Ünlü Ünsüz Düşmesi Örnekleri

1. İki heceli bazı kelimeler ünlüyle başlayan bir ek aldıklarında ikinci hecelerindeki dar ünlüler düşer: ağız / ağzı, alın / alnı, bağır / bağrım, beniz / benzi, beyin / beynimiz, boyun / boynu, böğür / böğrüm, burun / burnu, geniz / genzi, göğüs / göğsün, gönül / gönlünüz, karın / karnı, oğul / oğlu; çevir- / çevril-, devir- / devril- vb.

2.Ünlüyle başlayan ek aldıklarında vurgusuz orta hecesindeki dar ünlüsü düşen kelimelerle oluşturulan ikilemelerde ikinci kelimenin dar ünlüsü düşmez: ağız ağıza, burun buruna, koyun koyuna (yatmak), omuz omuza,devirden devire, nesilden nesile, oğuldan oğula, şehirden şehire vb.

3. İçeri, dışarı, ileri, şura, bura, ora, yukarı, aşağı gibi sözler ek aldıklarında sonlarında bulunan ünlüler düşmez: içerde değil içeride, dışardan değil dışarıdan, ilerde değil ileride, şurda değil şurada, burda değil burada, orda değil orada, yukarda değil yukarıda, aşağda değil aşağıda vb.

Ünsüz Düşmesi Nedir?

Çoğunlukla bir kelime ek aldığında, kelimenin sonunda bulunan ünsüz düşmektedir. Bu ses olayı, ünsüzler arasındaki zayıf ve güçlü olan ünsüzlerin, tutunabilme güçlerine göre değişiklik göstermektedir. Ancak çoğunlukla kelime kökünde veya gövdesinde bulunan güçsüz olan sessiz harfler düşmeye meyillidirler. Ses olaylarından en sık karşımıza çıkan bu olaya “ünsüz düşmesi” denilmektedir. Bir sözcük türetilirken ya da çekim eklerinden birini alırken kimi seslerin düşmesi olayına ünsüz düşmesi denir.
Örnekler:
büyük-cek > büyücek, el{ig > elli, gel-tir > getir, kalk-dır > kaldır
Bazı isimlerden &#;-I” ekiyle fiil türetilirken kelime sonundaki “k” sesi düşer.
Örnekler:
alçak-l- > alçal- küçük-l- > küçül- ufak-l- > ufal-
Bazı Türkçe birleşik kelimelerde de kelime ortasında ünsüz düşmesi görülür.
Örnekler:
taş-garu > dışarı üst-teğmen > üsteğmen

Ünsüz Düşmesine Örnekler

➥ Ad –daş → adaşlarımdan
➥ Yüksek –l → yükseldi
➥ Alçak –l → alçalmak
➥ Ast –teğmen → asteğmen
➥ Büyük –cek → büyücekti
➥ Çabuk –cak → çabucak
➥ Gülüş –cük → gülücük
➥ Kalk –dır → kaldırıp
➥ Küçük –l → küçülmedin
➥ Küçük –mse → küçümsememelisin
➥ Minik –cik → minicik
➥ Seyrek –l → seyreltmedi
➥ Öpüş –cük → öpücük
➥ Sıcak –cık → sıcacıktır
➥ Ufak –cık → ufacıktı
➥ Ufak –l → ufal(mak)
➥ Ast –teğmen → asteğmen
➥ Üst –teğmen → üsteğmendi
➥ Yumuşak –cık → yumuşacıktı

Ünsüz düşmesinin olduğu durumlar:

