yaya geçidi ihlali cezası 2020 / K ara M - Karadeniz AraÅŸtırmaları Merkezi

Yaya Geçidi Ihlali Cezası 2020

yaya geçidi ihlali cezası 2020

K ara M - Karadeniz Araştırmaları Merkezi

KARADENİZ ARAŞTIRMALARI<br />

BALKAN, KAFKAS, DOĞU AVRUPA VE ANADOLU İNCELEMELERİ DERGİSİ<br />

K a r a M<br />

KIŞ · Sayı 28


DANIŞMA KURULU / ADVISORY BOARD *<br />

Doç. Dr. Ali Akar Muğla Üniversitesi<br />

Prof. Dr. Yavuz Akpınar Ege Üniversitesi<br />

Doç. Dr. Ercan Alkaya Fırat Üniversitesi<br />

Prof. Dr. Ali Berat Alptekin Selçuk Üniversitesi<br />

Yrd. Doç. Dr. Semra Alyılmaz Atatürk Üniversitesi<br />

Doç. Dr. Ünsal Ban Gazi Üniversitesi<br />

Prof. Dr. İrfan Çağlar Hitit Üniversitesi<br />

Doç. Dr. A. Mevhibe Coşar K<strong>ara</strong>deniz Teknik Üniversitesi<br />

Doç. Dr. Tülin Durukan Kırıkkale Üniversitesi<br />

Prof. Dr. Ali Duymaz Balıkesir Üniversitesi<br />

Yrd. Doç. Dr. Ruhi Ersoy Gaziantep Üniversitesi<br />

Prof. Dr. Tuncer Gülensoy Erciyes Üniversitesi<br />

Prof. Dr. Harun Güngör Erciyes Üniversitesi<br />

Prof. Dr. Atilla Jorma University of Turku<br />

Doç. Dr. Şenol Kantarcı Kırıkkale Üniversitesi<br />

Prof. Dr. MihaiMaxim D. CantemirRomanianCulturalInstitute<br />

Yrd. Doç. Dr. Barış Metin Uşak Üniversitesi<br />

Prof. Dr. Mehmet Öz Hacettepe Üniversitesi<br />

Prof. Dr. Nevzat Özkan Erciyes Üniversitesi<br />

Yrd. Doç. Dr. Mahmut Sarıkaya Ahi Evran Üniversitesi<br />

Prof. Dr. Seyit Sertçelik Ank<strong>ara</strong> Üniversitesi<br />

Prof. Dr. Cemalettin Taşkıran Gazi Üniversitesi<br />

Doç. Dr. İbrahim Tellioğlu Ondokuz Mayıs Üniversitesi<br />

Prof. Dr. A. Nezihi Turan Kırıkkale Üniversitesi<br />

Prof. Dr. Fikret Türkmen Ege Üniversitesi<br />

Doç. Dr. Kemal Üçüncü K<strong>ara</strong>deniz Teknik Üniversitesi<br />

BU SAYININ HAKEMLERİ / REFEREES OF THIS ISSUE<br />

Doç. Dr. Ziya Avşar BozokÜniversitesi<br />

Doç. Dr. Melek Çolak Muğla Üniversitesi<br />

Doç. Dr. Hüseyin Emiroğlu Kırıkkale Üniversitesi<br />

Doç. Dr. Bilgehan Atsız Gökdağ Kırıkkale Üniversitesi<br />

Prof. Dr. Naciye Güngörmüş Ank<strong>ara</strong> Üniversitesi<br />

Doç. Dr. Şenol Kantarcı Kırıkkale Üniversitesi<br />

Yrd. Doç. Dr. Oktay K<strong>ara</strong>man GiresunÜniversitesi<br />

Doç. Dr. Osman K<strong>ara</strong>tay EgeÜnivesitesi<br />

Prof. Dr. AtabeyKılıç ErciyesÜniversitesi<br />

Yrd. Doç. Dr. Rafet Metin Kırıkkale Üniversitesi<br />

Prof. Dr. Mustafa Öner EgeÜniversitesi<br />

Yrd. Doç. Dr. Yalçın Sarıkaya Giresun Üniversitesi<br />

Dr. Yahya Kemal Taştan Kırıkkale Üniversitesi<br />

Doç. Dr. Kemal Üçüncü K<strong>ara</strong>deniz TeknikÜniversitesi<br />

Dergimizi t<strong>ara</strong>yan veritabanları /Scannedby Databases<br />

CEEOL, DOAJ, EBSCO, IndexCopernicus, Index Islamicus, MLA<br />

International Bibliography, International MedievalBibliography,<br />

ProQuest, Serials Solutions, TÜBİTAK‐ULAKBİM,<br />

Ulrich'speriodicalsdirectory<br />

*Soyadına göre alfabetik sıralama yapılmıştır.


