Suçsuz Yere Iftiraya Uğramak

İftira suçu ve cezası, Türk Ceza Kanunu’nun maddesinde “Adliyeye Karşı Suçlar” başlığı altında düzenlenmiş olan bir suç olarak karşımıza çıkmaktadır. Buna göre, hakkında savcılık soruşturması ya da idari yaptırım uygulanmasını sağlamak maksadıyla bir kimseye hukuka aykırı fiil isnat edilmesi halinde iftira suçu oluşmuş olacaktır. Burada iftira suçunun faili masum olduğunu bildiği bir kişiye bilerek ve isteyerek suç atmaktadır. Mağdurun hukuka aykırı bir fiil işlemediğini bildiği halde o kişiye iftira atılması bu suçun en önemli şartlarından bir tanesidir. İftira suçu ile mağdura somut ve belirli bir fiil isnat edilmektedir. Belirsiz bir fiil isnat edilmesi iftira suçunu oluşturmaz. İftira suçu ile korunmak istenen hukuksal yarar, toplumdaki bireylerin adil yargılanma hakkı olduğu gibi aynı zamanda kişinin onur, şeref ve haysiyetidir. Aynı zamanda bu suç ile adli makamların aldatılmasının da önüne geçilmek istenmiştir.

İftira Suçunun Şartları ve Unsurları

İftira suçu hakkında öncelikle şunu belirtmemiz gerekir ki bu suç herkes tarafından işlenebilmektedir. Aynı zamanda herkes iftira suçunun mağduru da olabilir. Ancak bir kimsenin bu suçun mağduru olabilmesi için öncelikle kişinin cezai sorumluluğunun bulunması gerekir. Aynı zamanda suç isnat edilen kimsenin belirli ya da belirlenebilir bir gerçek kişi olması gerekmektedir. İftira suçu ani hareketli bir suç olmakla beraber bu suçun oluşması için mağdurun suçtan zarar görmesi gerekmemektedir. Failin, mağdurun işlemediğini bildiği halde ona hukuka aykırı bir fiil isnat etmesiyle iftira suçunun oluştuğunu söylememiz mümkündür. Ayrıca mağdura isnat edilen hukuka aykırı fiil ile savcılık ya da idarenin harekete geçmesi de suçun oluşumu bakımından şart koşulmamıştır. Yalnızca isnat edilen fiilin bu makamları harekete geçirmeye elverişli olması suçun ortaya çıkması bakımından yeterlidir. Bu suçun tamamlanma anı ise söz konusu hukuka aykırı fiilin yetkili makamlara bildirilmesi anıdır. Dolayısıyla suçun, yetkili makamlar tarafından öğrenilmesiyle suç tamamlanmış olacaktır. Aynı zamanda ilgili makamların suça karşı harekete geçmesi gerekmemektedir. 

İftira suçu özel kast ile işlenebilen bir suç olarak karşımıza çıkmaktadır. Yani failin, mağdurun soruşturma ya da kovuşturmaya maruz kalması amacıyla hukuka aykırı fiil isnadında bulunmuş olması gerekmektedir. Tüm bunların yanı sıra suçun üç farklı yol ile işlenebileceği de kanunda öngörülmüştür. İlgili kanun hükmüne göre iftira suçu şikayet yoluyla, ihbar yoluyla ya da basın yayın yoluyla işlenebilmektedir.

İftira suçu düzenlemesinde dikkat edilmesi gereken bir diğer husus da kanun koyucunun bir kimseye bir suç isnat etmek değil hukuka aykırı bir fiil isnat etmekten bahsetmiş olmasıdır. Yani suçun konusunu yalnızca suç değil hukuka aykırı bir fiil de oluşturabilecektir. Sözgelimi bir disiplin yaptırımı veya idari yaptırım da bu suça konu olabilir. Önemli olan isnadın yetkili makamlara ya da basın yayın yoluyla yapılmasıdır. İhbar ve şikayetin yapılabildiği savcılık, kolluk gibi makamlarda da işlenebilen bu suç kovuşturma evresinde davanın taraflarından biri tarafından da işlenebilecektir. Bu anlamda suçun tanıklar tarafından da işlenebileceğini söylemek doğru olacaktır.

TCK /1 suçun basit şeklini ele almaktadır. Suçun basit halinde yani bir kimseye isnat edilen fiilin hiç işlenmemiş olması mümkün olabileceği gibi isnadın bir kısmının yanlış olması da mümkündür. Buna göre fail mağdurun işlendiğini iddia ettiği fiili; niteliğini değiştirerek, eklemelerde bulunarak ihbar etmiş olabilir. Yahut fiil gerçekten işlenmiştir ancak kendisine isnat edilen kişi tarafından işlenmemiş olabilir. Bu hallerde de suç oluşmuş sayılacak olup fiilin baştan itibaren fail tarafından kurmaca olarak üretilmiş olması aranmamaktadır. Ayrıca fail isnat belli bir kişiye yönelik yapmalıdır. Kendisine hukuka aykırı fiil isnat edilen kişi belli olmasa dahi araştırma neticesinde belirlenebilir olmalıdır.

