'da Yavuz Sultan Selim'in Memlükleri Mercidâbık savaşında yenmesiyle Osmanlı sınırları içine katılmıştır. Osmanlı idaresine girdikten sonra bir sancak olarak Diyarbekir eyaletine bağlanmıştır. yıllarına ait kayıtlar Urfa sancağını Rakka beylerbeyiliği içinde gösterir. Bu değişiklikte Rakka ve Urfa yöresinde başlayan ayaklanmaya Urfa sancak beyi Sührab’ın katılmasının da etkisi olmalıdır. Sancak beyliği kaldırılan Urfa, Rakka beylerbeyine has kaydedilmiştir. yüzyılın son yıllarına rastlayan Celâlî isyanları sırasında Karayazıcı Abdülhalim’in eline geçen şehir ’de tekrar kontrol altına alındı. Ancak bölgedeki güvensizliğin devamı halkın topraklarını terkedip buradan göç etmesine yol açtı. Ardından gelen yüzyıllar ise şehir tarihi açısından uzun bir durgunluk dönemidir. Sultan IV. Murad’ın Bağdat seferine giderken buraya uğradığı ve bir süre kaldığı bilinmektedir. Evliya Çelebi’nin seyehatnamesinde bildirdiğine göre yüzyılda Urfa üç tuğlu paşalar tarafından idare edilmekte olup, dört mezhebe göre fetva veren bilgili kadılara sahipti. Son olarak ’da Kavalalı Mehmed Ali Paşa’nın oğlu İbrâhim Paşa’nın idaresindeki Mısır ordusu tarafından ele geçirldi ancak kısa süren bu hakimiyetin ardından I. Dünya Savaşı'nın sonunda yılındaki İngiliz işgaline kadar Osmanlı idaresinde kaldı. yılında Halep Vilayetine bağlanan Urfa, yılında, önce İngilizlerin, daha sonra Fransızların işgaline uğradı. Şehir 11 Nisan 'de Urfalı milisler tarafından işgalden kurtarılmış; Cumhuriyet sonrasında yılında ise il olmuştur. Urfa ilinin adı, 22 Haziran tarih ve sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan sayılı kanunla Şanlıurfa olarak değiştirilmiştir.[6][7][8] yılında ise Şanlıurfa halkının Türk Kurtuluş Savaşı'nda gösterdiği kahramanlıktan dolayı TBMM tarafından bu kente İstiklal Madalyası verilmiştir.[9]
Coğrafya[değiştir
Urfa&#;yı "Şanlı" yapan hikayesi
İngilizler, özel ilgi gösterdikleri şehir merkezindeki Ermenileri silahlandırıp atış talimi yaptırdı, davranışlarından hoşlanmadıkları Mutasarrıf Nusret Bey'i tehcir bahanesiyle görevinden azlederek, İstanbul'a gönderilmesini sağladı. Bu gelişmeler ışığında işgale engel olmak isteyen Mustafa Kemal Atatürk ise zaman kaybetmeden Urfa Müftüsü ve eşrafına çektiği telgrafla bağımsızlık mücadelesinin fitilini ateşledi.
Halk arasında ''Onikiler'' adı verilen bir grup, kurtuluş için ant içip Jandarma Kumandanı Binbaşı Ali Rıza Bey başkanlığında toplanarak oluşturulan cemiyetlerini, Sivas'ta Heyet-i Temsiliye Başkanlığına bildirdi.
15 Eylül tarihinde Paris'te yapılan ve ''Suriye İtilafnamesi'' olarak da bilinen anlaşmayla Urfa ve çevresinin Fransızlara devredilmesinin ardından Mustafa Kemal, Urfa Müftüsü ve eşrafına çektiği telgrafta, ''Milli örgütlenişi genişletin. Her türlü haksızlığı, protesto ve icabında fiilen reddedin.'' talimatını verdi. İngilizler, ekim ayı sonunda Urfa'yı boşaltarak Fransızlara teslim etti. 15 Ocak'ta Urfa, Telabyad (Suriye sınırında) ve Arap Pınarı'ndaki Fransız işgal kuvveti kumandanlıklarına birer ültimatom verilecek ve Fransızlara Urfa'yı boşaltmaları için 24 saat süre tanınacaktı. Fransızların ültimatomu reddetmeleri durumunda şimendifer hattının Siftek ile Fırat arası tahrip edilecek, telgraf hatları kesilecekti.