K<strong>ara</strong>deniz Araştırmaları<br />

Journal of theBlack SeaStudies<br />

K<strong>ara</strong>M Yayınıdır<br />

Cilt/Volume 7 Sayı/Number 28Kış/Winter<br />

ISSN ‐<br />

Sahibi ve Sorumlu Yazı İşleri Müdürü<br />

OwnerandManaging Editor<br />

Doç. Dr. Bilgehan A. Gökdağ<br />

Editör /Editor in Chief<br />

Dr. Yahya Kemal Taştan<br />

Yayın Danışmanı / Editorial Advisor<br />

Doç. Dr. Osman K<strong>ara</strong>tay<br />

Yayın Kurulu/ Editorial Board<br />

Prof. Dr. Haydar Çakmak (Gazi Üni.)<br />

seafoodplus.info Özkul Çobanoğlu (HacettepeÜni.)<br />

Prof. Dr. Necati Demir (Cumhuriyet Üni.)<br />

Prof. Dr. A. BicanErcilasun (Gazi Üni.)<br />

Prof. Dr. Peter Golden (RutgersUni.)<br />

Prof. Dr. Saadettin Gömeç (Ank<strong>ara</strong> Üni.)<br />

Doç. Dr. Osman K<strong>ara</strong>tay (Ege Üni.)<br />

Dr. YuriKochubey (UkrainianNational<br />

Academy of. Sciences, Kiev)<br />

Prof. Dr. David McDonald (Uni. of Wisconsin)<br />

Prof. Dr. Hikmet Öksüz (KTÜ)<br />

Doç. Dr. Yücel Öztürk (Sakarya Üni.)<br />

Prof. Dr. Dan D. Y. Shapira<br />

(Bar‐IlanUniversity)<br />

Prof. Dr. UliSchamiloglu (Uni. of Wisconsin)<br />

Yrd. Doç. Dr. Feridun Tekin (MuğlaÜni.)<br />

Dr. Tuğrul Veli (Avrasya Demokrasi Der.)<br />

Sekreterya / Secretariat<br />

Aslıhan Dinçer<br />

İdare <strong>Merkezi</strong> /Management Centre<br />

Mithat Paşa Cad. Kıvanç Apt. Nu: 54/18<br />

Kızılay / ANKARA<br />

Tel: () 53 95<br />

www.k<strong>ara</strong>seafoodplus.info<br />

e‐posta: k<strong>ara</strong>deniz<strong>ara</strong>[email protected]<br />

Yayın Türü /Types of Periodicals<br />

3 aylık, yerel süreli / quarterly,<br />

localperiodical<br />

Baskı/ Printedby<br />

Vizyon Kırtasiye Ofset Matbaa (Fatih Cad.<br />

/A Keçiören/ANKARA<br />

Tel: 05 11)<br />

Basım Yeri ve Tarihi/<br />

IssueLocationandDate<br />

ANKARA / 1 Ocak <br />

İçindekiler / Contents<br />

1 TurkishForeignPolicytowardtheBosnianWar<br />

(‐): A Constructivist Analysis<br />

Türkiye ve Bosna Savaşı (­): İnşaci<br />

Kuram Çerçevesinde Bir Analiz<br />

Birgül Demirtaş Coşkun<br />

19 The Strategic Relevance of AGRI in<br />

Europe’sSouthernGasCorridor<br />

Avrupa’nın Güney Gaz Koridorunda AGRI’nin<br />

Stratejik Ayrıcalığı<br />

LászlóMarácz<br />

29 ХодИсторииВспятьНеОбратить<br />

Tarihin Akışı Geri Döndürülemez<br />

Константин Думаа<br />

51 XVI. Yüzyıl Anadolusunda Dış Göçler: Şarkiyan<br />

Migration in the 16th Century Anatolia:<br />

Şarkiyan<br />

Alpaslan Demir<br />

67 XVII. Yüzyıl Macar Millet Anlayışının İdeolojik<br />

İçeriği Açısından Bir Örnek: Kuruz Hareketi Ve<br />

Askeri Potansiyeli<br />

An Example for the Ideological Contents of the<br />

Hungarian National Idea in the 17thCentury<br />

Was the Kuruc Movement and Its Military Force<br />

Hüseyin Şevket Çağatay Çapraz<br />

85 Mazlumların Kuramcısı ve Stratejisti: Sultan<br />

Galiyev<br />

Theorist and Strategist of Underdogs: Sultan<br />

Galiyev<br />

Demirhan Fahri Erdem<br />

Yusuf Ziya Yozgadî ve Temaşâ‐yı Celâl‐i Hüdâ<br />

Adlı Eseri<br />

Yusuf Ziya Yozgadîand His WorkTemaşâ­yi<br />

Celâl­i Hüdâ<br />

Yunus Özger<br />

Sıkıntı Kavramı ve Bir Küçük Burjuvanın Gençlik<br />

Yılları Romanı<br />

Concept of BoredomandtheNovelYoungDays of a<br />

LittleBourgeois<br />

Oğuz Öcal<br />

Kitap Değerlendirme / BookReviews<br />

Robert Dankoff: Seyyah­ı Âlem Evliyâ Çelebi’nin<br />

Dünyaya Bakışı<br />

Yahya Kemal Taştan<br />

K<strong>ara</strong>deniz Araştırmaları Dergisi 7. Cilt Dizini<br />

Index of the Volume VII of "K<strong>ara</strong>deniz Araştırmaları"<br />

Yayın İlkeleri<br />

EditorialPrinciples


TURKISH FOREIGN POLICY TOWARD THE BOSNIAN<br />

WAR (­‐): A CONSTRUCTIVIST ANALYSIS<br />

Birgül Demirtaş Coşkun *<br />

Özet<br />

Bu çalışmada Türkiye'deki k<strong>ara</strong>r alıcıların Bosna Savaşı'na yönelik<br />

izledikleri dış politika analiz edilmektedir. Araştırma sorusu Türkiye'nin o<br />

dönemdeki mevcut iç ve dış sorunlarına karşın nasıl olup da aktif bir politika<br />

izleyebildiğidir. Bu çalışma yeni bir devlet kimliği <strong>ara</strong>yışı sürecinin bu<br />

politikada etkili olduğunu savunmaktadır.<br />

Anahtar Kelimeler: Türkiye, Bosna, Balkanlar, dış politika, devlet kimliği<br />

Abstract<br />

The main aim of this essay is to examine the policy adopted by Turkish<br />

decision makers toward the Bosnian War between and The<br />

puzzling question is that why Turkey attempted to play an active role during<br />

the war in Bosnia in spite of its internal and external problems at the time. This<br />

study argues that the search for a new state identity in the post-­‐Cold War era<br />

provided the key to understand Turkish foreign policy towards the Bosnian<br />

conflict. It is argued that by developing an active attitude toward the conflict,<br />

