Türkiyedeki Bitki Toplulukları

Eğitim Öğretim İle İlgili Yazılar, Araştırmalar, Belgeler>Konu Anlatımlı Dersler > Coğrafya Dersi İle İlgili Konu Anlatımlar

TÜRKİYEDE BULUNAN BİTKİ TOPLULUKLARI DAĞILIŞLARI ÇEŞİTLERİ VE ÖZELLİKLERİ (COĞRAFYA KONU ANLATIM)

Türkiye’de ’den fazla bitki türü seafoodplus.info yüzden dünyada ekvatoral bölgeden sonra oldukça zengin bir ülkedir. Ülkemizde farklı iklim bölgelerine ait, bitkilerde barındırır.

Relik (kalıntı) bitkiler:Ülkemizde dördüncü jeolojik zamanda görülen iklim değişiklikleri bitki topluluklarının dağılışı üzerinde etkili olmuşseafoodplus.infoniz iklim bölgesine ait bitkilerin Akdeniz iklim bölgesinde, Akdeniz iklim bölgesinde yer alan bitkilerinde Karadeniz iklim bölgesinde yer alması bu şekildedir. Akdeniz bölgesinde yer alan kayın, porsuk, fındık ve gürgen gibi ağaçlar relik topluluklardır.

Ülkemizde yer alan bitkilerin yaklaşık üçte biri günümüz iklim şartlarının ortaya çıkmasından daha önce oluşmuş kalıntı bitkilerdir.

Endemik bitkiler:Yeryüzünde sadece belirli bir bölgede yetişen bitki topluluklarına denir.

Ülkemizin yer şekillerinin çok çeşitlilik göstermesi ve geçmişte sık sık önemli iklim değişimlerinin yaşanması endemik türler bakımından zenginleşmesini sağlamıştır.

Üçüncü zamanda geniş alanlar kaplayan bazı bitkiler geçen süre içinde iklim şartlarının değişmesi ve yer (bilgi yelpazesi. com) şekillerinin de etkisiyle bazı bölgelerde günümüze kadar kalabilmiştir.

*Kasnak meşesi Dedegöl ve Davras dağlarında yar alan karstik çukurlarda,

*Sığla ağaçları Köyceğiz gölü çevresinde,

*Datça hurması Teke ve Datça yarımadalarında,

*Kazdağı köknarı Kaz dağında,

*İspir meşesi Kastamonu ve Yozgat çevresinde.

Ülkemizde civarında endemik bitki görülür.

Kozmopolit bitki:Ülkemizde geniş sahalara yayılmış bitkilerdir.Çam ve meşe türleri böyledir.

Anıt ağaçlar:Ülkemizde yer alan büyük ve yaşlı ağaçlardır.

Ülkemizde Bitki Örtüsünün Zengin Olması Şu Faktörlere Bağlıdır;

a. İklim etkisi

Karadeniz’de dağların eteklerinde-geniş yapraklı orman görülürken, Karadeniz’de dağların yükseklerinde iğne yapraklı orman görülür.

Akdeniz’de kuraklığa dayanıklı bitkiler, iç kesimlerde bozkırlar vardır.

b. Yüzey şekillerinin etkisi

Dağ kuşaklarının kuzey ve güney yamaçlarında ormanlar birbirinden farklıdır. Örnek: seafoodplus.infou Dağlarının kuzeyinde aşağıda nemli ve ılıman geniş yapraklı, yukarıda ise iğne yapraklı orman görülür. Aynı dağın güneyinde ise kuraklığa dayanıklı fazla güneş ışığı isteyen kurakçıl bitkiler yetişir. Yine yükseltinin artmasına bağlı olarak da, bitki örtüsü farklılık gösterir. Örnek: Toroslarda m’ye kadar, kuraklık isteyen Kızılçam ormanları yetişirken, daha sonra soğuğa dayanıklı sedir ormanları görülür.

c. Toprak ve Ana Materyalin Etkisi

Bitkilerin besin maddesi isteği ve kök gelişim özellikleri farklıdır. Bazı bitkiler kireçli arazileri, bazı bitkiler yumuşak ve kumlu ana materyalleri tercih eder. Tuzlu topraklarda Fıstık çamı, ve sarıçam yetişmez, bunlar kumlu topraklarda yetişir.

d. İnsan etkisi

Ülkemizde medeniyetler eskiden beri geliştiği için, bitki örtüsü çok tahrip edilmiştir. Akdeniz’de kızılçam ormanlarının yerini çalı toplulukları almış, İç ve seafoodplus.infou ormanlarının yerini bozkırlar almıştır.

e. İklim değişmeleri

4. Jeolojik zamanda, soğuk ve az yağışlı devirde Avrupa ve Sibirya’da yetişen bitkiler Anadolu’da yayılmıştır. Sıcak ve nemli devirde Akdeniz iklim bölgesinde yetişen bitkiler Anadolu’nun kuzeyine kadar ilerlemiştir. Yurdumuzda geçmişteki iklim şartlarına göre yetişmiş bazı bitkilerde bulunmaktadır. Ülkemizin bu özelliği, daha önceden yetişmiş olan bitkilerin tamamen ortadan kalkmasını engellemiştir. Bu nedenle ülkemizdeki bitkilerin üçte biri kalıntı bitkilere aittir. Dünyanın hiçbir yerinde görülmeyen bitkilere Endemik bitkiler denmektedir.