İftira Suçunun İşleniş Biçimleri

İftira suçu; şikayet, basın ve ihbar yoluyla işlenebilmektedir. Basın ve yayın yolu ile ifade edilmek istenen her türlü yazılı, görsel ve işitsel kitle iletişim araçlarıyla yapılan yayınlardır. Dolayısıyla gazete, televizyon ya da internet kullanılmasıyla da iftira suçunun işlenmesi mümkün olabilmektedir. Savcı, resen soruşturması gereken suçlara ilişkin gazete, televizyon vb. platformlarda yapılan haberleri ihbar olarak kabul edebilmektedir. Bu halde basın yayın aracılığıyla bir kimseye hukuka aykırı fiil isnat edildiğinde suç oluşmuş olacaktır.

Eğer suç, basın yayın organları aracılığıyla işlenmişse iftira suçu sebebiyle yargılanan kişinin mahkumiyet kararı iftiranın atılmış olduğu basın ve yayın aracına eşdeğer olan bir araçta yayınlanacaktır. Bunun nedeni ise iftira suçunun basın ve yayın yoluyla işlenmesi halinde söz konusu isnat edilen hukuka aykırı fiili mağdur ve bununla beraber pek çok kişinin öğreniyor olmasıdır. Dolayısıyla bu durumda mağdurun toplum nezdindeki saygınlığı ve itibarı da zedelenecektir. Mağdurun aslında suç işlememiş olduğunu esasında kendisinin bir suçun mağduru olduğunu basın ve yayın araçlarıyla yayınlamak gerekecektir. Madde metninde açıkça öngörüldüğü üzere yapılacak yeni ilanın masrafı hükümlüden tahsil edilecektir.

Şikayet yoluyla iftira suçunun işlenebilmesi için şikayet başvurusunun, şikayeti soruşturmaya veya idari yaptırım uygulamaya yetkili makamlara yapılması gerekmektedir. Savcılık veya soruşturma yetkilerine sahip polis, jandarma gibi kolluk güçleri, şikayet başvurusunu soruşturmaya yetkili makamlardır.

İftira suçu ihbar yoluyla da işlenebilir. Şöyle ki; suçun veya kabahatim işlenmesi halinde herhangi bir vatandaş işlenen suçu veya kabahati soruşturmaya yetkili adli makamlar ile idari yaptırım uygulama yetkisine sahip idareye ihbar edebilir. İhbar ve şikayet yoluyla yapılan başvurularda dikkat edilmesi gereken en önemli husus, ihbar eden veya şikayette bulunan kişinin anayasal dilekçe hakkını kullanıp kullanmadığıdır. Yani kısaca şikayet veya ihbar eden kişi gerçekten suç işlendiğini düşünerek hareket etmiş ise iftira suçu oluşmaz.

İftira Suçunun Nitelikli Halleri

TCK /1 suçun basit halini düzenlemekte diğer fıkralarda ise suçun nitelikli halleri ele alınmaktadır. Bu nitelikli hallerden birinin var olması durumunda fail hakkında hükmolunacak cezada artış gerçekleştirilecektir. Söz konusu ilk nitelikli hal, iftira suçunun maddi eser ve delil uydurularak işlenmesi halidir. Bu durumda fail, iftira suçunun basit halinde olduğu gibi soyut olarak hukuka aykırı bir fiil isnat etmemekte; suç hakkında somut olgular yaratarak mağdur aleyhine hareket etmektedir.

Fail tarafından isnat edilen fiili işlemediğine dair bir kimse hakkında beraat kararı ya da kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmişse, ancak mağdurun aleyhine olarak bu fiil sebebiyle gözaltına alma ve tutuklama dışında başka bir koruma tedbiri uygulanmışsa bu durumda fail hakkında hükmolunacak ceza artacaktır. Aynı zamanda mağdurun, isnat edilen suç sebebiyle gözaltına alınması veya tutuklanması halinde iftira suçunu işleyen fail, ayrıca kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun dolaylı faili olarak yargılanacaktır. Tüm bunların yanı sıra iftira sebebiyle mahkemenin, mağdur hakkında verdiği mahkumiyet kararı müebbet hapis cezası ya da ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ise bu durumda da iftira suçunun faili hakkında verilecek olan ceza artacaktır. Mağdurun, mahkum edilen hapis cezasının infazına başlanması da failin aleyhine bir durum teşkil edecek ve cezası katlanacaktır.

İftira Suçu Cezası

İftira suçunun cezası, suçun nitelikli hali ve basit halinde farklılık göstermektedir. İlk olarak şunu belirtmeliyiz ki TCK /1 gereğince; bu suçun basit halinin işlenmesi durumunda fail hakkında 1 yıldan 4 yıla kadar hapis cezasına hükmolunacaktır. Fakat fail, suçun işlenmesinde somut deliller ve olgular yaratmışsa bu durumda kendisine verilecek olan ceza yarı oranında arttırılacaktır. İftira konusu olan suçu işlemediği ortaya çıkmış olan kimse için tutuklama ve gözaltına alma dışında herhangi bir koruma tedbiri uygulanmışsa az önce belirtmiş olduğumu iki fıkraya göre uygulanacak olan ceza yarı oranında arttırılacaktır. Aynı zamanda iftira nedeniyle mağdur hakkında müebbet hapis ya da ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına karar verilmiş ise bu durumda suçun faili, 20 yıldan 30 yıla kadar hapis cezasına mahkum edilecektir. Eğer bununla beraber mağdurun cezasının infazına başlanmışsa bu halde fail hakkında verilecek olan ceza yarı oranında artış gösterecektir.