Ank<strong>ara</strong> was in fact trying to reformulate its former identity, which had been<br />

constructed during the Cold War. Turkey was trying to prove that it was still<br />

important for Western security in the new era. The study shows that the wars<br />

of Yugoslav dissolution witnessed many speeches of Turkish leaders declaring<br />

the greatness of the country. This dominant discourse was accompanied by an<br />

active foreign policy by the Turkish leaders. At the time Ank<strong>ara</strong> started many<br />

diplomatic initiatives to bring the Bosnian issue to the attention of the<br />

international community. This study argues that the discourse and foreign<br />

policy during the Bosnian War were caused by Turkish leaders’ desire to show<br />

Turkey’s still lasting geopolitical signifance to the world.<br />

INTRODUCTION<br />

Keywords: Turkey,, Bosnia, Balkans, foreign policy, state identity.<br />

This article examines the policy adopted by Turkish decision makers<br />

toward the Bosnian War between and The puzzling question is<br />

why Turkey attempted to play an active role during the war in Bosnia in<br />

spite of its internal and external problems? This study argues that the<br />

search for a new state identity by the policy makers provides the key to<br />

* Doç. Dr., Başkent Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Ulusl<strong>ara</strong>rası İlişkiler Bölümü Eskişehir Yolu<br />

km. Bağlıca Ank<strong>ara</strong>. [email protected]<br />

K<strong>ara</strong>deniz Araştırmaları • Kış • Sayı 28 • 1-­‐18


Birgül Demirtaş Coşkun<br />

understanding Turkish foreign policy toward the problems in former<br />

Yugoslavia. It is argued that by developing an active attitude toward the<br />

conflict, Ank<strong>ara</strong> was in fact trying to reformulate its former identity, which<br />

had been constructed during the Cold War. Turkey was trying to prove that<br />

it was still important for Western security in the new era. It was trying to<br />

project its new identity as a regional power, but it wanted to maintain its<br />

Western-­‐oriented foreign policy as well. Its active policy in the Balkans can<br />

be attributed to its search for a reformulation of its former identity in<br />

accordance with new international circumstances.<br />

The article will, first, look at the position of Turkey in the new<br />

conditions of international politics in the post-­‐Cold War era. Second it will<br />

examine the theoretical approach that is believed to be useful to<br />

understand its foreign policy toward the Bosnian case. Third it will consider<br />

Ank<strong>ara</strong>’s approach toward the outbreak of the violence in Yugoslav<br />

territories, mainly in Slovenia and Croatia. Fourth its attitude during the<br />

Bosnian War that was the longest lasting and the bloodiest conflict in<br />

Europe after the Second World War will be analysed. Fifth and last the main<br />

findings of the research will be summarized.<br />

TURKEY IN THE NEW INTERNATIONAL ORDER<br />

The collapse of the Cold War led to a new perception of Turkey in the West;<br />

Turkey, which had considered herself an insep<strong>ara</strong>ble part of the West<br />

during the Cold War, found itself in the position of an “awkward partner”. 1<br />

The basic question was what kind of role Turkey would play in the new<br />

conditions of global politics. Would Turkey continue to be a part of the<br />

Western alliance or turn its face to the newly independent Turkic republics?<br />

However the Gulf crisis which erupted in and resulted in US-­‐led war<br />

against Iraq changed the US perception of Turkey. 2 Due to the irredentist<br />

policy of Saddam Hussein Washington realized that Turkey’s regional role<br />

was still important for US national interests in the Middle East. The book<br />

entitled Turkey’s New Geopolitics from the Balkans to Western China 3<br />

published by the RAND Corporation, one of the most influential think tanks<br />

in the US, emphasized increasing role of Turkey. It was argued that Turkey<br />

1 Erik Cornell, Turkey in the 21st Century, Opportunities, Challenges, Threats (Britain: Curzon,<br />

), p. 3.<br />

2 For a discussion of the effect of the Gulf War on the US perception of Turkey please see<br />

Faruk Sönmezoğlu, ‘Dünya ve Türkiye’, in F. Sönmezoğlu (ed.), Türk Dış Politikasının Analizi<br />

(İstanbul: Der, ), p. <br />

3 Graham E. Fuller et. al., Turkey’s New Geopolitics from the Balkans to Western China (Boulder:<br />

Westview Press, ).<br />

2


Turkish Foreign Policy toward the Bosnian War (­‐)<br />

become a regional power and the changes ensuing from the dissolution of<br />

the Soviet Union made Turkey a critical power. 4<br />

Philip Robins, meanwhile, maintained that Turkey’s strategic role in<br />

the new era decreased and increased at the same time. Though it lost the<br />

role that it had played during the Cold War, it became a regional player in<br />

the s by pursuing an active foreign policy in its neighborhood. 5 Robins<br />

argued that the US recognized the increasing importance of Turkey<br />

whereas Europe did not. It was also becoming clear that Turkey did not<br />

share the euphoria of Western countries about the Soviet dissolution.<br />

Turkey had difficulty adapting itself to the new norms on issues like human<br />

rights increasingly emphasized by the West.<br />

Another argument with regard to Turkey’s position in the new<br />

international system was concerned with whether Turkey was a security<br />

producing country or security consuming country. 6 Especially the member<br />

states of the European Union were of the opinion that Turkey was mostly a<br />

security consuming country leading to the commonly held belief that it did<br />

not deserve to be taken into the Union.<br />

In sum, while some observers maintained that Turkey became an<br />

important regional power in the new era by allying itself with the US, the<br />

sole superpower in the post-­‐Cold War period, others suggested that<br />

Turkey’s global position was harmed by the end of the perceived Soviet<br />

threat. A main hypothesis of this study is that the new status of Turkey in<br />

world politics is rather different from its former role. Because Turkey was<br />