BİTKİ ÖRTÜSÜ NEDİR ÇEŞİTLERİ ÖZELLİKLERİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER ETKENLER BİTKİ TOPLULUKLARI DÜNYADAKİ BİTKİ ÖRTÜSÜ DAĞILIMI DAĞILIŞI TÜRKİYEDEKİ BİTKİ ÖRTÜSÜ DAĞILIMI DAĞILIŞI (GENİŞ ANLATIM)

Bir yerde doğal olarak yetişen bitkilerin oluşturduğu topluluklara bitki örtüsü denir. Orman, bozkır, çayır, maki gibi.

Herhangi bir bölgede, o bölgenin doğal koşullarına uygun olarak yetişen bitkiler topluluğu.

Hayvanların yararlanıp, yararlanamadıklarına bakılmaksızın, bir arazi parçasını kaplayan canlı veya ölü bitki ve bitki parçalarıdır.

Bitkiler yetişebilmek için besin maddesi, su ve sıcaklığa ihtiyaç duyar. Bu özellikler bakımından yeryüzündeki ortam şartları, büyük farklılıklar gösterir. Bazı yerlerde çok uygun özellikler bulunurken bazı yerler son derece olumsuz şartlara sahiptir. Onun için yeryüzünde, bitki örtüsü yönünden çok fakir alanlar olduğu gibi son derece zengin bölgeler de bulunmaktadır.

BİTKİLERİN ÖZELLİKLERİ

1-Bitkiler hayvanların besin kaynağıdır.

2-Bitkiler toprakların aşınmasını ve sellerin oluşumunu sağlar.

3- Bitkilerden ilaç yapılır.

4-Canlıların beslenmesinde ve kullandığımız bazı mal ve eşyaların üretiminde yer tutar.

5-Bitkiler çeşitli topluluklar halinde bulunur (Orman ,Çalı, ot gibi)

BİTKİ ÖRTÜSÜNÜ ETKİLEYEN FAKTÖRLER, ETKENLER

1. İklim Faktörü Etkisi

Yeryüzünde bitkilerin dağılışında en önemli faktör iklim koşullarıdır. iklim elemanlarından sıcaklık ve yağış bitkilerin yetişmesinde ve farklılık göstermesinde belirleyicidir. Her bitki türünün yetişmesi belli bir sıcaklığa bağlıdır. Bu sıcaklık değerinin bitkinin ihtiyacından düşük yada yüksek olması bitkinin yetişmesini engeller. Ekvator’a yakın yerlerde sıcaklıkların yüksek olması geniş yapraklı ormanları oluştururken, orta enlemler de karışık ormanların, kutuplara yakın yerlerde ise iğne yapraklı ormanların görülmesi sıcaklığın bitki dağılışı üzerindeki etkisine örnektir. Sıcaklık bitki örtüsünün yetişebileceği üst sınırı da belirler. Ekvatordan kutuplara doğru sıcaklığın azalması, ormanların yetişebileceği üst sınırın farklılaşmasına yol açar. Sonuç olarak sıcaklığın ve yağışın çok olduğu bölgelerde bitki örtüsü gürleşirken, soğuk ve kurak bölgelerde bitki örtüsü seyrek ve cılız olur orman örtüsü yerinin otsu bitkilere bırakır.

2. Yer Şekilleri Faktörü Etkisi

Bitki örtüsünün yetişmesinde yükseklik ve bakı özellikleri de etkili olmaktadır. Yükselti arttıkça sıcaklık azalmakta, belli bir yükseltiden sonra yağış miktarı da düşmektedir. Bu yüzden bir dağ yamacı boyunca farklı özellikte olan ormanlar kuşaklar halinde yükselir. Doğal olarak ülkemizin % 70’inin ormanlarla kaplı olması seafoodplus.info insanların çeşitli amaçlarla ormanları tahrip etmeleri sonucu, ormanlarımız günümüzde ülkenin ancak % 25’ini kaplamaktadır. Ülkemiz, bitki türü bakımından Dünya’nın en zengin ülkeleri arasındadır. Ancak bitki örtüsü bakımından zengin sayılmaz. Çünkü ülkemizin doğal bitki örtüsü uzun zamandan beri tahrip edilmektedir. Bitkilerin toprak, su ve sıcaklık ihtiyaçları birbirinden farklıdır. Onun için yetişme şartları aynı olan bitkiler, belirli yerlerde toplanmışlardır. Böylece bitki toplulukları ortaya çıkmıştır.

Bitki dağılışında yer şekillerinin etkisini 3 başlık altında ele alabiliriz.

Yükselti: Sıcaklık yükseldikçe her metrede 1 derece azalmaktadır. Yani yükseklere çıkıldıkça sıcaklık azalır. Sıcaklığın azalmasına bağlı olarak bir dağ yamacı boyunca bitki örtüsünün dağılışı da değişecektir. Yükselti arttıkça sırasıyla; geniş yapraklı, karışık yapraklı, iğne yapraklı ormanlar ve dağ çayırlarına rastlanır. Yüksek dağların zirvelerine doğru bitki örtüsü tamamen ortadan kalkabilir. Sadece sıcaklık değil nem ve yağış koşulları da yükseltiye göre farklılık gösterir.

