Yanik Neden Su Toplar

Yanık en sık görülen ev kazalarındandır. Özellikle çocuklarda sık görülür ve yaşamsal tehlike arz eder. Sadece alevle yanma şeklinde değil, sıcak cisimlerin teması, kaynar su ya da diğer sıcak sıvıların dökülmesi, kimyasallar ya da elektrik etkisi ile de yanık ortaya çıkabilir.

Evde yanık oluştuğunda ne yapmalı

Yanan cisim ya da dökülen sıvı hemen uzaklaştırılmalıdır. Bunun için giysiler çıkarıldıktan sonra yanık bölge musluk altında ya da mümkünse serin su ile birkaç dakika yıkanmalıdır. Kimyasal madde dökülmüşse yine su ile yıkama yapılmalıdır. Başka kimyasal kullanılarak nötralizasyon yapılmaya çalışılmamalıdır.

Yanık dereceleri

Isı etkisinin ulaştığı derinliğe göre sınıflama yapılır.

1. Derece yanık:

En hafif olandır. Derinin yalnız üst tabakası etkilenir. Kızarıklık, sıcaklık artışı ve şiddetli olgularda dokunma ile ağrı vardır. Güneş yanıkları bu tipe iyi bir örnektir. Ağrı kesici ve epitelizasyonu arttırıcı krem ve pomadlarla hızla iz bırakmadan iyileşir.

2. Derece yanık:

Derinin üst tabakasını geçmiş dermis tabakasına ulaşacak kadar şiddetli bir yanık oluşmuştur. Şiddeti ağrı ve su toplayan baloncuklar görülür. Bu baloncuklar hekim tarafından patlatılır ama üzerindeki deri pansuman olarak korunur. Bu tipte genellikle kapalı pansuman yapılır ve günde bir değiştirilir. İyileşmeyi hızlandırmak için hidrojeller, kolloidler gibi pansuman malzemeleri kullanılabilir. Enfekte olursa hızla derinleşir. Bu nedenle sıkı takip ve tedavi gerekir. Yüzeyel 2. derece yanıklar iki-üç haftada hızla iyileşirken derin 2. derece yanıkların iyileşmesi uzun sürebilir. Geç iyileşen yanıklarda daha fazla iz kalacağından, üç haftada iyileşmeyeceği düşünülen yanıklarda erken operasyon ve deri nakli uygulaması daha iyi sonuç verir.

3. Derece yanıklar:

Deri tam kat yanmıştır. Yanık cilt koyu renk alıp sertleşir, zeminde tıkanan damarlar görülür. Bu tip yaralar küçükse uzun sürede pansuman ile iyileşebilir. Ancak yerlerinde iz kalacaktır. Büyük olanlar için ise en baştan ameliyat ve deri nakli uygulaması en iyi sonucu verir.

Çocuk yanıklarında ne yapmalı?

Yanan bölgeyi hemen yıkayarak soğutup çocuğu hastaneye ulaştırmak gereklidir. Çocuklar sıvı kaybına çok hassas olduğundan yanık derinliği ve alanına göre uygun sıvı ve serum tedavisi yapılacaktır.

Yanık izleri ve çekintileri tedavi edilebilir mi?

Yanık izleri ve çekintileri plastik cerrahinin en sık uğraştığı alanlardan biridir. Z-plasti, deri nakli, balon (ekspander), yağ enjeksiyonu, flep uygulamaları gibi yöntemlerle bu izler azaltılabilir, çekintilerin oluşturduğu fonksiyon bozuklukları düzeltilebilir.

Su Toplaması Nedir? 

Deri, üst ve alt deri olmak üzere iki kısımdan meydana gelir. Üst kısımda bulunan deri ölü hücrelerden oluştuğundan dolayı sinir ve kan damarı bulunmaz. Alt deri ise tam tersidir. Bu iki tabaka arasında oluşan sıvı birikmesine halk dilinde su toplaması adı verilir. Oluşan su toplanmasının küçük olanlarına vezikül, büyük olanlarına ise bül adı verilmektedir. 

