Uşi Antlaşması Nerede Imzalandı

Giriş Tarihi: Güncelleme Tarihi:

Uşi Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinde yaşanılan gelişmelerin neticesinde imzalanmış ve tarih derslerinde sıklıkla işlenen, sınav sorularında mutlaka öğrencilerin karşısına çıkan antlaşmalardan birisidir. Osmanlı tarihinde yer alan birçok savaş ve antlaşmaların arasında yerini almış olan Uşi Antlaşması'nın tarafları kimlerdir? Uşi Antlaşması nedenleri ve sonuçları nelerdir? Bu soruların yanıtlarını ve Uşi Antlaşması hakkında detaylı bilgileri sizler için derleyip hazırladığımız yazımızda bulabilirsiniz.

Trablusgarp Savaşı Nedir?

Tarih 28 Eylül , İtalya Osmanlı Devleti'ne nota verdi. Verilen bu nota aslında işgalin bahanesiydi. Osmanlı Devleti ise kendisine verilen bu notaya cevap vermekte hiç gecikmedi. Fakat İtalya'nın niyeti daha en başından belliydi. Çoktan işgal hazırlıklarını başlatmıştı. Böylece İtalya 29 Eylül ’de Osmanlı Devleti'ne savaş ilan etti.

İtalya hızla gelişen siyasi birliği için hammadde arayışına girmişti. yüzyılda baş gösteren sömürgecilik anlayışını elden kaçıran İtalya, siyasi birliğinde gelişim sağladıktan sonra konumu itibariyle Trablusgarp’a yönelmişti. Tabi Osmanlı Devleti ‘de zaten durum itibariyle iyi bir konumda değildi ve eski gücü yoktu. Yani, Trablusgarp’ı koruyamayacak nitelikte değildi.

Osmanlı Devleti bölgeyi İtalyanlara bırakmak istememektedir. Fakat İtalyan donanması işgalleri sürdürmektedir. Böylece On iki Ada ve Rodos'u işgal etmişlerdir. Savaşın bitmesini isteyen İtalya, Osmanlı Devleti'ni barışa zorlamaktadır. Zaten Balkan Savaşları başlamış ve Osmanlı Devleti her ikisiyle mücadele edemeyeceği için anlaşma imzalayarak Trablusgarp'taki tüm subaylarını geri çağırmıştır.

Trablusgarp Savaşı'nı sona erdiren Uşi Antlaşması 18 Ekim 'de imzalanmıştır. Antlaşmaya göre;

Bingazi ve Trablusgarp İtalya'nın egemenliği altına girecektir,

Rodos ve On İki Ada geçici olarak İtalya'ya bırakılacaktır. Süresi ise Balkan Savaşları'nın bitimine kadardır,

Bingazi ve Trablusgarp'da yaşamlarını sürdüren Müslümanlar, dini açıdan Osmanlı halifesine bağlı kalacaktır,

İtalya kapitülasyonların kaldırarak Osmanlı Devleti'ne yardımcı olacaktır.

Trablusgarp Savaşı Kimler Arasında Yapılmıştır?

ile yıllarında meydan gelen Trablusgarp Savaşı, Osmanlı Devleti ve İtalya arasında gerçekleşmiştir. Bu savaş aynı zamanda Mustafa Kemal Atatürk'ün ilk savaşı olarak tarih sayfalarında yerini almıştır.

Trablusgarp Savaşının Nedenleri Nelerdir?

Trablusgarp'ın konumu İtalya'ya çok yakındır. Sömürge anlayışını çoktan kaçıran İtalya hammadde arayışındadır ve;

Sömürgecilik faaliyetlerine başlayan İtalya pazar aramaktadır,

Trablusgarp'ta Hıristiyanlara kötü davranıldığını iddia ederek Osmanlı Devleti'ne karşı planlama peşindedir,

Osmanlı Devleti'nin Trablusgarp ile kara bağlantısı yoktur. Bu konum İtalyanların işine gelmiştir,

Diğer yandan zaten "hasta adam" olarak nitelendirilen Osmanlı Devleti'nin donanmasının yetersizdir,

Büyük devletler ise İtalya'yı yanına çekmek istemektedir.