Bakı: Bakı dağların güneşe bakan yamaçlarına verilen isimdir. Dönenceler içinde çok önemli olmasa da Türkiye gibi dönenceler dışında olan ülkeler için bakı koşulları bitki dağılışını etkileyen faktörlerden biridir. KYK’de güneye, GYK’de kuzeye bakan yamaçlar bakı yönüdür. Türkiye’nin Kuzey Yarım Kürede oluşu dağların güneye bakan yamaçlarının daha sıcak olmasına sebep olur. Doğal olarak dağların güneye bakan yamaçları ile kuzeye bakan yamaçlarında yetişen bitkiler, bu bitkilerin yetiştiği yükselti değerleri de farklılık gösterir.

Dağların Uzanışı: Dağların denize paralel veya dik uzanması bitki dağılışını etkiler. Paralel uzanması durumunda dağın denize bakan yamacı daha fazla yağış alırken, iç kesimlere bakan tarafları daha kurak olur. Yağışın fazla olduğu kıyı tarafında orman örtüsü gelişebilirken, iç kesimlere bakan yamaçların daha kurak olması ancak otsu bitkilerin gelişebilmesine neden olur. Dağların denizlere dik uzanması durumunda denizin ılımanlaştırıcı etkisi ile yağış ve nemi karalara daha fazla sokulma imkanı bulur. Buda bitki dağılışını etkileyecek başka bir nedendir.

3. Toprak Faktörü Etkisi

Bitkiler besin ve su ihtiyaçlarını topraktan karşılarlar.

Toprağın verimli ya da verimsiz olması,

Toprak yapısının gevşek veya sıkı olması,

Toprak türünün kireçli, killi, kumlu olması bitki dağılışını etkileyecektir.

Çünkü her bitkinin yetişme koşulları, sıcaklık ve yağış istekleri farklı olduğu gibi toprak türüde bitkiden bitkiye farklılık gösterir. Kimi bitki sert topraklarda yetişirken kimi yumuşak topraklarda görülür. Kimisi killi toprakta, kimisi volkanik topraklarda yaşam alanı bulur.

4. Beşeri Faktörler (İnsan Etkisi)

İnsanların bitki örtüsünün dağılışı üzerindeki etkisi her geçen gün artmaktadır. İnsan ihtiyaçları arttıkça doğal kaynaklar daha fazla tüketilmektedir. Bitkilerde doğal kaynaklardan biri olup insanların sınırsız ihtiyaçlarına cevap vermeye çalışır. İnsanlar bitki türlerinin dağılışını neredeyse tamamen olumsuz yönde etkiler. Tarih boyunca insanlar; savaşlar, tarım alanları açma, yakacak ihtiyacı, orman yangınları, hayvan otlatma, orman alanlarını imar ve iskana açma, yol yapımı, sanayileşme gibi nedenlerle bitki örtüsünü yok etmişlerdir.

BİTKİ TOPLULUKLARI

Doğal koşulların benzer olduğu alanlarda benzer bitki toplulukları yetişir. Örneğin; Kanada ve Rusya'da sıcaklık ve yağış koşulları benzer olduğundan bitki türleri de benzerdir. İki alanda da tayga ormanlarına rastlanır.

Ot Toplulukları

Doğal koşulların ağaç yetişmesine uygun ol­madığı alanlarda bulunurlar. Bu ot toplulukları belirli dönemlerde yağan yağmurlarla yeşeren bitkilerdir. Örneğin; Sudan, Nijerya gibi ülkelerde görülen yaz yağışlarıyla yeşeren uzun boylu ot toplulukları gibi.

Orman Toplulukları

Uzun boylu, sık, gür ağaçların oluşturduğu, kendine özgü iklim koşulları olan topluluklardır. Örneğin; Endo­nezya ve Malezya'da bulunan tropikal ormanlar gibi.

Çalı Toplulukları

Ormanların tahribi sonucunda oluşan topluluk­lardır. Örneğin; İtalya'da kızılçamların tahribi sonucu meydana gelen makiler gibi.

DÜNYADA BULUNAN BİTKİ ÖRTÜSÜ DAĞILIŞLARI DAĞILIMLARI ÇEŞİTLERİ ÖZELLİKLERİ

Ekvatoral Yağmur Ormanları

Sıcaklık ve nem koşullarından dolayı sık ormanlar gelişmiştir ve ormanlar her zaman yeşildir. Orman ağaçları çok gürdür( m). Balta girmemiş ormanlar olarak adlandırılır.

İklime uyum sağlamak için terleme yüzeyleri geniş ve gözeneklidir. Ağaçlardan düşen dal ve yaprakların sıcak (bilgi yelpazesi. com) nemli ortamda çürümesi sonucu hoş olmayan bir koku etrafa yayılır.

Bu ormanların görüldüğü yerler her mevsim yağışlı özellikte ve yıllık yağış miktarı mm'nin üstündedir.

Bitkiler yayvan yapraklı ve yapraklarını dökmeyen ağaçlardır. Bitki çeşitliliği çok fazladır. Orman altı sarmaşık ve otsu bitkilerle(Liyan, Epifit) kaplıdıseafoodplus.info altı florası da çok zengindir.

Yeryüzündeki Dağılışı:

*Ekvatorun 10 kuzey 10 güney enlemleri arasında m kadar yükseltiye kadar etkilidir,

*Güney Amerika'da Amazon Havzası'nda ( Brezilya),*Afrika'da Kongo Havzası'nda ve Gine Körfezi kıyılarında,

*Güney Doğu Asya Adaları (Endonezya ) belirgin olarak görüldüğü yerlerdir.