no longer a neighbor to one of the superpowers, the geostrategic<br />

importance of Turkey changed. This could best be observed in the changing<br />

Turkish perception of the European Union that concentrated all its energy<br />

in enlarging toward the Central and East European countries but excluding<br />

Turkey.<br />

Further, the transformation of external global dynamics was coupled<br />

with internal crises in Turkey as two important problems emerged which<br />

challenged the state identity of Turkey: Kurdish nationalism and religious<br />

fundamentalism. The PKK began its violent attacks in southeastern Turkey<br />

in Following the Gulf War, it also benefited from the authority<br />

vacuum in northern Iraq. After , it increased its attacks against Turkish<br />

security officials, as well as Kurdish civilians who were accused of being “on<br />

the side of the Turkish state”. The first half of the s saw the peak of<br />

PKK activities. During the same period the state identity of Turkey was<br />

4 For another evaluation of Turkey’s regional power role please see I. O. Lesser, ‘Turkey’s<br />

Strategic Options’, The International Spectator, Vol. 34 (), p. <br />

5 Philip Robins, Suits and Uniforms, Turkish Foreign Policy Since the Cold War (Seattle:<br />

University of Washington Press, ), p. <br />

6 Ali L. K<strong>ara</strong>osmanoğlu, ‘Avrupa Güvenlik ve Savunma Kimliği Açısından Türkiye-­‐Avrupa<br />

Birliği İlişkileri’, Doğu Batı, Vol. 4 (), p. <br />

3


Birgül Demirtaş Coşkun<br />

challenged by another trend as well: religious fundamentalism<br />

ch<strong>ara</strong>cterized especially by an increasing number of votes for the Welfare<br />

Party under the leadership of Necmettin Erbakan. Political Islam has been<br />

one of the main concerns of the Turkish political elite since the foundation<br />

of the Republic in The fact that the Welfare Party increased its share<br />

of votes at every election since local elections led to increasing<br />

apprehension 7 and the issue of political Islam (irtica) became more acute.<br />

In that context, it was not surprising that in the National Political Document<br />

of increasing political Islam was evaluated as “a serious danger” since<br />

it was seen as a threat to the secular system of the country 8 In brief, it was<br />

not only external challenges that Turkey had to face, but also serious<br />

internal problems, like Kurdish nationalism and political Islam.<br />

THEORETICAL FRAMEWORK<br />

As states interact with each other they gain an identity for themselves and<br />

also attach an identity to the others. Certainly the international aspect of<br />

state identity is only one part of the whole picture: there are also domestic<br />

factors defining what kind of entity a state would become. When one<br />

compares the relative weight of domestic and international factors for<br />

determination of state identity, for Wendt, state identity is to a great extent<br />

established by the international system. 9 But the important thing at this<br />

point is the significance of the concept of “state identity” for international<br />

politics. First a definition of the concept is needed: state identity consists of<br />

“a set of beliefs about nature and purpose of state expressed in public<br />

articulations of state actions and ideals”. 10 It is basically about the definition<br />

of a state’s rights, obligations and responsibilities and also of the meaning<br />

attributed to other actors. In a way it is about setting boundaries between<br />

oneself and others: 11 Who are you relative to others? And who are they<br />

relative to yourself and themselves?<br />

States have in fact two kinds of identities: internal and external. While<br />

internal identity refers to the set of understandings within the boundaries<br />

7 Heinz Kramer, A Changing Turkey, The Challenge to Europe and the United States<br />

(Washington, D. C.: Brookings, ), p. 55; İhsan D. Dağı, ‘Transformation of Islamic Political<br />

Identity in Turkey: Rethinking the West and the Westernization’, Turkish Studies, Vol. 6<br />

(), p. <br />

8 Gencer Özcan, ‘Doksanlarda Türkiye’nin Ulusal Güvenlik ve Dış Politikasında Askeri Yapının<br />

Artan Etkisi’, in G. Özcan and Ş. Kut (eds.), En Uzun On Yıl, Türkiye’nin Ulusal Güvenlik ve Dış<br />

Politika Gündeminde Doksanlı Yıllar (İstanbul: Büke, ), p. <br />

9 Alexander Wendt, Social Theory of International Politics (Cambridge: Cambridge University<br />

Press, ), p. ­‐<br />

10 Marc Lynch, ‘Abandoning Iraq: Jordan’s Alliances and the Politics of State Identity’, Security<br />

Studies, Vol. 8 (Winter ­‐, Spring ), p. <br />

11 Glenn Chafetz, Michael Spirtas, and Benjamin Frankel, ‘Introduction: Tracing the Influence<br />

of Identity on Foreign Policy’, Security Studies, Vol. 8 (Winter ­‐, Spring ), p. VIII.<br />

4


Turkish Foreign Policy toward the Bosnian War (­‐)<br />

of that state among its constituent parts, external identity stands for a<br />

state’s place among others in international politics. 12 The former can also<br />

be labelled as national identity. It is the latter concept that will basically be<br />

used in this study. Therefore, whenever state identity is mentioned, what is<br />

in fact meant is the external identity. There is an important relationship<br />

between state identity and foreign policy: 13 one of the significant ways for<br />

states to acquire a new identity or protect the previous one is through<br />

foreign policy. Their interactions with other states are a way of getting<br />

themselves accepted as part of a certain international community and being<br />

respected. Especially during the process of identity formulation or<br />

reformulation, foreign policy is a key instrument for decision makers to<br />

realize their goals. The constructivist approach is therefore expected to<br />

have more explaining power during the periods of new identity creation. 14<br />

The Turkish state played the primary role in the articulation of its<br />

interests and formulation of foreign policy during the Balkan wars of the<br />

s. In order to understand what kind of goals it pursued, we first have<br />

to look at its state identity, i.e. how the political leadership perceived rights,<br />

obligations and responsibilities of its own country and other countries in<br />

world politics? In the case of Turkey, political leaders since Atatürk have<br />

seen Turkey’s place as in the Western world. Atatürk’s radical reforms were<br />

all based on the Western model. The foreign policy of modern Turkey can<br />

be understood as a process of developing ever increasing and closer<br />

relations with the West and as an attempt to be recognized as part of them.<br />

