Кто это? - Это студент. - Это Иван.
11
Bu kimdir? - Bu öğrencidir. - Bu İvan'dır.
Her
P L İ K ZAMİRLERİ
iki d S a h İ p l i k z a m i r l e r i h e m isimlerle birlikte hem de tek başlarına kullanılırlar. Q urumda da ilgili oldukları ismin cinsine uygun takı alırlar.
Это моя книга. Это наш учебник. Это ваш учитель.
Bu benim kitabımdır. Bu bizim ders kitabımızdır. Bu sizin öğretmeninizdir.
Olumlu cevap verme:
А
KlS
твоя книга?
эт0
SAHİPLİK ZAMİRLERİ TABLOSU
чей
TEKİL SAHİPLİK ZAMİRLERİ чьё чья
я
мой
моя
моё
ты
твой
твоя его (bütün cinsler için) её (bütün cinsler için)
твоё
наш
наша
наше
ваш
ваша
ваше
он,оно она мы вы они
их (bütün cinsler için )
a olumlu cevap verme:
.Да. .да, моя. kimin benim benimki senin seninki onun onunki bizim bizimki sizin sizinki onların onlarınki
Это ваш учитель? .Да. .Да, наш. 2. Tam olumlu cevap verme: Это твоя книга? -Да, это моя книга. Это ваш учитель? -Да, это наш учитель.
В. Olumsuz cevap verme: 1. Kısa olumsuz cevap verme:
SAHİPLİK ZAMİRLERİNİN YER ALDIĞI BASİT CÜMLELERİ OLUMSUZ YAPMA
Sahiplik zamirlerinden önce "не" sözcüğünü getirmek yeterlidir Это не моя книга. Это не наш учебник. Это не ваш учитель.
Bu benim kitabım değildir. Bu bizim ders kitabımız değildir. Bu sizin öğretmeniniz değildir.
Это твоя книга? -Нет. -Нет, не моя. Это ваш учитель? -Нет. "Нет, не наш. 2
SAHİPLİK ZAMİRLERİNİN YER ALDIĞI CÜMLELERİ SORU YAPMA VE CEVAP VERME ŞEKLİ
Tam olumsuz cevap verme:
Эт
о твоя книга? " Н е т , это не моя книга. Эт
°
Bu tür cümleleri de okuma sırasında ses tonu ile soru yaparız. Это твоя книга? Это наш учебник? Это ваш учитель? Это'пип değişmediğine dikkat ediniz.
Не
в
аш учитель? т , это не наш учитель.
КАКОЙ SORU SOZCUGU VE SIFATLAR
BOT VE ВОН SÖZCÜKLERİ Yakında olan bir ş e y işaret edilirken Вот, uzakta olan bir şey işaret edilirken В о » kullanılır. Вот МОЙ НОВЫЙ словарь. Вон наш старый д о м .
İşte benim yeni sözlüğümdür. işte (orada) bizim eski evimizdir.
t ar isimlerle ilgili ve onların nitelik ve niceliklerini belirten sözcüklerdir. Sıfatlar ' lede iigiü oldukları isimlerin cinsine göre değişik takı alırlar. Soru sözcüğü ^ о й " "hangisi, nasıl?"da sıfatlar gibi cümledeki ismin cinsine göre değişik takı
S
alır. КАКОЙ SORU SÖZCÜĞÜNÜN ÇEKİM TABLOSU Erkek cins (M.p.) какой какой класс
ИЛИ SÖZCÜĞÜ
Dişi cins (Ж.р.) какая какая книга
Orta cins (Ср.р.) какое какое письмо
"Veya, yoksa" anlamını karşılayan bu sözcük iki şeyden birisinin tercihini sorulurken kullanulır. Это твой или мой словарь? - Это мой словарь.
Bu sözlük senin midir yoksa benim midir? - Bu benim sözlüğümdür.
Какой это дом? - Это старый д о м .
Bu nasıl evdir? - Bu eski evdir.
Какая это газета? - Это русская газета.
Bu nasıl gazetedir? - Bu Rusça gazetedir.
ГДЕ SORU SÖZCÜĞÜ
SIFAT ÇEKİM TABLOSU
Bir canlı ya da cansız varlığın yeri sorulurken kullanılır. Где ваш класс? Где его брат?
Sınıfınız nerededir? Erkek kardeşi nerededir?
