sosyopat ve psikopat arasındaki fark
Sosyopat nedir sorusunun yanıtından da anlayacağınız üzere sosyopat ile psikopat arasında klinik tanımlamaları açısından önemli bir fark bulunmuyor. Bu terimlerin her ikisi de ASPD’li (antisosyal kişilik bozukluğu) kişilere atıfta bulunmak için kullanılıyor. Hatta genelde birbirinin yerine de kullanılabiliyorlar.
Bazı uzmanlar semptomlarının ciddiyetine göre bu iki kavramı ayırt edebiliyor. Bir sosyopat, ciddi zarar veya sıkıntıya neden olmayan; yalnızca küçük ihlallerde bulunan biri olabiliyor. Ancak bir psikopat, fiziksel şiddet uygulayan veya başkalarını tehlikeye atan biri olarak tanımlanabiliyor. Yine de bilimsel tanı kriterleri göz önüne alındığında, bu belirtilerin tamamı ASPD kategorisinde yer alıyor.
Şöyle bir düşünecek olursanız sosyopat ve psikopat kelimelerini günlük yaşamda rahatlıkla birilerini tanımlamak için kullandığınızı fark edebilirsiniz. Sık sık bencil davranışlar sergilemek, bir kişiyi sosyopat olarak teşhis etmek için tek başına yeterli olmayabiliyor. ASPD teşhisi, yalnızca semptomlar uzun bir süre boyunca ortaya çıktığında ve yaşam tarzı değişiklikleri nedeniyle değişmediğinde koyulabiliyor. Sonuçta bencil bir insan, benzer davranışları kısa bir süreliğine gösterebiliyor, ancak sonrasında bu davranışlar hakkında kötü hissedebiliyor veya zamanla davranışlarını değiştirebiliyor.
Sosyopat belirtileri: Birinin sosyopat olduğunu nasıl anlarsınız?
Sosyopati veya antisosyal kişilik bozukluğu, genelde kalıcı olumsuz davranışlarla karakterize ediliyor. Bir sosyopat sürekli olarak başkalarının duygularına veya insan haklarına saygısızlık gösterebiliyor. Sosyopatiye sahip insanlar bu davranışları fark etmeyebiliyorlar. Peki bir sosyopatı nasıl tanıyabilirsiniz?
Sosyopat belirtileri: Empati yoksunluğu
Sosyopatinin en yaygın belirtilerinden biri empati eksikliği ve kişinin eylemlerinden pişmanlık duymaması olarak biliniyor. Birçok sosyopatta vicdan eksikliği varmış gibi gelebilir ancak hepsi böyle olmak zorunda değildir. Psikopatlar ise her zaman bu semptoma sahip oluyor, onları sosyopatlara göre daha tehlikeli yapan da çoğu zaman bu özellikleri.
Sosyopat belirtileri: İlişki kurmakta güçlük
Bir sosyopat genelde duygusal bağ kurmayı zor bulabilir, bu nedenle ilişkileri istikrarsız ve kaotik olabilir. Yaşamlarında insanlarla bağlantı kurmak yerine, onları aldatma, zorlama ve korkutma yoluyla kendi çıkarları için sömürmeye çalışabilirler.
Sosyopat belirtileri: Manipülatiflik
Sosyopatlar, kendi çıkarları veya mutlulukları için etraflarındaki insanları baştan çıkarmaya ve sevdirmeye çalışabilirler. Ancak bu, onları her zaman çekici kılmaz. Bazıları için bu yorum doğru olsa da genellikle yüzeysel olarak çekici oldukları söylenir. Yani daha yakından tanıdıkça zorbalıkları dikkat çekici bir hal alabilir.
Sosyopat belirtileri: Yalancılık
Sosyopat biri, aynı zamanda sahtekar ve yalancı olmasıyla da dikkat çekebilir. Kendi yolunu bulmak veya kendini bir sorundan kurtarmak için yalan söylerken son derece rahat hissedebilir. Ayrıca, kendisine uygun olduğu sürece gerçeği süslemeye eğilimlidir.
Sosyopat belirtileri: Duygusuzluk
Sosyopatiye sahip kişilerin bazıları açıkça şiddete yatkın ve saldırgan olabilir. Bazıları ise bunu sözlü olarak yapabilir. Her iki durumda da, diğer insanların duygularına karşı acımasızlık derecesinde kayıtsız kalabilirler.
