Taş Kömürü En Çok Hangi Ilde Çıkarılır

taş kömürü en çok hangi ilde çıkarılır

kaynağı değiştir]

Termik santrallerin elektrik kapasitelerin %10’u ithalat kömür ve %12’si yerli kömürdür.^[18] En çok ithalat Rusya ve Kolombiya'dan gelir.^[19]

Emisyon limitler[değiştir
Taş Kömürü Nedir? Nereden Çıkarılır Ve Nerelerde Kullanılır?
Haberin Devamı
Taş Kömürü Nedir?
Katmanlı tortul çökelleri içerisinde yer alan kayaçlara taş kömürü denilmektedir. Özellikle katı, koyu renkli ve karbon ile yanıcı gaz bakımından zengin bir yapı olduğunu ifade etmek mümkün. Bu sebepten dolayı enerji ve ısınma noktasında önemli bir potansiyel teşkil etmektedir.
Taş Kömürü Nereden Çıkarılır?
Türkiye'de oldukça geniş bir alanda taş kömürü yatağı olduğunu söylemek mümkün. Özellikle başta Zonguldak - Ereğli ve Kastamonu'daki İnebolu öne çıkmaktadır. Aynı zamanda yine Amasra ve Merzifon'da çıkarıldığını ifade etmek mümkündür. Türkiye'nin dört bir tarafına ulaşması ile beraber, pek çok farklı alanda değişik amaçlarla değerlendirilir. Hatta kazı çalışması gerçekleştiren en önemli maden yatakları içerisinde en ön sırada gelmektedir.
Haberin Devamı
Taş Kömürü Nerelerde Kullanılır?
Oldukça geniş bir kullanım alanı olması ile beraber taşkömürü Türkiye'nin en önemli maden yatakları içerisinde gelir.
- Elektrik üretimi
- Demir Çelik ve çimento imalatı
- Endüstriyel proseslerde buhar üretmek
- Önemli bir enerji kaynağı
- Her alanda ısınma
Bu şekilde yukarıda verilen kullanım alanları ile beraber taş kömürü en önemli yeraltı kaynakları içerisinde gelmektedir. Dünyanın değişik katmanlarında hala oldukça geniş çaplı kömür yatakları bulunur. Bu sebepten dolayı günümüzde çıkarılması devam edilen yeraltı kaynakları içerisinde gelmektedir.

Enerji ve Kömür

ENERJİ

Enerji, kısaca hareket ettirici güç veya iş yapabilme gücü şeklinde tanımlanmaktadır. Her üretim faaliyeti, belli bir enerji harcamasını gerektirir. Çeşitli yöntem ve teknikler kullanılarak ekonomik amaçlarla enerji elde edilebilen kaynaklara enerji kaynakları denilmekte olup çeşitli biçimlerde sınıflandırılmaktadır:

A- Sürdürülebilirlik (Daimilik, Tükenebilirlik) Durumlarına Göre Enerji Kaynakları: Enerji kaynağının kendini yenileyebilme durumuna göre yapılan sınıflandırma türüdür. 1- Yenilenebilir (Alternatif) Enerji Kaynakları: Kendini yenileyebilmesi ile tanımlanır. Güneş, rüzgar, hidrolik, jeotermal, biyokütle, hidrojen, dalga ve gelgit enerjileri yenilenebilir enerji kaynaklarıdır.

2- Yenilenemeyen (Fosil, Konvansiyonel, Geleneksel) Enerji Kaynakları: Bunlara, birincil kaynaklar, primer kaynaklar, konvansiyonel kaynaklar gibi adlar da verilir. Bu grup enerji kaynaklarının özelliği, yenilenemez yani bir kez kullanılır veya tükenir olmalarıdır. Kömür, bitümlü şeyl, petrol, doğal gaz, uranyum ve toryum gibi kaynaklar bu grupta yer almaktadır.

B- Dönüştürülebilirliklerine Göre Enerji Kaynakları: Enerji kaynaklarının doğrudan/dolaylı olarak enerji kaynağı olarak kullanılması durumuna göre yapılan sınıflandırmadır.

1- Birincil Enerji Kaynakları: Kullanıldıklarında esas nitelikleri değiştirilmeden doğrudan doğruya enerji veren kaynaklar bu kategoride yer almaktadır. Kömür, nükleer, biyokütle, hidrolik, dalga enerjisi bu kategoride sayabileceğimiz enerji kaynaklarıdır.

2- İkincil Enerji Kaynakları: Farklı bir enerji kaynağı durumuna getirildikten sonra yararlanılan kaynaklar bu kategoride yer almaktadır. Elektrik, benzin, mazot, ikincil kömür, kok, LPG enerjisi bu kategoride sayabileceğimiz enerji kaynaklarıdır.

C- Yeraltı-Yerüstü Kaynaklı Olmalarına Göre Enerji Kaynakları: Enerji Kaynağının yerüstünde/yeraltında oluşmasına göre yapılan sınıflandırmadır.

1-Yeraltı Enerji Kaynakları: Bunlar kömür, petrol, doğalgaz, jeotermal, bitümlü şeyl ve nükleer (radyoaktif) gibi enerji kaynaklarıdır.

2-Yerüstü Enerji Kaynakları: Güneş, rüzgar, biyokütle gibi kaynaklar bu kategoridedir.

D- Fiziksel Haline Göre Enerji Kaynakları: Enerji kaynağının oda koşullarındaki fiziksel durumuna göre yapılan sınıflandırmadır.

1- Katı Enerji Kaynakları: Kömür, odun, biyokütle atıkları, uranyum gibi kaynaklardır.

