Çuhacı Han Kapalıçarşı
Sanatkopmalarının Art Hıstory Tarihi Dergisi bir başka sebebi de yapıda kullanılan kapı, lokma parmaklık, cephedeki kılıçlar, gergi demirleri gibi dövme ve dökme demir malzemelerin su ve hava koşulları sebebiyle korozyona uğrayıp hacim artışına sebep olmasıdır. Bunun yanında, bitki oluşumları da parça kopmalarına sebep olmaktadır. Çuhacı Han’da avluya bakan üst kat cephelerinde, zemin kattaki merdivenin basamaklarında tırabzanların bağlantı Parça kopması, malzeme bütününde oluşan eksilmelerdir. Fiziksel bir etki ya da kırı bağlı da gerçekleşebilir. Ama daha çok, malzemeye nüfuz eden nem ve çözünebilir tu atmosferdeki ısı değişimleri nedeniyle donma veya çözünmeye bağlı hacim genişlemesi s oluşur. Bu tahribat, zamanla yüzeyden parça kopmasına sebep olur. kopmalarının bir Sezgi GİRAY KÜÇÜK sebebi de yapıda kullanılan kapı, lokma parmaklık, cephedeki kılıçlar, gergi demirleri gibi döv dökme demir malzemelerin su ve hava koşulları sebebiyle korozyona uğrayıp hacim artışına olmasıdır. Bunun yanında, bitki oluşumları da parça kopmalarına sebep olmaktadır. Çuhacı H Aşınmanın avluya bakangörüldüğü yapı elemanlarının üst kat cephelerinde, onarılması zemin kattaki zordur. Aşınma merdivenin sebebiyletırabzanların ba basamaklarında farklı bozulmaların noktalarında, parapet duvarlarında parça kopmaları görülmektedir (Şekil ).bir görülebileceği durumlarda yapı elemanının değiştirilmesi koruma yöntemi olabilir. Ancak bu durumda özgün yapı elemanı kaybedilmiş olacaktır. Çuhacı Han’daParçagörülenkopması görülengibiyerlerde, eşik aşınmaları özgün yapıya zarar malzemeye vermeyen uyguntaşların aşınmalarda bir harç kompozi oluşturularak, değiştirilmeyerek özgünkopan parçaların malzemenin tamamlanması korunması daha doğruyoluyla onarım sağlanabilir. Söz konusu bir yaklaşımdır. malzeme laboratuvarında yapılan analizler sonucu belirlenen, özgün malzemeye uyumlu bir i Parça sahip Kopması olmalıdır. Parça kopması, malzeme bütününde oluşan eksilmelerdir. Fiziksel bir etki ya da kırılmaya bağlı olarak da gerçekleşebilir. Ama daha çok, malzemeye nüfuz eden nem ve çözünebilir tuzların, atmosferdeki ısı değişimleri ne- deniyle donma veya çözünmeye bağlı hacim genişlemesi sonucu oluşur. Bu tahribat, zamanla yü- zeyden parça kopmasına sebep olur. Parça kopmalarının bir baş- ka sebebi de yapıda kullanılan Görsel Çuhacı Han’da görülen parça kopmaları. Şekil 2 Çuhacı Han’da görülen parça kopmaları. kapı, lokma parmaklık, cephedeki Çukurlaşma/Oyuklanma kılıçlar, gergi demirleri gibi dövme ve dökme demir malzemelerin su ve hava koşulları sebebiyle korozyona uğrayıp hacim artışına sebep olmasıdır. Bunun yanında, bitki olu- Taşlar üzerinde nokta benzeri milimetrik veya milimetrik altı sığ boşlukların olu şumları da parça kopmalarına sebep olmaktadır. Çuhacı Han’da avluya bakan üst kat çukurlaşma olarak tanımlanır. Çukurlar genellikle silindirik veya konik bir şekle sahiptir ve bir cephelerinde, zemin kattaki merdivenin basamaklarında tırabzanların bağlantı noktaların- da, parapet duvarlarında parça kopmaları görülmektedir (Görsel 23). Parça kopması görülen yerlerde, özgün malzemeye uygun bir harç kompozisyonu oluşturularak, kopan parçaların tamamlanması yoluyla onarım sağlanabilir. Söz konusu harç, malzeme