İftira Suçunda Etkin Pişmanlık

İftira suçunda etkin pişmanlık hükümlerinin uygulama alanı bulup bulmadığı açıklamamız gereken konular arasında yer almaktadır. TCK m’da bu duruma açıklık getirilmiştir. Etkin pişmanlık, failin işlemiş olduğu suç sebebiyle pişman olması ve ortaya çıkardığı zararlarla gidermesi halinde uygulama alanı bulacak olan bir ceza hukuku kurumudur. Böylelikle fail hakkında verilecek olan cezada indirim yoluna gidilebilecektir. 

İftira suçunda failin, etkin pişmanlık hükümlerinden faydalanması kanunda öngörülmüştür. Buna göre, iftira edenin mağdur hakkında soruşturma başlamasından evvel iftirasından dönmesi halinde kendisi hakkında verilecek olan cezanın 4/5‘i indirilecektir. Mağdur hakkında kovuşturma başlamasından önce iftiradan dönülmesi halinde ise fail hakkında hükmolunacak cezanın ¾’ü indirilecektir. Eğer mağdur hakkında verilecek olan hükümden önce iftiradan dönülürse bu halde fail hakkında hükmolunacak ceza 2/3 oranında inecektir. Mağdurun mahkumiyetinden sonra etkin pişmanlık hükümlerine başvurulursa failin cezası yarı oranında indirilebilecektir.

Belirtmiş olduğumuz hallerde kanun, hakime takdir yetkisi tanımamıştır. Yani her halde belirtilen oranlarda cezanın indirilmesi söz konusudur. Ancak eğer mağdurun cezasının infazına başlanmışsa bu durumda hakim takdir yetkisini kullanabilecektir ve kanuna göre bu halde failin cezası 1/3 oranında indirilebilmektedir. Etkin pişmanlık hükümleri hakkında somut olayın niteliklerine göre daha detaylı bilgi alınabilmesi adına ceza avukatıile görüşülmesi faydalı olacaktır.

İftira Suçu Şikayete Tabi Midir?

İftira suçu hakkında belirtmemiz gereken son husus da bu suçun şikayete tabi olup olmadığıdır. TCK ’de iftira suçu şikayete bağlı olarak düzenlenmemiştir. Çünkü suçun mağduru, hem kendisine işlemediği halde hukuka aykırı fiil isnat edilen kişi hem de iftira nedeniyle soruşturma başlatan ya da idari yaptırım uygulayan makamlardır. Bu nedenledir ki suçun soruşturulması ve kovuşturulması şikayete tabi suçlararasında tutulmamıştır. Soruşturma makamın suçu öğrendiği andan itibaren kendiliğinden harekete geçmesi gerekmektedir. Dolayısıyla savcılık, söz konusu suçun işlendiğini öğrendiği andan itibaren suça konu fiil hakkında ayrıca suçtan zarar görenin şikayetini beklemeden soruşturmaya başlayacaktır.

İftira suçu için öngörülen dava zamanaşımı TCK 66 gereğince 8 yıldır. Savcılık, suçun işlenmesinden itibaren 8 yıl içerisinde soruşturma başlatmalıdır. Dava zamanaşımı süresi geçmeden önce soruşturma ve kovuşturmanın yani yargılamanın tamamlanması gerekmektedir. Bu hem adil hem de makul sürede yargılanma hakkının temel bir gereğidir. Savcılık, söz konusu suçun işlendiğini öğrendiği andan itibaren re’sen harekete geçecektir. Fakat savcılık, suçun işlenmesinden itibaren 8 yıl içerisinde dava zamanaşımı süresinde soruşturma başlatmalıdır. Bu süre geçtikten sonra iftira suçuhakkında soruşturma başlatılması mümkün olmayacaktır. İftira suçu için öngörülen zamanaşımı mağdurun fiili işlemediğinin sabit olduğu günden itibaren işlemeye başlayacaktır.

Son olarak belirtmemiz gerekir ki iftira suçu kanunda uzlaştırma kapsamında olan suçlardan sayılmamıştır.

İftiraya Uğrayan Kişi Hukuken Ne Yapmalıdır?

İftiraya uğrayan kişi, kendisine iftira atan kişi veyahut kişilere karşı iftira davası açmalıdır. Ayrıca iftiraya uğrayan kişi hukuk mahkemelerinde maddi ve manevi tazminat davası da açabilir. İftira suçu, iftiraya uğrayan kişinin kişilik haklarına zarar vermektedir. Kişi uğradığı iftira sonucu psikolojik olarak etkilenebileceği gibi aynı zamanda maddi olarak kayıplar da yaşayabilir. Örneğin; iftiraya uğrayan kişi toplum tarafından tanınan bir iş adamı ise ekonomik kayıplarla karşılaşabilir. İftiraya uğrayan kişi iftira sebebiyle işten çıkarılmış da olabilir. Böyle durumlarda mağdur maddi ve manevi tazminat davası açma hakkına sahiptir.

 Namusa İftira Davası Süreci Nasıl İşler?

Her birey onur, şeref ve haysiyet sahibidir. Bir kimsenin namusuna yönelik söylemlerde bulunulması ve kişiye iftira atılması kişilik haklarına bir saldırı teşkil etmektedir. Bir kimsenin namusuna ilişkin ithamlarda bulunmak hakaret suçunun oluşumuna sebep olabileceği gibi iftira suçunu da meydana getirebilir. Namusa iftira davası da Asliye Ceza Mahkemeleri’nde görülecektir. Mağdur, iftiraya uğradığını somut delillerle ispat etmelidir. 

