Ürik asit, insan vücudunda purin gibi maddelerin parçalanmasıyla oluşur. Çoğunlukla böbrekler yoluyla idrar yoluyla vücuttan atılmaktadır. Ancak, vücutta ürik asit seviyesi çok yüksekse, eklemlerde ve dokularda birikerek gut hastalığı gibi rahatsızlıklara neden olabilmektedir.
Ürik asit seviyesi, kan testi veya idrar testi yoluyla ölçülmektedir. Kan testi, genellikle bir kan örneği alınarak yapılmaktadır. Kan plazmasındaki miktarına göre belirlenmektedir. İdrar testi ise, 24 saat boyunca idrar toplandıktan sonra ölçülmektedir.
Vücuttaki ürik asit yükseldiğinde, eklemlerde ve dokularda birikebilmektedir. Bu duruma hiperürisemi denir. Hiperürisemi, gut hastalığı olarak bilinen bir duruma neden olabilmektedir. Gut hastalığı, eklemlerde ağrı, şişme veya kızarıklığa neden olmaktadır. Tedavi edilmezse eklemlerde hasara yol açabilmektedir.
Yüksek ürik asit, böbrek taşları gibi böbrek sorunlarına da neden olabilmektedir. Ek olarak kronik böbrek hastalığı, hipertansiyon, diyabet ve kalp hastalığı gibi diğer sağlık sorunları ile de ilişkilendirilmektedir. Kan düzeyinde görülen yükseklikte şu belirtiler görülebilmektedir:
Ürik asit seviyesinin yükselmesi genellikle vücuttaki purin metabolizması ile ilgilidir. Aşağıdaki nedenlerden dolayı da yükselik görülebilmektedir:
Ürik asit seviyesi, gut hastalığı gelişimi için kesin bir eşik değildir. Her ne kadar yüksek seviyesi gut hastalığı riskini artırsa da başka bir hastalığın habercisi de olabilmektedir.
Genellikle kişinin yaşına, cinsiyetine, sağlık durumuna ve diyetine bağlı olarak değişir. Normal seviye genellikle, erkeklerde mg/dL ve kadınlarda mg/dL arasındadır. Ancak, bu değerler laboratuvarlara göre farklılık gösterebilmektedir.
Ürik asit seviyesinin düşürülmesine yardımcı olacak bazı öneriler şu şekildedir:
Ürik asitte düşüklüğüne hipoürisemi denmektedir. Nadir olarak görülmektedir. Pürin açısından fakir diyetler, ilaç kullanımı, bazı hastalıklar nedeniyle meydana gelebilmektedir.
Ürik asit seviyesinin normalden düşük olması genellikle bir sağlık sorunu teşkil etmez. Ancak nadir durumlarda karaciğer, böbrek hastalıkları gibi bazı sağlık sorunlarından kaynaklanabilmektedir.
Kan tahliline bağlı olarak tespit edilen ürik asit yüksekliğinin birçok nedeni olabilir. Peki, ürik asit nedir? Ürik asit neden yükselir? Ürik asit yüksekliği görülen hastalıklar nelerdir? Ürik asit nasıl düşer? Prof. Dr. Hakkı Kahraman, konu hakkında bilgi verdi.
Ürik asit, tüketilen gıdalarda bulunan pürin yapısı içeren moleküllerin yıkılmasıyla oluşan bir üründür. Özellikle pürin açısından zengin gıdaların tüketilmesi ve bu gıdaların sindirilmesi sonucu fazla miktarda ürik asit oluşur.
Kanda ürik asit yüksekliği hiperürisemi olarak da adlandırılır. Kandan alınan örnek ile yapılan testler sonucu ürik asit normal değeri; kadınlarda 1, mg/dl ve erkeklerde 2, mg/dl olarak belirlenmiştir. Bu değerlerin üstündeki sonuçlar hiperürisemi olarak tanımlanır.
Ürik asit düşüklüğü sık karşılaşılan bir durum değildir. Ürik asit antioksidan özelliğe sahip bir moleküldür. Bu yüzden düşüklüğünde kronik hastalıkların oluşumuna yol açabilecek oksidatif streste artış görülebilir.
Kişinin ürik asit oluşumunu artıran bir hastalığa sahip olması,
Ürik asit oluşumunun artmasına yol açan ilaç kullanımı,
Pürin açısından zengin gıdalarla beslenmesi gibi durumlar kanda ürik asit seviyesinin yükselmesine sebep olur.