*Malezya, Endonezya, Filipinler, Papua Yeni Gine'de etkilidir.

*Avustralya'nın kuzeyinde görülür.

Muson Ormanları

Muson iklim bölgesinde bulunan ormanlardır. Bunlar Ekvatoral ormanlar gibi gür ve sık ormanlardır. Ancak içinde yer alan tür sayısı bakımından ekvatoral ormanlardan fakirdir.

Yıllık yağış miktarı mm civarındadır. Yaz ayları yağışlı, kış ayları kurak geçer. Yıllık yağışın % 85 'i yaz aylarında olduğu için yazın yeşil, kışın yaprak döken ormanlardır.

Muson ormanlarının ağacı teak ağacıdır. Bitki örtüsü yağışların bol olduğu alanlarda kışın yaprağını döken muson ormanları, etrafında çalılar ve az yağış alan yerlerde ise savanlar yaygındır.

Yeryüzündeki Dağılışı

*Güneydoğu ve Doğu Asya da Hindistan, Japonya, Tayland, Vietnam, Endonezya, Doğu Çin, Kore, Filipinler,

*Avustralya'nın kuzeybatısı,

*Güneydoğu Afrika da görülür. Madagaskar'ın doğusunda,

*Kuzey Amerika'nın güneydoğu kıyılarında görülür.

Orta Kuşağın Karışık Ormanları

Orta kuşak okyanusal İklim bölgesinde görülen bitki örtüsüdür. Bu ormanlar geniş yapraklı ve iğne yapraklı ağaçların bir arada bulunduğu bitkilerdir. Yıllık yağış miktarı mm civarındadır.

Ağaç türü, sayısı ve ağaçların büyüklükleri bakımından da ekvatoral ve muson ormanları kadar zengin ve büyük değildirler.

Yeryüzündeki Dağılışı

*Batı Rüzgârları sebebiyle Ilıman Kuşak karalar& #;nın batısında,

*Batı Avrupa'nın Atlas Okyanusu kıyılarında,

*Yurdumuzda ise Karadeniz kıyılarında etkilidir,

*Kuzey Amerika'nın batı ve güneydoğu kıyılarında, Güney Amerika'nın güneybatı kıyılarında,

*Avustralya'nın doğusunda, Yeni Zelanda'da,

*Afrika'nın güneyinde.

Tayga Ormanları

Orta kuşakta karasal iklimin sert özellikte görüldüğü ve yağışın bol olduğu nemli alanlarında görülenormanlardır.

Bu iklimde kışlar çok sert geçtiği için ağaçlar soğuğa dayanıklı yaprak dökmeyen iğne yapraklı ağaçlardır.

Yağışın çoğu yazın düşer. En az yağış kışın düşmektedir ve kar şeklindedir. Kışların aşırı soğuk olmasınedeniyle havadaki nem miktarının azalması ve yüksek basıncın etkisi yağışları azaltır. Yaz mevsimindehavanın ısınması nedeniyle oluşan termik kaynaklı alçak basınçlar konveksiyonel karakterde yağışların oluşmasını sağlar.

Yıllık yağış ortalaması mm civarındadır.

Yeryüzündeki Dağılışı

*Deniz etkisinden uzak kara içlerinde ve ılıman kuşak karalarının doğu kıyılarında (soğuk su akıntısından dolayı görülür.

*Orta ve doğu Avrupa, Asya'nın kuzeyi (Kuzey Çin'de, Mançurya'da, Rusya'da, Orta Sibirya'da görülür.)

*ABD nin kuzeyinde ve Kanada'da.

Makiler

Makiler yaz kuraklığına dayanıklı kısa boylu bodur ağaç ve çalılardan oluşan ( yabani zeytin, defne, kocayemiş, mersin, keçiboynuzu, sandal, zakkum, akçakesme, kermez meşesi, Süpürge çalısı, taş meşesi, bodur ardıç vb.) Akdeniz iklimin doğal bitki örtüsüdür.

Maki yaz kuraklığına dayanıklı bitkiler olup kış soğuklarına fazla dayanıklı değildir. Yaprakları kalın, güneşe dönük yüzleri parlak, terlemeyi sağlayan stomaları az ve küçük olması ile suyu iktisatlı kullanarak yaz kuraklığına dayanır.

Makiler genelde kızılçam ormanlarının yok edildiği yerlerde oluşurlar ve genelde kıyıda m yukarılara kadar çıkabilir.

Yeryüzündeki Dağılışı

*Akdeniz'e kıyısı olan ülkeler ( Libya, Mısır ve Lübnan hariç. Buralarda görülmeme sebebi yer şekillerinin engebesiz olmasıdır.),

*Avustralya'nın güneybatısı,Güney Afrika Cumhuriyetinde Kap bölgesi,Şili'nin orta kesimleri,

*Kuzey Amerika'da Kaliforniya çevresinde,

*En geniş anlamıyla derece enlemleri arasında kıtaların özellikle batı kıyılarında görülür.

