Tonguç Akademi 6 Sınıf Türkçe Ses Olayları
SES VE ÖZELLİKLERİ
6. sınıf 5. ünite ses ve özellikleri konu anlatımı. Bu ünitede ses ve özelliklerini, sesin maddeler ile etkileşimini ve ses hızını inceleyeceğiz.
>>SES<<
>>SES HIZI<<
>>SESİN MADDE İLE ETKİLEŞMESİ<<
SES
SES NEDİR?
Ses kaynaklarında oluşan titreşim sonucu açığa çıkan enerjiye ses denir.
- Ses her yöne dalgalar halinde yayılır.
- Sesin yayılabilmesi için maddesel ortama (katı-sıvı-gaz) ihtiyaç vardır.
- Ses boşlukta yayılmaz.
- Göle bir taş attığımızda oluşan dalgalar gibi düşünebiliriz ses dalgalarını.
EK BİLGİ: Uzayda maddesel ortam bulunmadığı için güneşte meydana gelen patlamalar dünyadan duyulmaz.
Ses en hızlı katı maddelerde, en yavaş ise gaz maddelerde yayılır.
Sesin Katılarda Yayılması;
- Tren raylarına kulağımızı dayadığımızda gelen trenin sesinin duyulması,
- Sıraya kulağımızı dayadığımızda kalemimizin çıkardığı sesi duymamız,
- Dışarıda oluşan seslerin ev pencerelerinden içeri girmesi.
Sesin Sıvılarda Yayılması;
- Yunusların ses çıkararak bir birleriyle anlaşması,
- Gemilerde bulunan sonar cihazlarının çalışması,
Sesin Gazlarda Yayılması;
- Karşılıklı konuşmalarda sesin duyulması,
- Radyo ve televizyon gibi cihazlardan çıkan sesin duyulması,
SESİN FARKLI ORTAMLARDA DUYULMASI
- Farklı cisimlerin çıkardıkları sesler de farklıdır. Örneğin, piyano ve gitarın farklı sesler çıkarması gibi.
- Ses kaynağından çıkan sesler her ortamda aynı duyulmaz. Ortam değişirse duyulan seste değişir.
SESLERİ NİÇİN FARKLI DUYARIZ?
Sesleri farklı farklı duymamızın sebebi yapıldığı maddelerin farklı olmasıdır. Farklı maddelerden farklı sesler duyarız. Örneğin bir bardağa hem metal kaşık hem de tahta kaşıkla vurduğumuzda farklı sesler duyarız.
Farklı sesler farklı ortamlarda farklı duyulduğu gibi, aynı seslerde farklı ortamlarda farklı duyulabilir. Örneğin; bir masaya kulağımızı dayayıp herhangi bir cisim ile vurduğumuzda, ve kulağımızı dayamadan aynı cisim ile vurduğumuzda duyduğumuz sesler farklıdır.
EK BİLGİ: İnsanların sesleri birbirinden farklıdır. Seslerin farklı olmasının sebebi insanların ses tellerinin farklı boy ve kalınlıkta olmasıdır.
Ses ve özelliklerini daha iyi anlayabilmek için, sesin maddelerle karşılaşmasını da iyi kavramalıyız.
SESİN MADDE İLE ETKİLEŞMESİ
SESİN YANSIMASI
Ses dalgalarının bir engele çarpıp bulunduğu ortama geri dönmesine sesin yansıması denir.
Yankı; sesin yansıması sonucu duyulan sese yankı denir.
- Ses sert ve pürüzsüz yüzeylerde daha fazla yansır.
- Sesin yansımasından yararlanılarak sonar cihazları yapılmıştır. Sonar cihazları ile suyun derinliği, balık sürüleri tespit edilir.
- Ultrason cihazlarında sesin yansıması kullanılarak anne karnındaki bebeğin görüntülenmesi sağlanır.
- Yarasalar yönlerini ve avlarını bulurken sesin yansımasından faydalanır.