Turkey was also a member of the Western bloc during the bipolar era and<br />

contributed to the defence of the West against the perceived threat from the<br />

Soviet Union.<br />

Since the wars in the former Yugoslav territories occurred at the very<br />

time when Turkish state identity was questioned, constructivism can be<br />

used as a theoretical framework in order to understand whether it would<br />

provide us with a better tool to make sense of Turkish foreign policy.<br />

During this formative or reformative period, Turkey was expected to use its<br />

foreign policy to perpetuate the external identities that it had acquired<br />

during the bipolar world order.<br />

How can one analyse whether the identity of Turkey played an<br />

important role in its foreign policy? As constructivist theory argues, this can<br />

be best demonstrated during the formative or reformative period of that<br />

particular identity. Since the s brought intense identity challenges to<br />

12 Paul A. Kowert, ‘National Identity: Inside and Out’, Security Studies, Vol. 8 (Winter ­‐<br />

, Spring ), p. 4.<br />

13 David Campbell, Writing Security United States Foreign Policy and the Politics of Identity<br />

(Manchester: Manchester University Press, ), p. <br />

14 J. T. Checkel, ‘The Constructivist Turn in International Relations Theory’, World Politics, Vol.<br />

50 (), p. <br />

5


Birgül Demirtaş Coşkun<br />

Ank<strong>ara</strong>, our case study provides us with an important test for constructivist<br />

theory. In order to decide whether state identity was effective in<br />

formulating foreign policy, we should examine the following questions: Was<br />

there any particular kind of identity that policy makers repeatedly stressed<br />

upon in explaining their country’s place in the world? Was the foreign<br />

policy behavior in accordance with the discourse that was emphasized? Did<br />

the attitude comply with the state identity? Did any behaviour or discourse<br />

in opposition to the claimed state identity lead to criticism within state? 15 If<br />

it can be observed that there has been a dominant discourse on a certain<br />

state identity, that Turkey acted in compliance with it, and that any<br />

incompliance was faced with criticism, then we can argue for the validity of<br />

constructivist thought in our case study.<br />

TURKEY AND THE WAR IN BOSNIA<br />

In fact the emerging conflict in Bosnia did not seem to have a direct impact<br />

upon Turkish security considerations in the short or medium term.<br />

Geographically, Bosnia was not in the close neighborhood of Turkey and<br />

despite all speculations that war in the Balkans would lead to a Turkish-­‐<br />

Greek war, in a realistic perspective, it did not seem probable that the<br />

conflict would spread to Turkey in the foreseeable future. Philip Robins<br />

argues that in fact it was because of identity and “soft politics” that Turkey<br />

became interested in Bosnia 16 In that context, it can be stated that Turkish<br />

decision makers did not want the conflict in Bosnia to be perceived as a war<br />

between Islam and Christianity. They were also concerned that if the<br />

conflict last too long, Turkish public opinions’ view about Europe can<br />

increasingly be negative. Moreover, the possibility of a new migration flow<br />

to Turkey created apprehension on the part of the policy makers. In other<br />

words, Turkey was interested in the Bosnian conflict not necessariy<br />

because of “hard security” issues, but mostly because of “soft security”<br />

issues including identity and migration.<br />

One of the international platforms that Turkey considered as<br />

important to bring the suffering of the Bosnians to the agenda was the<br />

Organization of the Islamic Conference (OIC). A common approach among<br />

the countries whose populations consist mostly of Muslims toward the<br />

Bosnian problem would attract the attention of international organizations<br />

like the UN and get them to take more assertive actions. When the Bosnian<br />

war started, Turkey was the term president of the OIC. Thus, it used this<br />

opportunity to call an extraordinary meeting of foreign ministers in<br />

15 Thomas Banchoff, ‘German Identity and European Integration’, European Journal of<br />

International Relations, Vol. 5 (), p. <br />

16 Robins, Suits and Uniforms, pp. ­‐<br />

6


Turkish Foreign Policy toward the Bosnian War (­‐)<br />

İstanbul. The meeting of foreign ministers from 15 OIC member countries<br />

was held in İstanbul on ­‐18 June in which the UN was called on to<br />

take all necessary measures, including military, against Serbs. That was in<br />

fact the position Turkey was already supporting. The Turkish initiative of<br />

convening an extraordinary meeting of the OIC was important because it<br />

transmitted to the world how the countries with Muslim populations<br />

perceived the Bosnian war. Via that meeting, the OIC gained an important<br />

function and could, hence, revitalize its role after a long period. 17<br />

Turkey launched another initiative on Bosnia in August that<br />

included both diplomatic and military measures. Turkey presented the<br />

“Action Plan” to the permanent representatives of the UNSC and asked them<br />

to implement the measures. The diplomatic part of the plan consisted of the<br />

following proposals: a) Serbian militants should give up their weapons and<br />

hand over their heavy weaponry to the UN personnel within 48 hours. b)<br />

UN officials should be given the right to enter Serbian prisons and take<br />

control over them. c) The UNSC should request Serbia to stop giving aid to<br />

Serbian militias. d) Serbian militias guilty of committing massacres should<br />

be tried in international courts.<br />

The second part of the plan comprised military precautions in which<br />

Turkey proposed to the UNSC members that if the diplomatic measures<br />

were not accepted by the Serbian side or if the measures failed to achieve<br />

the planned aims, then selected Serbian military targets should be bombed<br />

from the air. Foreign Minister Çetin emphasized that the most important<br />

part of the Action Plan was its military part: If other measures did not stop<br />