Bunların yanı sıra böbreklerdeki bir problem neticesinde böbreğin kandaki fazla ürik asiti süzememesi, vücuttan uzaklaştıramaması da ürik asit düzeylerinde artışa yol açar.
Kandaki ürik asit seviyesinin yükselmesi kristal oluşumuna yol açar. Oluşan ürik asit kristalleri, tüm vücutta görülebileceği gibi özellikle böbrek ve eklemlerde oluşur.
Vücudun bağışıklık sistemi, ürik asit kristallerini yok etmek için inflamasyon (iltihaplanma) yanıtı oluşturur. İnflamasyon yanıtı da etkili olduğu bölgede kızarıklık, ağrı gibi belirtilere yol açar.
Ürik asit yüksekliği olan kişilerin sadece ⅓’ünde ürik asit yüksekliği belirtileri görülür. Belirti görülmeyen durum asemptomatik hiperürisemi olarak adlandırılır. Kanda ürik asit düzeyinin yüksek olması tek başına bir hastalık olarak kabul edilmez. Ancak yüksek ürik asit seviyeleri, zamanla vücutta bazı hastalıkların oluşmasına neden olabilir.
Gut Hastalığı:
Etkilenen eklemde;
Ayrıca eklemde katılaşma, eklemi hareket ettirememe gibi belirtiler de gut hastalığında sık karşılaşılan durumlardır.
Gut, alevlenme ataklarıyla ilerleyen bir hastalıktır. Hiçbir belirtinin görülmediği bir zamanda ani bir atakla ağrılar başlayabilir. Gut atakları genellikle gece saatlerinde başlar, yaklaşık 12 saat sonra doruk noktasına ulaşır ve sonrasında azalarak yatışır. Ancak gut hastalığı tedavi edilmediğinde ataklar sıklaşarak kronik gut adı verilen bir duruma ilerleyebilir.
Tofüslü gut, uzun yıllar boyunca hiperürisemisi olan kişilerde görülen kronik bir gut hastalığı türüdür.
Ürik asit kristalleri;
Deri altında birikip kümelenerek tofüs yapısı oluştururlar. Bu şişlik olarak dışarıdan bile görülebilecek tofüs yapısı, çevresindeki sinirlere bası yaparak sinir hasarı oluşturabilir.
Böbrek Taşları:
Ürik asit kristalleri, böbrekte bir araya gelerek taş oluşumuna neden olabilir. Genellikle oluşan bu taşlar çok küçüktür ve hiçbir belirtiye neden olmadan idrarla vücutta atılır. Ancak bazı durumlarda taş, büyüyerek idrar yollarında tıkanıklığa neden olabilir.
Böbrek taşları;
Böbrek taşlarının, idrar yolları enfeksiyonuna neden olduğu durumlarda bu belirtilere ek olarak ateş ve titreme de görülebilir.
Ürik asit yüksekliği, temel olarak fazla ürik asit oluşumu veya ürik asitin vücuttan yeterince uzaklaştırılamamasına bağlı olarak ortaya çıkan bir durumdur. Yüksekliğin en sık karşılaşılan nedeni, böbreğin kandan ürik asiti filtreleme kapasitesindeki azalmaya bağlıdır. Bununla birlikte; ürik asit oluşumunu arttıran besinlerin tüketilmesi, kilolu olmak, fazla miktarda alkol tüketmek de ürik asit yüksekliğine yol açar. Kanda ürik asit seviyesini yükselten durumlar:
Ürik asit yüksekliği tanısında sıklıkla kullanılan yöntemler kan ve idrar testidir.
Kan testi ile kandaki ürik asit seviyesi ve böbrek fonksiyonları belirlenebilir.
İdrar testi ya da 24 saatlik idrar toplama ile de idrarla atılan ürik asit düzeylerine bakılır. İdrar testi, pürin yönünden kısıtlanmış diyet uygulaması sonucunda tekrar edilir. Bu test; ürik asit yüksekliğinin, pürinden zengin besin tüketimi sunucu mu yoksa vücudun ürik asidin yeterince uzaklaştıramamasına bağlı olarak mı ortaya çıktığının anlaşılmasına yardımcı olur.
Gut belirtileri gösteren hastalarda, eklem sıvısından örnek alınarak ürik asit kristallerinin varlığı araştırılır. Eklem sıvısında ürik asit kristalleri bulunması gut tanısı koymada oldukça önemlidir.