SESİN SOĞURULMASI
Ses dalgalarının çarptığı engel tarafından tutulmasına sesin soğurulması denir. Sesin soğurulması yumuşak ve gözenekli yüzeylerde daha fazla olur. Pamuk, halı, keçe, sünger gibi maddeler sesin soğurulmasında kullanılan maddelerdir.
Ses Yalıtımı: Sesin soğurulması için yapılan işleme denir. Ses yalıtımı yapılırken, sesi çok soğuran, az ileten ve az yansıtan malzemeler kullanılır.
Ses Yalıtımı Örnekleri;
- Bina duvarlarının delikli tuğlalarla örülmesi,
- Sinema salonlarında duvarların yumuşak malzemelerle kaplanması,
- Pencerelerde çift cam kullanılması,
- Yol kenarlarına ses soğurulması için ağaç dikilmesi,
- Egzozlara susturucu takılması.
AKUSTİK
Sesin oluşumunu ve yayılışını inceleyen bilim dalına akustik denir. Akustik bilimi ses ve özellikleriyle ilgilidir. Antik tiyatrolarda, camilerde akustikten yararlanılır.
SES HIZI
Ses maddesel ortamda yayılır. Sesin yayılması maddelerin içerlerindeki tanecikler sayesinde mümkündür. Buraya tıklayarak maddenin halleri hakkındaki bilgilerinizi hatırlayabilirsiniz. Madde içerisindeki tanecikler tıpkı maddelerde ısının yayılması gibi, birbirlerine çarparak sesin iletilmesini sağlar. Taneciklerin ne kadar çok birbirlerine yakınsa ses o kadar hızlı yayılır.
- Katı maddelerde tanecikler birbirine çok yakın olduklarından dolayı ses en hızlı katı maddelerde yayılır.
- Sıvı maddelerde ise tanecikler arasındaki boşluk daha fazla olduğu için ses daha yavaş yayılır.
- Gaz maddelere gelirsek eğer burada tanecikler arası boşluk en fazla olduğu için en yavaş gaz maddelerde yayılır.
- Boşlukta ise ses hiç yayılmaz. uzayda maddesel ortam olmadığı için patlamalar duyulmaz.
Yağmurlu havalarda çakan bir şimşeği daha önce gözlemlemişsinizdir. Önce ışık gelir ardından ise şimşeğin sesi gelir. Bunun sebebi ise ses hızının, ışık hızından daha yavaş yayılmasıdır. Sesin bir saniyede yayılma hızı 340 m/sn’dir. Işığın yayılma hızı ise 300.000 km/sn’dir.
Ses Hızı Aşılırsa;
- Sesten daha hızlı gidebilen araçların hızına, süpersonik hız denir.
- Jet uçakları ses hızını aşabilir. Ve aştıkları zaman oluşan patlamaya sonik patlama denir. Buradan sonik patlama hakkında daha detaylı bilgiler bulabilirsiniz.
- Ses hızı aşılırken yüksek basınçlı bir hava kütlesi oluşur. Bu hava kütlesine ses duvarı denir.
Türkçede sözcükler çekimlenirken veya türetilirken, sözcükteki seslerden birinin düşmesi olayına ses düşmesi denir.
> Ses düşmesi, ünlü düşmesi veya ünsüz düşmesi şeklinde gerçekleşir.
1. Ünlü Düşmesi
Son hecesinde dar ünlü (ı, i, u, ü) bulunan kelimeler ünlüyle başlayan bir ek aldıklarında son hecedeki dar ünlü düşer. Bu olaya sesli (ünlü) düşmesi denir. Sözcükte bir ünlünün düşmesi bir hecenin eksilmesine neden olduğundan ünlü düşmesi, hece düşmesi olarak da adlandırılır.
Örnek(ler)
» karın – ı → karnı
» beyin – imiz → beynimiz
» oğul – u → oğlu
» gönül – e → gönle
> Yapım eki alarak türetilen bazı kelimelerde ünlü düşmesi olur.
