Yapısına Göre Birleşik Cümle
kaynağı değiştir]
Şartlı bileşik cümlelerdeki yardımcı cümleler dilek-şart eki "-se" ile oluşturulur:
- Yarın hava güzel olursa / gezmeye gideceğiz.
- Dikkatle dinlersen / hemen anlarsın.
- Artık demir almak günü gelmişse zamandan /
- Meçhule giden bir gemi kalkar bu limandan (Sessiz Gemi, Yahya Kemal Beyatlı)
Şartlı bileşik cümleler Türkçenin aslî bileşik cümle çeşididir.[1] Dikkat edilirse Türkçede "Dizinde ağlasam." cümlesi gibi, dilek-şart kipinin basit bir cümlede yüklem olarak kullanıldığı cümleler oldukça sınırlı sayıdadır. Bu nedenle dilek-şart ekinin aslî görevi bileşik cümle oluşturmaktır.
ki'li[değiştir Son Güncellenme: Bağlı cümlelerde, iki ayrı cümle ''ve'', ''ile'' gibi bağlaçlarla birbirinden ayrılır. Sıralı cümlelerde ise fiilleri ayırmak için bağlaç değil virgül kullanılır.
Yapı Bakımından Cümleler Nelerdir?
1- Basit Cümle:
Tek bir yargı bildiren, dolayısıyla sadece bir fiilden oluşan cümlelere basit cümle denir.
Örnekler:
1- Serkan saat ondan sonra bize katılacak.
2- Son sözlerinden sonra ondan iyice uzaklaştım.
3- Kendimi son günlerde çok huzursuz hissediyorum.
4- Haftaya tatil yapmak için Bodrum'a gideceğiz.
2- Birleşik Cümle:
Birleşik cümlelerde bir fiil ve bir fiilimsi yer alır.
Örnekler:
1- Senden telefon ''beklerken'' ''uyuyakalmışım.''
2- Mağazada ''dolaşırken'' okuldan arkadaşlarımla ''rastlaştık.''
3- Sana büyük bir sır ''versem'' ''tutar mısın?''
4- Kim ne ''derse desin'' ben hala aşka ''inanıyorum.''
Ki Bağlacı ile Kurulan Birleşik Cümleler
1- Söylediklerimi dinlemiyor ki akıllansın.
2- Çok sonra fark ettim ki insan elindekilerinin kıymetini bilmiyor.
Şartlı Birleşik Cümleler
1- Doktorun yazdığı ilaçları ''kullanırsan'' kısa sürede iyileşirsin.
2- Büyüklerinin sözünü ''dinlersen'' pişman olacağın şeyler yapmazsın.
3- Bu kadar hızlı ''okursan'' kitaptan bir şey anlamazsın.
4- Bir gün roman ''yazarsam'' sana ithaf edeceğim.
5- Ali ile Pınar'ı ''görürsen'' selamlarımı ilet.
3- Bağlı Cümle:
Cümlelerin birbirine ile, ve, ama, ne ne gibi bağlaçlarla birbirine bağlandığı cümlelere bağlı cümle denir.
Örnekler
1- Ne sen sor ne ben söyleyeyim.
2- Ondan uzun bir süre haber bekledim ama mesaj bile atmadı.
3- Lunaparka gittik ve çocuklar gibi eğlendik.
4- Onunla konuşmaya çalıştım fakat beni dinlemedi.
4- Sıralı Cümle
Fiillerin virgülle ayrıldığı cümlelere sıralı cümle denir.
Örnekler:
1- Önce tebessüm etti, sonra da hiçbir şey olmamış gibi çekip gitti.
2- Pencereyi açtı, mis gibi havayı içine çekti.
Bağlı cümlelerde, iki ayrı cümle ''ve'', ''ile'' gibi bağlaçlarla birbirinden ayrılır. Sıralı cümlelerde ise fiilleri ayırmak için bağlaç değil virgül kullanılır.
Yapı Bakımından Cümleler Nelerdir?
1- Basit Cümle:
Tek bir yargı bildiren, dolayısıyla sadece bir fiilden oluşan cümlelere basit cümle denir.
Örnekler:
1- Serkan saat ondan sonra bize katılacak.
2- Son sözlerinden sonra ondan iyice uzaklaştım.
3- Kendimi son günlerde çok huzursuz hissediyorum.
4- Haftaya tatil yapmak için Bodrum'a gideceğiz.
2- Birleşik Cümle:
Birleşik cümlelerde bir fiil ve bir fiilimsi yer alır.
Örnekler:
1- Senden telefon ''beklerken'' ''uyuyakalmışım.''
2- Mağazada ''dolaşırken'' okuldan arkadaşlarımla ''rastlaştık.''
3- Sana büyük bir sır ''versem'' ''tutar mısın?''
4- Kim ne ''derse desin'' ben hala aşka ''inanıyorum.''
Ki Bağlacı ile Kurulan Birleşik Cümleler
1- Söylediklerimi dinlemiyor ki akıllansın.
2- Çok sonra fark ettim ki insan elindekilerinin kıymetini bilmiyor.
Şartlı Birleşik Cümleler
1- Doktorun yazdığı ilaçları ''kullanırsan'' kısa sürede iyileşirsin.
2- Büyüklerinin sözünü ''dinlersen'' pişman olacağın şeyler yapmazsın.
3- Bu kadar hızlı ''okursan'' kitaptan bir şey anlamazsın.
4- Bir gün roman ''yazarsam'' sana ithaf edeceğim.
5- Ali ile Pınar'ı ''görürsen'' selamlarımı ilet.
3- Bağlı Cümle:
Cümlelerin birbirine ile, ve, ama, ne ne gibi bağlaçlarla birbirine bağlandığı cümlelere bağlı cümle denir.
Örnekler
1- Ne sen sor ne ben söyleyeyim.
2- Ondan uzun bir süre haber bekledim ama mesaj bile atmadı.
3- Lunaparka gittik ve çocuklar gibi eğlendik.
4- Onunla konuşmaya çalıştım fakat beni dinlemedi.
4- Sıralı Cümle
Fiillerin virgülle ayrıldığı cümlelere sıralı cümle denir.
Örnekler:
1- Önce tebessüm etti, sonra da hiçbir şey olmamış gibi çekip gitti.
2- Pencereyi açtı, mis gibi havayı içine çekti.