İsmin -DE HALİ'ni gerektiren bu soru sözcüğü ile yapılacak soruya şimdilik, burada, orada, sağda, solda ve evde sözcüklerinin Rusça karşılıklarıyla cevap verildiğini öğrenmiştiniz. Где ваш класс? - Наш класс там. Где его брат? - Его брат дома.
Sizin sınıfınız nerededir? - Bizim sınıf oradadır. Onun kardeşi nerededir? - Onun kardeşi evdedir.
Sert takılı
Vurgulu sert takı
г, к, х, ж, ш, щ , ч harfiyle biten
Yumuşak takılı
Erkek cins ÜVLp^) Dişi cins
-ЫЙ
-ОЙ
-ий
-ий
новый
молодой
русский
синий
-ая
-ая
-ая
-яя
i*£d
новая
молодая
русская
синяя
Orta
-oe
-öe
-ое
-ее
новое
молодое
русское
синее
Licsp^)
rcıin'srJİf а г " ы й . " о й ve -ий takılarıyla bitmektedirler. Bunlar aynı zamanda erkek (M.p.) takılarıdır. 2
"°и takısıyla biten sıfatlarda takılar vurguludur. !" • K> x~, , ж, ш, щ, 4'den sonra -ы harfi kullanılmadığından bunun yerine -и gelir. 3er takılar sert takılı sıfatların aynısıdır.
4. Örnek cümleler: Bu Bu Bu Bu
Это новая газета. Это старое письмо. Это молодой человек. Это русский язык.
HIZLI RUSÇA
yeni gazetedir. eski mektuptur. genç adamdır. Rus dilidir.
Birinci Basamak SAHİPLİK KALIBI
Rusçada bir şeye sahip olunduğu, birisinde bir nesnenin varlığı söz konusu olduğunda aşağıdaki kalıplar kullanılır. У У У У У У У
меня есть тебя есть . него есть . неё есть .. нас есть вас есть .. них есть ..
.
У меня есть словарь. У тебя есть письмо. У него есть газета. У нас есть урок. У вас есть д о м . У них есть тетрадь.
.
,
Bende Sende Onda Onda Bizde Sizde Onlarda
var. var. var. var. var. var. var.
Benim sözlüğüm var. Senin mektubun var Onun gazetesi var. Bizim dersimiz var. Sizin eviniz var. Onların deften var.
Dikkat edilirse есть fiili bütün kalıplarda ortaktır isimleri değiştirmek suretiyle çok sayıda cümle elde edebiliriz Sıfatlar cümledeki ismin cinsine uyar У меня есть новый д о м У него есть синяя шапка.
Benim yeni evim var Onun mavi şapkası var
девушка
(âev üsk ij Молодая девушка
yetişkin kız
гЩ
\ I
Л
j f f
I, г>
л
#
Genç kız evdedir.
дома. 3>""«rTrc"-T-Te"-" '.x~)M-- :afj vjMi/:m
bayan öğretmen
учительница [uçitil'nitsı] Вот моя учительница.
офицер [atilser] Молодой офицер здесь.
Дорога [darögı] Это старая Дорога. Магазин [
HIZLI
RUSÇA
Birinci Basamak
HIZLI RUSÇA «s •
5. Ondördüncü dersten başlayarak her çift numaralı derste bir metin verilmiştir.
Eklerle türetilen çekimli bir dil olduğu gibi canlı ve cansız nesnelerin isimleri, Bunlar, öğretilen bilgilerin uygulandığı, size bilginizi ölçme ve Rusça bir metin
erkek, dişi ve orta cins olarak üçe ayrılır. İsimlerin cinsiyeti, sözcüklerin son okuma parçalarıdır. Bunların hemen arkasında okuduğunuz metinle ilgili sorular
harflerinden kolayca anlaşılmaktadır. Canlı varlıkların ad ve unvanlarının cinsiyeti bulunacaktır.
onların fiziki cinsiyetlerine bağlıdır.