Trablusgarp Savaşı'nın Önemi Nedir?

Osmanlı hükümeti, İtalya'ya savaş açmaktan çekiniyordu. Enver Paşa komutasında, Mustafa Kemal ve arkadaşları bu savaşı kendi sorumlulukları altında, hükümetten hiçbir beklentiye girmeden başlatmışlardı. Yani Trablusgarp savaşı halkın savaşıydı. Savaş zaferle sonuçlandı. Bu zafer halkın ve halkın hakları uğruna mücadele eden genç komutanların kazandığı bir zaferdi.

Osmanlı Devleti ise bu genç subayların başarılarla dolu mücadelesine sahip çıkmamıştı. Oysa, bir avuç genç subay kendisinden çok üstün ve tam teçhizatlı İtalyan ordusuna karşı gelmiş hatta muazzam bir zafer kazanmıştı. Donanımlı İtalyan ordusu sadece kıyı şeridinden en çok kilometre içerilere kadar girebilmişti.

Osmanlı Devleti'nin donanması yoktu, bu yüzden Akdeniz'in İtalyan donanmasının denetimi altındaydı. Trablusgarp’ta mücadele veren genç subaylara düzenli olarak asker ve savaş malzemesi göndermek mümkün değildi. Buna rağmen Enver Paşa komutasındaki, Mustafa Kemal ve arkadaşları savaşı kazanmışlardı.

Osmanlı Devleti, bu mücadeleye sahip çıkmadığı için elde edilen başarıya rağmen zarar gördü. "Hasta Adam" olarak nitelendirilen Osmanlı Devleti artık daha fazla yıpranmıştı. Bu savaş özellikle diğer ülkelere Osmanlı Devleti'nin sadece askeri açıdan değil aynı zamanda diplomatik açıdan da zayıfladığını göstermişti. Kısaca cephede kazanılan bir savaşın, hükümetin masa başında kaybetmesi olarak tarih sayfalarında yerini aldı.

Trablusgarp Savaşı'nın Sonuçları Nelerdir?

Trablusgarp Savaşı kazanılmıştı fakat Osmanlı Devleti bu savaşın ardında duramayarak bir nevi kaybetmiş oldu. Doğal olarak,

Osmanlı Devleti, Kuzey Afrika bölgesindeki son kara parçasını da kaybetti.

Yunanlar tarafından işgal edileceği ihtimaline karşı On İki Ada geçici olarak İtalyanlara verildi,

Osmanlı Devleti bu kayıp sonrasında halifeliğin gücünü kullanmaya çalıştı ve bölge halkıyla dinî ve de kültürel bağlarını sürdürmek istedi,

Diğer yandan bu savaşın en iyi yanı;

Mustafa Kemal'in ilk savaşıydı. Aklını, zekasını ve üstün yetenekleri ile başarı göstererek savaş sonunda Binbaşı unvanını aldı. Böylece Mustafa Kemal tarih sahnesine girmiş oldu.

Ayrıca ilk uçağın kullanıldığı savaş yine Trablusgarp Savaşı'dır.

ANTLAŞMA, MADDE, ÖNSÖZ VE 4 BÖLÜMDEN OLUŞUYOR  

Lozan Antlaşması tek bir metin olmayıp esas antlaşma ile ona ekli on yedi ayrı protokol ya da sözleşmeden meydana gelmektedir.

maddeden oluşan esas barış antlaşması dört bölüm halinde düzenlenmişti.

1. Siyasal içerikli olan toprak, tâbiiyet ve azınlıklara ilişkin maddeler ();

2. Malî konular ();

3. Ekonomik hükümler ();

4. Ulaşım ve sağlık sorunları (). Antlaşmada çözümü ileriye bırakılan Musul meselesi Türk-Irak sınırının tesbit edilmesi olarak anılmış ve bunun dokuz ay içinde Türkiye ile Büyük Britanya arasında dostça belirleneceği hükmüne yer verilmişti (md. 3). Antlaşmanın başlıca hükümleri şöylece özetlenebilir.

