Yaşlılık Aylığı Hesaplama

İşçi Yaşlılık (Emeklilik) Aylığı Hesabı

YAŞLILIK (EMEKLİ) AYLIĞI HESABI
(Çok sayıda emekli aylığı hesaplaması ile ilgili müracaat olmaktadır. Maalesef emekli aylığı hesabı yapmıyoruz :( )

Yaşlılık Aylığı hesabını etkileyen üç dönem ve iki kanun var. Kanunlar 4447 sayılı Kanun ve 5510 sayılı Kanun. 2000 yılından önce hesaplama 4447 sayılı Kanuna göre yapılıyor. 4447 sayılı Kanun’da 2000 yılı itibariyle değişikliğe gidilerek hesaplama yöntemi değiştirilmiş ve en son olarak Ekim 2008 tarihinden itibaren yürürlüğe giren 5510 sayılı Kanun ile günümüzdeki hesaplama yöntemi belirlenmiştir. Bu durum hesaplama yapılırken üç ayrı dönemde üç ayrı kısmi hesaplama yapılmasını gerektirmektedir:

1. Dönem: 1978 tarihinden 31.12.1999 tarihine kadar olan dönem (4447 sayılı Kanun eski hali ile hesaplama)

2. Dönem: 01.01.2000 – 30.09.2008 tarihleri arasındaki dönem (4447 sayılı Kanun değişikliği ile hesaplama)

3. Dönem: 01.10.2008 sonrası dönem (5510 sayılı Kanuna göre hesaplama)

Hesaplamada kullanılmak üzere emekli olmak isteyen örnek özel sektörde çalışan hak sahibi bilgileri:

1. DÖNEME GÖRE YAPILACAK HESAPLAMA

Bu dönem hesaplamasında bulunacak kısmi aylık, sigortalının prime esas kazançlarına göre tespit edilen gösterge rakamına göre bulunan tam aylığın 1. Dönem ağırlığı ile çarpımı ile bulunur.

1. KISMİ AYLIK (KA1) = 1. DÖNEM TAM AYLIK (TA1) X DÖNEM AĞIRLIĞI (DA1)

1. Dönem Tam Aylığı ise:

1. DÖNEM TAM AYLIĞI (TA1) = GÖSTERGE X KATSAYI X AYLIK BAĞLAMA ORANI (ABO) formülü ile bulunur.

Şimdi bu formüllerde geçen bileşenlerin nasıl bulunacağına bakalım:

Göstergenin bulunması

Gösterge “ortalama yıllık kazanç tutarına” belirlenir. 5510 S.K. Md.2/2 gereğince sigortalının son 5 (üst göstergeden aylığa hak kazanıyorsa 10) takvim yılını[1] geçmemek üzere 2000 yılından önceki prime esas kazançları toplamının takvim yılı sayısına bölünmesi suretiyle bulunan ortalama yıllık kazanç tutarı gösterge rakamını belirler.

ORTALAMA YILLIK KAZANÇ (OYK) = PRİME ESAS KAZANÇ (PEK) TOPLAMI / TAKVİM YILI SAYISI

ORTALAMA YILLIK KAZANÇ (OYK) = 439.220.000 / 10,66 = 412.026.266 TL

Sigortalı üst göstergeden aylık alıyorsa son 10 yıl, aksi halde son beş yıllık kazanç toplamı esas alınır.

Ortalama Yıllık Kazanç bulunduktan sonra, hak sahibinin kamu ya da özel sektörde çalışması durumuna göre ilgili tablolardan (Tablo – 1, Tablo – 2, Tablo – 3, Tablo – 4) gösterge değeri bulunur.

