Van Gogh Hangi Kulağını Kesti

Ünlü ressam Vincent van Gogh'un, kesik kulağı konusunda yüz yıldır süren tartışma ve belirsizlik, sararmış küçük bir kağıttaki kulak çizimi sayesinde sona erdi.

VAN GOGH SAĞ KULAĞINI TAMAMEN KESMİŞ!

Kendisine tıbbi müdahalede bulunan doktor Felix Rey'in çizimine göre Van Gogh'un sağ kulağının neredeyse tamamını kestiği görülüyor. Hollandalı ünlü ressamın sadece sağ kulak memesi kaldı.

VAN GOGH'UN BİYOGRAFİSİNİ ÇİZEN YAZAR GOGH'UN DOKTORU FELİX İLE GÖRÜŞMÜŞ!

Bu bilgi, "van Gogh'un Kulağı" adlı bir kitap hazırlığında olan İngiliz yazar Bernadette Murphy'nin araştırması sırasında ortaya çıktı.
Van Gogh ile ilgili yaygın görüş, kimine göre kulağının sadece bir kısmını, kimilerine göre de sadece kulak memesini kestiği yönündeydi.
Yazar Murphy, yılında ünlü ressamın biyografisini yazan ABD'li yazar Irving Stone'un, van Gogh'a müdahale eden doktor Felix Rey ile görüştüğünü farketti.

REÇETE KAĞIDINA VAN GOGH'UN KESİK KULAĞINI ÇİZDİ!

Murphy, kesik kulağa ilişkin tüm ayrıntıların yer aldığı sarı kağıt parçasının, yıldır Stone'nin arşivinde olduğunu ortaya çıkardı.
Irvin Stone'un, "Kulağındaki yara nasıldı? Çizebilir misiniz?" sorusu üzerine Dr. Rey, bir reçete kağıdına o günün tarihini atarak, kesik kulağı gösteren bir çizim yaptı.

KESİK KULAK ÇİZİMİNİN YANINDA BİR NOT!

Olayın geçtiği Güney Fransa'da Arles kentinde yaşayan Dr. Felix Rey, yazar Stone'a verdiği kağıda bir de not düştü:
"Benden istediğiniz bilgiyi sevinerek veriyorum. Zavallı dostum van Gogh'un hak etttiği şöhreti dile getirmeniz umuduyla"
Doktorun çizdiği resme göre, van Gogh sadece kulak memesi kalana değin tüm kulağını kesti.

VAN GOGH SAĞ KULAĞINI NEDEN KESTİ?

Vincent van Gogh, Arles kentindeki "Sarı Ev"de Fransız meslektaşı Paul Gaugin ile birlikte birkaç ay boyunca yaşadı.
Aralarında geçen tartışma ve Gaugin'in Paris'e dönme kararı üzerine kulağını kesti. Bunu daha sonra "sanatçı saçmalığı" olarak tanımlayacaktı.

KULAĞINI GAZETEYE SARARAK GENELEVE GÖTÜRDÜ!

23 Aralık 'de kulağını keserek gazeteye sardı ve bir genelevde çalışan Rachel adlı kadına getirdi. Daha sonra evine dönen ressam, ertesi günü polis tarafından baygın halde bulundu.

ARKADAŞLARI KULAĞININ BİR BÖLÜMÜNÜ KESTİĞİNİ SÖYLEMİŞLERDİ!

Polisler, Gaugin ve kardeşi Theo'nun eşinin ifadeleri, van Gogh'un kulağının sadece bir bölümünü kestiği yönündeydi. Basında da, kulağının sadece alt kısmını kestiği bilgisi yer aldı.

BU ÇİZİM TÜM TARTIŞMALARI SONLANDIRDI!

Amsterdam'daki van Gogh Müzesi araştırmacılarından Luis van Tilborg'a göre, yıl sonra ortaya çıkan Dr. Rey'in çizimi, kesik kulakla ilgili tüm tartışmaları sona erdirecek.

KULAK ÇİZİMİ SERGİLENECEK

Yazar Bernadette Murphy'nin elde ettiği belge, Amsterdam'da açılan, "Çılgınlığın Sınırında: Van Gogh ve Hastalıkları" adlı sergide izleyicilere sunulacak. Van Gogh Müzesi'ndeki sergide, Dr. Felix Rey'in van Gogh tarafından yapılan portresi ile büyük olasılıkla ünlü ressamın intihar ettiği silaha ait bir resim de yer alacak.