the Serbian aggression, then a military intervention would be conducted.<br />

Turkey’s Action Plan was one of the most important proposals for putting<br />

an end to the violence in Bosnia in the early phase of the war. 18<br />

From the end of May onward, Turkey adopted a new attitude<br />

concerning any military intervention in Bosnia. Since there was no sign of<br />

ending the war or reducing its extent, and since the international<br />

community did not show a definite will to deter the aggressor either,<br />

Turkey decided to back an international military operation against Serbian<br />

targets. The intervention should take place within the framework of an<br />

international organization, most probably the UNSC. However, the<br />

government in Ank<strong>ara</strong> emphasized its opposition to any unilateral move<br />

that would not solve the problem. In this way the government distanced<br />

itself clearly from Özal’s attitude.<br />

In the meantime, Turkey was supporting the diplomatic initiatives of<br />

the EC to provide a peaceful solution to the Bosnian conflict. Turkey was<br />

17 Concerning İstanbul meeting of the OIC see Soysal and Kut, Dağılan Yugoslavya, p. 23<br />

18 Şule Kut, ‘Yugoslavya Bunalımı ve Türkiye’nin Bosna-­‐Hersek ve Makedonya Politikası:<br />

­‐’, in Sönmezoğlu (ed.), Türk Dış Politikasının Analizi, p. <br />

7


Birgül Demirtaş Coşkun<br />

invited to the London Conference that was held on ­‐27 August <br />

Although Turkey was neither one of the parties to the conflict nor a<br />

member of the EC, it was asked to take part in the conference. In Turkey the<br />

invitation was considered as an important indication of its increasing<br />

importance in the region, its active foreign policy, and its increasing<br />

economic and political weight. It was also a result of the role Turkey played<br />

in the framework of the OIC. In other words, as long as Turkey launched its<br />

own initiatives and developed an assertive policy, it was gaining<br />

importance in the European framework. Its improving status in Balkan<br />

affairs and impact upon the regional actors and Islamic countries made<br />

Europe understand how important and powerful Turkey was. On the other<br />

hand, one should keep in mind that at the time when Turkey was trying to<br />

deal with this heavy foreign policy agenda, it had to continue its struggle<br />

against the PKK as well. Turkey, which tried to keep its security against<br />

increasing PKK attacks and resurfacing Kurdish nationalism in its internal<br />

politics, had to keep its attention on the violent conflict in the Balkans. In<br />

spite of that, from the very beginning of the Bosnian War it tried to follow<br />

an active foreign policy. One of the important reasons behind this assertive<br />

foreign policy was the country’s aim to maintain its Western state identity.<br />

Turkish decisionmakers firmly believed that Ank<strong>ara</strong> was still important for<br />

European security and it could prove its importance to the international<br />

community through its policies during the Bosnian War. As Turkey took<br />

new initiatives and supported heavy-­‐handed measures, the West seemed to<br />

understand that Ank<strong>ara</strong>’s role was inevitable in the solution of the conflict<br />

on the European continent. In other words, Turkey’s Western-­‐oriented<br />

state identity influenced its formulation of national interest and foreign<br />

policy attitudes. Despite all its internal problems Turkey tried to propose<br />

new initiatives for the solution of the conflict in order to maintain its former<br />

identity.<br />

Another important initiative of Turkey on the Bosnian issue was the<br />

convening of a Balkan Conference in İstanbul on 25 November As the<br />

violence was going on in Bosnia without any sign of reaching a ceasefire or<br />

an agreement among the parties, there was the growing fear that the<br />

conflict would spread to other regions in the Balkans, especially to Kosovo<br />

and Macedonia. Çetin pointed out that there was a serious danger of the<br />

outbreak of a Balkan war soon and that this was the greatest problem the<br />

world was faced with. Turkey had two fundamental aims in gathering a<br />

regional conference: a) to emphasize once again the necessity of military<br />

intervention, b) to attract attention to the possibility of the war spreading.<br />

The Turkish Foreign Minister emphasized that Turkey decided to take<br />

8


Turkish Foreign Policy toward the Bosnian War (­‐)<br />

initiative without waiting for the world to find a solution. 19 Regional<br />

countries and some neighboring states took part in the conference:<br />

Macedonia, Croatia, Slovenia, Bulgaria, Austria, Italy, Hungary, and<br />

Romania. The Balkan Conference could be considered as an important<br />

diplomatic initiative of Turkey which aimed to get the international<br />

community to act more assertively to stop the violent incidents in the<br />

Balkans and prevent the beginning of a Balkan war. Turkey was both using<br />

its contacts within the OIC and trying to play a regional leadership role in<br />

order to assert more influence in the international arena.<br />

When it became evident that the international actors did not intend to<br />

conduct a military operation against Serbs in the short-­‐term for a variety of<br />

reasons, Turkish leaders decided to start a new initiative to stop the arms<br />

embargo against Bosniaks. They argued that an embargo against the whole<br />

Yugoslavia was in fact harming the Bosniak side since Serbia already had<br />

enough stocks of weaponry and ammunition and was in a position to send<br />

them to the Bosnian Serbs. Serbia could also break the embargo and get<br />

new weapons from other countries. Turkey concentrated its efforts on the<br />

US administration, Islamic countries, and international organizations to lift<br />

the arms embargo against the Bosnian Muslims. Foreign Minister Çetin<br />

argued that the arms embargo led to a situation in which it became<br />

impossible for the Bosniaks to defend themselves; thus the lifting of the<br />

embargo was a moral necessity for the world. At the OIC Summit held in<br />

K<strong>ara</strong>chi in April , Turkey, Pakistan, Iran, Egypt, Saudi Arabia, Senegal,<br />