Sosyopat belirtileri: Düşmanlık
Sosyopatlar sadece kendilerine düşman değildir, aynı zamanda başkalarının davranışlarını da düşmanca yorumlamaya daha yatkın olabilirler. Bu da onları intikam almaya itebilir.
Sosyopat belirtileri: Sorumsuzluk
Bir insanın sosyopat olduğunu gösteren bir başka işaret, finansal ve sosyal yükümlülükleri göz ardı edebilmesidir. Sorumluluklarından kaçmak sosyopatlar arasında son derece yaygın bir davranış. (Örneğin; zamanı geldiğinde borçları ödememek, faturaların birikmesine izin vermek veya düzenli olarak işten izin almak gibi)
Sosyopat belirtileri: Dürtüsellik
Her insanın dürtüleriyle hareket ettiği anlar vardır. Son dakikada bir yolculuğa çıkmak, çarpıcı bir saç modeli denemek veya sahip olmak istediğiniz yeni bir çift ayakkabıyı satın almak gibi. Ancak sosyopat biri için sonuçlarını düşünmeden anlık kararlar vermek günlük yaşamın bir parçası olabilir. Sosyopat tanısı almış ya da sosyopati belirtileri taşıyan kişiler plan yapmakta ve buna bağlı kalmakta oldukça zorlanabilirler.
Sosyopat belirtileri: Riskli davranışlar
Sorumsuzluk, dürtüsellik ve anında tatmin olma ihtiyacını birleştirince sosyopatların riskli davranışlar sergileyebilmesi pek de şaşırtıcı değil. Sosyopatlar başkalarının veya kendilerinin güvenliği için çok az endişe duyma eğilimindedir. Bu da aşırı alkol tüketimi, uyuşturucu kullanımı, kumar bağımlılığı, güvensiz seks ve tehlikeli hobiler gibi eğilimlerle kendini gösterebilir.
Sosyopati tedavi edilebilir mi?
Psikoterapi, özellikle daha hafif vakalarda, bazı semptomların ve yan etkilerin yönetilmesine yardımcı olabilir. Ancak bir sosyopatın profesyonel yardım araması genelde alışılmadık bir durumdur.
Antisosyal kişilik bozukluğuyla ilgili merak uyandıran şeylerden biri, içgörü eksikliğidir. Sosyopat bir insan sorunları olduğunu fark edebilir. Başının belaya girdiğini görebilir. Sevgilisinin kendisinden memnun olmadığını biliyor olabilir. Ama daima başka insanları ve başka koşulları suçlama eğiliminde olduğu için kendisinde bir kusur göremeyebilir. Bu nedenle nadiren yardım almayı düşünür.
Yine de hafif sosyopati gösteren kişilerde ve bağımlılık davranışları göstermeyenlerde, bu semptomlar yaşla birlikte azalabilir. Eğer sevdiğiniz birinin sosyopatisi varsa, bu konuda bir terapistten yardım alabilir veya bir destek grubu bulabilirsiniz. Sevdiğiniz kişinin davranışını değiştiremezsiniz, ancak onu anlamanın ve başa çıkmanın ya da sınırlar koymanın ve kendinizi korumanın yollarını öğrenebilirsiniz.
Önemli not: Bu yazıda yer verilen tüm bilgi ve öneriler bilimsel destekli makaleler baz alınarak, genel bilgilendirme amaçlı hazırlanmış olup herhangi bir uzman tavsiyesi içermemektedir. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurun.
İlginizi çekebilir: Narsist partnerle ilişki: Narsistik kişilik bozukluğu nedir?
Kaynak: Healthline
nest...
Sosyopat nedir: Tüm yönleriyle sosyopati hakkında bilmeniz gerekenler
Daha önce tanıdığınız birinin sosyopat olabileceğinden şüphelendiniz mi? Cevabınız evet ise sosyopat nedir konusunu araştırmış olabilirsiniz. Sosyopat kelimesini duyduğunuzda muhtemelen aklınıza Kuzuların Sessizliği’ndeki Anthony Hopkins geliyor. Ancak çoğu kişilik bozukluğunda olduğu gibi sosyopatide de (antisosyal kişilik bozukluğu) bu tür abartılı belirtiler görülmeyebilir. Bir diğer ifadeyle tüm sosyopatların seri katil olması gerekmez. Hatta sosyopat birini, gösterdiği tüm belirtilere rağmen tanımakta zorlanabilirsiniz. Sosyopati, yaşam boyu süren antisosyal davranışlarla karakterize edilen bir sendrom olarak biliniyor. Antisosyal kişilik bozukluğuna sahip kişiler yalan söyleme ve dürtüleriyle hareket etme eğiliminde olabiliyor. Bu kişiler sıklıkla sorumluluklarını görmezden gelebiliyorlar ve toplumsal normlara aykırı davranışlar sergileyebiliyorlar.
