Uluğ Bey In Kısaca Hayatı

Azerbaycan'ın Sultaniye kentinde doğan Uluğ Bey'in doğum tarihi 22 Mart ölüm tarihi de 27 Ekim 'tur.  Asıl adı Mīrzā Muhammed Ṭaragay bin Şāh Ruh olan Uluğ Bey, Timur İmparatorluğu'nun 4. sultanı olmasının yanı sıra Türk matematikçi, astronomi bilgini ve hükümdardır. Bugünkü Özbekistan'ın ve Orta Asya'nın en büyük şehirlerinden olan Semerkant'ta hükümdarlık yaptı. Timur Han tarafından sevilmesi nedeniyle önemli kişilere verilen "emîr-i kebîr"'in Türkçe karşılığı olan "Uluğ Bey" (Ulu Efendi) unvanıyla anılmaya başlandı. Kendisi 5 dil bilmektedir; Arapça, Farsça, Türkçe, Moğolca ve biraz da Çince.

Bir taraftan hükümdarlık yaparken diğer yandan ilim çalışmalarıyla uğraşmaya başladı. İlmî sohbetler, matematik ve astronomi konularında kendini eğiterek kendini geliştirmeye başladı. Bu dönemde önemli alimler Kadızade Rumî, Gıyaseddin Cemşid ve Ali Kuşçu ile çalışmalar yaptı. Semerkant yakınlarında rasathane (uzay gözlem evi) kurulmasını sağladı. Rasathane için yörede bulunan tüm mühendis, alim ve ustaları Semerkant'a çağırmıştır. Kendisi için de bu rasathanede bir oda yaptırarak tüm duvar ve tavanları gök cisimlerinin manzaralarıyla ve resimleriyle süsletmişti. Rasathanenin yapım ve rasat aletleri için hiçbir harcamadan kaçınmamıştır. Bu gözlemevinin o dönemin Orta Asya'sında en önemli istasyon olduğu, dünyada da en önemli birkaç taneden biri olduğu düşünülmektedir.

Hükümdarlığı sırasında Timur İmparatorluğu kültürel olarak en yüksek noktaya ulaştı. Semerkant şehri bilim, sanat ve edebiyatın en parlak günlerini yaşadığı bir merkez haline geldi.

Uluğ Bey'in bilim dünyasındaki bu muazzam başarılarını hükümdarlığında da sağladığını söylemek doğru olmayabilir. Kısa süren yönetiminde güç birliği ve otorite tam olarak sağlanamadı. Vaktinin çoğunu bilim çalışmalarına harcıyordu.  Diğer hükümdarların aksine halktan toplanan vergileri kumandanlarına ve çevresindekilere dağıtmayıp halkın yararına ve ilmî araştırmalara, medrese, kütüphane ve rasathâne yapımına harcamıştır. Bu da birçok kişi tarafından hoş karşılanmıyordu.

Savaşlar sonrasında esir düştü ve yönetimi bırakmak zorunda kaldı. Esirliği esnasında özel izin isteyerek Hac vazifesini yerine getirmek için yola çıktı. Semerkant'tan Mekke'ye giderken suikaste uğrayarak senesinde öldürüldü.

Fotoğraflar:

İlk fotoğrafta kurdurduğu rasathane (gözlem evi).

İlerleyen fotoğraflarda büst ve heykelleri.

Son iki fotoğrafta kurdurduğu medresenin eski ve yeni hâli.