and Malaysia put forward a joint proposal for lifting the embargo against<br />

Bosnia-­‐Hercegovina. The proposal was accepted unanimously at the<br />

Summit, in which the OIC member countries called upon the UNSC to take<br />

all necessary measures, including military ones, as soon as possible.<br />

An important question in this regard is whether Turkey sent any<br />

weapons to Bosnia violating the embargo. Accordimg to Turkish press<br />

reports when Turkish journalists asked Foreign Minister Çetin whether<br />

there would be any weapons transfer from Turkey, the Minister remained<br />

silent. However, the former Turkish Chief of Staff Doğan Güreş made public<br />

in late that during his term there were secret weapons deliveries to<br />

Bosnia. However 90 % of these weapons were seized by Croatia. 20<br />

Remembering that Turkey traditionally tries to maintain its cautious<br />

attitude toward any regional conflict, one should state that sending<br />

weapons to the Bosniak side was a good example of how Turkey deviated<br />

from its traditional foreign policy.<br />

19 The original text of Hikmet Çetin’s statement is the following: “Türkiye dünyadan medet<br />

ummadan inisiyatif almaya k<strong>ara</strong>r vermiştir.” Quoted in Selin Çağlayan, ‘Ank<strong>ara</strong>’nın kâbusu:<br />

Balkan Savaşı…’, Hürriyet, 23 November <br />

20 ‘Bosna’ya silah gönderdik’, Hürriyet, 4 December <br />

9


Birgül Demirtaş Coşkun<br />

As the violence between Bosniaks and Croats started in , Turkey<br />

proved itself to be one of the few countries in which both warring sides had<br />

trust. Turkish mediation between the two sides was welcomed. 21 and even<br />

both Bosniak and Croatian leadership asked for it. In their press meeting<br />

Bosniaks and Croats pointed out that whenever their negotiations were<br />

stuck, they applied to the mediation of Foreign Minister Çetin, and only with<br />

his initiatives could the bilateral talks go on. Both sides expressed their<br />

appreciation of Turkey’s role. Çetin also visited S<strong>ara</strong>jevo twice in order to<br />

attend the Bosniak-­‐Croat negotiations. By maintaining contact and friendly<br />

relations with the Croat side as well, Turkey might also have attempted to<br />

distance itself from the image of protectors of only the Muslims.<br />

Turkey’s relations with the Bosnian Croat side and the Croatian<br />

leadership were also one of the highlights of the visit of Turkish Prime<br />

Minister Tansu Çiller and her Pakistani counterpart, Benazir Butto, to<br />

S<strong>ara</strong>jevo and Zagreb in February The two leaders’ visit to Bosnia-­‐<br />

Hercegovina was important in several respects. It was the first high level<br />

visit after that of French President Francois Mitterrand. Moreover, as<br />

Western-­‐oriented female leaders, their visit attracted the attention of the<br />

world media, thus increasing the international public awareness of the<br />

suffering in the region. Çiller and Butto made public the Decl<strong>ara</strong>tion of<br />

S<strong>ara</strong>jevo, in which they stated the aim of their visit as “humanitarian”, urged<br />

the whole world to help stop the destruction of Bosnia, and requested the<br />

UNSC to implement all its resolutions. They also pointed out that the<br />

“unfair” weapons embargo should be ended. In Zagreb, Çiller met Croatian<br />

leader Tudjman, who asked her to host a summit between Croats and<br />

Bosniaks and convince Izetbegociv to attend. This was also a sign of how<br />

Croatia perceived Turkey as a bridge to get into contact with the Bosniak<br />

leadership.<br />

As a result of its mediating role between Bosnian Croats and<br />

Bosniaks Turkey’s contribution to the agreement on a ceasefire in February<br />

and creation of a federation between them the following month could<br />

not be rejected. Turkey proved itself one of the peace brokers together with<br />

the Washington administration which also appreciated Turkey’s role by<br />

inviting it to the ceremony of the signing of the federation agreement.<br />

Invitation of Turkey could be considered as an indication of its weight in the<br />

region and how its role acquired importance during the Bosnian conflict. It<br />

also showed that the Western world was aware of Turkey’s position<br />

regarding the developments and the international community saw Turkey<br />

within “the Balkan equation”.<br />

21 İlhan Uzgel, ‘Doksanlarda Türkiye İçin Bir İşbirliği ve Rekabet Alanı Ol<strong>ara</strong>k Balkanlar’, in<br />

Gencer Özcan & Şule Kut, eds., En Uzun On Yıl (İstanbul: Boyut, ), p. ­‐<br />

10


Turkish Foreign Policy toward the Bosnian War (­‐)<br />

Moreover, it was not just the regional actors, but also the international<br />

actors that were seeking Turkish support in their attempt to find a peaceful<br />

solution. Lord Owen, a UN representative, and Thorwald Stoltenberg, who<br />

replaced Vance in May as EC mediator, paid an official visit to Turkey<br />

and asked Turkey to use its influence over the Bosniaks. Owen stated that<br />

the demands of Bosniaks for an outlet to the sea and more territory were<br />

right in essence, however for a stable peace the parties should come to an<br />

agreement. Turkish Foreign Minister Çetin stated that Turkey did not play a<br />

concrete mediation role; however, he would contact Izetbegovic as soon as<br />

possible to provide peace. He also added that Turkey would support<br />

Izetbegovic’s policy to the end.<br />

While trying to convince the international community to act more<br />

forcefully, Turkey also made sure that it was ready to take part in all<br />

military operations to provide peace and order in Bosnia. The UNSC<br />

accepted Resolution allowing NATO planes to attack Serbian war<br />

planes that would try to violate the no-­‐fly zone, and NATO aircraft began to<br />

implement the decision on April 12, As a response, Turkey expressed<br />

its readiness to join the NATO action. After NATO’s invitation, 18 Turkish F-­‐<br />

16 planes were sent to the region to monitor the no-­‐fly zone. NATO’s<br />

request for Turkey to send its aircraft was considered “a great success of<br />

Ank<strong>ara</strong>” and “a great source of prestige” in the Turkish press.<br />

