Kaktüs ve sukulent toprağı nasıl hazırlanır? Toprak nasıl olmalı? Kaktüs ve sukulentler aydınlık, havadar ortamları çok sever. Sığ kök yapısına sahip oldukları için uygun derinlikte ve boyutta saksılarda bakımını sağlamak gerekir.
Bu yazımız da ilginizi çekebilir: Kaktüs ve sukulentler için bitki besini tarifi! Bu tarif sukulentleri coşturacak
Peki kaktüs ve sukulent toprağı nasıl olmalı? Besin alıp gelişebilecekleri uygun bir toprak karışımında daha sağlıklı gelişim gösterirler. Kaktüs ve sukulent toprağı suyu bünyesinde tutmayan, taneli, geçirgen ve kumlu toprak olmalıdır.
Hazır paketler içerisinde satılan torf topraklardan yeteri kadar beslenemez. Peki ideal kaktüs ve sukulent toprağı karışımı nasıl hazırlanır?
Kaktüs ve sukulent toprağı hazırlamak için gerekli malzemeler;
Cocopeat, hindistan cevizi rendesidir. Torf yerine daha fazla cocopeat kullanabilirsiniz. Her ikisi de organik malzemedir.
Orman altı toprağı, çam ağaçlarının dibinde yer alan orta katmandaki verimli, asidik ve humuslu topraktır.
Tüf, su tutumunu arttırmak için kullanılan, volkanik küllerden oluşan, mineral açısından zengin malzemedir.
Torf, binevi bitki kömürüdür. Bitkileri uzun yıllar boyu bataklık gibi sulak alanlarda toprak altında kalarak fosilleşmiş halidir. Organik bir malzemedir.
Tüm malzemeler ulaşılabilir kolaylıktadır. Dilerseniz bu malzemeleri göz kararı şeklinde de ölçeklendirebilirsiniz.
Her tip sukulent bitkilere yanlış olarak kaktüs denmesi hatası bütün dünyada yaygındır. Sukulent bitkiler pekçok bitki familyalarına mensuptur. Kaktüs ise sadece Cactaceae (Kaktüsgiller) familyasındaki türlere denir. Dolayısıyla her sukulent kaktüs değildir. Ama her kaktüs sukulenttir. Bu sebeple bu sayfanın başlığında kaktüs değil sukulent kelimesi geçiyor.
Sukulent bitkilerin başlıca özellikleri suyu ve besinleri bünyelerinde değişik tarzlarda depolayıp aylar süren kurak zamanlarda kullanmalarıdır. Kimi gövdesinde, kimi yapraklarında, kimi dallarında, kimileri de köklerinde depolama yapar. Hatta bazıları tüm uzuvlarında su ve besin depolar. Diğer genel özellikleri ise fotosentez tarzlarının farklı olmasıdır (sukulent bitkilerin çoğu ⇒ Krasula asit metabolizmasına sahiptir).
Yukarıda ortak özelliklerine kısaca değindiğim bitkilere sukulent denir. Mini mini bitkilere sukulent demek adet olmuş ama gerçekte cüsse, yapı ve yaşam tarzları açısından çok zengin çeşitler vardır. Mesela çok bilinen Phalaenopsis orkideleri ve Bromeliad türleri hep sukulent bitkilerdendir. Yucca türleri de öyle.
Bu terim apayrı bitki familyalarından bazı türleri kapsar. Papatyagiller (Asteracea) familyasında bile sukulent özellikli bitki türleri var. Bir familyanın tüm türlerinin sukulent özellikli olması sadece Kaktüsgiller familyasına mahsustur. Gerçi Bromelyadları da sayabiliriz (tüm familya olarak).
İşte bu konuda yanılgıya düşenler çok. Yukarıda da dediğim gibi sadece belli başlı bazı türler sukulent sanılıyor ve onların tümüne aynı toprak, aynı sulama vb bakım şartları gerektiğine inanılıyor. Oysa sadece o klasikleşmiş türlerin bile toprak vesaire ihtiyaçları farklı farklı olabiliyor.
Dolayısıyla sukulent bitkilerinizin ne tür olduklarını bilimsel adlarıyla tek tek öğrenmeli ve onlar hakkında tek tek bakım bilgileri edinmeniz şarttır.
Mesela güneş şiddeti ve süresi hangi türde nasıl olacak? Hangi tür hangi mevsimde dinlenme uyku dönemine girer? Birçok sukulent sıcak yaz aylarında uyku dönemine girer. Bunu bilen çok az kişi var. Bütün bunları doğru bilgi kaynaklarından öğrenmeniz gerekiyor.
Toprak ihtiyaçları da hepsinde ortak özellikte olmaz. Piyasada kaktüs-sukulent toprağı diye satılan ürün sadece ticari hile mantığı ürünüdür. Tavsiye etmiyorum. Aşağıdaki bilgiler ışığında kendiniz en iyisini yapmalısınız.
Çöl sukulentleri, orman altı sukulentleri, ormanlarda ağaçlar üzerinde yaşayan epifitik sukulentler, kupkuru elektrik telleri sukulentleri (bak) kayalık sukulentleri, toprak zemin sukulentleri.. coğrafya ve iklim özelliklerine göre toprak istekleri değişir. Yani anlayacağınız, kaktüs-sukulent toprağı diye satılan mamül her sukulente uymaz. İşte bütün bu sebeplerden dolayı aşağıdaki bilgiler size en iyi rehber olacaktır. Mavi renkli kelimelere tıklarsanız o kelimelerle ilgili bilgi sayfalarına gidersiniz.