Gerekli desteği alan Ali Rıza Bey, 15 Ocak'ta bir ayaklanma planı hazırladı. Buna göre, 15 Ocak'ta Urfa, Telabyad (Suriye sınırında) ve Arap Pınarı'ndaki Fransız işgal kuvveti kumandanlıklarına birer ültimatom verilecek ve Fransızlara Urfa'yı boşaltmaları için 24 saat süre tanınacaktı. Fransızların ültimatomu reddetmeleri durumunda şimendifer hattının Siftek ile Fırat arası tahrip edilecek, telgraf hatları kesilecekti.
Fransız askerlerine 30 Mart'ta baskın yapmayı planlayan Osman Keskinkılıç kumandasındaki düşmana karşı koyan halk, Fransızların şiddetli ateşiyle karşılaştı. Ertesi gün, erzak elde etmek için şehre karşı hücum düzenleyen Fransızlar, halkın karşı koyması üzerine geri çekildi. Nisan ayı başlarında, bekledikleri yardımdan ümitlerini kesen Fransızların erzakları bitti ve artık Urfa'nın boşaltılması düşünülmeye başlandı. Ancak Urfa'daki Ermeniler buna karşı çıktı.
Bu sırada halk akın akın bölgeye gidiyordu. Olay yerine hareket eden Ali Saip Bey, yarı yolda Ömer İzzet Efendi ile karşılaştı. Durumu öğrenen Ali Saip, olay yerine vardığında Sajous ve subaylar öldürülmüştü. Muharebe sonucunda kalan Fransız askeri de esir alınarak Urfa'ya getirildi, büyük bir özveri örneği sergileyen halk, düşmanı Urfa'dan çıkarmayı başardı.
O dönem Urfa'da milletvekilliği yapan Osman Doğan ve 17 arkadaşı, Kurtuluş Savaşı'nda gösterilen kahramanlıktan dolayı Urfa'nın adının '' Şanlıurfa'' olarak değiştirilmesine ilişkin kanun teklifini TBMM'ye sundu.
Teklif, 12 Haziran 'te kabul edildi. Urfa ilinin adının Şanlıurfa olarak değiştirilmesi hakkındaki sayılı kanun, ''22 Haziran tarih sayılı Resmi Gazete''de yayınlanarak yürürlüğe girdi. O günden sonra Urfa'nın adı Şanlıurfa olarak değişti.
Urfa halkının çoğunluğu nasıl Şanlıurfa olduğunu bilmese de bilenler de var.
Urfa'nın Şanlı unvanını nasıl aldığını Hz. İbrahim döneminden başlayarak anlatan Halil İbrahim Kaylan'dan dinleyin; zamanında burada Hz. İbrahim döneminde Nemrut kötü ve bencil olarak biliniyordu. İbrahim peygamber o dönem ateşe atıldığını ve yanmadığını gören Nemrut buradan Adıyaman'a kendi sarayına kaçar orada bütün kapı delikleri kapatılır bir tanesi kapatılmaz. Topal sinek Nemrut'un burnundan beynine girer ve beynini kemirmeye başlar askerleri de tokmakla kafasına vur ha vur ha Urfa'nın eski ismi gelir el ruha Kurtuluş savaşından sonra da Urfa Şanlı unvanını alıyor."
Urfa'nın Şanlı unvanını ne zaman ve nasıl aldığını bilmediğini dile getiren Yusuf Karal ise "Araştırmadım hiç. Urfalıyım ama merak etmedim hiç düşünmedim çünkü kendi dertlerim var hiç aklıma gelmedi." dedi.
Şanlı unvanının nasıl alındığını Gülay Değer şu sözlerle aktardı; "12 haziran 'de teklif edildi, 22 haziran 'de de katıldı. Şanlı ismini de Kurtuluş Savaş'ında gösterdiği destansı kahramanlıklardan aldı."