Sınırlar. Trakya’daki Türkiye-Yunanistan sınırı Karaağaç Türkiye’de kalmak üzere Meriç ırmağının “talvek”i olarak tesbit edilmişti. İmroz (Gökçeada), Bozcaada ve Tavşan adaları dışında kalan ve adları sayılan adalar Yunanistan’a bırakılmıştı. Yunan birlikleri işgal ettikleri İmroz ve Bozcaada’dan çekildikten sonra Türkiye buralarda yerli halkın da söz sahibi olacağı bir yönetim uygulayacaktı. Yunanistan Midilli, Sakız, Sisam ve Nikarya adalarında hiçbir deniz üssü ve istihkâm kurmayacaktı (md. , 5 ve ekler). İtalyanlar’ın Uşi Antlaşması ile geri vermeleri gerekirken işgallerini sürdürdükleri Rodos ve Oniki Ada kendilerinde (md. 15), İngilizler’in ’te topraklarına kattıklarını ilân ettikleri Kıbrıs da yine onlarda kalacaktı. Ancak ada Türkler’i iki yıl içinde Türk vatandaşlığını kabul edebileceklerdi (md. ). Bunun dışında Mısır ve Sudan’ın da İngiliz egemenliğine geçtiği kabul edilmişti (md. 17). Trablusgarp (Libya) üzerindeki haklardan da vazgeçilmişti (md. 22). Türkiye-Suriye sınırı, Fransa ile imzalanmış olan 20 Ekim Ankara Antlaşması ile belirlenen sınır olarak kabul edilmişti. İskenderun ve Antakya’daki Türkler’in kendi kültürlerini korumaları konusunda söz konusu antlaşmadaki hükümlere uyulacaktı.

Boğazlar. Boğazlar’da barış ve savaş dönemlerinde denizden ve havadan serbest geçiş esası kabul edilmişti (md. 23). Bu maddeye ek protokole göre Boğazlar’dan geçişi kontrol etmek üzere bir Türk üyenin başkanlığında İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Bulgaristan, Romanya, Rusya ve Sırbistan temsilcilerinden oluşan bir komisyon kurulacaktı. Amerika Birleşik Devletleri de isterse bu komisyona üye olabilecekti. Çanakkale ve İstanbul boğazlarının her iki yakasında belirli bir bölge silâhtan arındırılacaktı. Türkiye bu bölgede sayısı ’i geçmeyen bir kuvvet bulundurabilecekti.

Kapitülasyonlar: “Antlaşmayı yapan taraflar, Türkiye’de kapitülasyonların tamamıyla kaldırılmasını her biri kendisiyle ilgili olarak kabul ettiğini açıklarlar” biçimindeki maddenin hükmüyle Türkiye’de kapitülasyonlar tarihe karışmıştı. Ancak adliyeyi düzenlemek amacıyla birkaç yabancı uzman beş yıl süreyle Türkiye’de görev yapacaktı, fakat Türk hükümeti bu uzmanların önerilerini kabul etmek zorunda olmayacaktı.

Azınlıklar: Antlaşmanın maddeleriyle Türkiye’de yaşayan, müslüman olmayan azınlıklara bazı haklar tanınmıştı. Fener Rum Ortodoks Patrikhânesi’nin azınlık sayılan Rumlar’ın temsilcisi ya da koruyucusu olduğuna ilişkin bir hükme ise yer verilmemişti. Barış görüşmelerinde Türk tarafı patrikhânenin ülkeden çıkarılması gerektiğini belirtmişti. Fakat sonuçta patrikhânenin “ekümen” (evrensel) olmaktan çıkması ve herhangi bir siyasal görev veya rol üstlenmeden yeni Türkiye’nin dinî kurumları arasında yer alması görüşünde birleşildi.

Mübadele: Ek 6 numaralı protokole göre Türkiye’de yaşayan Rumlar’la Yunanistan’da kalan Türkler’den büyük bir kısmı karşılıklı olarak değiştirilecekti. İmroz, Bozcaada ve İstanbul’da bulunan Rumlar’la Batı Trakya’daki Türkler o dönemde her iki devletin izlediği siyasete uygun olarak mübadele dışı bırakılmıştı.