İftira Suçu Örnekleri Mevcut Mudur?

İftira suçu örnekleri ile günlük hayatta sıklıkla karşılaşmaktayız. İftira suçu seçimlik hareketli bir suç olması sebebiyle farklı şekillerde işlenebilir. Bir kimseyi hırsızlık ile suçlamak belki de en bilinen örnekler arasında yer almaktadır. İftira atan kişi, hırsızlık ile suçladığı kişinin esasen bu suçu işlemediğini bilmesine rağmen kişiye böyle bir fiil isnat etmektedir. Burada amaçlanan husus kişinin suçlu gösterilerek çeşitli zararlara uğramasını sağlamaktır. İftira suçu örnekleri çoğaltılabilir. 

İftira Suçunun Unsurları

İftira suçunun unsurlarını yukarıda detaylıca ele aldık. İftira suçunun unsurlarını sıralamak gerekirse; 

• Mağdur, 
• Fail, 
• İsnat edilen fiil, 
• Kast

Olarak sıralanabilir.

 İftira Davası Nasıl Açılır?

İftira davaları Asliye Ceza Mahkemeleri’nde görülmektedir. İftira suçunun şikayete tabi bir suç olmaması sebebiyle savcılık suçun işlendiğini öğrendiği anda resen soruşturma başlatmak zorundadır. Ancak iftiraya uğrayan kişi savcılığa şikayette bulunarak iftira davasının açılmasını da sağlayabilir. İftira davalarının sağlıklı bir şekilde yürütülmesi ve sürecin hızlı ilerleyebilmesi adına mutlaka ceza avukatından destek alınmalıdır. 

İş yerinde İftiraya Uğramak

İş yerinde iftiraya uğramak kişinin işten çıkarılmasına veyahut zorla işten ayrılmasına sebep olabilir. İftiraya uğrayan kişi haksız nedenle işten çıkarılırsa iş kanunu hükümleri çerçevesinde yasal haklarını kullanabilir. Öte yandan iftira atan kişiye karşı maddi manevi tazminat davası açabilir. Ayrıca iftira atan kişinin aynı iş yerinde mevcut bir çalışan olması kendisinin iş akdinin feshedilmesine sebep olabilir.

Suçsuz Yere İftiraya Uğramak

Daha önce de belirttiğimiz gibi bir kimseye iftira atan kişi o kimsenin suçsuz olduğunu bilmektedir. Kişinin suçsuz olduğunu bilmesine rağmen kişiyi o fiili işlemiş gibi göstermektedir. Suçsuz yere iftiraya uğrayan kişi bir saldırıya uğramaktadır. Özetle; iftira suçunun işlenebilmesi için mağdurun suçsuz olduğunun bilinmesi gerekmektedir. Bu durum her olay özelinde incelenmelidir. 

İftira Davası Açma Şartları

İftira suçunun meydana gelebilmesi için en önemli şart mağdura hukuka aykırı bir fiil isnat edilmesidir. Hukuka aykırı bir fiil isnat edilmesi ile suç tamamlanmış sayılır. Suçun işlenmesi ile iftira davası açılabilmektedir. Dava açılabilmesi için mutlaka mağdurun bu suçtan dolayı zarar görmüş olması aranmamaktadır. 

Topo Hukuk Bürosu uzun yıllardır hukukun pek çok farklı alanında uzman avukatları vasıtasıyla müvekkillerine hem hukuki danışmanlık hem de avukatlık hizmeti sağlamaktadır. Ceza hukuku, ekibimizde yer alan avukatların oldukça bilgili ve tecrübeli oldukları hukuk dallarının başında gelmektedir. İletişim bilgilerimiz vasıtasıyla uzman avukatlarımıza ulaşabilir, ayrıca iftira suçuna ilişkin sorularınızı internet sitesinde yer alan danışma formunu doldurarak ekibimize iletebilirsiniz. 

Yayım tarihi: 26 Oca

Failin, iftira eylemini özel veya resmi belgede sahtecilik yapmak suretiyle işlemesi halinde TCK Maddede ‘’Sahte resmi veya özel belgenin bir başka suçun işlenmesi sırasında kullanılması halinde, hem sahtecilik hem de ilgili suçtan dolayı ayrı ayrı cezaya hükmolunur’’ şeklinde yer alan gerçek içtima hükmü uyarınca, iftira ve sahtecilik suçları oluşmaktadır ve her iki suçtan da ayrı ayrı cezalandırılır.

Türk Ceza Kanunu maddesi 4. fıkrasında ‘‘Yüklenen fiili işlemediğinden dolayı hakkında beraat kararı veya kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmiş olan mağdurun bu fiil nedeniyle gözaltına alınması veya tutuklanması halinde; iftira eden, ayrıca kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçuna ilişkin hükümlere göre dolaylı fail olarak sorumlu tutulur’’ denmektedir. Buna göre mağdura iftira atan sanık eğer mağdurun tutuklanması veya gözaltına alınmasına neden olması halinde sanık hakkında gerçek içtima hükümleri uygulanıp işlemiş olduğu iftira suçunun yanında Türk Ceza Kanunu maddesinde düzenlenen Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma suçundan ayrıca cezalandırılacaktır. Bir başka deyişle mağdurun ağırlaştırılmış müebbet, müebbet ya da süreli hapisle mahkum olup cezanın infazına başlanması durumunda sanık hakkında yalnızca TCK maddeden ceza verilecek ayrıca TCK Maddeden cezalandırılmayacaktır.

