Vakai

vakai

kaynağı değiştir]

RusçukÂyanıAlemdar Mustafa Paşa ve yandaşları Kabakçı Mustafa İsyanı sırasında tahttan indirilen Sultan III. Selim'i tekrar tahta geçirmek için bazı görüşmeler yapmaya başladılar. Nihayet kişilik bir ordu ile İstanbul'a yürüyen Alemdar Mustafa Paşa, Hacı Ali Ağa'yı İstanbul'a göndererek Kabakçı Mustafa'yı öldürttü (19 Temmuz ). Ordusuyla birlikte İstanbul'a gelen Alemdar Mustafa Paşa birçok isyancıyı da öldürdükten sonra Babıali'ye geldi. Arif Efendiyi (Arapzade) şeyhülislam yaptıktan sonra saraya gitti. Sultan IV. Mustafa, Alemdar Mustafa Paşa'nın Sultan III. Selim'i padişah yapmak için geldiğini söyleyen şeyhülislamı kovdu ve kardeşi Şehzade Mahmut ve amcası Sultan III. Selim'in öldürülmesini emretti. Sultan III. Selim hemen öldürüldü. Şehzade Mahmut ise cariyelerin ve hizmetkarlarının yardımıyla sarayın çatısına kaçırıldı. Alemdar Mustafa Paşa, Sultan IV. Mustafa'yı tahtan indirerek yerine Sultan II. Mahmut'u getirdi. Sultan II. Mahmut, kendisinin tahta çıkarılmasını sağlayan Alemdar Mustafa Paşa'yı sadrazam yaptı.

Yeni Padişah, Alemdar Mustafa Paşa'ya geniş yetkiler tanıdı. Sadrazam, ilk iş olarak da Kabakçı ayaklanmasıyla ilgili görülenleri cezalandırdı. Rusçuk'un ileri gelenlerine önemli görevler verdi. Rumeli ve Anadolu'daki âyanı İstanbul'da toplayarak onlarla Sened-i İttifak'ı yaptı (29 Eylül ). Bu belge ile âyanlar, hükûmet emirlerini dinleyeceklerine söz veriyorlardı. Nizam-ı Cedid ordusunu Sekban-ı Cedid adıyla yeniden kurdu. Konya'dan çağrılan Vezir Kadı Abdurrahman Paşa'yı yeni ordunun başına getirdi. Esame adı verilen yeniçeri ulufe cüzdanlarını, bedellerini ödeyerek satın alıp imha ettirdi. Alınıp satılabilen bu cüzdanlar sayesinde askerlikle münasebeti olmayanlar, asker maaşı alabiliyorlardı. Binlerce esame imha ettirdiyse de bu konuda tam bir başarı gösteremedi. Gelişmeleri öfkeyle izleyen IV. Mustafa ve kapı kulu ocakları mensubu ağalar; 14 Kasım gecesi, Alemdar Mustafa Paşa'nın konağını bastılar. Gelecek yardımı bekleyerek yeniçerilerle kıyasıya çarpışan sadrazam, kubbeyi delmekte olan yeniçerileri görünce patlattığı barut fıçısıyla intihar etti. Bunun üzerine, Rusçuk yâranından Defterdar Tahsin Efendi ile Umur-ı Cihadiye Nazırı Behiç Efendi, İstanbul'dan kaçtılar. Sadaret Kethüdası Mustafa Refik Efendi asiler tarafından parçalandı. Ayaklananlar, II. Mahmut'u tahttan indirmek için saraya saldırdılar. Kadı Abdurrahman Paşa Sekban-ı Cedid askeriyle Topkapı Sarayı'nı savundu. Bozguna uğrayan ayaklananların üzerine giden Abdurrahman Paşa, 'den fazla yeniçeri ve diğer ayaklananları kılıçtan geçirtti. Bu sırada donanma toplarıyla İstanbul'u ateşe tuttu. Yıkılan binalar ve ölen insanlar karşısında neye uğradığını anlayamayan İstanbul halkı, saldırıyı durdurtan ulema sayesinde can güvenliğine kavuştular. İki taraf da birbirine karşı üstünlük gösteremedi. Bu yüzden Sultan II. Mahmut iktidarını 18 yıl boyunca ince bir denge üzerine kurmak zorunda kaldı. Rusçuk yâranından Ramiz Paşa'yı gizlice Rumeli'ye kaçırtan Sultan II. Mahmut, 18 Kasım tarihinde Sekban-ı Cedid'i dağıttığını ilan etti. Kadı Abdurrahman Paşa Anadolu'ya kaçtı ama hakkında çıkan ferman gereği idam edildi. Bu olay, Yeniçeri Ocağının kaldırılmasını uzun bir süre geciktirdi.

