Leonhard Euler | |
---|---|
Dalı | Matematik ve fizik |
Çalıştığı kurum | İmparatorluk Rusya Bilimler Akademisi Berlin Akademisi Sankt-Peterburg Devlet Üniversitesi |
Tez | Dissertatio physica de sono (Physical dissertation on sound, Ses üzerine fiziksel tez) () |
Doktora danışmanı | Johann Bernoulli |
20 | = | 1 |
---|---|---|
210 | = | 1, |
= | 2, | |
= | 4, | |
= | 8, |
Not: Aynı tabana sahip sayıları çarparken üslü sayılar toplanır. Şimdi bunu nasıl yapıldığını bir örnek ile ele alalım ve beraber inceleyelim.
Örnek: 3² x 3⁴ işleminin sonucu kaçtır?
Gördüğümüz gibi yukarıda iki tane tabanı 3 olan sayı var ve bu sayıların üsleri 2 ile 4 sayılarıdır. Ancak hem çarpma işlemi olduğu için hem de tabanlar aynı olduğu için, böylece üstleri toplayarak işlemi yapabiliriz.
3² x 3⁴ = 3² ⁴ = 3⁶
3 taban sayısını ortak alarak 2 ve 4 sayısını üslü şeklinde topladık. Böylece sonuç olarak 3⁶ sayısını elde etmiş olduk.
Not: Üsleri aynı olan ancak tabanları farklı olan çarpma sayılarını ortak biçimde gösterebiliriz. Bunun nasıl yapıldığını bir örnek üzerinden inceleyelim.
Örnek: 3³ x 2³ işleminin sonucunu öğrenelim.
Burada her ne kadar tabanlar farklı olsa dahi üs sayıları aynıdır. O zaman ortak çarpan şeklinde ele alarak işlem yapabiliriz.
3³ x 2³ = (3 x 2)³ = 6³
Gördüğümüz gibi bu şekilde yazarak tabanlar farklı olsa dahi 3 sayılar ortak olduğu zaman sonucu bulabiliriz. Burada önemli olanın üstlerinin aynı olduğu unutulmamalıdır.
Üslü sayılarla bölme işlemi
Üslü sayılarla bölme işlemi farklı yöntemler üzerinden ele alınarak yapılabilmektedir. Şimdi bu yöntemleri değişik örnekler üzerinden incelemek suretiyle anlamaya çalışalım.
Not: Tabanları aynı olan sayılar söz konusu olduğu zaman, bölme işleminde pay ve payda yer değiştirerek işaret değiştirmek suretiyle işlem yapılabilir.
Örnek:
2⁴ = 2⁴ ² = 2²
2²
Bu şekilde 2 tabanlı sayıların hem 4 hem de 2 üsleri önce pozitif bir işarete sahipti. Ancak daha sonra paydada yer alan 2 tabanındaki 2 sayısını yukarı çıkardık ve pozitif işaretini negatif işareti çevirdik. Daha sonra 4 sayısından 2 sayısını çıkartarak 2² sonucunu bulduk.,
Not: Ayrıca üsleri aynı olan sayıları ortak paranteze alabilir ve işlem yapabiliriz.
Örnek:
3⁴ = (3/2)⁴
2⁴
İşte bu şekilde ortak paranteze alabilir ve parantez içerisinde ki bölme işlemini tamamladıktan sonra, 4 üssü üzerinde işlem gerçekleştirebiliriz.
Yukarıda gördüğümüz gibi hem çarpma hem de bölme işlemleri için farklı yöntemler bulunuyor. Bu yöntemler sayıların tabanları ve üsleri ile beraber işaretlerine bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Bunu iyi şekilde anlayabilmek için yukarıdaki örneklere bakabilir ve tanımlamaları inceleyerek kendiniz de farklı örnekler yapabilirsiniz.
Üslü sayılar konu anlatımı öğrencilerin dinleme gereği duydukları ders anlatımlarıdır. Üslü sayılar dersinden sınavda çok fazla soru soruluyor. Bununla birlikte bu konuyu bilmek diğer matematik konularını çözebilmek açısından da önem taşır. Matematikte her konu birbiri ile bağlantılıdır. Bu nedenle üslü sayılarda toplama, çıkarma, çarpma, bölme, çıkarma ve örnek sorular ile ilgili detayları sizler için araştırdık.
Üslü sayılar konusu kolay öğrenilebilen matematik konularındandır. Ancak kendi içerisinde birçok detay bulundurması üslü sayıları biraz anlaşılması güç bir konu haline getirebilir. Fakat kuralların tamamını bildiğinizde ve soru üzerinde uyguladığınızda kolaylıkla çözebileceğiniz sorulardır. Üslü ifadelerde bir taban sayısı vardır bir de çarpım sayısı vardır.
Daha net bir açıklama ile reel sayı olarak "a" sayısının pozitif sayılardan biri olarak kabul edilen "n" kadar çarpımı üslü ifade olarak kabul edilir. Üslü ifadelerde "a" sayısı tabana yazılırken "n" sayısı üs kısmına yazılır. Üslü sayılarda a sayısını n tane kadar yan yana yazarak çarpma işlemi üslü sayı kabul edilir.
Genelde kolay gibi görünse de bir sayıyı yan yana çarpmak düşündüğünüzden daha büyük sayılarla uğraşmak anlamına gelir. Bu nedenle de mutlaka konuya dair diğer özellikleri de bilmeniz gerekiyor. Bu özellikleri bilmek sizlere daha kolay şekilde işlem yaptıracaktır.
Üslü sayılar 8. Sınıfların bilmesi gereken konular arasında yer alıyor. Bu konuları bilmek öğrencilere sınavlarda artı bir puan getirisi sağlıyor. Çünkü üslü sayıları bilmek sizlere diğer matematik konularında da önemli avantajlar sağlayacaktır. Üslü sayıların kuralları hakkında şunlardan bahsetmek mümkün olabilir:
Bu kuralları dikkate alarak matematik dersindeki üslü sayıları kolaylıkla çözme imkanı bulabilirsiniz. Ancak işlem yaparken dikkat edeceğiniz başka unsurlar da bulunuyor.
Üslü sayılarla işlem yapabilmek için işlem özelliklerini de bilmek gerekiyor. Toplama ve çıkarma konusunda kuvvetlerini ve tabanlarını nasıl işleme dahil edeceğinizi bilmeniz gerekiyor. Kuvvetleri ve tabanları aynı olan sayıların her birinde çıkarma ya da toplama işlemi yaparken yalnızca katsayıları dikkate almak gerekiyor.
Üslü sayılarda dört işlem yaparken belirli kurallara uymanız gerekiyor. Son derece basit bir konu olmasına rağmen öğrenilenleri örnek sorularla pekiştirmek önemlidir. Çünkü üslü sayılar kendisinden sonra gelen konu için de önemli bir detaydır.