Su toplanması olayı, vücudumuzu oluşturan hücrelerin içerisinde bulunan sıvının bir şekilde dışarı sızmasıdır. Bu sıvı deri dışına atılmadan bir süre burada kalırsa iltihap oluşumu gerçekleşebilir. Su toplanması olayının gerçekleştiği bölgede gerilim nedeniyle ağrı oluşabilmektedir. Bu durum problemi yaşayan kişide rahatsız edici bir his oluşturabilir.

Eğer ayağınızda içi dolu büyük bir kabarcık mevcut ise su kabarcıklarının içinin boşaltılması gereklidir. Pratik olarak ev ortamında yapılabilecek steril bir iğne ucu ile öncesinde kabarcığın oluştuğu bölgeyi iyot solüsyonu ile temizlemek ve ardından iğne ile kabarcığın tavanını bozmadan ortadan kaldırılmadan sıvının çekilmesidir. Bu işlem kabarcığa bağlı olarak gelişen ağrıların hafifletilmesini hem de bölgede meydana gelen hasarın daha hızlı iyileşmesini sağlayacaktır. 

Ayakta Su Toplanmasının Nedenleri Nelerdir? 

Ayakta su toplanmasının bilinen birçok nedeni bulunmaktadır. Bu nedenlerden bazıları ise şunlardır;

Koşmak ya da çok yürümek derinin tahriş olmasına sebep olabilir. Bu nedenle hasar alan deri su toplayabilir. 

Ayakkabı içerisine giren çakıl, kum, taş gibi maddeler ayağı zorlayacağından dolayı su toplanmasına sebep olabilir. 

Çorap ve ayakkabı seçimi yanlış yapılırsa ciltte hasar oluşturabilir. Bunun yanı sıra sıkça çorap değiştirmek su toplanmasını önleyebilir. Seçilen ayakkabıların kullanım amacına uygun bir şekilde seçilmesi de önemlidir. Kullanılan çoraplar pamuklu değil, yünlü/sentetik olmalıdır. 

Ayakta acı hissi oluşursa, ayak derhal yıkanmalı ve kurtularak temiz bir çorap giyilmelidir. 

Ayakta oluşan su toplanması bu gibi nedenlerle oluşmamış ise ve iyileşmesi uzun bir süre alıyorsa başka bir hastalığın habercisi olabilir. Bu gibi durumlarda doktora danışılmasında fayda vardır. 

 ​​​​Ayakta Su Toplaması Nasıl Geçer, Nasıl Tedavi Edilir? 

 Ayakta meydana gelen su toplamalarının dikkate alınmaması durumlarında enfeksiyon kapma riski oluşturan rahatsız edici bir durumdur. Su toplaması rahatsızlığının tamamen geçene kadar ayakta durmaması oldukça önemlidir. Ayaklarda meydana gelen su toplaması kişilerin istirahat etmesi halinde normale göre daha hızlı iyileşme gerçekleşecektir.

Ayaklarda meydana gelen su toplanmasına, kullanılan ayakkabı sebep olmuş ise aynı ayakkabının giyilmemesi ya da sorunun çözülmesi gerekmektedir. Ayaklarda oluşan su kabarcıkları geçmemiş ise içerisinde bulunan sıvının temiz bir ortamda boşaltılması gerekir. Su toplaması meydana gelen ayağa bir müddet çorap giyilmemelidir. 

Eğer ayakta oluşan kabarcık zaten kendiliğinden yırtılmış bir halde ise sorunlu bölgenin temizliğine daha fazla dikkat edilmesi gerekmektedir. Yırtılmış olan kabarcığın çevresi sıklıkla ılık su ile temizlenmeli ve antibiyotik krem tatbik edilmelidir. Su toplayan bölgede yırtılan yerler hiçbir şekilde daha fazla soyulmamalı, derinin bu bölgeyi kendi kendine atması beklenmelidir.