Örnek(ler)
» oyun – a → oyna(mak)
» uyu – ku → uyku
» sızı – la → sızla(mak)
> Bazı birleşik sözcüklerin oluşumunda ünlü düşmesi olur.
Örnek(ler)
» kayıp etmek → kaybetmek
» kahve altı → kahvaltı
» şükür etmek → şükretmek
» kayın ana → kaynana
Örnek Soru
A) Ömründe çok acı günler yaşadın.
B) Dilimden düşmedi, o güzel adın.
C) Acılar çekerken, sessiz ağladın.
D) Ne olur gözünü siliver anne.
Çözüm
Ünlü düşmesine uğramış sözcük, A seçeneğinde vardır. “Ömür” sözcüğünün ikinci hecesindeki dar ünlü düşmüş ve sözcük “ömrü” olmuştur.
Cevap A
2. Ünsüz Düşmesi
Türkçede “-k” ünsüzüyle biten bazı kelimeler “-cık / -cik” eklerini aldıklarında sözcüğün sonundaki “-k” düşer. Bu ses olayına sessiz (ünsüz) düşmesi denir.
Örnek(ler)
» ufak-cık → ufacık
» minik-cik → minicik
» sıcak – cık → sıcacık
SES BİLGİSİ KONUSUNUN TÜM BAŞLIKLARI
⇒Harfler Konu Anlatımı
⇒Büyük Ünlü Uyumu Konu Anlatımı
⇒Ünsüz Benzeşmesi (Sertleşmesi) Konu Anlatımı
⇒ Ünsüz Yumuşaması Konu Anlatımı
⇒ Ses Düşmesi (Ünlü Düşmesi – Ünsüz Düşmesi) Konu Anlatımı
⇒ Ses Türemesi (Ünlü Türemesi – Ünsüz Türemesi) Konu Anlatımı
⇒ Ünlü Daralması Konu Anlatımı
⇒ Ulama Konu Anlatımı
⇒ Kaynaşma Konu Anlatımı
⇒ Vurgu Konu Anlatımı
1 SINIF TΓRKΓE TESTI
Jan 23, 2023 SΔ±nΔ±f 1. DΓΆnem MATEMATΔ°K DERSΔ° KAZANIM DeΔerlendirme Testi-1. Yeni MΓΌfredata GΓΆre HazΔ±rlanmΔ±Ε Δ°lkokul, Ortaokul ve Lise Testleri. 23 Εubat 2023 PerΕembe Feb 26, 2023 1. SΔ±nΔ±f TΓΌrkΓ§e-Alfabe-Ses Bilgisi EtkinliΔi 26 02. 2023 84 Δ°ndir SΔ±nΔ±f TΓΌrkΓ§e Okuma Anlama EtkinliΔi-Sinema 26 02. 2023 93 Δ°ndir ΓMΓR BOYU REKLAMSIZ VE ΓCRETSΔ°Z OLARAK DEVAM EDECEKTΔ°R-TΓM Kredili Sistem dΓΆnemleri ait Γ§Δ±kmΔ±Ε sΔ±nav sorularΔ±nΔ± çâzebilirsiniz-Eski dΓΆneme ait sorularΔ±da uygulamamΔ±zda bulabilirsiniz. Feb 26, 2023 1. SΔ±nΔ±f TΓΌrkΓ§e Yazma Dikte ΓalΔ±ΕmalarΔ±-3 Hemen Δ°ndir Tatil Etkinlikleri. Yeni Dosyalar; 18 Mart Γanakkale Εehitleri GΓΌnΓΌ ProgramΔ± 27 02. 