Burada unutulmaması gereken bir nokta; sosyopat ve psikopat terimlerini birbirinin yerine kullanma eğiliminde olsak da aslında bunların farklı anlamlara geldiği. Sosyopatları psikopatlarla karşılaştırdığımızda, çoğu sosyopatın dürtüsel davranışlara eğilimli olduğunu ve genellikle tutarsız davranışlar sergilediğini söyleyebiliriz. Bir psikopat ise antisosyal yelpazenin en uç noktasında yer alıyor, ayrıca soğuk ve hesapçı da olabiliyor. Hemen hemen tüm psikopatlar sosyopatlara özgü karakter özelliklerini ve davranışları sergilerkn, tüm sosyopatların psikopatisi olması çoğu zaman söz konusu değil. Sosyopat nedir, sosyopat belirtileri, sosyopat ile psikopat arasındaki fark gibi merak edilen tüm konular için yazımızı okumaya devam edin.
Önemli not: Bu yazıda yer verilen tüm bilgi ve öneriler bilimsel destekli makaleler baz alınarak, genel bilgilendirme amaçlı hazırlanmış olup herhangi bir uzman tavsiyesi içermemektedir. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurun.
Sosyopat nedir?
Sosyopat nedir veya sosyopati nedir? Sosyopat, antisosyal kişilik bozukluğu (ASPD) olan birini tanımlamak için kullanılan bir terim. Sosyopat kişiler genelde başkalarının duygularını anlayamayabiliyor. Genellikle kuralları çiğneme veya sebep oldukları zarardan dolayı suçluluk duymama, anlık kararlar verme eğilimi gösterebiliyorlar. Ayrıca arkadaşlarını, aile fertlerini, iş arkadaşlarını, hatta yabancıları bile kontrol etmek için akıl oyunları oynayabiliyorlar. Çoğu kişi tarafından bu nitelikleri karizmatik veya çekici olarak algılanabiliyor. Sosyopat zeki midir? Buradan hareketle insanlar tarafından zeki olarak da tanımlanabiliyorlar.
Kişinin doğası ve yetiştirilme tarzı sosyopatide rol oynayabiliyor. Bozukluğun arkasındaki nedenler tam olarak bilinmemekle birlikte şu anki veriler doğrultusunda yapılan uzman görüşleri, psikopatinin genelde beynin tam gelişmeyen kısımları gibi genetik faktörlerden; sosyopatinin ise çocuklukta istismar veya travma nedeniyle kişilik gelişimindeki bir aksaklıktan kaynaklanabildiği yönünde. Genel kanı sosyopatların genelde suçlular arasından çıktığı ve kolayca fark edilebileceği olsa da, birçok insan bu bozukluğun farkında olmayabiliyor ve teşhis edemeyebiliyor. Yani sosyopatlar, aramızda; hatta çok yakın çevremizde yaşıyor olabilirler.
Sosyopatlar, psikopatlardan daha az tutarlı davranışlara sahip olarak biliniyor. Psikopatlar daha kontrollü oalbilirken, manipülasyonları daha bağımsız ve ileriyi planlamaya yönelik oalbiliyor. Sosyopatlar ise genelde kaygılı olarak biliniyor ve öfke kontrolünde zorluk çekebiliyorlar. Düşünmeden hareket edebiliyor ve sonuç olarak uyum sağlamakta zorlanabiliyorlar. Sözleri ile yaşamları arasındaki tutarsızlıklar daha fazla göze çarpabiliyor.
Psikopat nedir?