Savanlar

Tropikal iklim bölgesinin bitki örtüsüdür. Savanlar uzun süre yeşil kalan, gür ve uzun boylu ot topluluklarıdır. Savan bitki örtüsü içinde ağaçlar ve ağaç kümeleri görülür. Genelde buralarda ki ağaçlar kurakçılveya kuraklığa dayanıklı türlerdir.

Yeryüzündeki Dağılışı

*Akarsu boylarında görülür.

Galeri Ormanları

Savanlardaki, küçük akarsu boylarında görülen, çoğunlukla m genişliğinde, bir akarsu ağı biçiminde uzanan ve sürekli yeşil kalabilen nemli ormanlardır. Galeri ormanları olarak adlandırılmalarının nedeni, ağaçların, akarsuyun üstünü bir galeri şeklindekapatmasıdıseafoodplus.info geçen dönemlerde ağaçlar yapraklarını döker.

Güneş ışınlarının dik geldiği yaz döneminde konveksiyonel yağışlar görülür, Kış aylarında Subtropikal yüksekbasıncın (DYB) etkisinde kaldığından kış kuraklığı belirgindir. Bu nedenle yazı yağışlı kışı kuraktır.

Yıllık yağış miktarı mm arasındadır. Yağış grafiği birbirinin tersidir. Yağışlar güneş ışınlarının dik olarak geldiği dönemde daha fazladır KYK de Haziran, GYK de Aralık ayında yağış daha fazladır.

Yeryüzündeki Dağılışı

*Ekvatoral iklim ile çöl iklimi arasında görülür (° kuzey ve güney enlemleri arasında görülür

*Güney ve Orta Afrika, (Sahra Çölü ile Ekvatoral Afrika arasında) Sudan,

*Güney Amerika'da Brezilya'da, Venezuella, Kolombiya, Peru ve Bolivya'da etkilidir.

*Orta Amerika'da,

*Madagaskar'ın batısında görülür.

Bozkır (Step)

Bitki örtüsü ilkbahar yağışlarıyla yeşeren, yaz başlarında kuruyan küçük boylu ot topluluğudur. Buna step(bozkır) bitki örtüsü denir. Steplere Kuzey Amerika'da preri, Güney Amerika'da pampa adı seafoodplus.infoır bitki örtüsü içinde geven, deve dikeni, gelincik, çoban yastığı gibi bitkiler yer almaktadıseafoodplus.info ikliminde yağış miktarı orman gelişimi için yeterli değildir.

Bu iklimin etki alanlarından akarsu boylarında şeritler halinde kavak ve söğütler yaygındıseafoodplus.info kuşak tipinde kar yağışları ve don olayı görülür nem oranı düşüktür yağış rejimi düzensizdir. İnsanlar tarafından ağaç kesilerek, yakılarak ormanların ortadan kaldırılması sonucunda oluşan bozkırlara ANTROPOJEN BOZKIR denir. Bu tür bozkırlar, ormanların tahrip edilmesi sonucunda ortaya çıktığından-böyle alanlarda-yer yer orman ağacı topluluklarına rastlanır.

Yeryüzündeki Dağılışı

*Deniz etkisinden uzak kara içlerinde ve ılıman kuşak karalarının doğu kıyılarında (soğuk su akıntısından dolayı) görülür.

*Orta ve doğu Avrupa Asya'nın kuzeyi(Sibirya) Kanada ve ABD nin kuzeyinde görülür.

*Yurdumuzda ise Doğu Anadolu Bölgesinde Erzurum -Kars Bölümünde görülür.

*Gece ile gündüz yaz ile kış arasında büyük sıcaklık farkının görüldüğü kara içlerine gidildikçe bu farkşiddetlenerek artar.

Çayırlar

Orta kuşakta karasal iklim bölgesinin yarı nemli sahalarında ve yüksek dağlarda orman ve ağaçyetişme üst sınırının üstende görülen ve yaz boyu yeşil kalan ve bozkırlardan daha uzun boylu bitkiörtülerine çayır denir.

Yazları serin ve yağışlı geçmesi otların kurumasını önleyerek yeşil kalmalarını ve uzun boyluolmalarını sağlamaktadır. Bunların orman üst sınırından sonra görülenlere dağ çayırları denir.

Yeryüzündeki Dağılışı

*Bu bitkiler Sıcak ve ılıman bölgelerde yüksek dağlık sahalarda sıcakların ağaç yetişmeye yetmediği yüksek kesimlerinde, Ayrıca yazı yağışlı karasal alanlarda görülmektedir.

*Ayrıca soğuk karasal iklimde yazı yağışlı alanlarda yağışın nispeten az olduğu sahalarda,

*ABD'nin KD. Kanada'da, Kuzey Çin'de, Rusya'da, Orta Sibirya'da görülür.

Tundra

Tundra iklim bölgesinde düşük sıcaklığa ve kuraklığa uyum sağlamış olan kısa boylu çalılar, otlar veyosunlardan oluşan bitki topluluğudur.

Yıllık yağış miktarı mm civarındadır. Kışlar çok soğuk ve uzun geçer. Toprak kış aylarında donmuş haldedir. Yaz aylarında toprağın üst kısımlarında çözülmeler görülür ve oluşan bataklıklarda tundra adı verilen sezonluk ot ve çayır türü bitkiler yetişir. Tundra kutba en yakın bitki örtüsüdür.

Yeryüzündeki Dağılışı

*Yaklaşık olarak enlemleri çevresinde görülür.