2023 41. 18 Mart Γanakkale. SΔ±nΔ±f HaftalΔ±k DeΔerlendirme Testi-21. Hafta 26 02. 2023 101. Resfebe EtkinliΔi Kolay 65 26 02. 2023 128. Jul 3, 2011 1. SΔ±nΔ±f TΓΌrkΓ§e Testleri ΓΓΆz Sponsorlu BaΔlantΔ±lar 1. SΔ±nΔ±f TΓΌrkΓ§e Testleri ΓΓΆz 1. Γnite 1. SΔ±nΔ±f TΓΌrkΓ§e Biz ve DeΔerlerimiz 1. SΔ±nΔ±f TΓΌrkΓ§e Biz ve DeΔerlerimiz 2 2 4. SINIF TΓRKΓE MEB YAYINLARI DERS KΔ°TABI CEVAPLARI TΓM SAYFALAR. BU DERS Δ°LE Δ°LGΔ°LΔ° ONLINE TEST ΓΓZMEK VEYA PDF TEST Δ°NDΔ°RMEK Δ°ΓΔ°N TIKLAYINIZ. TΓM KADEMELERΔ°N CEVAP ANAHTARLI YAZILI SORULARI Δ°ΓΔ°N TIKLAYINIZ 4. SΔ±nΔ±f tΓΌrkΓ§e ders kitabΔ± meb yayΔ±nlarΔ± sayfa 148 cevap anahtarΔ± 2023-2024 sayfa olarak Sep 18, 2020 1. SΔ±nΔ±f TΓΌrkΓ§e CΓΌmle Bilgisi Konu Tarama Testi 1. SΔ±nΔ±f TΓΌrkΓ§e EΕ AnlamlΔ± ve ZΔ±t AnlamlΔ± SΓΆzcΓΌkler Konu Tarama Testi 1. SΔ±nΔ±f TΓΌrkΓ§e Alfabetik SΔ±ralama Konu Jul 27, 2022 7. SΔ±nΔ±f ingilizce 2. Γnitesi iΓ§erisinde yer alan konu baΕlΔ±klarΔ± ise Εu Εekildedir; 1 Simple Present Tense GeniΕ Zaman 2 Sports Sporlar 3 Sport Equipments Spor EkipmanlarΔ± 7. SΔ±nΔ±f ingilizce sports test sorularΔ± ile ilgili Γ§alΔ±ΕmalarΔ± aΕaΔΔ±da yer alan baΔlantΔ±lar ile indirip çâzebilirsiniz 7. SINIF Δ°NGΔ°LΔ°ZCE SPORTS TESTΔ° Δ°NDΔ°R ΓΓZ Feb 3, 2023 1 Δ°NDΔ°R. 6. SΔ±nΔ±f TΓΌrkΓ§e KazanΔ±m DeΔerlendirme Testi ve Cevap AnahtarΔ± Δ°ndir 2022-2023 yΔ±lΔ±na ait dosyayΔ± indirebilirsiniz. Δ°lgili dosyalarΔ± sitemizin arama bΓΆlΓΌmΓΌ veya ilgili kategoriden bulabilirsiniz 6. SΔ±nΔ±f TΓΌrkΓ§e KazanΔ±m DeΔerlendirme Testi ve Cevap AnahtarΔ± Δ°ndir indirmek iΓ§in sayfanΔ±n aΕaΔΔ±sΔ±na gidininiz. SINIF MATEMATΔ°K ΓARPANLAR VE KATLAR 510. Test Saati yeni nesil sorularla hazΔ±rlanmΔ±Ε online sorular ile hem kazanΔ±mlarΔ±nΔ±zΔ± pekiΕtirip hem de