6. Onikinci dersten başlayarak her on derste bir özet dersi hazırlanmıştır.
Rusçada her sözcüğün vurgulu hecesinin değişik olması nedeniyle, vurgulu Bunlarda, önceki derslerde öğretilenler kısaca tekrarlanmakta, öğretilen sözcükler
heceden önceki ve sonraki hecelerde bulunan sesli harflerin değişik okunması söz bir liste halinde verilmektedir. Yine bu derslerde genel sınavlar yer almaktadır.
konusudur. Her derste yeni olarak verilen sözcüğün okunuşu, transkript kuralına
uygun olarak altlarında köşeli parantez içinde verilecektir. Sözcükleri öğrenirken, 7. Her dersteki gramer konuları arasındaki uygulama soruları ve her on derste bir
vurgulu hecenin fonksiyonlarını göz önünde bulundurmak daha etkili ve kalıcı yapılan genel sınavlardan başka her çift numaralı dersin sonunda o hafta
öğrenim sağlayacaktır. Sözcükleri öğrenirken okunuşlarını da birlikte ezberlemek gönderilen derslerde öğretilenlerle ilgili sorular "Ödev" olarak verilmektedir.
gereklidir. Rusçanın okunuşu konusunda daha fazla bilgi almanız için Ders
Kitabı'yla birlikte "Rusçada Okunuş Söyleniş Kuralları" kitabımız da 8. Derslerde öğretilen konulara ve sözcüklere paralel olarak hazırlanmış dizi
gönderilecektir. Bu kitabı, önsözünde açıklandığı şekilde çalışınız. halinde hikaye ve deyim kitaplarıyla, öğrendiklerinizi uygulama ve tekrarlama
konusunda geniş olarak sağlanmıştır.
Derslerin hazırlanmasında uygulanan yöntem hakkında kısaca bilgi vermek uygun Bu sıraladıklarımız dışında; sözcükler, anket soruları ve özel sorulara cevaplar gibi
olacaktır. çeşitli ilgi çekici ve öğretime yardımcı unsurlar kursun özellikleri arasındadır.
LYeni bir dil öğrenirken en çok dikkat edilecek konulardan biri de sözcük
öğrenimidir. Derslerimizde sözcükler, ilk kez geçtikleri dersin başında resimli,
okunuşlu ve örnek cümle içinde verilmiştir. Böylece resimle birlikte görülen DERSLERE NASIL ÇALIŞMALI
sözcük, okunuşu ve cümle içinde alacağı yer bilinerek öğrenilmiş olmaktadır.
Okunuşlar kolay ve emin bir metodla verilmiştir.
Derslerimizden tam olarak yararlanabilmeniz için aşağıdaki önerilere dikkat ediniz:
2. Gramer bilgileri çok açık bir dille anlatılmış, derslerimizde verilen bilgilerin
dışına taşacak pek yararı olmayan gramer kurallarından mümkün olduğu kadar 1. Derslere baştan başlayarak sırayla çalışınız. Bazı konuları önceden biliyor
kaçınılmıştır. Her kural açıklandıktan sonra bol örnek cümle verilmiş, bunun olsanız bile yine de konu atlamadan gözden geçiriniz.
arkasından da hemen uygulaması için sorular sorulmuştur. Aynı sayfanın altında
cevapları bulunan bu uygulama soruları FONO metodunun çok yararlı ve sadece 2. Bir dersi tamamen öğrenmeden diğerine geçmeyiniz. Her dersi ağır ağır ve
ona özgü bir yanıdır. sindirerek öğreniniz. Elinizde çalışılmamış derslerin birikmesi sizi korkutmasın.
İmkan dahili olanaklar ölçüsünde çalışınız. 96 ders tamamlandığı zaman
3. "Öğrenilecek Yeni Sözcükler" resimlendirildiği gibi, diğer bölümlerde de birçok kurumumuzla ilişkiniz kesilmiş olmayacaktır. Çalışmalarınıza bundan sonra da
cümleler resimlendirilmiş, gramer kuralları için şekil, şema ve kalıplar verilmiştir. devam edebilir, sınav sorularını cevaplandırıp tetkik ettirebilirsiniz. Kurumumuz
Bu şekilde öğretim, yazı yoluyla olduğu gibi şekil yardımıyla da daha ilgi çekici ve her zaman yanınızda ve yardımcınız olacaktır.
daha kolay anlaşılır hale sokulmuştur.