2- Sıvı Enerji Kaynakları: Petrol, LPG, Mazot, biyodizel gibi kaynaklardır.

3- Gaz Enerji Kaynakları: Doğalgaz, metan gazı, biyogaz gibi kaynaklardır.

BİRİNCİL ENERJİ KAYNAKLARI ve KÖMÜR

Dünya birincil enerji arzı 1973 ve 2017 yılları arasındaki 44 yılda 2,2 kat artarak 2017 yılı itibariyle 13.511 mtep (milyon ton eşdeğer petrol) düzeyine ulaşmıştır. 2017 yılında toplam enerji arzı bir önceki yıla göre %2 artmıştır (BP, 2018). Enerji arzı yeni yüzyılın ilk 17 yılında %34 oranında büyürken, artışın yaklaşık dörtte üçü Asya kıtasından kaynaklanmıştır.

Söz konusu 17 yılda, enerji arzı Çin’de %169 ve Hindistan’da ise %87 oranında büyümüş, buna karşılık Avrupa Birliği’nde (AB) %7,7 ve ABD’de ise %2 oranında azalmıştır (Şekil 1) (BP, 2018). Enerji arzındaki en önemli değişim şüphesiz, gelişmiş ülkelerde birincil enerji arzının azalması ya da aynı düzeyde kalmasına rağmen, Asya Pasifik ülkelerinden özellikle Çin ve Hindistan’da birincil enerji arzının sürekli artmasıdır. 1973-2017 yılları arasındaki dönemde; Dünya’da petrolün payı %46,2’den %34’e düşerken, doğalgazın payı %16’dan %23’e, nükleer enerjinin payı %0,9’dan %4’e ve yenilenebilir enerji kaynaklarının payı ise %1,9’dan %4’e yükselmiştir (BP 2018, s.9). Aynı dönemde kömürün payı 3,5 puan artışla %24,5’dan %28 düzeyine ulaşmıştır (Şekil 9).

2017 yılında dünya birincil enerji arzının kaynaklara göre dağılımına baktığımızda petrol %34 ile en yüksek payı alırken bunu kömür %28 ile ikinci sırada izlemekte ve doğalgaz da %23 ile üçüncü sırayı almaktadır.

Diğer kaynaklar ise sırasıyla %7 hidrolik, %4’er yenilenebilir ve nükleer olmaktadır (Şekil 10).

Yeni yüzyılın ilk 17 yılındaki en dikkat çekici gelişme ise kömürün toplam enerji arzı içerisindeki payına ilişkindir. Söz konusu 17 yılda petrolün payı %36,5’den %34’e, nükleerin payı %6,7’den %4’e düşerken, doğalgazın payı 2,4 puanlık artışla %20,6’dan %23’e, kömürün payı ise 4,9 puan artışla %23,1’den %28 düzeyine yükselmiştir (Şekil 11) (BP, 2018).

Uluslararası Enerji Ajansı tarafından yapılan tahminlerde; dünya birincil enerji talebinin 2017 yılına göre yaklaşık %45,3 oranında artış göstererek 2040 yılında 19.637 mtep seviyesine yükseleceği, bu miktarın kaynaklara dağılımında önemli farklılıkların olmayacağı öngörülmektedir.

Mevcut Politikalar Senaryosu’nda ise; 2040 yılında petrolün payı %27,5 ve kömürün payı %27,1 olacaktır. Kömürü %24 ile doğalgaz izleyecektir. Söz konusu yılda; nükleer enerjinin payı %5,3 ve diğer kaynakların payı ise %16,1 olacaktır (Şekil 12) (IEA, 2018).

Ülkemiz enerji tüketimi son on yılda %39,7 artış gösterirken, enerji üretimimiz %34 artmıştır. Yerli üretimin tüketimi karşılama oranı on yıl önce %26,4 düzeyindeyken 2018 yılı itibariyle %27,6’e yükselmiştir.

Yerli kömür üretiminin enerji tüketimini karşılama oranı 2017 yılında %10,38 düzeyindeyken 2018 yılında %11,52 şeklinde gerçekleşmiştir. Yerli enerji üretiminin tüketimi giderek daha az oranda karşılayabilmesi sonucunda enerji ithalatının da hızla artması kaçınılmaz olmuştur.

2018 yılı itibariyle ülkemizdeki enerji tüketiminin %27,6’sı yerli enerji kaynaklarından elde edilirken, %72,4 gibi önemli bir kısmı ise ithal kaynaklardan sağlanmıştır (Şekil 14).

Kaynaklar: 1. Ünalan, G., 2010; Kömür Jeolojisi. 2. Ediger, V.Ş, 2014; TKİ ve Kömürün Tarihçesi ile Türkiye Kömür Stratejileri. 3. TKİ 2018 Kömür Sektör Raporu. 4. TKİ 2019 Faaliyet Raporu. 5. EİGM, 2019; Denge Tabloları; https://www.eigm.gov.tr/tr-TR/Denge-Tablolari/Denge-Tablolari adresinden alındı. 6. BP. (2019). Statistical Review of World Energy 2019, 68th edition. BP.

https://www.bp.com/en/global/corporate/energy-economics/statistical-review-of-world-energy.html adresinden alındı 7. IEA. (2020, 07 7). Headline Energy Data. IEA: https://www.iea.org/subscribe-to-data-services/world-energy-balances-and-statistics adresinden alındı. Hazırlayanlar: Zeki OLGUN - APK Dairesi Başkanı Metin AKTAN – Strateji Geliştirme Müdürü Neslihan UÇAR – Maden Mühendisi Temmuz 2020.