İftira Suçunda Adli Para Cezasına Çevirme, Erteleme ve Hüküm Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararı

• İftira Suçunun Adli Para Cezasına Çevrilmesi

Adli para cezası, yargılanmayı gerçekleştiren mahkeme tarafından, hükümlünün bir miktar parayı devlet hazinesine ödenmesine karar verilmesidir. Türk Ceza Kanunu Maddesi ‘‘ Kısa süreli hapis cezası, suçlunun kişiliğine, sosyal ve ekonomik durumuna, yargılama sürecinde duyduğu pişmanlığa ve suçun işlenmesindeki özelliklere göre adli para cezasına çevrilebilir’’ hükmüne havidir. Ancak kısa süreli hapis cezasından kasıt yargılama sonucunda verilecek cezanın 1 yıl veya daha az süreli hapis cezasıdır. Yine Türk Ceza Kanunu Maddesinde ‘‘Fail yararına cezayı hafifletecek takdiri nedenlerin varlığı halinde, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine, müebbet hapis; müebbet hapis cezası yerine, yirmibeş yıl hapis cezası verilir. Diğer cezaların altıda birine kadarı indirilir.’’ Hükmüne yer verilerek takdiri indirim nedenlerine yer verilmiştir.

Türk Ceza Kanunu Maddesinde belirtildiği üzere iftira suçunun basit halinin karşılığı 1 yıldan 4 yıla kadar hapis cezasıdır. Hal böyle iken sanık hakkında yapılan yargılama sonucunda mahkemenin basit iftira suçunun varlığına hükmederek kanunda belirtilen alt sınıra yaklaşarak takdiren ceza vermesi ve sanığın mahkemedeki iyi halinden dolayı takdiri indirim sağlanması durumunda verilecek ceza 1 yılın altına inebilir ve sonuç olarak iftira suçu adli para cezasına çevrilebilir.

Son olarak iftira suçunun nitelikli olarak işlendiği hallerde mahkemece verilecek cezanın 1 yılın altına inmesi ancak etkin pişmanlık hallerinde mümkün olacaktır.

• İftira Suçunda Erteleme Kararı Verilmesi

Erteleme kararında mahkemece yargılanan kişinin suçlu olduğu tespit edilmiş ve kişi hakkında hapis cezasına hükmedilmiştir. Ancak mahkeme tarafından sanığa verilen hapis cezasının cezaevinde infaz edilmesinden şartlı olarak vazgeçilmesi halinde sanık açısından ceza ertelenmiş olacaktır. İşlediği suçtan dolayı 2 yıl veya daha az süreyle hapis cezasına mahkûm olan sanıkların cezası ertelenebilir. Bununla beraber sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan dolayı 3 aydan fazla hapis cezasına mahkûm edilmemiş olması ve suçu işledikten sonra yargılama sürecince gösterdiği pişmanlık dolayısıyla tekrar suç işlemeyeceği konusunda yargılama makamları nezdinde bir kanaatin oluşması gerekir. İftira suçunu işleyen sanığa verilecek ceza ve sanığa ilişkin kişisel durumların şartları sağlaması halinde yargılamayı yapan mahkeme tarafından erteleme kararı verilebilir.

• İftira Suçunda Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararı

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı, sanık hakkında hükmolunan cezanın belli bir denetim süresi içerisinde sonuç doğurmaması, denetim süresi boyunca kasıtlı bir suç işlemez ve yükümlülüklerine uygun davranılırsa ceza kararının ortadan kaldırılması ile davanın düşmesine yol açarak cezanın bireyselleşmesini sağlayan bir kurumdur.

İftira suçunun basit halinin işlenmesi nedeniyle hükmedilen hapis cezasının miktarının 2 yıl veya daha az olması halinde suçu işleyen hakkında hükmün açıklanmasının geriye bırakılması kararı verilebilir.

Suçun Türk Ceza Kanunu maddesi 2. fıkrasında belirtilen nitelikli hali şeklinde işlenmesi durumunda ise alt sınır 2 yıldan başlayacağı için hem alt sınıra yaklaşılarak takdiren ceza verilmesi hem de sanığın Türk Ceza Kanunu Maddesinde belirtilen takdiri iyi hal nedenlerinden ayrıca yararlanması gerekmektedir.

Suçun diğer nitelikli hallerinde sanığın etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanması halinde ancak hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilir.

İftira Suçu Soruşturma ve Kovuşturma Aşaması

İftira suçu, şikayete tabi bir suç değildir. Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından resen soruşturulan bir suç tipidir. Bu sebeple hakkında hukuka aykırı fiil isnadında bulunulan kimsenin ihbar veya şikayette bulunmasının suçun soruşturulması kovuşturulması bakımından bir önemi bulunmamaktadır. Fakat belirtmek gerekir ki mağdur CMK m. gereğince iftira suçunun kovuşturma evresinin her aşamasında hüküm verilinceye kadar şikayetçi olduğundan bahisle açılan kamu davasına katılabilir. Yargılamanın sonunda verilen hüküm hakkında kanun yollarına başvurabilir.