*Asya'da, Sibirya,Avrupa'da, İskandinavya Yarımadasının kuzeyinde,

*Kuzey Amerika'da Kanada'nın kuzey kısımlarında,Güney Amerika'nın güney kısımlarında görülür.

*Güney yarımküredeki etki alanı KYK dekine oranla çok azdır bunun nedeni GYK de okyanusların geniş alan kaplamasıdır.

Çöl Bitkileri

Kum örtüleri altında veya kayalıklardan oluşan bu bölgelerde yıllık yağışlar yok denecek kadar azdır. (mm nin altında)

Buralarda bitkiler çok seyrektir. Kuraklığa uyum sağlamış olan kurakçıl kaktüsler, otlar ve çalılardan oluşur.

Bu bölgelerde kuraklığa en iyi uyum sağlamış bitkiler, gövdesinde çok miktarda su biriktirebilen kaktüslerdir. Üzerlerindeki küçük dikenler, bitkinin ısı kaybını azaltmaktadır. Ayrıca yeraltı sularının yüzeye çıktığı yerlerde vahalar oluşmuştur.

Yeryüzündeki Dağılışı

*Afrika'nın kuzeyi (Büyük sahra), Kalahari, Namib çölleri, Afrika'nın güney batısındaki Namib ve Kalahari çölleri,

*Ortadoğu'da Necef Çölü, Suriye çölü, Arabistan yarım adası, Basra körfezi çevresi,

*Hindistan'ın kuzeybatısı (Tar çölü),

*Orta Asya'da Gobi, Taklamakan, Kara kum, Kızıl kum Çölleri,

*Avustralya'nın iç kısımları ve batısı, Gobbon ve Gibson, Büyük kum, Victoria çölleri

*Güney Amerika'daki Patagonya Atacama, Peru çölleri K. Amerika'daki Arizona, Gila, Meksika, Sanaron çölleridir.

TÜRKİYE’DE BULUNAN BİTKİ TOPLULUKLARI ÇEŞİTLERİ VE ÖZELLİKLERİ

Türkiye’de ’den fazla bitki türü seafoodplus.info yüzden dünyada ekvatoral bölgeden sonra oldukça zengin bir ülkedir. Ülkemizde farklı iklim bölgelerine ait, bitkilerde barındırır.

Relik (kalıntı) bitkiler:Ülkemizde dördüncü jeolojik zamanda görülen iklim değişiklikleri bitki topluluklarının dağılışı üzerinde etkili olmuşseafoodplus.infoniz iklim bölgesine ait bitkilerin Akdeniz iklim bölgesinde, Akdeniz iklim bölgesinde yer alan bitkilerinde Karadeniz iklim bölgesinde yer alması bu şekildedir. Akdeniz bölgesinde yer alan kayın, porsuk, fındık ve gürgen gibi ağaçlar relik topluluklardır.

Ülkemizde yer alan bitkilerin yaklaşık üçte biri günümüz iklim şartlarının ortaya çıkmasından daha önce oluşmuş kalıntı bitkilerdir.

Endemik bitkiler:Yeryüzünde sadece belirli bir bölgede yetişen bitki topluluklarına denir.

Ülkemizin yer şekillerinin çok çeşitlilik göstermesi ve geçmişte sık sık önemli iklim değişimlerinin yaşanması endemik türler bakımından zenginleşmesini sağlamıştır.

Üçüncü zamanda geniş alanlar kaplayan bazı bitkiler geçen süre içinde iklim şartlarının değişmesi ve yer (bilgi yelpazesi. com) şekillerinin de etkisiyle bazı bölgelerde günümüze kadar kalabilmiştir.

*Kasnak meşesi Dedegöl ve Davras dağlarında yar alan karstik çukurlarda,

*Sığla ağaçları Köyceğiz gölü çevresinde,

*Datça hurması Teke ve Datça yarımadalarında,

*Kazdağı köknarı Kaz dağında,

*İspir meşesi Kastamonu ve Yozgat çevresinde.

Ülkemizde civarında endemik bitki görülür.

Kozmopolit bitki:Ülkemizde geniş sahalara yayılmış bitkilerdir.Çam ve meşe türleri böyledir.

Anıt ağaçlar:Ülkemizde yer alan büyük ve yaşlı ağaçlardır.

Ülkemizde Bitki Örtüsünün Zengin Olması Şu Faktörlere Bağlıdır;

a. İklim etkisi

Karadeniz’de dağların eteklerinde-geniş yapraklı orman görülürken, Karadeniz’de dağların yükseklerinde iğne yapraklı orman görülür.

Akdeniz’de kuraklığa dayanıklı bitkiler, iç kesimlerde bozkırlar vardır.

b. Yüzey şekillerinin etkisi

Dağ kuşaklarının kuzey ve güney yamaçlarında ormanlar birbirinden farklıdır. Örnek: seafoodplus.infou Dağlarının kuzeyinde aşağıda nemli ve ılıman geniş yapraklı, yukarıda ise iğne yapraklı orman görülür. Aynı dağın güneyinde ise kuraklığa dayanıklı fazla güneş ışığı isteyen kurakçıl bitkiler yetişir. Yine yükseltinin artmasına bağlı olarak da, bitki örtüsü farklılık gösterir. Örnek: Toroslarda m’ye kadar, kuraklık isteyen Kızılçam ormanları yetişirken, daha sonra soğuğa dayanıklı sedir ormanları görülür.