okul baΕarΔ±mΔ±nΔ±zΔ± 4. SINIF TΓRKΓE MEB YAYINLARI DERS KΔ°TABI CEVAPLARI TΓM SAYFALAR. BU DERS Δ°LE Δ°LGΔ°LΔ° ONLINE TEST ΓΓZMEK VEYA PDF TEST Δ°NDΔ°RMEK Δ°ΓΔ°N TIKLAYINIZ. TΓM KADEMELERΔ°N CEVAP ANAHTARLI YAZILI SORULARI Δ°ΓΔ°N TIKLAYINIZ 4. SΔ±nΔ±f tΓΌrkΓ§e ders kitabΔ± meb yayΔ±nlarΔ± sayfa 148 cevap anahtarΔ± 2023-2024 sayfa olarak Feb 27, 2023 Bu makale 8 sΔ±nΔ±f anlatΔ±m biΓ§imleri test netleΕtirecek. TΓΌrkΓ§e 28 lgs2022 makalesinde brightpathtutors. Orgda 8 sΔ±nΔ±f anlatΔ±m biΓ§imleri testyi tartΔ±ΕalΔ±m 8. SΔ±nΔ±f Paragraf 1: AnlatΔ±m BiΓ§imleri ve DΓΌΕΓΌnceyi GeliΕtirme YollarΔ± AΕaΔΔ±daki videoya gΓΆz atΔ±n Bu BrightPathTutors web sitesinde, kendiniz iΓ§in daha deΔerli anlayΔ±Ε iΓ§in 8 sΔ±nΔ±f anlatΔ±m. bir aΕk iki hayat filmi nerede Γ§ekildi Jan 31, 2023 1. SΔ±nΔ±f TΓΌrkΓ§e testlerini online çâzebileceΔiniz sayfamΔ±zda ilkokul 1. SΔ±nΔ±f ΓΆΔrencilerimiz iΓ§in gΓΌncel mΓΌfredata uygun yeni nesil sorular ile hazΔ±rlanmΔ±Ε 1. SΔ±nΔ±f 1. SΔ±nΔ±f TΓΌrkΓ§e testleri ve cevaplarΔ± 2022-2023 MEB mΓΌfredatΔ±na uygun olarak hazΔ±rlanmΔ±Ε testler arasΔ±ndan derlenerek paylaΕΔ±lmaktadΔ±r 1. SΔ±nΔ±f TΓΌrkΓ§e testi pdf ve word YazΔ±lΔ± ΓrneΔi-TΓΌrkΓ§e 5. SΔ±nΔ±f 2. DΓΆnem 1 YazΔ±lΔ±-6. SINIF TΓRKΓE SIFATLAR Topluluk. SΔ±nΔ±f TΓΌrkΓ§e 1. DΓΆnem 2. YazΔ±lΔ± Testi Gameshow testi. Elacelik1361 tarafΔ±ndan 6. SΔ±nΔ±f TΓΌrkΓ§e 1. DΓΆnem 2. YazΔ±lΔ± KarΔ±ΕΔ±k Sorular Test. C3r3ncitkirildi tarafΔ±ndan. Ortaokul 6. Sinif Orta ΓΆΔretim TΓΌrk Dili 6. 1. SΔ±nΔ±f Hayat Bilgisi Konu AnlatΔ±mΔ± 2022-2023 tonguΓ§ 1. SINIF View full playlist 1. SΔ±nΔ±f Temel Harfler Sesleri ΓΔreniyorum 2022-2023 Play all 1. SΔ±nΔ±fta Derslerime. beΕiktaΕ avrupa ligi TonguΓ§ Akademi 2023 8. SΔ±nΔ±f LGS 1. DΓΆnem TΓΌrkΓ§e Dinamo Soru BankasΔ±. 