laboratuvarında yapılan analizler sonucu belirlenen, özgün malzemeye uyumlu bir içeriğe sahip olmalıdır. Çukurlaşma/Oyuklanma Taşlar üzerinde görülen nokta benzeri milimetrik veya milimetrik altı sığ boşlukların oluşumu, çukurlaşma olarak tanımlanır. Çukurlar genellikle silindirik veya konik bir şekle sahiptir ve birbirine bağlı değildir Taşın yapısı ve atmosferik etkilerin çukurlaşma üzerinde etkisi vardır. Çuhacı Han’ın avlusundaki yapılardan birinin pencere sövesinde ve üst kattaki dükkanlardan birinin kapı sövesinde çukurlaşma ve parça kopmaları görülmektedir (Görsel 24). Çukurlaşma/oyuklanma sorunu tespit edilen taşlarda da parça kopması görülen taşlarda yapıldığı gibi uygun harç ile onarım yapılmalıdır. 51 ICOMOS-ISCS, , Sanat Tarihi Dergisi Volume: XXIX, Issue: 2 October İnternet Sayfası (Açık Erişim) Journal OfLisans Art Hıstory Tezi), Mimar Sinan Güzel Sanatlar Ü Enstitüsü, İstanbul. Eminönü Çuhacı Han’ın Tarihsel ve Mimari İrdelemesi, Koruma Sorunları KAYNAKÇA Akça, M. (). Tarihi Yarımada İçerisinde Bulunan Hanlar Bölgesi’nin Kentsel Tasarım İlkeleri Açısından İncelenmesi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. Ahunbay, Z. (). Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon. İstanbul: YEM Yayın. Arslan, E. (). Erzurum Tarihi Ticaret Bölgesinin Mekansal Analizi ve Hanların Mimari Kurgusu. İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. Ayvansarâyî Hafız Hüseyin (), Camilerimiz Ansiklopedisi (Hadikatü’l-Cevâmi),yay. haz. İhsan Erzi, İstanbul: Tercüman Aile ve Kültür Kitaplığı Yayınları. Başer, A. (). yy. Hanları ve Küçük Çukur Han’ın Değerlendirilmesi. İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. Benli, G. (). İstanbul Tarihi Yarımada›da Bulunan Han Yapıları ve Avlulu Hanların Koruma Sorunları. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi Benli, G. (), Tarihi Yarımada’da Bulunan Açık Avlulu Han Yapıları ve Günümüzdeki Koruma-Kullanma Sorunları, Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Çalıştayı Bildiri Kitabı, İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür Varlıkları Daire Başkanlığı Kültürel Miras Koruma Müdürlüğü. Benli, G. ve Ekizce, E. G. (), Tarihi Yarımada Hanlar Bölgesinde Yer Alan Camili Han’ın Belgeler Işığında Geliştirilen Restitüsyon Çalışmaları. İSTYAM Uluslararası İstanbul Tarihi Yarımada Sempozyumu, İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayınları. Bulut, A. D. (). Osmanlı Mimarlığının Batılılaşma Sürecinde Erzurum Şehir İçi Hanları, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Demir, B. (), XIX. Yüzyılda Tarihi Yarımada Hanlarının Ekonomik Yönü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Döndüren, M. S., Şişik, Ö. ve Demiröz, A. (). Tarihi Yapılarda Görülen Hasar Türleri. Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi, 13, Ersen, A. (, Eylül). Taş Korumada Son 20 Yıldaki Gelişmeler ve Yenilikler, Restorasyon ve Konservasyon Çalışmaları Dergisi (10), Ersoy, B. (). Osmanlı Şehir-İçi Hanları: Plan Tasarımı İle Cephe Ve Malzeme Özellikleri, Sanat Tarihi Dergisi, 7 (7), Ersoy, B. (). Edirne Yemiş Kapanı ve Restitüsyon Önerisi, Sanat Tarihi Dergisi, 27 (1), Ersoy, B. (). İstanbul Muhsinzâde Hanı Üzerine Bir Restitüsyon Denemesi, TÜBA- KED, 15, Journal Of Art Hıstory
nest...