Kanser, kalp rahatsızlıkları, HIV, şeker hastalığı gibi nedenlerle enfeksiyon kapma riski oldukça yüksek olan kişilerin ayaklarında meydana gelen su kabarcıklarının patlatmamaları gereklidir. Bu rahatsızlıklara sahip olan kişiler mutlaka uzman bir doktor tarafından yönlendirilerek tedavi edilmelidir. 

Kaynar su yanığı genellikle çok acı ve ağrıya neden olmaktadır. Kaynar su ciltte kalırsa veya vücudun geniş bir bölümünü kaplarsa kalıcı hasara neden olabilir. Kaynar su yanmasına bazen haşlanma denirken bu yanık ayrıca buharla temastan da kaynaklanabilir. Amerika Birleşik Devletleri&#;nde her yıl 1 milyondan fazla insan yanıklar için acil tedavi talep etmektedir ve yaklaşık &#;i yanık kaynaklı enfeksiyonlardan dolayı hayatını kaybetmektedir. Kaynar su yanığı için doğru bakım, yanık acısını hafifletebilir ve ciddi komplikasyon riskini azaltabilir. Aşağıda ciltte oluşan kaynar su yanıklarının nedenleri, belirtileri ve tedavi seçenekleri hakkında bilgiler bulunmaktadır.

Nedenleri

Genellikle kaynar su ile ilgili kazalar, yemek yapılırken meydana gelir ve ciltte yanmalara neden olur. Kaynar su ile ilgili kazalar sık sık meydana gelir. Kaynar su yanıklarının bazı yaygın nedenleri şunlardır:
• Kahve veya çay dökerken kaynar su dökülmesi
• Bir su ısıtıcısı veya tencerede kaynar su bulunduğunu unutmak
• Soba veya sıcak suya yakın oynamak
Bazen kaynamış su yanıkları, kaynamış suyun su dökülmesini veya atılmasını içeren bir saldırı sırasında kasıtlı olarak da oluşabilir. Kasıtlı yanıklar özellikle tehlikelidir, çünkü yanlışlıkla dökülmelerinden kaynaklanan yanıklardan daha fazla vücudu kaplayabilirler. Kaynar su tipik olarak sadece sıcak sudan daha ciddi yanıklara neden olur. Suyun sıcaklığının haricinde, çeşitli faktörler de dahil olmak üzere bir yanığın ciddiyetini belirtmeye yardımcı olabilir. Yanığın ciddiyetini belirleyen faktörleri şu şekilde sıralayabiliriz:
• Kaynar suyun cilde ne kadar süre temas ettiği
• Cildin ne kadarının suya maruz kaldığı
• Kişi yanıktan sonra cildini ne kadar çabuk soğutabildiği