*Vincent Van Gogh, "Sargılı Kulak ile Otoportre",

Van Gogh 23 Aralık 'de kulağının tamamını keserek gazeteye sardı ve ardından düzenli aralıklarla ilişki kurduğu, bir genelevde çalışan kadına götürdü. Peçeteye sarılı kulağını seks işçisi Rachel'in önüne bıraktı. Rachel, Van Gogh'tan kesik kanlı kulak yerine muhtemelen para bekliyordu. Kadın kesik kulağı hunharca fırlattı sokağa, tiksinerek. Van Gogh daha sonra evine döndü. Ertesi gün polis tarafından evinde baygın halde bulundu.

Van Gogh ruhsal çalkantılarla dolu trajik bir hayat sürdü. Hayatında zulmün nüanslarının olması deneyimlerinin bir parçasıydı. Öte yandan, sadece deneyimlerinden "ruhsal faşizmi" tanımlayamayacağının da farkındaydı. Bir uzvunu keserek içindeki hacimli cehennemi ifade etmek istemiş olabilir.

Vincent Van Gogh'un sevme biçimleri sapkın aşırılıklar içerir. Rachel'a olan sevgisi gibi içinde bazen rayından taşan bir sevgi mevcuttur. Bu aşırılığı, naif, kırılgan ruhuna ve sevgisiz büyümesine yormak mümkündür. Muhafazakâr bir aile yapısına sahip olan Van Gogh'un, babası ile ciddi çelişkiler ve zıtlıklar içinde kaldığı söylenir. Rivayete göre babası bir kez olsun başını okşamamıştır.

Yaralı el ya da omuz kahramanlıktır. Kesilmiş kulak ise Homo sapiens'in avlayıcı-toplayıcı rolünün modern çağda neredeyse sona ermesiyle birlikte paradigma değiştiren ekonomik etkinlikleri için yarasa gibi kulaklara ihtiyacı kalmadığına dair dolaysız bir gönderme olarak da anlaşılabilir.

Tablolarını satmak gücüne gidiyordu

Bu davranışın Absinthe etkisiyle olduğu rivayet edilir. Van Gogh'un karaciğerini zehirleyen şey Absinthe olmakla birlikte, ruhunu zehirleyen şeyin adaletsizlikler ve haksızlıklar karşısında susması olduğu iddia edilebilir. Ruhunun cephe arkasına yığınak yapmış birçok haksızlık, günün birinde sessizlik duvarının tuğlalarının birini devirip bir suçluluk nöbeti kışkırtmış ve bu muhtemelen kulağına mal olmuştur. Hani bir tel kopar ahenk ebediyen kesilir ya, o nöbet anı muhtemelen öyle köktenci bir kopuşa karşılık geliyordu.

Aslında gerçekleşen şey, acılarının sessizlik ve duyarsızlık duvarını yıkacak kadar biriktiği bir günün patlayan ânının içinden habis olanın dışarıya saçılmasıdır.

Tablolarını satmak ve abisi Theo'dan para istemek Van Gogh'un her zaman gücüne gitti. Theo'dan gördüğü maddi destek aralarındaki abi-kardeş bağını zedelemedi gerçi, ama biyolojik olanın dışındaki ilişkiye sessizce zarar verdi.

Vincent Van Gogh, Arles kentindeki "Sarı Ev"de Fransız meslektaşı Paul Gauguin ile birlikte birkaç ay boyunca yaşadı. Yakın, ressam arkadaşı Gauguin ile yaşadığı çelişkilerin üstüne binen yarım kalmış projelerin olumsuz yükü, zaman zaman öfke nöbetlerinin oluşmasına yol açtı.

Kulağını kesmiş, çok mu?

"Kalpleri var ama onunla kavrayamazlar, gözleri var ama onlarla göremezler, kulakları var ama onlarla işitemezler" yüzünden kelimelerin anlam erozyonuna uğrayıp yere saçıldığı, onları sadece yalanın soğuğunun koruduğu, doğruyu söyleyenlerin ağızlarının kapılarının kilitli olduğu, ayağa düşen söz yığınlarını kimse tenezzül edip yerden kaldırmazken, sadece anlam arayan çocukların bulup evlerine götürdüğü, fakat ebeveynlerinin kızması nedeniyle yastık altlarında sakladıkları bir kelime ve anlam kıyımı çağında, Van Gogh kulağını kesmiş çok mu?

