Türkçe Sıfat Nedir
kaynağı değiştir]
Sıfatlarda küçültme, sıfat sonuna "-cik" ve "-mtırak" ve "-msı" ekleri ses uyum ve olaylarına uygun şekilde eklenerek yapılır:
- Küçücük bir ev
- Sarımtırak bir ceket
- Pembemsi ten
Sıfatlarda adlaşma[değiştir kaynağı değiştir]
Türkçede "-li, -siz, -lik, -ci" gibi bazı yapım ekleri isim soylu kelimelerin sonuna gelerek niteleme sıfatı olarak kullanılmalarını sağlarlar.[4]
- akılsız başım
- Ankaralı çocuk
- evli çift
- halkçı parti
- kırmızılı kadın
- simitçi amca
- yemeklik soğan
Fiillerden "-en, -esi, -mez, -r, -dik, -diği -ecek, -miş" ekleriyle türetilen ve fiil anlamını yitirmeden cümlede geçici olarak sıfat görevinde kullanılan kelimelere sıfat-fiil veya ortaç denir.[5] Sıfat-fiiller de -bir ismin özelliklerini tarif etmek ya da sıfat tamlaması oluşturmak gibi- sıfatların tüm özelliklerine sahiptirler.
- gelecek sene
- tanıdık adam
- dönülmez yol
- dövülmüş sarımsak
- öpülesi el
- yüzen çocuk
- koşar adım
Bunların haricinde fiillerden yapım ekleri ile türetilmiş sıfatlar da vardır:
- çalışkan öğrenci
- yanık süt
- okuryazar toplum
Kökü fiil olan bu kelimelerin yine kökü fiil olan sıfat-fiillerden farkı; dile sıfat olarak yerleşmiş, sözlüklerde yer almış, yaygın kelimeler olmalarıdır. Sıfat-fiiller ise belirli bir cümle için oluşturulan geçici kelimelerdir. Fiil köklü sıfatlar ile sıfat-fiiller arasındaki sınır çok net değildir. Fiilimsiler dilin ihtiyaçlarına göre zamanla isim, sıfat gibi isim soylu kelimelere evrilip dile yerleşebilirler.
Belirtme sıfatları[değiştir kaynağı değiştir]
Türemiş sıfatlar isim ve fiil kök ve gövdelerine çeşitli yapım eklerinin getirilmesiyle oluşturulurlar:
- ikinci devre (iki+nci)
- ulusal bayram (ulus+al)
- yanık ekmek (yan+ık)
Sıfat-fiillerin hepsi türemiş sıfatlardır:
- gelecek sene (gel+ecek)
- gülen çocuk (gül+en)
- süzülmüş yoğurt (süzül+müş)