Psikopat ve sosyopat nedir, sorusuna tam bir yanıt olması açısından psikopat terimini de tanımlamakta fayda var. Psikopat kelimesi genelde akıl hastalığı olan birini tanımlamak için kullanılsa da aslında bu, psikiyatrik bir teşhis değil. Psikiyatride psikopatın gerçek tanımı antisosyal kişilik bozuluğu olarak geçiyor. Bu ifade, başkalarına manipülasyon ve ihlal kalıpları gösteren kişileri tanımlamak için kullanılıyor. Burada “antisosyal” kelimesi kafa karıştırıcı olabiliyor. Çünkü çoğu insan bunun çekingen, yalnız, içine kapanık birini tanımladığını varsayabiliyor. Ancak antisosyal kişilik bozukluğunda durum çoğu zaman böyle değil; bu ifade topluma, kurallara ve yaygın olan diğer davranışlara karşı çıkan birini tanımlamak için kullanılıyor. Psikopati ile sosyopati “antisosyal kişilik bozukluğu” olarak tanımlansa da aralarında farklar olduğunu bir kez daha hatırlatmak isteriz.
Sosyopat ve psikopat arasındaki fark
Sosyopat nedir sorusunun yanıtından da anlayacağınız üzere sosyopat ile psikopat arasında klinik tanımlamaları açısından önemli bir fark bulunmuyor. Bu terimlerin her ikisi de ASPD’li (antisosyal kişilik bozukluğu) kişilere atıfta bulunmak için kullanılıyor. Hatta genelde birbirinin yerine de kullanılabiliyorlar.
Bazı uzmanlar semptomlarının ciddiyetine göre bu iki kavramı ayırt edebiliyor. Bir sosyopat, ciddi zarar veya sıkıntıya neden olmayan; yalnızca küçük ihlallerde bulunan biri olabiliyor. Ancak bir psikopat, fiziksel şiddet uygulayan veya başkalarını tehlikeye atan biri olarak tanımlanabiliyor. Yine de bilimsel tanı kriterleri göz önüne alındığında, bu belirtilerin tamamı ASPD kategorisinde yer alıyor.
Şöyle bir düşünecek olursanız sosyopat ve psikopat kelimelerini günlük yaşamda rahatlıkla birilerini tanımlamak için kullandığınızı fark edebilirsiniz. Sık sık bencil davranışlar sergilemek, bir kişiyi sosyopat olarak teşhis etmek için tek başına yeterli olmayabiliyor. ASPD teşhisi, yalnızca semptomlar uzun bir süre boyunca ortaya çıktığında ve yaşam tarzı değişiklikleri nedeniyle değişmediğinde koyulabiliyor. Sonuçta bencil bir insan, benzer davranışları kısa bir süreliğine gösterebiliyor, ancak sonrasında bu davranışlar hakkında kötü hissedebiliyor veya zamanla davranışlarını değiştirebiliyor.
Sosyopat belirtileri: Birinin sosyopat olduğunu nasıl anlarsınız?
Sosyopati veya antisosyal kişilik bozukluğu, genelde kalıcı olumsuz davranışlarla karakterize ediliyor. Bir sosyopat sürekli olarak başkalarının duygularına veya insan haklarına saygısızlık gösterebiliyor. Sosyopatiye sahip insanlar bu davranışları fark etmeyebiliyorlar. Peki bir sosyopatı nasıl tanıyabilirsiniz?
Sosyopat belirtileri: Empati yoksunluğu
Sosyopatinin en yaygın belirtilerinden biri empati eksikliği ve kişinin eylemlerinden pişmanlık duymaması olarak biliniyor. Birçok sosyopatta vicdan eksikliği varmış gibi gelebilir ancak hepsi böyle olmak zorunda değildir. Psikopatlar ise her zaman bu semptoma sahip oluyor, onları sosyopatlara göre daha tehlikeli yapan da çoğu zaman bu özellikleri.
Sosyopat belirtileri: İlişki kurmakta güçlük
Bir sosyopat genelde duygusal bağ kurmayı zor bulabilir, bu nedenle ilişkileri istikrarsız ve kaotik olabilir. Yaşamlarında insanlarla bağlantı kurmak yerine, onları aldatma, zorlama ve korkutma yoluyla kendi çıkarları için sömürmeye çalışabilirler.
Sosyopat belirtileri: Manipülatiflik
Sosyopatlar, kendi çıkarları veya mutlulukları için etraflarındaki insanları baştan çıkarmaya ve sevdirmeye çalışabilirler. Ancak bu, onları her zaman çekici kılmaz. Bazıları için bu yorum doğru olsa da genellikle yüzeysel olarak çekici oldukları söylenir. Yani daha yakından tanıdıkça zorbalıkları dikkat çekici bir hal alabilir.