Tablo – 1 Malullük, Yaşlılık ve Ölüm Sigortası S.S.K. Üst Gösterge Tespit Tablosu (Özel Sektör)

Tablo – 2 Malullük, Yaşlılık ve Ölüm Sigortası S.S.K. Üst Gösterge Tespit Tablosu (Kamu Sektör)

Tablo – 3 Malullük, Yaşlılık ve Ölüm Sigortası S.S.K. Gösterge Tespit Tablosu (Özel Sektör)

Tablo – 4 Malullük, Yaşlılık ve Ölüm Sigortası S.S.K. Gösterge Tespit Tablosu (Kamu Sektör)

Gösterge değerlerine bakılırken;

10 Yılla göre Ortalama Yıllık Kazanç 274.748.284’den az ise Tablo 1 ve 2 üst gösterge tablolarından bulunamayacağından, 5 yıla göre Ortalama Yıllık Kazanç bulunur ve Tablo -3 ve 4’e bakılır. 5 yıla göre Ortalama Yıllık Kazanç Tablo – 3 ya da 4’te bakıldığında 494.795.259’dan az ise en düşük değer olan “9475” gösterge değeri alınır. 535.259.847’den büyük ise en büyük değer olan “10175” gösterge değeri alınır.

Tablo – 1’den 412.026.266 TL karşılığı olarak “2 Derece, 3 Kademe, Gösterge: 14325” bulduk.

Gösterge değerimizi bulmuş olduk.

Aylık Bağlama Oranının (ABO) Bulunması

Üst gösterge tablolarına göre hesaplama:

Eğer gösterge değerini bulurken üst gösterge değerleri tablolarından (Tablo – 1 ya da Tablo – 2) yararlandıysak, yani hak sahibi üst gösterge tablolarından aylık almış ise, bulduğumuz göstergenin derece ve kademesinden yararlanarak Tablo – 5 Üst Gösterge Tablosundan Aylık Bağlama Oranları Tablosundan bir oran buluruz. Burada bulunan oranlar ilk 5000 gün içindir. Burada bulunan değere durumu uyuyorsa eklemeler yapılır.

Gösterge tablolarına göre hesaplama:

Eğer gösterge değerini bulurken gösterge değerleri tablolarından (Tablo – 3 ya da Tablo – 4) yararlandıysak, yani hak sahibi gösterge tablolarından aylık almış ise aylık bağlama oranı %60 olarak alınır. %60 üzerine durumu uyuyorsa eklemeler yapılır.

Eklemeler:

Bu eklemeler için iki alternatif vardır:

Birinci alternatif yaş kıstasıdır:

1. Hak sahibi Sigortalı Kadın ve 50 yaşından büyükse her tam yaş için +%1 ilave edilir.
2. Hak sahibi Sigortalı Erkek ve 55 yaşından büyükse her tam yaş için +%1 ilave edilir.

İkinci alternatif prim gün sayısıdır:

1. Prim gün sayısı 5000’den fazla ise, 5000 günden fazla ödenen her 240 günlük prim için +%1 ilave edilir.
2. Prim gün sayısı 5000’den az ise, 5000 günden az ödenen her 240 günlük prim için
   –%1 düşülür. (Özel koşullarla bağlanan aylıklardan düşüm yapılmaz)

Prim gün sayısı: 9300 Gösterge: Üst 2 Derece 3 Kademe

Gösterge: Üst 2 Derece 3 Kademe karşılığı Tablo – 5 Aylık Bağlama Oranı: %51,70

İlk 5000 gün için: %51,70

Sonraki her 240 gün için: 9300-5000=4300,  4300/240=17, %17

1. Dönem Aylık Bağlama Oranı = %51,70 + %17 = %68,70

1. Dönem ABO = %68,70

1. Dönem Tam Aylığın Bulunması

1. Dönem tam aylığı aşağıdaki formülle bulunur:

1. DÖNEM TAM AYLIĞI (TA1) = GÖSTERGE X KATSAYI X AYLIK BAĞLAMA ORANI (ABO)

Gösterge ve ABO’nın bulunmasını anlatmıştık. Katsayı ise sabit olarak 12000 alınır.

1. Döneme ait tam aylık en düşük gösterge değeri 9475’in 12000 ile çarpımının %70’inden az olamaz (9475 x 12000 x 0,70 = 79.590.000). Az çıkarsa 79.590.000 değeri alınır.