&#;k&#; ünsüzü ile biten sözcüklerde &#;-cık, -cık&#; eki geldiğinde sözcüğün sonundaki &#;k&#; seslerinin düştüğünü görürüz:
Örnekler: alçak>alçacık, ufak>ufacık, küçük>küçücük, minik>minicik, büyük>büyücek…
Not: &#;cık&#; eğer sözcüğün üzerine gelip somut adlar türetirse sözcük sonundaki k sesinde bir düşme olmadığını görürüz.
Örnekler: kulakçık, kapakçık…
-Farsça “hane” sözcüğü ile oluşturulan birleşik sözcüklerde “ha” hecesi düşmemektedir. Ancak TDK&#;ye göre ünlü ile biten bazı sözcüklerde &#;h&#; sesi düşmektedir. (Hastane, pastane, postane, eczane)
Örnekler: dökümhane, yatakhane, yemekhane, muayenehane, yazıhane, sarphane,  dershane&#;

Alt Kategoriler:PDF, Ses Bilimi, Yazım Bilgisi ve İmla Kuralları

Örneğin: ''İlim' kelimesi ek aldığında ''İlmini - İlmine'' şeklinde yazılır. 

Ünlü Düşmesi Nedir? 

İki ya da üç heceli kelimeler ek aldığında son hecelerindeki dar ünlülerin düşmesine ünlü düşmesi denir. 

Ünlü Düşmesi Neden Olur? 

Ünlü düşmesi kelimelerin yapısıyla ilgili olan bir ses olayıdır. Bu nedenle sadece ı, i, u ve ü harfi yer alan kelimelerde görülür. 

Ünlü Düşmesi Örnekleri

A) U Harfinin Düşmesi 

Örnek Cümleler: 

1- Bundan sonra kendisinin kimlerle birlikte olduğu ve ne yaptığı umurumda değil. 

 Umur - Umurumda 

2- Küçük kardeşimin burnu kanadığı için onu apar topar hastaneye götürdük. 

 Burun - Burnu 

3- Okul bitince her birimiz ayrı şehirlere savrulduk. 

 Savur - Savrulmak 

4- İki günden beri omzum ağrıyor. 

 Omuz - Omzum

5- Lütfunu bizden esirgemeyen Allah'a şükürler olsun. 

 Lütuf - Lütfunu 

Not: İkinci hecesinde ''u'' olan her kelimede ünlü düşmesi görülmez. 

Örnek Kelime: Sorun 

Sorunu - Yanlış Kullanım 

Sorunu - Doğru Kullanım

B) İ Harfinin Düşmesi 

Örnek Cümleler: 

1- Şirket için hazırladığın logonun şeklini çok beğendim. 

 Şekil - Şeklini 

2- Bu şehre gelmeyeli tam on yıl olmuş. 

 Şehir- Şehre 

3- Kavga esnasında ağzına geleni söyledi. 

 Ağız - Ağzına 

4- Söylediği sözler ağrıma gitti. 

 Ağır - Ağrıma 

5- Biz bu devrin cefasını da sefasını da gördük. 

Devir - devrin 

C) I Harfinin Düşmesi 

Örnek Cümleler: 

1- Aklıma gelmişken size birkaç soru sormak istiyorum. 

 Akıl - Aklıma 

2- İnsan bazen kendini koca dünyada yalnız hissediyor. 

 Yalın - Yalnız 

3- Masum insanlara iftira atılması sabrımı zorluyor. 

 Sabır - Sabrımı 

D) Ü Harfinin Düşmesi 

Örnek Cümle: 

''Ömrünü nafile uğraşlarla heba etme.'' 

Ömür - Ömrünü 

Not Aynı cümle içerisinde birden fazla ünlü düşmesi olan kelime bulunabilir.

Örnek:

İnsanın fikri neyse zikri de odur.

Fikir - Fikri

Zikir - Zikri

Not Genellikle Arapça ve Farsça kökenli sözcüklerin ikinci hecesindeki dar ünlü tamlama oluşturmak için kullanılır. Bu tür tamlamalardaki ses olayına da ünlü düşmesi denir. 

Örnekler: 

Ömr-ü Hayat 

Ömür kelimesindeki ''ü'' harfi hayat ile ömür kelimesinin arasına konarak tamlama oluşturulmuş. 

Diğer Önekle 

Fikr-i Sabit 

 İlm-i Hulusi 

 Katl-i Vacip 

 Devr-i Daim 

 İsm-i Azam