c. Toprak ve Ana Materyalin Etkisi

Bitkilerin besin maddesi isteği ve kök gelişim özellikleri farklıdır. Bazı bitkiler kireçli arazileri, bazı bitkiler yumuşak ve kumlu ana materyalleri tercih eder. Tuzlu topraklarda Fıstık çamı, ve sarıçam yetişmez, bunlar kumlu topraklarda yetişir.

d. İnsan etkisi

Ülkemizde medeniyetler eskiden beri geliştiği için, bitki örtüsü çok tahrip edilmiştir. Akdeniz’de kızılçam ormanlarının yerini çalı toplulukları almış, İç ve seafoodplus.infou ormanlarının yerini bozkırlar almıştır.

e. İklim değişmeleri

4. Jeolojik zamanda, soğuk ve az yağışlı devirde Avrupa ve Sibirya’da yetişen bitkiler Anadolu’da yayılmıştır. Sıcak ve nemli devirde Akdeniz iklim bölgesinde yetişen bitkiler Anadolu’nun kuzeyine kadar ilerlemiştir. Yurdumuzda geçmişteki iklim şartlarına göre yetişmiş bazı bitkilerde bulunmaktadır. Ülkemizin bu özelliği, daha önceden yetişmiş olan bitkilerin tamamen ortadan kalkmasını engellemiştir. Bu nedenle ülkemizdeki bitkilerin üçte biri kalıntı bitkilere aittir. Dünyanın hiçbir yerinde görülmeyen bitkilere Endemik bitkiler denmektedir.

>>>TIKLAYIN <<<

“COĞRAFYA DERSİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI, SORU BANKASI”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN <<<

“COĞRAFYA DERSİ İLE İLGİLİ YAZILI SORULARI”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN <<<

“KONU ANLATIMLI DERSLER” SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN

>>>TIKLAYIN<<<

Ormanlar

Ülkemizde kıyı kesimden iç kesimlere gidildikçe nem ve yağış miktarının azalması, ormanlık alanların seyrekleşmesine sebep olmuştur. Ülkemizin yüz ölçümünün %27&#;si ormanlarla kaplıdır.

Orman yönünden en zengin bölgemiz Karadeniz&#;dir. Türkiye&#;de ormanların dağılışı üzerinde en etkili faktörler sıcaklık, nem ve yağıştır. Orman üst sınırını sıcaklık belirler. Orman alt sınırını ise nem ve yağış belirlemektedir. Karadeniz kıyılarında ormanlar nem ve yağışın etkisiyle kıyı çizgisinden başlar. Diğer bölgelerimizde ise ormanlar daha yüksek seviyelerden başlamaktadır.

• Nem ve yağış miktarının fazla olduğu Karadeniz iklim bölgelerinde ormanlar geniş yer kaplar. Nem ve yağışın etkisiyle Kuzey Anadolu Dağları&#;nın denize bakan yamaçlarında bitki örtüsü çeşitliliği güney yamaçlarına göre daha zengindir.
• Doğu Karadeniz&#;de ladin ormanları yaygındır. Batı ve Orta Karadeniz&#;de ladin ağaç türleri azalırken, fındık, dişbudak gibi ağaç türleri çoğalır. Bunun yanı sıra köknar, sarıçam ve karaçam gibi iğne yapraklı ağaçlar da yaygındır.
• Akdeniz ve Ege kıyılarında Akdeniz ikliminin karakteristik ağacı kızılçamlar görülür. Bunun dışındaki ağaç türleri ise sedir, köknar, ardıç, meşe ve karaçamdır.
• İç bölgelerde akarsu boylarında söğüt, kavak, yükseltinin artmasına bağlı olarak yağışın arttığı yerlerde karaçam, ardıç, kızılağaç ve mazı ağacı yaygındır.

Geniş Yapraklı Ormanlar

Geniş yapraklı ormanlar Karadeniz iklim bölgelerinde geniş alanlarda yaygın olarak görülmektedir. Sıcaklığın azaldığı kış aylarında yapraklarını döker. Kayın, kestane, gürgen, ıhlamur, dişbudak, karağaç, kavak, söğüt, kızılağaçtan oluşur.

Marmara bölgesinde &#;kayın&#;, diğer bölgelerimizde &#;meşe&#; ormanları yetişme ortamı bulur. Meşe ağacı iç bölgelerde yaygındır.

İğne Yapraklı Ormanlar

İğne yapraklı ağaçların dağılışı Karadeniz&#;de m &#; m arasındadır. İğne yapraklı ağaçların m&#;den sonra yetişme ortamı bulmasının nedeni sıcaklığın azlığına ve az yağışa karşı dayanıklı olmasıdır. Bu ormanların en belirgin özelliği güneş ışığını ve yüksek sıcaklığı sevmemesi tam aksine nem, sis ve bulutlu gün sayısını sevmesidir. Yıl boyunca yeşil kalan ve yaprak dökmeyen ormanlardır. Bu ormanlar ladin, sarıçam, köknar, karaçam, ardıç ve meşeden oluşur.

Sarıçam ormanları Doğu Karadeniz Dağları&#;nın güney yamaçlarında yaygın görülürken, ladin ormanları kuzey yamaçlarında yaygın bir şekilde görülür.