İftira suçunun soruşturulup kovuşturulmasıyla ilgili olarak belirtmek gerekir ki bu suç görev dolayısıyla veya görevle bağlantılı olarak da işlenebileceğinden bu suçu görevi sırasında işleyen kamu görevlisinin soruşturulması için sayılı “Memurlar ve Diğer KamuGörevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun” 3. maddesi uyarınca izin alınması gerekmektedir.

Devlet Memurları Kanunu’dur. DMK m. 25 gereğince, “Devlet memurları hakkındaki ihbar ve şikayetler, garaz veya mücerret hakaret için, uydurma bir suç isnadı suretiyle yapıldığı ve soruşturma veya yargılamanın tabi olduğu kanuni işlem sonucunda bu isnat sabit olmadığı takdirde, merkezde bu memurun en büyük amiri, illerde valiler, isnatta bulunanlar hakkında kamu davası açılmasını Cumhuriyet Savcılığından isterler”. hükmü yer almaktadır.

Kovuşturma aşaması yargılama aşamasıdır. Yani savcılık tarafından hazırlanan iddianame kabul edilmiştir. Asliye ceza mahkemesi veya ağır ceza mahkemesi tarafından yargılama yapılır. İftira suçu kovuşturma aşaması diğer suçlardan farklılık gösteren bir özelliği yoktur. Genel hükümler kapsamında yargılama yapılır.

İnternet ortamında basın yayın yoluyla veya sosyal medya üzerinden iftira suçu nedeniyle kişilik haklarının ihlal edilen, iftira fiilinin mağduru olan kişi aynı zamanda sayılı Kanun’un 9. maddesi uyarınca doğrudan Sulh Ceza Hakimliğine başvurarak, yayından kişilik haklarını ihlal eden içeriğin çıkarılmasını veya erişimin engellenmesini talep edebilir. Mağdurun bu talebi doğrultusunda Sulh Ceza Hakimi kişilik haklarını ihlal ettiği iddia olunan içeriğin çıkarılmasına veya içeriğe erişimin engellenmesine karar verebilecektir.

Son olarak, Ceza Muhakemesi Kanunun maddesi 3.fıkrasına göre iftira konusunu oluşturan suç veya yalan tanıklık nedeniyle gözaltına alınma ve tutuklama halinde Devlet mağdura ödenmiş tazminat nedeniyle iftira eden veya yalan tanıklıkta bulunan kişiye de rücu edebilecektir.

İftira Suçu Gözaltı ve Tutukluluk Hali

Yakalama ve gözaltı kararları Sayılı Ceza Muhakemeleri Kanunu madde ile maddeler arasında ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiştir. Gözaltı hali diğer suç tiplerinde olduğu gibi iftira suçunda da öngörülmüştür. Tutuklama nedenleri Ceza Muhakemeleri Kanunu maddesinde sayılmıştır sayma tahdidi olarak belirtilmiştir. Buna göre kuvvetli suç şüphesinin varlığını gösteren somut delillerin ve maddede belirtilen tutuklama nedenlerinin birisinin varlığı halinde iftira suçunun şüpheli ya da sanığı hakkında tutuklama kararına hükmedilebilir. Tutuklama kararı yargılama sonucunda verilmesi muhtemel ceza ve tedbir arasındaki ölçünün varlığı ile alınmaktadır. Tutuklama kararı özellikle kaçma şüphesi, delillerin karartılacak hususundaki yoğun şüphe ve somut olguların varlığı hakkındaki kuvvetli şüphe sonucunda verilmektedir.

Gerçekleştirilen fiilin katalog suç kapsamında olması durumunda madde kapsamında tek başına kuvvetli suç şüphesinin varlığı tutuklama için yeterli olup doğrudan hakim tarafından doğrudan tutuklama kararı verilebilir. Bu kapsamda iftira suçu katalog suç kapsamında olmadığından iftira suçunun varlığı halinde soruşturma aşamasında sanığın gözaltına alınması veya tutuklanması için tek başına kuvvetli suç şüphesinin varlığını yeterli olmayıp bunun yanı sıra maddede belirtilen diğer tutuklama nedenlerinin varlığı aranacaktır.

İftira Suçunda Şikayet Süresi, Zamanaşımı, Uzlaşma, Etkin Pişmanlık ve Görevli Mahkeme

• İftira Suçunda Şikayet Süresi

Yargı sistemimizde Sayılı Türk Ceza Kanunu’nda tanımlanan bir kısım suçların adli makamlarca soruşturması ve kovuşturması mağdurun şikâyeti üzerine başlatılabilmektedir. Bu durum Türk Ceza Kanunu’nun Soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlı suçlar başlıklı maddesi 1. fıkrasında ‘‘Soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olan suç hakkında yetkili kimse altı ay içinde şikayette bulunmadığı takdirde soruşturma ve kovuşturma yapılamaz.’’ şeklindeki hüküm ile açıklanmaktadır.