Hayırlı Olay[değiştir kaynağı değiştir]

Vaka-i Hayriye Nedir? Vakayı Hayriye Olarak Geçen Olay Hangisi, Ne Zaman ve Neden Oldu, Önemi Ne?

Vaka-i hayriye nedir sorusuna cevap aranırken vaka-i hayriye olarak geçen olay hangisidir sorusu da araştırılmalıdır. Bu olayla ilgili yaşananlar, ilgili dönemin özellikleri araştırılarak daha sağlıklı şekilde incelenebilir. Vakayı hayriye hangi padişah döneminde araştırması ile araştırdığınız konulara kısa sürede cevap bulmanız mümkündür. Vakayı hayriye neden oldu gibi soruların cevapları yazımızın devamında.

Vaka-i Hayriye Nedir?

Vaka-i hayriye, Türkçe karşılığı "hayırlı olay" olarak tercüme edilen bir tabirdir. Söz konusu olay 16 Haziran yılında yaşanmıştır. Padişah 2. Mahmut zamanında yaşanan olay, Yeniçeri Ocağı'nın topa tutularak yok edilmesi, sonrasında ise sağ kalanların idam edilmesini kapsar.

Yeniçeri Ocağı'nın ortadan kaldırıldığı dönemde sadrazam Benderli Mehmet Selim Sırrı Paşa idi. Padişah 2. Mahmut, padişahlığının 17 yılı boyunca bu ocağı kaldırmak için çeşitli çalışmalar yapmıştır. Padişahın bu fikrini uygulamaya koyduğu tarih olarak 25 Mayıs gösterilir. Padişah bu tarihte "Eşkinci Ocağı" adı ile yeni bir askeri sınıf kurmuştur. Avrupa ülkelerinin ordu anlayışına uygun şekilde üniformaların giyildiği bu ocak, 11 Haziran tarihinde eğitimlere başlamıştır. Bundan sonraki süreçte de yeniçeriler kazan kaldırmıştır. Ulemanın da yanında olduğu 2. Mahmut, Sancak-ı Şerif'e çıkarak halkı yeniçerilere karşı kışkırtmıştır. Bu süreçte, Yeniçeri Ocağı haricindeki tüm ocaklar padişaha bağlılığını açıklamıştır.

Padişah 2. Mahmut, diğer ocakların da desteği ile 16 Haziran tarihinde Aksaray'da bulunan Yeniçeri Ocağı'nı topa tutmuştur. Bu saldırıda 6 binin üzerinde yeniçeri öldürülmüştür. 20 binin üzerindeki isyancı ise tutuklanmıştır. Söz konusu tarihten sonra Yeniçeri Ocağı'nın yerine Asakir-i Mansure-i Muhammediye adında yeni bir ocak kurulmuştur. Bu ocak isminin Türkçe karşılığı ise "Muhammed'in zafer kazanmış ordusu"dur.

Vaka-i Hayriye Sonuçları Nelerdir?

Vaka-i Hayriye sonunda aşağıdaki gelişmeler yaşanmıştır.

Murat döneminde kurulmuş olan Yeniçeri Ocağı ortadan kaldırılmıştır.
Osmanlı Devlet yöneticileri tarafından bu olay, kangren olmuş bir organım kesilmesi olarak ifade edilmiştir.
Kaybolan teşkilat düzeninin tekrar sağlanması amaçlanmıştır.
Önceki dönemde yeniçerilerin evlenmesi yasaktı. Yaşanan olaydan sonra askerlerin evlenme yasağı kaldırılmış, askerlerin aile hayatı belirli bir düzene girmiştir.
Padişaha ve devlet adamlarına isyan eden Yeniçeri Ocağı'nın belli bir nizama kavuşturulması yoluna gidilmiştir.
Kısa süre içerisinde 5 bin asker sayısına ulaşan Eşkinci Ocağı, istenen verimde bir nizamın sağlanmasına destek olmuştur.