İğne yapraklı ormanlardan olan kızılçam ağacı Akdeniz iklim bölgelerinde yaygın bir şekilde yetişir. Bu ağaç türünün Karadeniz iklim bölgelerinde görülen iğne yapraklı ormanların aksine güneş ışığı ve sıcaklık isteği fazladır. Kuraklığa karşı dayanıklıdır.

Karma ormanlar:

• Ilıman nemli iklim bölgeleri olan Karadeniz&#;in denize bakan yamaçlarında yaygın olarak görülür. Geniş yapraklı ormanlarla iğne yapraklı ormanlar iç içe dağılış gösterir. Kayın, köknar, ladin, gürgen, dişbudak, kestane başlıca bitki topluluklarıdır.
• Geniş ve iğne yapraklı ormanların bir arada bulunduğu alanlar karışık orman topluluklarını oluşturur. Karışık yapraklı ormanlar soğuğa ve kuraklığa karşı dayanıklıdır.

Çalı Toplulukları

Maki

• Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı olan, Akdeniz iklim kuşağında görülen kısa ve bodur ağaçlardır.
• Yıl boyunca yeşil kalırlar, yaprak dökmezler.
• Yaprakları kalın, sert, cilalı ve kadifemsi tüylerden oluşur. Nedeni yaz kuraklığıyla oluşan terlemeyi ve su kaybını azaltmaktır.
• Makilerin kök sistemleri gelişmiştir.
• Başlıca türleri defne, sandal, keçi boynuzu, koca yemiş, menengiç, akçakesme, tesbih, mersin ve zeytindir.

Maki bitki örtüsü Akdeniz kıyılarında metre, Ege kıyılarında metre, Marmara kıyılarında metreye kadar yetişme ortamı bulur. Akdeniz&#;den Ege ve Marmara&#;ya gidildikçe yetişme yükseltisi azalır. Bunun nedeni enleme bağlı sıcaklığın azalmasıdır.

Psodömaki

Karadeniz kıyılarında orman alanlarının insanlar tarafından tahrip edilmesiyle çalılıklar oluşur. Bunlara yalancı maki (psodömaki) denir. Başlıca türleri funda, sandal, menengiç, fındık, defne, kızılcık, şimşir, akçakesmedir.

Garig

Akdeniz ikliminin etkili olduğu yerlerde kızılçam ormanlarının tahrip edilmesiyle oluşmuş bitki topluluklarıdır. Başlıca türleri laden, nane, funda, diken çalısı, abdestbozandır.

Ot toplulukları

1. Bozkır

• Kurak ve yarı kurak iklim bölgelerinde sıcaklık ve yağışın azalmasına bağlı olarak ilkbahar yağışlarıyla yeşeren ve yaz kuraklığıyla sararan ot topluluklarıdır.
• Başlıca türleri geven, koyun yumağı, çoban yastığı, kekik, gelincik, yavşan otu, üzerlik, sığır kuyruğu, peygamber çiçeğidir.
• Karasal iklimin etkili olduğu alanlarda ormanların tahrip edildiği sahalarda oluşan bozkır alanlarına antropojen bozkır denir.
• Bozkır bitki örtüsü, İç Anadolu, Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve Ergene Havzası&#;nda yaygın olarak görülür.

2. Çayır

• İlkbahar yağışlarıyla yeşeren ve yaz boyu yeşil kalan uzun boylu ot topluluklarıdır.
• Erzurum-Kars Platosu, Doğu Karadeniz ve Batı Karadeniz Dağları, Toros Dağları&#;nın yüksek kesimlerinde yaygın olarak rastlanır.
• Çayırlar ilkbahar ve yaz aylarında yağışın fazla olduğu serin yerlerde yaygın olarak yetişir.
• Başlıca türleri geven, yıldız, mine, kar çiçeği, düğün çiçeği, kardelen, taşkıran, tarla sarmaşığı ve yumaktır.

Örnek Sorular:

Akdeniz ve Ege kıyılarında makilerin tahrip edildiği, toprağın inceldiği alanlarda, genellikle metre yüksekliğinde dikenli çalılardan oluşan bitki toplulukları görülür.

Bu bitki topluluklarına ne ad verilir?

A) Devedikeni B) Garig C) Bozkır D) Antropojen bozkır E) Şimşir

Makiler, Marmara kıyılarında metre, Ege kıyılarında metre, Akdeniz kıyılarında metre yükseltiye kadar çıkabilmektedir.

Buna göre, makilerin çıkabildiği üst sınırın bölgelere göre değişiklik göstermesinin nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

A) Bakı B) Yer şekilleri C) EnlemD) Yükselti E) Gezici basınçlar

Yasemin&#;in yaşadığı köy, Türkiye&#;nin en az yağış alan bölgesindedir. Köyün çevresinde, Yasemin koyunlarını otlatmaktadır. Yasemin’in ailesi, bir yıl buğday ekip, bir yıl boş bıraktıkları tarlalarından yeterli verim alamamaktadır.

Buna göre, Yasemin&#;in yaşadığı köyün bulunduğu bölge ile ilgili, aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılır?

A Doğal bitki örtüsü yüksek dağ çayırlarıdır.
B) Doğal bitki örtüsü bozkırdır.
C) Doğal bitki örtüsü makidir.
D) Doğal bitki örtüsü ormandır.
E) Batı Karadeniz Bölümü’nde bulunmaktadır.