İftira suçu ise Türk Ceza Kanunu’nun ‘‘Millete ve Devlete Karşı Suçlar ve Son Hükümler’’ başlıklı dördüncü kısım ikinci bölümünde olan ‘‘Adliyeye Karşı Suçlar’’ başlığı altında düzenlenmiştir. Bu itibariyle kanunda iftira suçuna özel bir önem atfedilerek iftira suçuna uğrayan kişiler suçtan zarar gören, devlet ise suçun mağduru olarak kabul edilmiştir. Sonuç itibariyle iftira suçu şikâyete tabii suçlardan olmayıp soruşturması ve kovuşturması adli makamlarca re’sen başlatılabilen bir suç tipidir. İftira suçundan dolayı suçtan zarar gören gerçek kişilerin adli makamlara şikayette bulunmalarının ardından şikayetlerini geri almaları halinde başlatılan ceza soruşturması veya yargılaması sona ermeyecek adli makamlarca tahkikata re’sen devam olunacaktır.

• İftira Suçunda Zamanaşımı

Türk Ceza Kanunu’nun maddesi 8. fıkrasında ‘‘İftira suçundan dolayı dava zamanaşımı, mağdurun fiili işlemediğinin sabit olduğu tarihten başlar’’ denilerek iftira suçunda zamanaşımı süresinin başlama tarihi olarak suçun mağduru olan ve iftira suçunun oluşmasına sebebiyet veren ceza yargılamasındaki şüpheli ya da sanığın suçsuzluğunun ispatlandığı an olarak kabul edileceğini belirtmiştir.

Adli makamlarca başlatılan soruşturma sonucunda şüpheli hakkında verilecek Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar(KYOK) ile veya kovuşturma sonucunda verilecek Beraat kararı ile şüpheli ya da sanığın suçsuzluğunun ispatlandığı an olarak kabul edilebilir. Bu ispat anı idari soruşturmalar açısından ise kişi hakkında verilen Ceza Tayinine Mahal Olmadığı Kararı(CTMO) olarak kabul edilmektedir.

Anılan karar veya hükümlerin verilmesi sonucunda iftira suçuna uğrayan mağdur açısından zamanaşımı süresi işlemeye başlamaktadır. Bu süre ise Türk Ceza Kanunu maddesi 1. fıkrasının e bendi gereği 8 yıldır.

Uzlaştırma kurumu Sayılı Ceza Muhakemeleri Kanunu’nun ‘‘Uzlaşma ve Müsadere’’ başlıklı İkinci Kısım Birinci Bölümünde olan ‘‘Uzlaşma’’ başlığı altında madde kapsamında düzenlenmiştir. Kanun kapsamında kalan suçlar bakımında suçun mağduru ve şüphelisinin uzlaşarak anlaşması neticesinde ceza yargılaması sona ermektedir.

Uzlaştırma kapsamında kalan suçlar kanunla sayma tahdidi şeklinde belirlenirken iftira suçu bu belirlemeler arasında yer almamıştır. Sonuç olarak mağdurun şikayetinin geri alması halinde dahi soruşturmasına ve kovuşturmasına re’sen devam olunan ve CMK Madde kapsamında yer almayan iftira suçu uzlaşma kapsamında yer almamaktadır.

• İftira Suçunda Etkin Pişmanlık

Etkin Pişmanlık : Şahsi bir sebep olarak kabul edilen ‘‘etkin pişmanlık’’ hükümleri, iftira suçu bakımından da uygulanabilecektir. Türk Ceza Kanunu maddesi 1. fıkrasında ‘‘İftira edenin, mağdur hakkında adlî veya idari soruşturma başlamadan önce, iftirasından dönmesi halinde, hakkında iftira suçundan dolayı verilecek cezanın beşte dördü indirilir.’’ düzenlemesi mevcuttur. İftiradan dönmekten kasıt failin yetkili makamlara somut maddi gerçeği açıklaması iradesidir. Etkin pişmanlık hükümlerinden faydalanmak için fail her ne amaç ve gerekçeyle olursa olsun kendi özgür iradesiyle iftirasından dönmelidir.

Teknik anlamda idari soruşturma idari makamlara verilecek şikayet dilekçesinin ardından disiplin amirinin soruşturma yapılmasına ilişkin vereceği idari emir ile başlamaktadır. Aradaki süre zarfında fail iftirasından dönmesi halinde etkin pişmanlık hükümlerinden ve dolayısıyla cezai indirimden yararlanabilecektir. Bununla birlikte adli yargıda soruşturma aşamasının başlamasından önce failin iftirasından dönmesi ve bu kapsamda etkin pişmanlık hükümlerinden faydalanması ise tartışmalı bir konudur. Nitekim iftira suçu ancak failin mağdur hakkında yetkili makamlara ihbar veya şikâyeti ile oluşabilmektedir. Burada failin şikâyeti ile soruşturmaya başlanacağının varsayılması halinde iftira suçunun oluşmasına neden olan failin soruşturma açılmadan önce iftirasından dönmesi ve etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanabilmesi mümkün olmayacaktır. Bu konuda Yargıtay, maddenin uygulanması bakımından soruşturma evresinin başlangıcıyla ilgili olarak uygulamaya yönelik bir çözüm getirmeye çalışmıştır.

Yargıtay 4. Ceza Dairesi vermiş olduğu kararında mağdur hakkındaki isnadın kollukta kayda geçirilmesi işleminin soruşturmanın başlangıcı sayılmayacağını, bu kayıttan sonra öğrenilen suça ilişkin bir soruşturma işlemi başlatıldığı ana kadar gerçekleşen etkin pişmanlıkta ilk fıkranın uygulanacağını kabul etmiştir. Sonuç olarak iftira suçunda failin adli makamlara yapmış olduğu şikâyet sonucu başlayan soruşturma kapsamında soruşturmaya ilişkin herhangi bir işlem yapılmadan iftirasından dönmesi halinde Türk Ceza Kanunu madde 1. fıkrada belirtilen etkin pişmanlık hükümlerinden faydalanabileceği kabul edilmiştir.