Kulağını kesmesi, aralarında geçen tartışmanın ardından Gauguin'in Paris'e dönme kararı almasına denk geldi.
Van Gogh'un eylemi çılgınlığın sınırında bir "sanatçı saçmalığı"ydı. Absürt olanın içine gizli felsefi ileti, kesik kulağın, büyük hikâyenin sadece küçük bir parçası olduğu gerçeğini deşifre etti.

Van Gogh'un kesik kulağı, ülkemde barbarlık hükmünü olanca şiddetiyle tahkim ederken, sözün bittiği yerde artık, "kulak kesilecek bir sözün kalmamasına" dair acı bir antagonizmadır.

İsa der ki" Elinle günah işlersen elini kes!" İsa eğer çağımızda yaşasaydı, onun, "Anlamın yittiği ve sadece gürültünün olduğu bir yerde kulağını kes!" demesi muhtemeldir.
Korona salgını yeni bir dönemin başlangıcına işaret ediyor. Kriz, devletin geri dönüşüne ve belki de uluslararası iş birliğine yol açacak. Fakat Leviathan'ın geri dönüşü, ülkemde "muhteşem" oldu. Devletin demir yumruğuyla geri dönüşünün meşrulaştırılması, "ondan nihai olarak kimin yararlanacağı" sorusunun muhtemel tüm yanıtlarıyla yakından ilişkili bir şeydir.

Devlet gittikçe büyük bir "sirk arenasına" dönüşürken, itaatkâr, nizam aşığı vatandaşlar elde etmek uğruna vatandaşın sirk arenasındaki "terbiyesi" olanca hızıyla sürüyor.
AKP rejimi, sıradan vatandaşı ikna etmek için sözüm ona "özgürlükçü" paternalizmin değişik yöntemlerini kullanıyor.

Köpeği, kedisi veya atı olan herkes muhtemelen tıklama eğitiminin ne olduğunu bilir. Tıklayıcı, doğada olmayan bir tıklama sesi üreten küçük bir cihazdır. Bir hayvan terbiyecisi hayvanı bu sese şartlandırmak için bu cihazı kullanır. Hayvan istenen bir davranışı gösterdiğinde tıklama duyulur. Bunu hemen bir ödüllendirme izler. Davranış ekonomisinin temel kuralı istenen davranışın ardından gelen ödüldür.

"Ama düşük faizli krediler istenen davranışın ardından değil de öncesinden geldi" diyenleriniz olacaktır. Öngörülen seçimleri odaklı düşünülürse bu doğru bir itiraz olabilir. Ama vicdan ve hakkaniyet kaybı ile adaletsizliklere rıza açısından bakıldığında vatandaşın istenilen duyarsızlık kıvamına çok önceden getirildiği yadsınamaz bir gerçektir.

Düşük tonda mırıltı

Yapılan son kamuoyu yoklamalarında adalet eksikliğini bir sorun olarak algılayanlar sadece yüzde 6 bandında görünüyor. En büyük sorun ise yüzde 45 ile ekonomi.

Bu veriler ışığında okunduğunda, HDP operasyonlarının, işkence haberlerinin, sınavda yüksek puan almasına rağmen mülakatta elenmenin, küçük çocuğuyla cezaevinde tutuklu kalan annenin, mafya babaları ve eski katillerin serbest bırakılmasının, tecavüze rağmen çavuşun salıverilmesinin, bekçi dayağının, Osman Kavala'nın tutukluluğunun, Ahmet Altan'ın cezaevinde tutulmasının ve daha nice adaletsizliğin toplumun sadece yüzde altısının umurunda olduğunu ortaya koyuyor.

Bu bağlamda Van Gogh'un kulağı pekâlâ emniyette de kesilmiş olabilir.

Sayın Erdoğan'ın HDP'ye olan "yakın ilgisini", daha büyük bir tek-adam tasarım iradesinin bir parçası olarak değerlendirmek mümkün.
Homo economicus bu bağlamda, bir sirk arenasına dönüşen ceberut devletin terbiyesinden (çünkü bu eğitimden çok, bir koşullanma ve manipülasyondur) geçip tıklama sesine artık istenilen davranışı gösteren bir sirk hayvanıdır.