3. Çift numaralı derslerin sonundaki Ödevleri de mutlaka yapınız. Bunları doğru
4. Günlük konuşmalarda sık sık tekrarlanan sözler, deyimler, derslerde "Karşılıklı olarak yapıp yapmadığınızı anlamak için bir ders sonraki ödevin sonunda verilen
Konuşmalar" bölümünde çeşitli kişiler arasında yapılan konuşmalar veya kısa cevaplarıyla karşılaştırınız. Uygulama ve ödev cevaplarını ders üzerine değil, ayrı
okuma parçaları halinde verilmiştir. Bunlarda, günlük konuşulan Rusçada çok sık bir kağıda yazınız. Ders üzerine herhangi bir şey yazmayınız.
4. Her cilt için ayrı ayrı hazırlanan 6 adet genel sınav sorularını mutlaka
cevaplandırınız ve tetkik edilmesi için FONO'ya gönderiniz. Bunların
cevaplandırılıp bize gönderilmesi şarttır. Aksi halde, genel sınavların yarısından
fazlasını yapmayanlar, kurs bitiminde yapılan "Milli Eğitim Tasdikli Diploma"
sınavına giremezler.
8. Her dersin başında, o derste geçecek yeni sözcükler, altlarında köşeli parantez
içinde okunuşlarıyla birlikte verilmektedir. Bu sözcüklerin her birini 4 x 6 cm
büyüklüğünde keseceğiniz kağıt veya karton parçalarının bir yüzüne okunuşlarıyla
birlikte yazınız. Kağıdın diğer yüzüne de, kolayca resmi yapılabilen bir eşya ismi
ise, Türkçe karşılığı yerine basit çizgilerle resmini yapınız. Aksi durumda Türkçe
karşılığını yazınız. Rus Dili Alfabesi (Kiril); 21 adedi sessiz, 10 adedi sesli ve iki adedi işaret (sert ve
yumuşak) olmak üzere toplam 33 karakterden oluşmaktadır.
Bu kağıt veya kartonların Rusça kısmında bulunan sözcüklerin altına o sözcüğün
kullanıldığı cümleyi yazarsınız çok yararlı olur. Bunları cebinizde taşıyarak fırsat Büyük çoğunluğunuz için yeni ve tamamen farklı olan Rus Dili Alfabesi harfleri,
buldukça çıkarıp Rusça kısmına bakarak Türkçesini, Türkçe kısmına bakarak Türk Alfabesi harflerine göre oldukça farklıdır. İlk bakışta çok farklı gözükse d e ,
Rusçasını söyleyiniz. harflerin büyük çoğunluğu hem yazı hem de ses olarak Türk Alfabesi harflerine
çok yakındır.
Yukarıda tarif ettiğimiz şekilde sözcük öğrenmenin iki yönden yararı vardır.
Birincisi, sözcükleri cümle içinde daha kalıcı öğrenmek mümkün olmaktadır. Öte yandan Rus harflerinden bir kısmının baskı ile elyazısı şekilleri tamamen
İkincisi, günün her saatinde ve her yerde akla geldikçe sözcükleri tekrarlamak farklıdır. Bundan dolayı öncelikle harflerin el yazısı karakterlerini öğrenmek
suretiyle sürekli bir Rusça öğrenme ortamı hazırlamak pek çok yararlar sağlar. gerekmektedir. Biz de bu derste harflerin Rusça baskı ve elyazısı şekillerini
okunuşlarıyla öğreneceğiz. Önce çizelge şeklinde daha sonra da her bir harfi ayrı
9. Kurumumuz tarafından tetkik edilip iade olunan sınav kağıtlarınızdaki hatalar ayrı ele alarak, hem büyük ve küçük karakter olarak yazılışlarını ve birbiriyle
üzerinde çalışınız ve ilgili konuları açarak doğrularını öğreniniz. Ayrıca bu sınav birleşme şekillerini örnek sözcükler içinde göreceğiz.
kağıtlarını bir dosya içinde biriktiriniz.
RUSÇA HARFLERİ TÜRKÇE KARŞILIKLARI Aşağıda her harf için alıştırmalar verilmiştir. Bu sözcüklerdeki harfleri okuyunuz.
BASKI HARFİ ELYAZISI HARFİN ADI TÜRKÇE ADI
Aynı harflerin nasıl okunduğunu kasetten de dinleyerek iyice öğreniniz.