• İftira Suçunda Görevli Mahkeme

Ceza mahkemelerinin görev ayrımı tanımı yapılırken öncelikle suç tipleri açısından özel görevli mahkemelerin varlığına bakılmalıdır. İftira suçu için kanunlarla belirlenmiş özel yetkili ceza mahkemesi bulunmadığından genel hükümlere göre görevli mahkeme belirlenecektir. Buna göre;

Sayılı Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri İle Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkındaki Kanun’un maddesinde ‘‘Kanunların ayrıca görevli kıldığı hâller saklı kalmak üzere, Türk Ceza Kanununda yer alan yağma (m. ), irtikâp (m. /1 ve 2), resmî belgede sahtecilik (m. /2), nitelikli dolandırıcılık (m. ), hileli iflâs (m. ) suçları, Türk Ceza Kanununun İkinci Kitap Dördüncü Kısmının Dört, Beş, Altı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar (, , , ve nci maddeler hariç) ve 12/4/ tarihli ve sayılı Terörle Mücadele Kanununun kapsamına giren suçlar dolayısıyla açılan davalar ile ağırlaştırılmış müebbet hapis, müebbet hapis ve on yıldan fazla hapis cezalarını gerektiren suçlarla ilgili dava ve işlere bakmakla ağır ceza mahkemeleri görevlidir. Anayasa Mahkemesi ve Yargıtay’ın yargılayacağı kişilere ilişkin hükümler, askerî mahkemelerin görevlerine ilişkin hükümler ile çocuklara özgü kovuşturma hükümleri saklıdır’’ şeklinde belirtilerek ağır ceza mahkemelerinin görevine giren suç tipleri sayma tahdidi olarak belirlenmiş, geri kalan suçlar için ise 10 yıldan fazla hapis cezasını gerektirme şartı aranmıştır.

Yine sayılı kanunun Asliye Ceza Mahkemesinin Görevi başlıklı Maddesinde ‘‘Kanunların ayrıca görevli kıldığı hâller saklı kalmak üzere, sulh ceza hâkimliği ve ağır ceza mahkemelerinin görevleri dışında kalan dava ve işlere asliye ceza mahkemelerince bakılır.’’ denilerek asliye ceza mahkemelerinin görev alanı belirlenmiştir.

Bu hükümler çerçevesinde iftira suçunun işleniş biçimi itibariyle suçun nitelikli olup olmamasına göre asliye ceza veya ağır ceza mahkemeleri görevli olacaktır. İftira suçunun işlenişi bakımından kanunda karşılığı olan cezanın 10 yılın altında olması halinde asliye ceza mahkemeleri görevli, 10 yılın üstünde olması durumunda ağır ceza mahkemeleri görevli olacaktır.

İftira Suç Duyurusu Örneği

Değerli kardeşimiz,

Siz masum olduğunuz halde, iftiraya uğruyorsanız, bu husus sizin için sevap, onlar için günah getirir. Sizin bu konuda uhrevi bir zararınız yoktur, hatta kârınız vardır.

Ayrıca, Allah’a sığınıp sabretmeli, bunun bir imtihan vesilesi olduğunu unutmamalıdır.

Diğer taraftan, haksız yere iftiraya uğramak kişinin günahlarından kurtulmasına da vesiledir.

Sabırdan kasıt, iftira atana veya başkalarına elinle, dilinle zarar vermemendir. Bununla beraber, iftirayı ispat edebileceğin delillerin varsa, bunları kullanabilir, kendini temize çıkarmak, haksızlığı ifşa etmek için elindeki imkanlardan yararlanabilirsin.

Şu konulara da dikkat edilmesinin faydalı olacağını düşünüyoruz:

a) İftiranın yapıldığı konuya yakın olmamamız gerekir. Aksi takdirde itham edilebiliriz. Rivayete göre Hz. Ömer şöyle demiştir:

“Kim şüphe çeken yerlerde bulunur da insanlar tarafından itham edilirse, kendinden başka kimseyi kınamaya hakkı yoktur.” (bk. Beyhaki, Şuabu’l-İman, 10/; İbn Ebi’d-dünya, es-Samt, 1/)

b)İftiraya iftira ile karşılık vermek; gıybete gıybetle mukabele etmek caiz değildir.

c) İftiranın geldiği çevreden uzak kalmak iyi bir karantinadır.

d) İftiranın yapıldığına dair söylentinin doğru olup olmadığı mutlaka araştırılmalıdır. Çünkü “iftira”nın da iftiraya uğraması mümkündür.

e) İnsanların zulmettiği yerde kader adalet eder. Bu prensibi iyi düşünmek gerekir. Acaba Allah’a karşı nerede saygısızlık ettim ki, o da bu iftiracılara müsaade etti. Bunun için çokça tövbe ve istiğfar etmek, yanlışlarımızı görmeye çalışmak, Allah’a tam itaat ettikten sonra, O’nun himayesine girmek en akıllıca bir yoldur.

Rabbimiz cümlemizi insi ve cinni şeytanların şerlerinden korusun. Âmîn!..

Selam ve dua ile
Sorularla İslamiyet