1. DÖNEM TAM AYLIĞI (TA1) = GÖSTERGE X KATSAYI X AYLIK BAĞLAMA ORANI (ABO)

1. DÖNEM TAM AYLIĞI (TA1) = 14375 X 12000 X 0,687 = 118.507.500 TL

1. Dönem Kısmi Aylığın Bulunması

Başlangıçta üç dönem olduğundan bahsetmiştik. Hak sahibi, bu dönemlerde belli sürelerle çalışmıştır. Her dönem için çalıştığı sürenin tüm çalışma süresine bir ağırlığı vardır. Buna dönem ağırlığı denir. Dönem ağırlığı ilgili dönemin prim gün sayısının toplam prim gün sayısına bölünmesi ile bulunur.

1. DÖNEM AĞIRLIĞI = 1. DÖNEM PRİM GÜN SAYISI / TOPLAM PRİM GÜN SAYISI

Kısmi aylık, tam aylığın ilgili dönemin ağırlığı ile çarpımı ile bulunur.

1. DÖNEM KISMİ AYLIĞI (KA1) = 1. DÖNEM TAM AYLIĞI (TA1) X 1. DÖNEM AĞIRLIĞI

1. DÖNEM AĞIRLIĞI = 1. DÖNEM PRİM GÜN SAYISI / TOPLAM PRİM GÜN SAYISI

1. DÖNEM AĞIRLIĞI = 3840 / 9300 = 0,4129

1. DÖNEM KISMİ AYLIĞI (KA1) = 1. DÖNEM TAM AYLIĞI (TA1) X 1. DÖNEM AĞIRLIĞI

1. DÖNEM KISMİ AYLIĞI (KA1) = 118.507.500 X 0,4129 = 48.931.747 TL.

1. Dönem Aylığının Emeklilik Talep Tarihine güncellenmesi

Bulduğumuz 1. Dönem kısmi aylığı Aralık 1999 tarihine göredir. Bu tutarın önce Ocak 2000 tarihine, sonra Ocak 2008 tarihine ve oradan da emeklilik talep tarihine güncellenmesi gerekir.

1. Dönem kısmi aylığını Ocak 2000 tarihine güncellemek için “8,45199464995839” katsayısı ile çarparız.

Güncellenmiş 1. Dönem Kısmi Aylığı = 48.931.747 X 8,45199464995839 = 413.570.864 TL

2. DÖNEME GÖRE YAPILACAK HESAPLAMA

4447 sayılı Kanun’da 2000 yılı itibariyle köklü değişikliğe gidilerek, sigortalıların 2000 yılı ve daha sonraki yıllarda ödemiş oldukları her yıla ait gün ve kazançlar toplamı aylık hesabına dahil edilmiştir. Yapılan düzenleme ile katsayı esasına dayalı gösterge sisteminden vaz geçilerek, yıllık tüketici fiyatları endeksi (TÜFE) artış oranı ve gelişme hızı (GH) oranlarına göre güncellenen, yıllık ortalama kazanç alınmasına dayanan bir sistem benimsenmiştir.

Ortalama Yıllık Kazancın Tespiti

2. Dönem Tam Aylığı (TA2), Aylık Ortalama Gelir ile Aylık Bağlama Oranının çarpımı ile bulunur.

2. DÖNEM TAM AYLIĞI (TA2) = AYLIK ORTALAMA GELİR (AOG) X AYLIK BAĞLAMA ORANI (ABO)

GÜNLÜK ORTALAMA GELİR (GOG) = TOPLAM GÜNCEL KAZANÇ / O DÖNEME AİT PRİM GÜN SAYISI

GÜNLÜK ORTALAMA GELİR (GOG) = 393.706 / 3150 = 124,80 TL

AYLIK ORTALAMA GELİR (AOG) = GÜNLÜK ORTALAMA GELİR (GOG) X 30

AYLIK ORTALAMA GELİR (AOG) = 124,80 X 30 =3.744 TL

4447 sayılı Kanun ile Aylık Bağlama Oranı (ABO) tespit şekli değiştirilmiş ve prim ödeme gün sayısına dayalı bir sistem getirilmiştir. Buna göre:

İlk 3600 günün her 360 günü için %3,5,

Sonraki 5400 günün her 360 günü için %2,

Daha sonraki 360 günler için %1,5 oranlarının toplamı ABO oluşturmaktadır.