Belirtiler

Birçok kişi için kaynar su yanmasının ilk belirtisi ani ve keskin bir acıdır. Bununla birlikte, üçüncü derece yanıklar veya tam deri kalınlığında oluşan yanıklar, derinin altındaki sinirlere zarar verir ve hiç acı vermeyebilir. Yanıklar ciddiyetlerine göre derecelendirilmektedir. Aşağıda yanık dereceleri ile ilgili bilgiler mevcuttur:
Birinci derece yanık: Birinci derece yanık veya yüzeysel yanık nispeten küçüktür. Sadece epidermis olarak adlandırılan ilk deri katmanının bir kısmına zarar verir. Yüzeysel bir kaynamış su yanığı, yemek pişirirken olduğu gibi, bir kişinin üzerine hafifçe kaynamış su sıçradığında cilde çok kısa sürede temas ettiğinde meydana gelir. Birinci derece yanık belirtileri şunlardır:
• Birkaç saat süren yanık acısı
• Pembe veya kırmızı cilt
• Yanık iyileşirken soyulması
• Kuru görünen cilt
İkinci derece yanık: İkinci derece yanık epidermise ve dermis adı verilen ikinci cilt katmanının üst kısmına zarar verir. Bu yaralanma için başka bir isim kısmi kalınlıkta bir yanıktır. Bu yanıklar daha ciddidirler ve kaynar su ciltte uzun süre kaldığında ortaya çıkabilir. İkinci derece bir yanığın belirtilerinden bazıları şunlardır:
• Günlerce veya haftalarca süren yanık acısı
• Islak, sulu görünümlü cilt
• Su toplaması
• Su toplamasının altında görünen kırmızı, pembe veya beyaz cilt
Bu yanıkların iyileşmesi tipik olarak hafta sürer. Bazen bir kişinin onları tedavi etmek için cilt grefti gerekir. İkinci derece yanıklar genellikle birkaç yıl içinde kaybolabilecek bir yara izi bırakırlar.
Üçüncü derece yanık: Üçüncü derece bir yanık veya tam kalınlıktaki bir yanık, en ciddi yanık tiptir. Çünkü derinin tüm katmanlarına nüfuz ederler. Ciddi enfeksiyonlara neden olabilir ve bir kişi tedavi alamazsa ölümcül olabilir. Kaynar suya uzun süre maruz kalacak şekilde suyun içinde kalmak üçüncü dereceden yanmaya neden olabilir. Üçüncü derece yanıkların belirtilerinden bazıları şunlardır:
• Acı yoktur ya da hızla kaybolan bir acı vardır
• Ateş ve halsizlik gibi hastalık belirtileri vardır
• Çok hasarlı görünümlü cilt
• Beyaz, pembe veya kırmızı cilt
• Deride gri veya siyah alanlar oluşması
Üçüncü derece yanıklar hastanede yatmayı gerektirebilir. Bir kişi üüçüncü derecede yanığa sahipse, cilt grefti, cerrahi, antibiyotik veya bir kombinasyona ihtiyaç duyabilir.

Tedavi ve İlaçlar

Cildi en az 10 dakika soğuk su altında tutmak yanıkların tedavisine yardımcı olabilir. Ve acil ilk yardım, ciddi komplikasyon riskini azaltabilir. Kaynar su ile yanan biri şu acil müdahaleler yapılmalıdır:
• Yanık kaynağı ile teması olabildiğince çabuk durdurulmalıdır. Şayet dökülen kaynar su giysiler üzerine dökülmüşse, cilde yapışmadığı sürece bir an önce çıkartılmalıdır.
• Cildi en az 10 dakika soğuk suyla soğutulmalıdır.
• Yanan cilde yağ veya başka herhangi bir madde kesinlikle sürülmemelidir.
Bir kişi üçüncü dereceden bir yanmaya maruz kalıysa acil olarak yukarıdaki önlemleri aldıktan sonra acil tıbbi yardım istenmelidir. Tıbbi yardım istenecek durumlar şunlardır:
• Yanık çok acı vericiyse
• Vücudun geniş bir alanı kapsıyorsa
• Ağrıya neden olmayacak şekilde cilt çok zarar görmüşse
• Yanık şiddetliyse
Acil serviste, bir doktor yanıkları değerlendirecek ve tedaviye ihtiyacı olup olmadığını belirleyecektir. Bir kişinin antibiyotik veya intravenöz veya sıvıya ihtiyacı olabilir. Deri greftleri, ciddi yanıklardan sonra hasarlı bölgeyi onarabilir. Yüzdeki yanıklar için tıbbi yardım istenmelidir ve ayrıca, ateş, kırmızı çizgiler, enfeksiyon bulguları ortaya çıkarsa, yanık uzmanından yardım alınmalıdır. Bunun yanında evde tedavi edilebilecek tarzda küçük yanıklar varsa bazı tedavi yolları ile bunların tedavisini yapmak mümkündür. Evde yanık tedavisi için bazı ipuçları:

*Yanık yer nemli tutulmalı: Yanık cildin nemli tutulmasında su bazlı losyonlar veya aloe vera iyi şekilde yardımcı olmaktadır. Diş macunu, yemeklik yağ veya tereyağı gibi diğer ev ilaçlarının sürülmesinden kaçınılm.