TÜRKÇE
HARFİ SÖZCÜK
İÇİNDE
Aa Аа а а AY, AT A 3 : [а] ад ат ал аб са
Б6 Бб fi** BEY, BAL
BB Вв вэ ve VE, EVET ад на нам наш мат
Гг Гг гэ ge GEL, GUL
РА Дд дэ de DE, DEM адрес нами наша мать
Ее Ее e e/ye YE, TEL
Её Её ё o/yo YOL, BOL
аванс азбука сарай
Жж Жж жэ je JİLET, JET
Зз Зз зэ ze ZİL, ZOR
Ии Ии и 1 İLE, İNCE Б б : [Ье] ба ба бо би бу бы
Ий Ий и краткое iy/y (kısa ı) İP, İS
Кк Кк ка ka KALEM, аб об иб уб
GAMA
Лл Лл эл el EL, ELİŞİ баба бак оба
Мм Мм эм em EMEL, MİL
Нн Нн эн en NE, ON табак базар
Оо Оо о 0 OY, TOY
Пп Пп пэ pe PAY, PERDE
Рр РР эр er ER, RENK В В : [ve] ва ва ви ву
Сс Сс эс es ESKİ, ESEN
Тт Тт тэ te TEN, TON ав ов ев ив
Уу Уу u U N , UYKU
У
Фф Фф эф ef EFE, FİL вот век вата ваза вагон
Хх Хх ха ha MIH, HAM
Цц Щ ЦЭ tse GİTSE, свой айва новый
YATSA
Чч Чч чэ çe ÇİL, ÇENE
Шш Шш шэ şe ŞEN, ŞAN Г Г : [ge] га га ге ги
Щщ Шш та şça AŞÇI, HOŞÇA
Ъъ Ъъ твёрдый знак sert işaret -
Ыы ILIK, IŞIK
уг иг ог ег
Ыы ы 1
Ьь Ьь мягкий знак yumuşak -
Гога год гамма книга
işaret
Ээ Ээ э оборотное ters e E M İ N , ETİL
Юю Юю ю u/yu YURT,
YUMRU Д Д : [de] да да де ди ду
Яя Яя я a/ya YAS, YASA
ад од уд
дуб вода дед сад дата Й Й : [ İ y ] (sözcük başında)
[ у ] (seslilerden sonra)
e : [ y e ] (sözcük başında)
ие ои ей аи
[ ' e ] (sessizlerden sonra)
ай йод май
ей ем ел ешь
ок ку к и
E ё : [ y o ] (sözcük başında)
[ Ö ] (sessizlerden sonra) как какой кто такой
ёр сё те её
Л л : [1е] ал ла ло ли
ёж ёлка
л e ул л у лы
зе зи зу уз
Н н : [ne] ну на ан но
зима газ роза
ун ни не
здание завод
Нина нос нога
ди из иг
О о : [о] ол он од ос
Иван вид гид
ои ор от
m
X х: [ha] ох ах хо хи
она они поле
ох ха ух
окно молоко
хор хорошо хохот хата
П П '. [ р е ] па пи по уп пе пы
Р р I [Ге] ра ур ре ир
ар ро ри ру
Ч ч : [се] ча ач оч чо
чи чу уч
Россия рама дар три рука
чай часто чисто чайка
С С : [Se] са ас су ос
си ус се
Ш ш : [şe] ша шо шу иш уш ше
Щ Щ I [ŞÇ3] ща ощ ещ щи щу ащ
T T ! [te] та ат ут от
щука вещь роща борщ
ти те ты
ку УР ту
Ы ы : [i] мы вы ды сы ты
урок утро лук куку ухо
сын сыр мыло дым тыл
Ф ф : [fe] аф фо фи фе
Ь Ь : yumuşak нь чь ль сь ть мь
оф фа фу işaret
день ночь нуль письмо
Фйма софа фосфор фирма
Э э : [e] эм эс эт лэ аэ
Я Я : [ y a ] (sözcük başında)
'E SESİ
f a ] (sessizlerden sonra)
1. 15 adet sessiz harfin bu iki gruba ait seslilerden önce geldiğinde sert veya
yumuşak okunması (21 adet sessiz harften 3 adedi sürekli sert, diğer üç adedi de
sürekli yumuşak okunur) gerekmektedir.