Buna göre:

İlk 3600 gün için; 3600/360 = 10; 10 X %3,5 = %35

Sonraki 5400 gün için; 9300 – 3600 = 5700; 5700 – 5400 = 300; 5400/360=15; 15 X %2=%30

Artan 300 gün için 360 günü bulmadığından hesaplama yapılmayacak.

AYLIK BAĞLAMA ORANI (ABO) = %35 + %30 = %65

2. DÖNEM TAM AYLIĞI (TA2) = AYLIK ORTALAMA GELİR (AOG) X AYLIK BAĞLAMA ORANI (ABO)

2. DÖNEM TAM AYLIĞI (TA2) = 3.744 X 0,65 = 2.433,60 TL

2. DÖNEM KISMİ AYLIĞI (KA2) = 2. DÖNEM TAM AYLIĞI (TA2) X 2. DÖNEM AĞIRLIĞI (DA2)

2. DÖNEM AĞIRLIĞI (DA2) = 2. DÖNEME AİT PRİM GÜN SAYISI / TOPLAM PRİM GÜN SAYISI

2. DÖNEM AĞIRLIĞI (DA2) = 3150 / 9300 = 0,3387

2. DÖNEM KISMİ AYLIĞI (KA2) = 2. DÖNEM TAM AYLIĞI (TA2) X 2. DÖNEM AĞIRLIĞI (DA2)

2. DÖNEM KISMİ AYLIĞI (KA2) = 2.433,60 X 0,3387 = 824,26 TL

2. Dönem Kısmi Aylığının Güncellenmesi

2. Dönem kısmi aylığını Ocak 2008 tarihine güncellemek için 1. Dönem Kısmi Aylığı ile 2. Dönem Kısmi Aylığını toplayıp “1,833” katsayısı ile çarparız.

Güncellenmiş 1 ve 2. Dönem Kısmi Aylıkları = (413,57 + 824,26) X 1,833 = 2.268,94 TL

3. DÖNEME GÖRE YAPILACAK HESAPLAMA

3. Dönem hesabı hesaplama tekniği olarak 2. Dönem ile aynıdır. Ancak, şartlar sigortalılar aleyhine kötüleştirilmiştir. Aylık bağlama oranları düşürülmüş, gelişme hızı tamamı yerine %30’u alınmıştır.

3. Dönem için aylık bağlama oranı her 360 gün için %2 olarak belirlenmiştir. İstisna olarak; 01.10.2008 tarihinden önceki prim gün sayısı 3600 günden az ise 3. Dönemde 3600 güne tamamlanıncaya kadar %3, sonra %2 uygulanacaktır.