İhtiyacınız olan başlıca temel malzemeler organik ve inorganik olmak üzere ikiye ayrılır. Hepsi gerekmiyor. Yani mesela organik veya inorganik adı geçen çeşitli maddelerden hangisini bulabilirseniz ondan kullanırsınız. Organik + İnorganik maddeleri sukulent bitki türüne göre farklı oranlarda birbirleriyle harmanlayarak türlere özel sukulent toprak karışımları yapabilirsiniz.
İnorganik:Ponza taşı, pişmiş kil, dere kumu, kuvars (silis) kumu, volkanik taş kırpıntıları. Bunların dışında perlit ve vermikülit inorganik maddelerini tavsiye etmiyorum.
Organik:Maki alanı süprüntü toprağı, orman kenar çalılıkları dibi yoğun humuslu-çürüntü toprak, palmiye ağaçlarının gövdelerindeki kıl benzeri lifler, kestane toprağı ve gübresi, çay posası ve kullanılmamış kuru çay, leonardit, mangal kömürü parçaları..
Sukulentlerin minisi var, devleşeni var, çöl sukulentleri ayrı, orman sukulentleri ayrı.. Tabii ki toprak ihtiyaçları da az çok farklı olabilir. Aşağıda temel gruplamalarla örnekler var. Siz bu örneklerden yola çıkarak daha iyisini yapmaya çalışın.
Örneğin yılbaşı ve paskalya kaktüsleri, Atlas kaktüsleri ve Disocactus türleri. Bunlar iyi humusu değil kaba humusu sever ama karışımda iyi humus diğer maddeler arasında yoğunluğu azalmış olarak bulunursa çok iyi olur. Ayrıca kestane toprağı (veya onun yerine kullanılmamış kuru çay) bu türlerin kök sağlığı için önemlidir. Orman kaktüslerinin toprak karışımında inorganik maddeler hiç olmasa da olur. En azından mini saksılarda hiç gerekmez. Büyük saksılara gelince ponza taşı filan bulunmazsanız mangal kömürü parçaları veya iri taneli leonardit aynı işi görür.
Toprak karışım oranları genel anlamda şöyle olabilir: Üç ölçü maki süprüntüsü + 1 ölçü humuslu çürüntü + 1 ölçü iri taneli dere kumu.
Daha iyisi, özellikle de sık sık sulanması gerekenlere ve kışın yağmur altında kalanlar için en uygun karışım: 2 ölçü maki süprüntüsü + 1 ölçü humuslu çürüntü + 1 ölçü kestane toprağı (veya kullanılmamış kuru çay) + 2ölçü iri taneli dere kumu.
Büyüyüp ağırlaşan (atlas kaktüsü ve ejder meyve kaktüsü benzeri gelişim gösteren türlere) dere kumu yerine ponza taşı kullanın.
Bunların küçük yapılıları küçük saksılarda olacağından sadece maki süprüntüsü yeterli. Lithops türlerine dış mekanda 2 ölçü maki süprüntüsü + 1 ölçü dere kumu, iç mekanda yetiştirilen lithopslara ise 1 ölçü maki süprüntüsü + 1 ölçü dere kumu.
Büyükler için (keriz kaktüsleri, yuvarlak yumruk ya da baş şeklinde kaktüsler ve Euphorbia ingens ve benzerleri, ayrıca çöl gülü Adenium) kendi ağırlıklarından dolayı toprağın sıkışık olması kaçınılmazdır. Bu durumda dere kumu ile ponza taşı olmazsa olmaz bir gerekliliktir:
3 ölçü maki süprüntüsü + 1 ölçü humuslu çürüntü + 1 ölçü iri taneli dere kumu + 1 ölçü ponza taşı.
Bu ve benzeri türlerin kökleri doğal ortamlarında en çok kayalıklar arasındaki, taşlar arasındaki taş/kaya kırpıntıları ile karışık hafif humuslu çürüntülerle beslenirler. Gerçi aynı şeyi yapmak hiç gerekmiyor. Zaten devleşen Agave türleri her türlü toprağa uyumludur. Saksılarda sağlıklı bir karışım şu şekilde oluşturulabilir:
2 ölçü maki süprüntüsü + 1 ölçü humuslu çürüntü + 1 ölçü ponza taşı. Hem iç mekanda hem sürekli dışarıda tutulan bitkilere hepsine aynı derecede uygunlanmalıdır.
Bunların birbirleriyle zıt denebilecek iklim-coğrafya bölgelerine ait binlerce türleri var. Sıcakta gelişenler ayrı, serinde gelişenler ayrı.. Sempervivum cinsinden türler bile ayrı ayrı şartları isteyebilir. Onun için Krasula türlerinizin bilimsel adlarını öğrenmeli ve ona göre en uygun şartlarda yetiştirmelisiniz. Leş kaktüsleri ise genelde yaz boyunca az direkt güneş, hatta güneşin filtrelenmesini sever. Bununla beraber hepsine uyabilecek bir toprak karışımı yapmak mümkündür.
Kısaca maki süprüntüleri küçük saksıda olanlara tek başına uygundur. Çapı 12cm’den büyük saksılarda ise 3 ölçü maki süprüntüsü + 1 ölçü dere kumu yapılabilir. Kalanchoe ve Aloe türlerinin toprak karışımında humuslu çürüntü de olursa gelişimleri çok dolgun ve dirençli olur. 2 ölçü maki süprüntüsü + 1 ölçü humuslu çürüntü + 1 ölçü iri taneli dere kumu.
Hangi sukulent türünüz varsa o türün bakım bilgilerine ulaşın ve ne tavsiye edilmişse öğrenin. Genel bir şey istiyorsanız sukulentlere özel bitki besinleri var. Yine de gerekmedikçe ya da daha doğrusu türünüzün ihtiyaçlarını bilmiyorsanız kullanmayın. Sukulent bitkilerinizin bakımlarının şartlarını öncelikle öğrenmeniz lazım.