2023 1. DΓΆnem MEB mΓΌfredatΔ±na birebir uygun olarak hazΔ±rlanan bu kitapla baΕarΔ± seninle olacak. Oku, Resme Bak, DoΔruyu Bul. DoΔru veya yanlΔ±Ε. Efeibrahimayla tarafΔ±ndan. Δ°lkΓΆΔretim 1. Sinif 1. SΔ±nΔ±f TΓΌrkΓ§e okuma anlama Oyun. Ahmet Egenin 1. Sinif tekrar oyunu Gameshow TonguΓ§ TΓΌrkΓ§e KitaplarΔ± YayΔ±n Tarihi 2023 Yazar Anonim Sayfa SayΔ±sΔ± 176 Cilt Durumu Ciltsiz Boyut Normal Boy BasΔ±m Dili TΓΌrkΓ§e SΔ±nΔ±fΔ± 8. SΔ±nΔ±f TΓΌm Γzellikler TonguΓ§ 2023 LGS 1. DΓΆnem TΓΌrkΓ§e Soru BankasΔ± TonguΓ§ 62, 90 TL 2 61, 90 TL SatΔ±cΔ±: GΓΌnaykitap Puan 9, 6 KampanyalarΔ± GΓΆr 1 100 TL ΓΌzeri kargo bedava HenΓΌz deΔerlendirilmemiΕ Δ°lk sen TonguΓ§ Plusun AyrΔ±calΔ±klΔ± DΓΌnyasΔ±yla TanΔ±Ε. Https: bit. Ly2Wak5LdΕubat programΔ± iΓ§in tΔ±kla http: bit Ly3qX1gF21. DΓΆnem full tekrarlar. Δ°lkokul 1. SΔ±nΔ±f TΓΌrkΓ§e dersinde kullanabileceΔiniz testler ve deΔerlendirme sΔ±navlarΔ±nΔ± bu sayfada bulabilir ve pdf olarak indirebilirsiniz 1. SΔ±nΔ±f TΓΌrkΓ§e Testleri 1. SΔ±nΔ±f TΓΌrkΓ§e YazΔ±lΔ± ΓrneΔi-TΓΌrkΓ§e 5. SΔ±nΔ±f 2. DΓΆnem 1 YazΔ±lΔ±-6. SINIF TΓRKΓE SIFATLAR Topluluk. SΔ±nΔ±f TΓΌrkΓ§e 1. DΓΆnem 2. YazΔ±lΔ± Testi Gameshow testi. Elacelik1361 tarafΔ±ndan 6. SΔ±nΔ±f TΓΌrkΓ§e 1. DΓΆnem 2. YazΔ±lΔ± KarΔ±ΕΔ±k Sorular Test. C3r3ncitkirildi tarafΔ±ndan. Ortaokul 6. Sinif Orta ΓΆΔretim TΓΌrk Dili 6. akΓ§aabat hava durumu 10 gΓΌnlΓΌk Feb 26, 2023 1. SΔ±nΔ±f TΓΌrkΓ§e CΓΌmle Bilgisi-2 Hemen Δ°ndir Tatil Etkinlikleri. Yeni Dosyalar; 18 Mart Γanakkale Εehitleri GΓΌnΓΌ ProgramΔ± 27 02. 2023 42. 18 Mart Γanakkale Εehitleri Pano. SΔ±nΔ±f HaftalΔ±k DeΔerlendirme Testi-21. Hafta 26 02. 2023 102. Resfebe EtkinliΔi Kolay 65 26 02. 2023 129.
Ξ Ξ£ΟολΠΧημικΟΞ½ ΞΞ·ΟΞ±Ξ½ΞΉΞΊΟΞ½ ΞΊΞ±ΞΉ Οάλι ΟΞ΅ ΟΞ»ΞΟΞ· λΡιΟΞΏΟ ΟΞ³Ξ―Ξ±
ΞδηγΟΟ Ξ³ΞΉΞ± ΟΞΏΟ Ο ΟΟΟΟΞΏΞ΅ΟΞ΅Ξ―Ο ΟΞΏΞΉΟΞ·ΟΞΟ
Ξ Ξ΅ΟΞΉΞΞ³Ξ·ΟΞ· ΟΟΞΏΟ Ο ΟΟΟΞΏΟ Ο ΟΞ·Ο Ξ£ΟΞΏΞ»ΞΟ
ΞΞ± Ξ ΟΞΏΟΟΟ ΟΞΉΞ±ΞΊΞ¬ ΞΞ±ΞΈΞΞΌΞ±ΟΞ± ΟΞ·Ο Ξ£ΟΞΏΞ»ΞΟ