2. Döneme benzer teknikle örneğimize devam edelim:

AYLIK BAĞLAMA ORANI (ABO) = 9300 / 360 = 25,83; 25,83 X %2 = %51,66

GÜNLÜK ORTALAMA GELİR (GOG) = TOPLAM GÜNCEL KAZANÇ / O DÖNEME AİT PRİM GÜN SAYISI

GÜNLÜK ORTALAMA GELİR (GOG) = 582.420,30 / 2310 = 252,13 TL

AYLIK ORTALAMA GELİR (AOG) = GÜNLÜK ORTALAMA GELİR (GOG) X 30

AYLIK ORTALAMA GELİR (AOG) = 252,13 X 30 =7.563,9 TL

3. DÖNEM TAM AYLIĞI (TA3) = AYLIK ORTALAMA GELİR (AOG) X AYLIK BAĞLAMA ORANI (ABO)

3. DÖNEM TAM AYLIĞI (TA3) = 7.563,90 X 0,5166 = 3.907,51 TL

3. DÖNEM AĞIRLIĞI (DA3) = 2. DÖNEME AİT PRİM GÜN SAYISI / TOPLAM PRİM GÜN SAYISI

3. DÖNEM AĞIRLIĞI (DA3) = 2310 / 9300 = 0,2484

3. DÖNEM KISMİ AYLIĞI (KA3) = 3. DÖNEM TAM AYLIĞI (TA3) X 3. DÖNEM AĞIRLIĞI (DA3)

3. DÖNEM KISMİ AYLIĞI (KA3) = 3.907,51 X 0,2484 = 970,63 TL

3 DÖNEMİN AYLIKLARININ GÜNCELLENMESİ

KISMİ AYLIKLAR TOPLAMI =2.268,94 + 970,63 = 3.239,57 TL

Bulunan değer Ocak 2015 tarihine kadar olan değerdir. Ocak 2015 zammı %2,33 olduğuna göre bu değere yansıtırsak;

Mart 2015 Emeklilik Tarihine Göre

EMEKLİ AYLIĞI = 3.239,57 X 1,0233 = 3.315,05 TL bulunur.

EKLER:

TABLO – 1 MALULLÜK, YAŞLILIK VE ÖLÜM SİGORTASI S.S.K. ÜST GÖSTERGE TESPİT TABLOSU (ÖZEL SEKTÖR)

TABLO – 2 MALULLÜK, YAŞLILIK VE ÖLÜM SİGORTASI S.S.K. ÜST GÖSTERGE TESPİT TABLOSU (KAMU SEKTÖRÜ)

TABLO – 3 MALULLÜK, YAŞLILIK VE ÖLÜM SİGORTASI S.S.K. GÖSTERGE TESPİT TABLOSU (ÖZEL SEKTÖR)

TABLO – 4 MALULLÜK, YAŞLILIK VE ÖLÜM SİGORTASI S.S.K. GÖSTERGE TESPİT TABLOSU (KAMU SEKTÖRÜ)

TABLO – 5 ÜST GÖSTERGE TABLOSUNDAN AYLIK BAĞLAMA ORANLARI TABLOSU

TABLO – 6 EMEKLİ AYLIĞI ARTIŞ ORANLARI TABLOSU (2000 – 2017)

TABLO – 7

Yaşlılık Aylığı

Hak Kazanma Koşulları

a)8.9.1999 (dahil) tarihinden önce sigortalı olanlar,

b) 9.9.1999 (dahil) – 30.4.2008 (dahil) tarihleri arasında sigortalı olanlar,

c)1.5.2008 tarihinden sonra sigortalı olanlar

yönünden farklı belirlenir.

a)8.9.1999 (dahil) tarihinden önce sigortalı olanlar:

-8.9.1976 (dahil) tarihinden önce sigortalı olan erkekler ile 8.9.1981 (dahil) tarihinden önce sigortalı olan kadınlardan;

• Kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını dolduran ve en az 5000 prim ödeme gün sayısına sahip olanlar,
• Kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını dolduran, 15 yıldan beri sigortalı olan ve en az 3600 prim ödeme gün sayısına sahip olanlar,
• Kadın ise 20, erkek ise 25 yıldan beri sigortalı bulunan ve en az 5000 prim ödeme gün sayısına sahip olanlar

yaşlılık aylığına hak kazanırlar.

- 9.9.1976 (dahil) tarihinden sonra sigortalı olan erkekler ile 9.9.1981 (dahil) tarihinden sonra sigortalı olan kadınların, yaşlılık aylığına hak kazanabilmeleri için sigortalılık başlangıç tarihlerine göre değişen prim ödeme gün sayısı şartı bulunmakta olup, söz konusu şartlar aşağıda tabloda sunulmuştur.

-23.5.2002 tarihi itibariyle kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını dolduran, en az 15 yıldan beri sigortalı bulunup toplam 3600 prim ödeme gün sayısına sahip olanlar yaşlılık aylığına hak kazanırlar. 50/55 yaş, 15 yıl sigortalılık ve 3600 prim ödeme gün sayısı şartlarının, 23.5.2002 tarihinden sonra doldurulması halinde, hangi yaşta aylığa hak kazanılacağı aşağıda tablolaştırılmıştır.

Aylık Başvurusu