Ürik asit yüksekliğinin, asemptomatik yani belirti göstermeyen hastalarda tedavi edilmesi gerekmez.
Ürik asit yüksekliği, altta yatan başka bir hastalığa bağlı olarak gelişiyorsa öncelikle bu hastalığın tedavi edilmesi gerekmektedir.
Hiperüriseminin neden olduğu gut hastalığı tedavisinde, semptomları azaltmaya yönelik tedavi uygulanır.
Bunun yanı sıra kanda ürik asit oluşumunu azaltan ve idrar çıkışını artırarak ürik asidin vücuttan atılımını hızlandıran ilaçlar da gut tedavisinde kullanılır.
Ürik asit yüksekliğinin neden olduğu bir diğer hastalık olan böbrek taşlarının tedavisi de taşın boyutuna göre değişkenlik gösterir. İdrar yollarında tıkanıklığa neden olmayacak, idrar ile kolayca atılabilecek taşlar için bol su içilmesi tavsiye edilir.
Taş düşürmede meydana gelebilecek ağrıya yönelik ağrı kesici ilaçlar kullanılır.
Taşın idrar yollarından geçemeyecek kadar büyük olduğu durumlarda taş kırma, taşın cerrahi olarak çıkarılması gibi seçenekler gündeme gelebilir.
Böbrek taşının idrar yolları enfeksiyonuna neden olduğu durumda ise ateş düşürücü, antibiyotik ilaçlar tedavide kullanılabilir.
Kandaki yüksek ürik asit değerlerinin düşürülmesinde diyet değişiklikleri faydalı olabilir. Hiperüisemi gut hastalığına neden olmuşsa diyetteki değişimler, gut ataklarının azalmasına yardımcı olabilir. Diyet değişimlerinin mutlaka doktora danışılarak yapılması gerekir. Ürik asit yüksekliği olan kişilerde bu değişikler, öncelikli tedavi yöntemi olmaktan çok yardımcı uygulamalardır.
Yüksek ürik asit diyet listesi hazırlanırken pürinden zengin gıdalardan olabildiğince uzak durulmalıdır.
Bu yiyecekler:
Pürinden zengin gıdaların yanı sıra şekerli yiyecek ve içeceklerden uzak durulması da faydalı olacaktır. Sıvı tüketiminin artması, böbrek sağlığını koruma ve idrar çıkışını artırmada önemli rol oynar. Böylece ürik asitin vücuttan yeterli ölçüde uzaklaştırılması sağlanır.
Aşırı alkol tüketimi sonucu, kanda alkol yıkımına bağlı toksik madde birikir. Böbrek, bu toksik maddeleri kandan filtre ederek uzaklaştırmaya çalışır. Böbrek bu işlevi yerine getirirken ürik asidin kandan süzülmesi sekteye uğrar ve kanda ürik asit düzeyi yükselir. Bu nedenle, kronik alkol tüketimi, hiperürisemiye neden olur. Ürik asit yüksekliği olan kişilerin alkol tüketimini sınırlandırması önerilir. Obezite, hiperürisemi için bir risk faktörüdür. Dolayısıyla ürik asit yüksekliği bulunan kişilerin ideal kilolarının üstünde iseler kilo vermesi tavsiye edilir.
Egzersizden sonra ne yemeli, içmeli?
Egzersiz sonrası yenilecekler, kolay sindirilebilen gıdalar olmalıdır. Aşağıda bunların listesini bulabilirsiniz:
Karbonhidrat
seçimi için:
◊ Kakaolu süt
◊ Kinoa
◊ Meyveler (ananas, çilek, muz, kivi)
◊ Pilav
◊ Yulaf lapası
◊ Makarna
◊ Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Protein kaynağı olarak:
◊ Yumurta
◊ Yoğurt
◊ Lor peyniri
◊ Somon
◊ Tavuk, hindi
◊ Balık
Yağ tercihi amacıyla:
◊ Avokado
◊ Zeytinyağı
◊ Ceviz
◊ Badem
◊ Kuruyemiş ve kuru meyve karışımı
Bu listeden farklı kombinasyonlar yapmanız, egzersiz sonrası gerekli bütün besinleri kazanmanızı sağlayan mükemmel öğünler hazırlayabilmeniz için yeterli olacaktır.