*Yara temiz tutulmalı: Yanan cilt her gün hafif sabunlu ılık suyla yıkanarak temiz tutulmaya özen gösterilmelidir.
*Su toplamasının patlamamasına özen gösterilmeli: Yanıklarda oluşan su toplaması patlatılırsa bu, cilde zarar verebilir ve enfeksiyona neden olabilir.
*Reçetesiz satılan ağrı kesici kullanımı: İbuprofen ve asetaminofen gibi reçetesiz satılan ağrı kesiciler ağrıların dindirilmesine yardımcı olabilir.
*Steril bandajla örtmek: Yanık cilt doktor tarafından herhangi aksi bir talimat verilmediyse yapışmayan steril bir bandajla örtülmelidir.

Komplikasyonlar

Birinci derece yanıklar tipik olarak doğru evde tedavi ile iyileşir. Vücudun geniş alanlarını kapsayan ikinci derece yanıklar ve üçüncü derece yanıklar genellikle profesyonel değerlendirme ve tedavi gerektirir. İyileşmesi haftalar veya aylar sürebilir. Ciddi yanıkların bazı potansiyel komplikasyonları şunlardır:
• Şişme
• Ağır yara izi
• Vücudun geniş bir alanı söz konusu olduğunda sıvı kaybıolabilir ve bu durum ölümcül olabilir.
• Sonunda kan dolaşımına gidebilen ve ciddi ve ölümcül olabilen enfeksiyonlar oluşabilir. Bir kişi yanıktan sonra çok hasta görünüyorsa veya yanık vücudun büyük bir bölümünü kaplarsa, yara ciddi görünmese veya kişi acı çekmiyorsa bile derhal tıbbi yardım alınmalıdır. Bebeklerde ve çocuklarda yanıklar için daima bir doktora gösterilmelidir.

Önleme

Duş ve banyo sırasında haşlanmanın önlenmesine yardımcı olmak için su ısıtıcılarının sıcaklığı düşük derecelerde kullanılma alışkanlık haline getirilmelidir. Kaynar su ile yanma riskini azaltmak için şu önlemlerde alınabilir:
• Su ve yağ ocağın arka gözlerinde kaynatılması riski minimize eder. Su ve yağ kaynatılması gerektiği zaman mümkün olduğu kadar sıçrama veya dökülmelerinin daha az olası olduğu alanlarda ve tencere tava gibi araçların devrilmesinin daha az riskli olduğu yerlerde kaynatılmalıdır.
• Döşeme veya masadan düşme riskini azaltmak için kaynar sıvılar tezgâhın veya masanın en arka kısmına yerleştirilmelidir.
• Duş ve banyo sırasında haşlanma riskini azaltmak için su ısıtıcılarının dereceleri kısılmalıdır.
• Çocuklara şaka olarak asla sıcak su atmamaları gerektiği öğretilmelidir.
• Tencerelerin, su ısıtıcılarının ve diğer mutfak eşyalarının, ocak kapalı olsa bile ocakta olduktan sürece sıcak olduğu unutulmamalıdır. Çünkü ocak ve soba kapalı olsa bile kaynar suyun soğuması uzun sürebilir.
• Su sıçramasını önlemek için kaynar su kabının üstü kapakla örtülmelidir.
Kaynar su yanıkları genel kazalardır. Küçük yanıklar bile birkaç saat hatta günlerce acı verebilir. Yanmış cilt en kısa sürede ve en az 10 dakika boyunca soğuk su altında tutulması cildi soğutmanın ve ağrıyı hafifletmenin en iyi yoludur. Acil tedavi ciddi komplikasyon riskini azaltır ve ciddi yanıklar durumunda, bir kişinin hayatını bile kurtarabilir.

Kaynakça:

seafoodplus.info
seafoodplus.info
seafoodplus.info
seafoodplus.info

Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu