Süper Bono Ne Zaman Çıkacak

Yatırımcının gözü kulağı hükümetin yeni ekonomi modeli ile ilgili çalışmalarda. Son dönemde özellikle Süper bono veya süper tahvil beklentisi yatırımcının gündeminde yer alıyor. Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati daha önce yaptığı açıklamalarda enflasyona endeksli enstrümanlar üzerinde çalıştıklarını, bunun enflasyona endeksli tahvil olabileceğini söylemesi beklentileri arttırdı. Son günlerde yatırımcının gündeminde yer alan Süper Bono’nun çıkıp çıkmayacağı da merak ediliyor. Peki, Süper Bono nedir? Süper Bono ne işe yarar? Süper Bono çıkacak mı? Süper Bono çıkarsa ne olur? İşte detaylar…

 SÜPER BONO NEDİR?

Bono ya da emre muharrer senet, üzerinde yazılı belli bir tutarda paranın, senet lehdarına ya da onun emrine kayıtsız şartsız ödeneceğine dair taahhüdü içeren bir kambiyo senedi. Üzerinde bono veya emre muharrer senet ibarelerini taşımayan ve açıkça emre yazılı olarak düzenlenen senetler "Emre yazılı ödeme vaadi" sayılır.

SÜPER BONO NE ZAMAN ÇIKMIŞTI?

Habertürk Yazarı Abdurrahman Yıldırım, “Süper bonoda madalyonun gerçek yüzü” başlıklı yazıda Süper Bono ile ilgili merak edilenleri anlattı:

“Süper dediğimiz bono Mayıs tarihinde çıkartılmıştı. Bitişikte 29 Mayıs tarihli Hazine’nin ilanını gösteren gazete kupürü bulunuyor. 3 ay vadeli, yüzde faizli Hazine bonusu satışında vade sonunda yüzde 50 net faiz cebe girdi. Yüzde yıllık basit faizin bileşiği yüzde olduğu ilanda belirtiliyor.

Süper bononun satışa çıkarıldığı Mayıs ’te tüketici enflasyonu yüzde idi. İtfanın yapıldığı Ağustos ’teki enflasyon yüzde ’ti. Vade üç ay ve gerçekleşen enflasyonun neredeyse iki katında net faiz verildi. O bonoyu alanlar 3 ayda servetlerini reel anlamda bir kat artırdı.

Gerekli miydi? Bence değildi. Mayıs sonunda çıkarılan süper bononun 94 krizinde oynadığı kritik bir rol yok. Çünkü Nisan itibariyle yangın söndürülmüştü. Sadece kriz döneminde aksayan Hazine’nin borçlanma kapısını yeniden ve erken açması bakımından bir fonksiyonu oldu. Bir ay daha sabredilebilseydi kolaylıkla sağlanabilecek bir durum öne çekildi.

BUGÜNÜN FARKI NEREDE?

’ten bugüne çok şey değişti. En başta o dönemdeki yüksek faizler yok. Hem Türkiye’de hem dünyada.”

SÜPER BONO ÇIKACAK MI?

Bir süre önce Bakan Nebati’ye kamuoyunda tartışılan süper bono, KDV düzenlemesi, kamu bankalarının sermayelerinin artırılması gibi konular da sorulmuştu. "Süper bono yok. Öyle bir şey yok. Böyle bir şeyi doğru bulmuyoruz" diyen Nebati, "Bizim sadece ve sadece yapacağımız şey, tedbirler paketinde açıkladığımız alanlarda adımlar atmak." diye eklemişti.

Bono; devlet ve kurumsal firmalardan yatırımcıların sabit ya da değişken faiz oranları ile tayin edilen süre içerisinde kredi almış olduğunu belirten bir belgenin adıdır.

Bonoların bilinen ilk özelliği ise vadeleridir. Bonoların vadeleri 2 aydan az ya da 12 aydan fazla olamaz.

Bonolar şirket ya da devlet tarafından çıkarılırlar.  Şirket ya da devletlerin finansman ihtiyaçlarının giderilmesini sağlama hedefiyle çıkarılan bonolar, belirli bir vadenin sonunda anaparaya eklenen faizle geri ödemesinin yapılması açısından, bankadan kredi kullanılması ile ciddi benzerliklere sahiptir. Çok daha yüksek faiz oranı uygulanan bonoya ise süper bono adı verilmektedir.

Prof. Dr. Sadi Uzunoğlu, dövizdeki ciddi dalgalanmanın cari açıktan kaynaklandığını dile getirerek “Kurda önlenemez bir yükseliş olursa Merkez Bankası mecburen faiz artırır ve o da yetmezse süper bono gibi enstrümanlar devreye girer” şeklinde konuştu. Benzer açıklamalarla süper bono konusu gündemde önemli yer edindi.

Super bono ilk ne zaman çıktı?

senesinde Tansu Çiller başkanlığındaki DYP-SHP hükümeti, faiz oranlarını düşürme hedefiyle piyasaya yüksek miktarda para sürdü. Piyasaya sürülen  para sonrasında beklenenin aksine yüksek likidite, faizi düşürmek yerine, dövize hücuma neden oldu.,

Hükümet, döviz satarak talebi düşüreceğini, paranın borsaya yönleneceğini ifade ediyordu fakat 52 milyon dolarlık hacmi olan borsa para çekmekte yetersiz kaldı. Bankalar yüksek devalüasyon olacağı beklentisiyle hareket edince piyasaya sürülen döviz, fiyatı düşürmedi tam tersine arttırdı. Dolar, birkaç ay içinde 8 bin liradan 42 bin liraya fırladı, 38 bin lira seviyelerinde de tutundu. Döviz rezervleri 7 milyar dolar iken Nisan tarihine gelindiğinde 3 milyar dolara düştü.

5 Nisan tarihinde hükümet, “enflasyonu hızla düşürmek, TL’de istikrar sağlamak” hedefiyle 5 Nisan Kararları’nı açıkladı.

Dengeleri düzeltmeden faiz oranlarını düşürme çabası, faizde çok daha yüksek bir artış ile netice kazandı. Dövize olan talebi kesmek ve kısa dönemli kamu borçlarını ödeyebilmek için hükümet mayıs ayında yüzde faizli borçlanma kâğıtlarını piyasaya sürdü.

yılında Tansu Çiller başkanlığındaki DYP-SHP hükümeti süper bono kullanmıştı. yılında yaşanan ekonomik krizin süper bono ve faizin düşürülmesinden kaynaklandığını iddia edenlere Çiller, bunun sığ bir düşünce olduğunu belirterek cevap verdi. Süper bono geleceğini söyleyen ekonomist Özgür Demirtaş'ın açıklamalarının ardından en çok merak edilen konuların başında yerini aldı. Peki, Süper bono ne demek, faiz yükseltilmesi süper bonoya neden olur mu?

SÜPER BONO ÇIKARSA NE OLUR?

Daha önce Kur Korumalı Mevduat sistemini uygulamaya alan hükümetin bir sonraki hamlesinin süper bono olacağı ifade ediliyor.

Bölgesel riskler, artan enerji maliyetleri ve yüzde ’e tırmanan enflasyona rağmen Merkez Bankası’nın politika faizini yüzde 14 seviyesinde sabit tutması beklenirken ekonomistler piyasaya dışarıdan müdahalenin büyük bir hata olacağını ve krize neden olacağını söylüyor.

Faizde sürpriz beklenmediğini belirten Ekonomist Evren Devrim Zelyut, “Dolar 15 lira olursa kur korumalı mevduatların yükü 43 milyar lira olur, bunu ödemeyi göze almışlar. Ancak lirayı güçsüzleştirirken üzerimize gelecek kur krizinden ekonomiyi koruyacak kısa vadeli tek çare ’lardaki gibi, çok yüksek faiz içeren (süper bono gibi) enstrümanlar olur” dedi.

Prof. Dr. Sadi Uzunoğlu, dövizdeki hareketin cari açıktan kaynaklandığını belirterek “Kurda önlenemez bir yükseliş olursa Merkez Bankası mecburen faiz artırır ve o da yetmezse süper bono gibi enstrümanlar devreye girer” diye konuştu.

Sosyal medya hesabında hükümetin faiz inadının enflasyonu çıldırttığını söyleyen Prof. Dr. Özgür Demirtaş ise “Sonunda ne olacağını yazayım: Ya faiz artıracaklar ya Süper Bono çıkaracaklar” dedi.

ÖZGÜR DEMİRTAŞ’IN SÜPER BONO AÇIKLAMASI

Son zamanlarda tüm gözlerin üzerine olduğu Prof. Dr. Demirtaş’ın sosyal medya hesabından paylaştığı sözler şöyle oldu;

“Hükümetin Faiz inadı Enflasyonu çıldırttı. Ben dahil YÜZLERCE uzman uyardı. Sonunda ne olacağını yazayım:

1- Ya Faiz arttıracaklar

2- Ya Süper Bono çıkartacaklar,

Bu geri vitesten sonra olan onca ay ve yıl enflasyon ile ezilen bize olacak. Hani Ne Oldu Çin modeli diyeceğiz”

SÜPER BONO NEDİR?

Bono; devlet ve kurumsal firmalardan yatırımcıların sabit ya da değişken faiz oranları ile belirlenen süre içerisinde kredi almış olduğunu belirten bir belgedir. Bonoların bilinen ilk özelliği vadeleridir. Bononun vadesi 2 aydan az ya da 12 aydan fazla olamaz.

Bonolar şirket ya da devlet tarafından çıkarılırlar. Bonolar bu özellikleri nedeniyle hisse senetlerine benzemektedirler. Sözleşmede belirtilen vadenin sonunda bonolar, paranın şirkette veya devlette bulunduğu süre için belirlenen faiz oranından elde edilen faiz kazancı eklenerek, yatırımcıya geri ödenirler.

Şirket ya da devletlerin finansman ihtiyaçlarının giderilmesini sağlama hedefiyle çıkarılan bonolar, belirli bir vadenin sonunda anaparaya eklenen faizle geri ödemesinin yapılması bakımından, bankadan kredi kullanılması ile ciddi benzerlik göstermektedir.

Çok daha yüksek faiz oranı uygulanan bonoya süper bono adı verilmektedir.

KRİZİ-TANSU ÇİLLER DÖNEMİNDE NE OLMUŞTU?

senesinde Tansu Çiller başkanlığındaki DYP-SHP hükümeti, faiz oranlarını düşürme hedefiyle piyasaya yüksek miktarda para sürdü. Piyasaya sürülen  para sonrasında beklenenin aksine yüksek likidite, faizi düşürmek yerine, dövize hücuma neden oldu.

Hükümet, döviz satarak talebi düşüreceğini, paranın borsaya yönleneceğini ifade ediyordu fakat 52 milyon dolarlık hacmi olan borsa para çekmekte yetersiz kaldı. Bankalar yüksek devalüasyon olacağı beklentisiyle hareket edince piyasaya sürülen döviz, fiyatı düşürmedi tam tersine arttırdı. Dolar, birkaç ay içinde 8 bin liradan 42 bin liraya fırladı, 38 bin lira seviyelerinde de tutundu. Döviz rezervleri 7 milyar dolar iken Nisan tarihine gelindiğinde 3 milyar dolara düştü.

Yüzde faizli bono çıktı

5 Nisan tarihinde hükümet, “enflasyonu hızla düşürmek, TL’de istikrar sağlamak” hedefiyle 5 Nisan Kararları’nı açıkladı.

Dengeleri düzeltmeden faiz oranlarını düşürme çabası, faizde çok daha yüksek bir artış ile netice kazandı. Dövize olan talebi kesmek ve kısa dönemli kamu borçlarını ödeyebilmek için hükümet mayıs ayında yüzde faizli borçlanma kâğıtlarını piyasaya sürdü.

Üç hafta içinde yüzde 10'a yakın değer yitirerek aralık ayındaki krizden bu yana ilk defa lira seviyesine yaklaşan dolar haftayı liradan tamamladı. Piyasalar için tek beklenti haline gelen ‘süper bono' ise bu hafta şapkadan çıkmadı.

YENİ DÖVİZ KAYNAĞI OLMAZSA

Uzmanlar yeni bir döviz kaynağı olmadan doların 'yi aşma ihtimalinin arttığını belirtiyorlar. Bu kapsamda kısa vadeli yüksek getirili bir bono, enflasyona endeksli tahvil gibi adımlar gündeme getirilmişti. Ancak pazartesi günü beklenen olmadı ve AKP'li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, konuyla ilgili bir açıklama yapmadı.

YÜZDE 10 EKSTRA FAİZ

Yine de piyasalar, yaratacağı risklere rağmen milyar dolara yakın bireysel döviz birikiminin kamuya kazandırılmasını amaçladığı tahmin edilen enflasyona endeksli Hazine tahvilinin ne zaman devreye alınacağını izlemeye devam ediyor. Çıkartılacak süper tahviller için enflasyon oranının üzerinde, yüzde 10 ekstra faiz verileceği  öngörülüyor.

"DOLARDAKİ YÜKSELİŞLE İLGİLİ YETKİLİLERİN ÖNLEM ALMADI"

Dolardaki yükselişle ilgili yetkililerin önlem almadığını belirten İstanbul Analytics'ten Güldem Atabay, şunları söyledi;

“Türkiye'ye özel literatüre geçen arka kapı döviz satışları devam ediyor olsa da artan döviz talebi TL'yi dizginlemekte başarısız. KKM'de kalan vatandaşın hızla yüzde 90'a yönelecek enflasyon karşısında ezileceği gerçeği de süper bononun Hazine'ye yaratacağı dayanılmaz yüke rağmen en geç temmuz ortasına kadar devreye sokulmasını gerektiriyor.”