Hangi makarna daha sağlıklı?
◊ Az pişmiş makarna çok pişmişinden
◊ Soğuk makarna sıcak olandan
◊ Kepekli makarna kepeksizinden
◊ Yağı az makarna bol yağlısından
◊ Kremasız makarna kremalısından
◊ Sebzeli makarna sebzesizinden
◊ Kıymalı, yoğurtlu makarna sade makarnadan daha sağlıklıdır.
Hangisi daha faydalı?
◊ Bulgur pilavı pirinç pilavından
◊ Soğuk pilav sıcak pilavdan
◊ Kepekli pilav kepeksiz olandan
◊ Etli, yoğurtlu, sebzeli pilav sade pilavdan
◊ Az pişmiş pilav, lapa olanından daha faydalıdır.
Probiyotik zengini besinlerde ilk 10
◊ Doğal yoğurt
◊ Probiyotikli yoğurt
◊ Kefir
◊ Ayran
◊ Peynir
◊ Boza
◊ Tarhana
◊ Şalgam
suyu
◊ Bira mayası
◊ Turşular
Alkali gücünüzü takviye edin
Alkali zengini sebzeler
◊ Sarımsak, soğan, maydanoz, salatalık
◊ Kereviz, pazı, lahana, karnabahar
◊ Bezelye, bakla, karalahana
◊ Bal kabağı, turp, patlıcan, marul, kabak
◊ Biber, kırmızıbiber, yeşil fasulye, ıspanak
◊ Havuç, kırmızı pancar, domates, mantar
Alkali gücü yüksek meyveler
◊ Limon
◊ Elma
◊ Armut
◊ Greyfurt
◊ Çilek
◊ Misket limon
◊ Karpuz
Potasyum deposu besinlerde ilk 5
Günlük potasyum ihtiyacımız mg’dır.
◊ 1 orta boy muzda mg potasyum var.
◊ 1 orta boy şeftali, iki orta boy kayısı mg,
◊ 1 orta boy patates mg potasyum,
◊ 1 tabak pişmiş ıspanak mg potasyum içeriyor.
◊ Yoğurt da harika bir potasyum kaynağı.
#Osman Mftoğlu#Kelebek#Yazar
LinkedinFlipboardLinki KopyalaYazı Tipi
Vücudun temel yapı taşlarından biri olan pürin, yüksek proteinli beslenme nedeniyle artar. Pürinin parçalanmasıyla oluşan ürik asit, doğal yollarla mutlaka vücuttan atılmalıdır. Aksi takdirde eklem ağrılarına neden olabilir. Ürik asit testi de bu durumu analiz eder.
“Ürik asit testi nedir?” sorusu merak edenler için kanda bulunan pürinin parçalanması ile oluşan ve yağlı gıdaların tüketilmesi ile de karaciğerde üretilen ürik, vücuttan atılmadığında birikir. Ürik asit testi de bu birikimi ölçer.
“Kanda ürik asit nedir? Hangi hastalıkları teşhis eder?” sorusunun yanıtı da aşağıdaki gibidir:
Eklem içinde kristallerin oluşması, eklem iltihaplanması ve gut hastalığı bu yükselme nedeniyle olur.
Kanda ürik asit düşüklüğü hipoürisemi olarak adlandırılır. Bazı karaciğer ve böbrek hastalıklarının, nadiren de kalıtsal metabolik hastalıkların bir sonucudur.
Bu değerin üst sınırı kadınlarda 6 mg/dl ve erkeklerde de mg/dl’dır.
Kanda ürik asit düşüklüğü tedavisi ilk olarak altta yatan nedenin araştırılması ile başlar. Ek olarak ürik asit seviyesini düşürücü ilaç verilir. Bunun yanında yaşam tarzı ve sağlıklı beslenme alışkanlıkları hastaya kazandırılır.
Ürik asit kan testi ile yüksek çıktığında düşürmenin en kolay yollarından biri bol su tüketimidir. Bunun yanında düşük pürin oranına sahip besinler, düşük yağ oranına sahip süt ve yoğurt, lifli gıdalar tüketilmelidir. Ceviz ürik asit tedavisinde mutlaka yer verilmelidir. Antioksidan zengini olan ceviz, ürik asitlerin dışarı atılmasına yardımcı olur. Maden suyu ürik asit atılımını idrar ile artırdığından aşırıya kaçılmadan tüketilmelidir.