Sosyopat belirtileri: Yalancılık
Sosyopat biri, aynı zamanda sahtekar ve yalancı olmasıyla da dikkat çekebilir. Kendi yolunu bulmak veya kendini bir sorundan kurtarmak için yalan söylerken son derece rahat hissedebilir. Ayrıca, kendisine uygun olduğu sürece gerçeği süslemeye eğilimlidir.
Sosyopat belirtileri: Duygusuzluk
Sosyopatiye sahip kişilerin bazıları açıkça şiddete yatkın ve saldırgan olabilir. Bazıları ise bunu sözlü olarak yapabilir. Her iki durumda da, diğer insanların duygularına karşı acımasızlık derecesinde kayıtsız kalabilirler.
Sosyopat belirtileri: Düşmanlık
Sosyopatlar sadece kendilerine düşman değildir, aynı zamanda başkalarının davranışlarını da düşmanca yorumlamaya daha yatkın olabilirler. Bu da onları intikam almaya itebilir.
Sosyopat belirtileri: Sorumsuzluk
Bir insanın sosyopat olduğunu gösteren bir başka işaret, finansal ve sosyal yükümlülükleri göz ardı edebilmesidir. Sorumluluklarından kaçmak sosyopatlar arasında son derece yaygın bir davranış. (Örneğin; zamanı geldiğinde borçları ödememek, faturaların birikmesine izin vermek veya düzenli olarak işten izin almak gibi)
Sosyopat belirtileri: Dürtüsellik
Her insanın dürtüleriyle hareket ettiği anlar vardır. Son dakikada bir yolculuğa çıkmak, çarpıcı bir saç modeli denemek veya sahip olmak istediğiniz yeni bir çift ayakkabıyı satın almak gibi. Ancak sosyopat biri için sonuçlarını düşünmeden anlık kararlar vermek günlük yaşamın bir parçası olabilir. Sosyopat tanısı almış ya da sosyopati belirtileri taşıyan kişiler plan yapmakta ve buna bağlı kalmakta oldukça zorlanabilirler.
Sosyopat belirtileri: Riskli davranışlar
Sorumsuzluk, dürtüsellik ve anında tatmin olma ihtiyacını birleştirince sosyopatların riskli davranışlar sergileyebilmesi pek de şaşırtıcı değil. Sosyopatlar başkalarının veya kendilerinin güvenliği için çok az endişe duyma eğilimindedir. Bu da aşırı alkol tüketimi, uyuşturucu kullanımı, kumar bağımlılığı, güvensiz seks ve tehlikeli hobiler gibi eğilimlerle kendini gösterebilir.
Sosyopati tedavi edilebilir mi?
Psikoterapi, özellikle daha hafif vakalarda, bazı semptomların ve yan etkilerin yönetilmesine yardımcı olabilir. Ancak bir sosyopatın profesyonel yardım araması genelde alışılmadık bir durumdur.
Antisosyal kişilik bozukluğuyla ilgili merak uyandıran şeylerden biri, içgörü eksikliğidir. Sosyopat bir insan sorunları olduğunu fark edebilir. Başının belaya girdiğini görebilir. Sevgilisinin kendisinden memnun olmadığını biliyor olabilir. Ama daima başka insanları ve başka koşulları suçlama eğiliminde olduğu için kendisinde bir kusur göremeyebilir. Bu nedenle nadiren yardım almayı düşünür.
Yine de hafif sosyopati gösteren kişilerde ve bağımlılık davranışları göstermeyenlerde, bu semptomlar yaşla birlikte azalabilir. Eğer sevdiğiniz birinin sosyopatisi varsa, bu konuda bir terapistten yardım alabilir veya bir destek grubu bulabilirsiniz. Sevdiğiniz kişinin davranışını değiştiremezsiniz, ancak onu anlamanın ve başa çıkmanın ya da sınırlar koymanın ve kendinizi korumanın yollarını öğrenebilirsiniz.
Önemli not: Bu yazıda yer verilen tüm bilgi ve öneriler bilimsel destekli makaleler baz alınarak, genel bilgilendirme amaçlı hazırlanmış olup herhangi bir uzman tavsiyesi içermemektedir. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurun.
İlginizi çekebilir: Narsist partnerle ilişki: Narsistik kişilik bozukluğu nedir?
Kaynak: Healthline