kaynağı değiştir]
Fiilin yapılmasını emretmek amacıyla kullanılır. Kip eki yoktur. Birinci şahıslar (ben ve biz) için çekimi yoktur.[5] İkinci tekil şahıs (sen) için eksiz şekilde (fiil kökü veya gövdesi halinde) kullanılır:[5]
Diğer şahıslar için (siz, o, onlar) çekimli olarak kullanılır:[5]
Emir kipinde fiil sonuna şu ekler getirilir:
1. tekil (ben) | 2. tekil (sen) | 3. tekil (o) | 1. çoğul (biz) | 2. çoğul (siz) | 3. çoğul (onlar) |
---|---|---|---|---|---|
çekimi yok | eksiz | -sin | çekimi yok | -in | -sin(ler) |
- | gel | gelsin | - | gelin | gelsin(ler) |
Fiillere gereklilik, şart, soru, istek ve emir anlamı katan eklerdir. Dilek-tasarlama kiplerinde haber olmadığı için zaman da söz konusu değildir. Dilek kipleri dört grupta incelenir:
1. Gereklilik kipi
2. Şart kipi
3. İstek kipi
4. Emir kipi
a. Gereklilik Kipi Eki "-meli, -malı": Eylemin yapılmasının gerekli olduğunu anlatan kiplerdir.
Örnek
Gel-meli-yim
Gel-meli-sin
Gel-meli
Gel-meli-yiz
Gel-meli-siniz
Gel-meli-ler
Gereklilik Kipinin Cümle İçerisinde Kullanımına Örnekler
Başarmak için daha fazla çalışmalısın. (gereklilik anlamı)
Bunu öncelikle arkadaşın yazmalıdır. (gereklilik anlamı)
Ankara'ya ulaşmış olmalı. (ihtimal anlamında)
b. Şart Kipi Eki "-se, -sa": Fiil kök veya gövdelerine gelerek işin bir koşula bağlı olduğunu bildiren eklerdir.
Örnek
Yaz-sa-m
Yaz-sa-n
Yaz-sa
Yaz-sa-k
Yaz-sa-nız
Yaz-sa-lar
Şart Kipinin Cümle İçerisindeki Kullanımına Örnekler
Bunları yazarsan daha iyi anlayacaksın.
Bize gelirsen birlikte gidebiliriz.
Yazacaksan birlikte yazalım bunları.
c. İstek Kipi Eki "-e, -a": Fiillere gelerek cümleye istek anlamı katar.
Örnek
Yaz-a-yım
Yaz-a-sın
Yaz-a
Yaz-a-lım
Yaz-a-sınız
Yaz-a-lar
İstek Kipinin Cümle İçerisindeki Kullanımına Örnekler
Oturalım önce tahtadakileri yazalım.
Sizler o gün oraya gelesiniz.
Eve gittiğinde çocuğa bakasın.
d. Emir Kipi: Eylemin yapılmasını emir şeklinde bildiren kipe denir. Emir kipinin herhangi bir eki yoktur. I. tekil ve I. çoğul şahısların çekimi yoktur.
Örnek
Yaz
-
Yaz-sın
-
Yaz-ın (ız)
Yaz-sın (lar)
Emir Kipinin Cümle İçerisindeki Kullanımına Örnekler
Herkes buraya zamanında gelsin.
Sınıftakilere söyle tahtadakileri defterlerine yazsınlar.
Bu tarafı sen temizle.
Ayrıca bakınız
Yapım Ekleri
Yapım Ekleri
İsimden İsim Yapım Ekleri
İsimden Fiil Yapım Ekleri
Fiilden İsim Yapım Ekleri
Fiilden Fiil Yapım Ekleri
Çekim Ekleri
Çekim Ekleri
İsim Çekim Ekleri
Hal (Durum) Ekleri
İyelik Ekleri
Çokluk Ekleri
İlgi Eki
Eşitlik Eki
"-le" Vasıta Eki
Fiil Çekim Ekleri
Haber (Bildirme) Kipleri
Öğrenilen Geçmiş Zaman
Görülen Geçmiş Zaman
Şimdiki Zaman
Gelecek Zaman
Geniş Zaman
Dilek Tasarlama Kipleri
Gereklilik Kipi
Şart Kipi
İstek Kipi
Emir Kipi
Kişi (Şahıs) Ekleri
Yapım ve Çekim Ekleri Konu Testleri
Yapım ve Çekim Ekleri Test 1
Yapım ve Çekim Ekleri Test 2
Yapım ve Çekim Ekleri Test 3
Yapım ve Çekim Ekleri Test 4
Yapım ve Çekim Ekleri Test 5
Sözcükte Yapı Basit, Türemiş ve Birleşik Kelimeler
Ana Sayfa