O sadece kendine yansıyan enflasyona, sadece onu etkileyen işsizliğe ve onu ezen açlığa tepki gösteriyor. Tepkisi de düşük tonlarda bir mırıltıdan ileri gitmiyor.

Ekonomik zorluklara tepki göstermesi bile devletin öngördüğü davranış kalıpları dahilinde bir hareket. Çünkü diğer tüm haksızlıklara ve adaletsizliklere gözünü kapatıp sadece ekonomik zorluklar üzerine yoğunlaşmıştır. Kısacası o, yaşadığı vicdan kaybının farkında bile değildir.

Van Gogh'un kulağını kesmesi, vicdan kaybını bir uzuv kaybıyla ikame etmeye yönelik metaforik bir eylem olarak da okunabilir.

Van Gogh sarısı ve vaatler

Zamanın dışında, şiirin başladığı yerde sanatoryumdaki odasının penceresinden köye baktı. Başının etrafında bir girdap gibi dönen sargısının varlığını unutmuştu artık. Beyninin girdapları fırçasından akıp tuvalinde yıldız oldu. Hemen önündeki selvi ağacına gecenin karanlık örtüsünü giydirdi. Sonra köyün tüm evlerinin ışıklarını yaktı tablosunda. Ardından pencerenin kenarına geçti. St. Remy köyüne güneş doğmak üzereydi. Son fırça darbesini vurdu tuvaline. Penceresinin sağında, içindeki girdabı sakladığı yıldızlı gece, solunda suyunu yudumladığı bardağı tuvalin içinde canlı nesneler gibi durmaktaydılar. Elini resmin içine soktu, bardaktan son bir yudum daha aldı. "Az sonra güneş doğacak ne girdap kalacak ne de karanlıktaki selvi" diye geçirdi içinden.

Nitekim güneşin ilk ışıkları ile birlikte önce kafasının içindeki sonra gökyüzündeki girdaplar yok oldu. Selvi üzerindeki kara örtüyü attı. Peçeteye sardığı kanlı kulağı ona ışığın altında buruşmuş gibi göründü.
Biraz sonra köyün evlerinin ışıkları bir bir söndü. İç ısıtan güneş, odasına girdi. Muhtemelen sol göğsünün üzerine yansıdı. Sonra usulca kalbine girdi ve sonsuza kadar orada kaldı.

Van Gogh, hâlâ kanayan yaralı kulağını bir Covid maskesiyle sarmalamış halde, bir gün ölüm onu başka bir sarı yıldıza götürene dek, Abidin'in "mutluluğun resmini çizemeyeceğini" ilan etmesinden sonra, ülkemdeki mutsuzluğun resmini çizmeye devam ediyor.

Unutmayalım ki, sarı olan her şey vaatlerle doludur. Van Gogh sarısı da öyle.

(JHK/AÖ)

KARDEŞİNDEN PARA ALARAK RESİM YAPTI

Küçük kardeşi Theo tarafından maddi olarak desteklendi ve ikisi yıllarca mektupla yazıştılar. Sanat simsarı olan Theo van Gogh, kardeşine hem finansal hem de duygusal yönden destek sağlamasının yanı sıra kardeşinin dönemin sanat dünyasının nüfuzlu kişilerine erişimine de önayak oldu.

Çoğunlukla natürmortlar ve çalışan köylülerin tasvirlerinden oluşan ilk çalışmalarında daha sonraki eserlerinin ayırt edici niteliği olan canlı renkler görülmez. yılında taşındığı Paris'te, izlenimci hassasiyete karşı tepki gösteren ve aralarında Émile Bernard ile Paul Gauguin'in de bulunduğu avangart üyeleriyle tanıştı. Çalışmaları geliştikçe natürmortlara ve yerel manzaralara yeni bir yaklaşım getirdi. Resimlerinde daha parlak renkler kullanmaya başladı ve daha sonra 'de Fransa'nın güneyinde kaldığı Arles'te ustalaşacağı kendine özgü bir üslup geliştirdi. Bu dönemde zeytin ağaçları, selviler, buğday tarlaları ve ayçiçekleri de tuvallerine konu olmaya başladı.