#Şanlıurfa, urfa, Şanlı, şanlı hikayesi, nemrut, Hz ibrahim, urfanın tarihi, on ikiler, ingilizler, fıransızlar, işgal altında, mustafa kemal atatürk, , ermeniler, olay, # Son dakika haberleri , için, ocak
Şanlıurfa
Şanlıurfa, halk arasındaki kısa adıyla Urfa veya eski çağlarda bilinen adıyla Edessa, Türkiye'nin bir ili ve en kalabalık sekizinci şehridir.[3] yılı verilerine göre nüfusu ’dur.[2] Şehrin doğuda Mardin, batıda Gaziantep, kuzeyde Adıyaman, kuzeydoğuda Diyarbakır illeri ve güneyde Suriye ile sınırı vardır. Şanlıurfa'nın 13 ilçesi vardır. Ortalama yükseltisi metre olan Şanlıurfa, &#;km2'lik yüzölçümü ile Türkiye'nin en büyük yedinci ilidir.
Yazları son derece sıcak ve kurak bir iklime sahip olan şehir, kışı serin ve nemli geçirir. 2 milyonu aşkın nüfusuyla Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin en kalabalık şehri olan Şanlıurfa, aynı zamanda yaklaşık 20,4 ortanca yaş ile Türkiye'nin en dinamik nüfusa sahip ilidir.[4]
Şehrin yaklaşık 12&#;km kuzeydoğusunda, MÖ yılına ait olduğu düşünülen ve dünyanın bilinen en eski tapınağı olan Göbeklitepe bulunmaktadır. Göbeklitepe'nin keşfi ile birlikte bu bölgenin, tarım devriminin gerçekleştiği ilk insan yerleşimleri ağının bir parçası olduğu ve köklü bir tarihi geçmişinin bulunduğu ispatlanmış oldu.[5]
Halk hikâyelerinde ve dini inançlarda İbrahim Peygamber ve Kral Nemrud hikâyelerine konu olmuş olan, Peygamberler şehri ve kutsal şehir gibi tanımlamalarla anılmış olan şehrin Nemrud tarafından kurulduğuna inanılmıştır. MÖ 1. binyıldan başlayarak Asurlular, Medler, Ahamenişler (Persler), Makedonyalılar, Büyük İskender'in varislerinden biri olan Selevkoslar, Osroene Krallığı ve ardından Roma ile Bizans İmparatorluklarının hakimiyeti altında kalan bu şehir, Hristiyanlık tarihi açısından önemli bir yere sahip olup, Süryani kültürünün merkezi konumundaydı. Urfa, 7. yüzyılda Müslüman Araplar tarafından fethedildikten sonra bu özelliğini yavaş yavaş kaybetse de, ciddi bir Süryani ve Ermeni nüfus, yüzyılın başlarına kadar şehirde varlığını korumuştur. 'da Osmanlı padişahı Yavuz Sultan Selim'in Memlûk Devleti'ni Mercidâbık Muharebesi'nde yenmesiyle Osmanlı hakimiyeti altına giren şehir, yılında önce İngilizler ve ardından Fransızlar tarafından işgal edilene kadar kesintisiz sene Osmanlı idaresinde kaldı. Şehir, 11 Nisan 'de işgalden kurtarıldı ve 20 Ekim 'de TBMM ve Fransız Hükûmeti arasında imzalanan Ankara Antlaşması ile Türkiye'ye bırakıldı.
Cumhuriyetin ilanından sonra, yılında il haline getirildi. Urfa ilinin adı, 22 Haziran tarih ve sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan sayılı kanunla Şanlıurfa olarak değiştirilmiştir.[6][7][8] yılında, Şanlıurfa halkının Türk Kurtuluş Savaşı'nda gösterdiği kahramanlıktan dolayı TBMM tarafından şehre İstiklal Madalyası verilmiştir.[9]
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı yılına ilişkin "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları" dikkate alınarak Şanlıurfa, 12 Kasım tarihli ve sayılı kanun ile büyükşehir oldu.[10][11]