2. Yumuşak sesliler grubunun ilk 4 harfi (я, e, ё, ю); sözcük başında, diğer
seslilerden herhangi birinden hemen sonra geldiğinde ve işaretlerden (ь, ъ) sonra
bulunduklarında çift sesli yani önlerine ilave bir Й (у) sesiyle (я-»йа, е->йэ,
ё->йо, ю->йу) okunurlar.
3. Gırtlak (г, к, х), fışıltıcı (ж, ч, ш, щ) harfler olarak bilinen bu 7 harften sonra bu
'ki gruptan bazı harfler birbirinin yerine kullanılır. Bu 7 harften sonra ы->и, я->а,
ю->у, ё ^ о sesleri kullanılır.
c) г, к, x ve ц harflerinden sonra ё harfi kullanılmaz. Onun yerine o harfi Genel olarak, Rusçadaki seslilerin okunuşu bulunduğu hecenin özelliğine göre
kullanılır. değişmektedir.
A a [a]
RUSÇADA VURGU VE SESLİ HARFLERİN VURGUDAN ETKİLENMESİ 1. Tek heceli sözcüklerde normal ve kendi sesiyle okunur.
2. Çok heceli sözcüklerde, üzerine vurgu düşen «o» seslisi kendi sesiyle ancak
diğer hecelerdeki seslilere göre bir kat daha yüksek ve uzun okunur.
16
Örneğin: полка [pölkı] 4. Vurgulu heceden önceki hecelerde bulunan «e» seslisi tam bir «i» sesiyle
оно [anö]
okunur.
окно [aknö]
Örneğin: река [rikâ]
3. Vurgulu hecenin bir öncesindeki hecede bulunan «o» seslisi tam bir «a» сестра [sistrâ]
sesiyle okunur. стена [stinâ]
сейчас [siçâs]
Örneğin: они [ani]
молоко [mılakö] Aynı şekilde vurgulu heceden sonraki hecelerde bulunan «e» seslisi de genel
окно [aknö] olarak «i» sesiyle okunur.
Ayrıca çok heceli sözcüklerde ilk hecede yer alan «o» seslisi de tam bir «a» Örneğin: пишет [pişit]
sesiyle okunur.
учитель [uçitil1]
дерево [derivı]
Örneğin: огурец [agurets]
облака [ablakâ]
Öte yandan vurgusuz hecelerdeki yumuşak sessizlerden sonra gelen а, я, e
seslileri de tam bir " i " sesiyle okunurlar.
4. Yukarıdaki durumların dışında "o" seslisi «a» ile «ı » seslileri arasında bir sesle
okunur ve kaim ı (i) ile gösterilir.
Örneğin: часы [çişi]
дерево [derivı]
Örneğin: рано [ram]
тяжело [tijılö]
мало [mâlı]
слово [slövı]
лето [letı]
много [mnögı]
2. Üzerine vurgu düşen hecelerde bulunan «e» seslisi kendi sesiyle ancak 2. Üzerine vurgu düşen hecelerdeki «y» seslisi kendi sesiyle ancak diğer
sözcükteki diğer hecelerdeki seslilere göre bir kat daha yüksek ve uzun hecelerdeki seslilere göre bir kat daha uzun ve yüksek okunur.
okunur.
Örneğin: умный [ûmnıy]
Örneğin: левый [levıy] утро [ûtrı]
слева [slevı] душа [duşa]
лето [letı]
3. Vurgusuz hecelerde sert sessizlerden sonra gelmesi halinde «ı» sesiyle Ээ [e]
okunur.
Çoğunlukla yabancı dillerden alınmış sözcüklerin başında görülen bu harf de "y"
Örneğin: жена [jınâ] sesinin benzeri şekilde okunur.
скажет [skâjıt]
1. Tek heceli ve vurgusuz hecelerde normal kendi sesiyle okunur.
Örneğin: эй [ey] мы - ми пы - пи бы - би вы - ви
эшелон [eşilön] сыты - сито д ы м - Дима возы - вози
э с к о р т [eskört] мыть - Мила быть - бить выть - вить
этаж [etâj]
И [i] ve Ы [ı] Bu dört harf aşağıdaki durumlarda çift sesli olarak okunurlar:
Tek heceli sözcükler ile çok heceli sözcüklerin vurgusuz hecelerinde değişikliğe
uğramadan kendi sesleriyle okunan bu iki sesli harf; bazı sözcüklerde değişik sesle 1. Sözcüklerin başında bulunduklarında.
de okunabilmektedir.
Örneğin: м о я [maya]
Örneğin: или [ili] сын [sın] моё [mayo]
инжир [injır] с ы р [sır] мою [mayu]
ли [li] был [bil] какое [kaköyı]
из [iz] т ы л [tıl] паять [payâf]
с о ю з [sayus]
Vurgulu hecelerde kendi sesleriyle ancak diğer hecelerdeki sesli harflere göre bir поездка [payestkı]
kat daha fazla yüksek ve uzun okunur. даём [dayöm]
Örneğin: или [ili] 2. Yumuşak işaret (ь) ve sert işaret (b)'den sonra geldiğinde bu 4 harf çift sesli
и м п о р т [impırt] okunurlar.
и м и [imi]
örneğin: съезд [syest]
иней [iniy]
подъём [padyöm]
вьюга [vyugı]
«i» sesini çıkarmak için; dilin ucu alt dişlere dokunurken orta kısmı yükseltilerek
öne doğru yığılmaktadır. с ы н о в ь я [sınavyâ]
«ı» sesini çıkarılışında ise, dilin uç kısmı üst damağa doğru dokundurulurken dilin Bu dört harften «e»'nün içinde bulunduğu sözcüklerde bu harfin bulunduğu hece
arka orta kısmı da toplanarak yukarı doğru kaldırılır. vurguludur.
Ayrıca "я" harfi de bazı sözcüklerde; kısa " i " veya "a" sesiyle okunur.
Aşağıdaki harf gruplarını sırayla arka arkaya okuyunuz.
Örneğin: месяц [mesits]
и-у-ы-и и-ы-у-ы и-у-ы и -ы - у деревня [direvn'ı]
и - и -и -ы -ы - ы январь [yinvâr']
пятнадцать [pitnâtsıf]
ты - д ы - ны - с ы - з ы - мы - пы - бы - вы
т ы - ти д ы - д и н ы - ни с ы - СИ з ы - з и
21
USÇA SESLİ HARFLERİNİM OKUNUŞ TABLOSU
Derslerde «UYGULAMA» başlığı altında verilen sorular, öğrendiğiniz konuyu
kiştirmek j ç j n n e m e n uygulamasını yapmanız amacıyla verilmektedir. Dersler
arasında bulunan bu uygulamaları mutlaka yapınız ve cevaplarınızın doğru olup
1. SERT SESLİLERİN OKUNUŞLARI:
olmadığını sayfa altında verilen «UYGULAMA CEVAPLARI» ile karşılaştırarak
Kontrol ediniz.
1. облако
Я ё и e Ю 2. яблоко
3. река
1. Vurgulu Hecede: ['a] [ö] [i] ['e] [ü] 4. баран
5. коза
2. Vurgulu Hece Öncesi: [i] «* [i] [i] [ü] 8. жена
7. ручка
3. Diğer Vurgusuz Hecelerde: [i] - [i] [i] [ü]
a o ы Э У я ё и e ю
?? 9Я
YUMUŞAK SESSİZLER-
HIZLI Sürekli yumuşak olarak okunan; ч, щ, й'шп dışındaki diğer 15 harfin yumuşak
okunabilmesi için bunlardan hemen sofira e, ё, ю, я harflerinden birinin ya da «ь»
RUSÇA
(уитиээак işaret)'in gelmesi şarttır. Sözcüklerin transkriptinde, sessiz harfin
yumuşaklığı sağ üst köşesine konulan «'» işareti ile sembolize edilir.
«и» seslisinden önce gelen sessiz harfler de yumuşak okunduğu halde «'» işareti
transkriptte kullanılmaz. Bunun bir istisnası, her zaman sert sessiz olarak
kullanılan «'» işaretinin önündeki harflerdir (ж, ш, ц).
Sert sessiz harfler hemen hemen Türkçe karşılıklarıyla eşdeğerde telaffuz edilirler. Rusçada sessizlerin sert ve yumuşak okunma şartlarına uyulması çok önemlidir.
Yumuşak sessizlerin çıkarılışında ise dilin arka kısmı damağa doğru kaldırılarak bu birbiriyle benzer birçok sözcük bu işaret ile birbirinden ayrılabilmektedir.
sesler çıkarılır.
ö r r »eğin: мат [mat] mat
мать [mat'] anne
мять [m'af] yoğurmak