Turkish Foreign Minister Çetin, who played a critical role in the<br />

formulation of Turkey’s Bosnian policy, resigned in July During his<br />

term he supported an active but multilateral policy toward the Bosnian<br />

dispute and did not pay any credit to those who were asking for unilateral<br />

military action from Turkey. Before leaving his job he stated the following:<br />

“Turkey was suddenly faced with many problems that all needed Turkey’s<br />

attention. Thanks to Turkey’s initiatives in several issues it was understood<br />

that Turkey was a great state whose opinions were respected.” On Bosnia<br />

he stated:<br />

Turkey did everything that was needed. I myself went to S<strong>ara</strong>jevo<br />

four times under fire. We sent a huge amount of humanitarian aid.<br />

Before the problem intensified, we launched an action plan in August<br />

If that plan had been implemented, the problem would not have<br />

come to the point today. Although everybody stated that it was<br />

impossible, Turkey sent peacekeeping soldiers. 22<br />

Çetin’s remarks pointed out that in the post-­‐Cold War era Turkey tried<br />

to find policies to the problems in its neighborhood. He also stressed that<br />

thanks to its initiatives, the international actors appreciated Turkey and its<br />

greatness. The statements of the Turkish Foreign Minister could be<br />

22 Barçın Yinanç, ‘Hiçbirşeyi daha kötü bırakmadım’, Milliyet, 30 July (Translated from<br />

Turkish by the author)<br />

11


Birgül Demirtaş Coşkun<br />

regarded as a reaction to the claims that Turkey lost its former strategic<br />

importance. Therefore, Turkish attempts to provide solutions to the<br />

conflicts could be considered as a way of proving Turkey’s importance in<br />

the new era.<br />

In order to increase its support among both Turkish decision makers<br />

and the public, Bosniak leadership tried to emphasize their similarities with<br />

Turkey and the Turkish people. When Demirel wanted to visit S<strong>ara</strong>jevo in<br />

July , for his stay Bosniaks prepared the house of an Ottoman Pasha,<br />

Topal Recep Pasha, who had served during the reign of Kanuni Sultan<br />

Süleyman. By that gesture, the common history between Turks and<br />

Bosniaks was emphasized and the Ottoman heritage in Bosnia was<br />

remembered. Furthermore, Bosniak leaders were trying to find similarities<br />

between their struggle and the Turkish War of Independence, thus<br />

attempting to get more support from Turkey. The Bosnian Ambassador to<br />

Turkey, Hayrettin Somun, pointed out that they would show the same<br />

heroism as the Turks had already shown in their War of Independence and<br />

win their independence by fighting.<br />

From the beginning of August onward the US intensified its<br />

efforts to find a solution to the Bosnian crisis. The Washington<br />

administration looked for Turkish support, especially in convincing the<br />

Bosnian side to agree to a peace deal. Since the US government was aware<br />

of the fact that Ank<strong>ara</strong> could exert its influence over the Bosnian leadership,<br />

it sought Turkey’s help in that regard. The National Security Advisor to the<br />

US President, Anthony Lake, visited Ank<strong>ara</strong> and informed the Turkish<br />

government about the new initiative of the US to find a solution to the<br />

Bosnian debacle.<br />

In September diplomatic traffic in Turkey concerning Bosnia was<br />

intensified by the visits of the US Vice Foreign Minister Richard Holbrooke,<br />

the Bosnian President Izetbegovic and Bosnian Foreign Minister<br />

Muhammet Sakirbey. In the trilateral talks in Ank<strong>ara</strong>, Holbrooke tried to<br />

make use of Turkish mediation to encourage the Bosnian side to be more<br />

flexible on the peace deal. Turkey repeated the importance of keeping<br />

Bosnia-­‐Hercegovina’s territorial integrity, which was also accepted by<br />

Holbrooke. The US Vice Foreign Minister also stressed that any peace<br />

implementation would need Turkey’s participation and Turkey played a<br />

critical role in the Bosnian crisis. Lake’s and Holbrooke’s visits were an<br />

important sign of Washington’s acknowledgement of Turkey’s role in the<br />

Bosnian crisis. The US wanted to inform Turkey about a possible peace plan<br />

and also to use its influence over the Bosnian leadership.<br />

After a Serbian attack killed 37 people in a marketplace in S<strong>ara</strong>jevo,<br />

NATO launched its biggest military campaign against the Bosnian Serb<br />

forces, which was called Operation Deliberate Force. Although after the last<br />

attack of the Bosnian Serb militants Çiller repeated Turkey’s willingness to<br />

12


Turkish Foreign Policy toward the Bosnian War (­‐)<br />

send troops to Bosnia in case the international community would launch a<br />

joint operation, Turkish aircraft did not take part in the military campaign;<br />

however, they provided air cover for the planes conducting the bombing.<br />

Turkey was pleased that the Western world at last came to the conclusion<br />

that the war in Bosnia could not be stopped without a military intervention.<br />

That point was consistently repeated by Turkish decision makers since the<br />

inception of the war. Turkish leaders declared that they supported the<br />

decision to attack Serbian targets. Prime Minister Çiller stated that this was<br />

simply “a good beginning” and declared her hope that “…this will establish a<br />

good basis for discussing the international community’s peace plan and<br />

take it in hand.” In addition, Foreign Minister İnönü pointed out that the<br />

military campaign was “a step in the right direction by the international<br />

community in fulfilling its undertakings to protect the civilian<br />

population.” 23<br />

The NATO operation was successful on the Serbian side and forced the<br />

Serbians to come to the negotiating table. Serbian leader Milosevic, Bosnian<br />

leader Izetbegovic and Croat leader Tudjman, as leaders of three groups,<br />

started negotiations under the mediation of the US administration in<br />

Dayton, Ohio on 1 November After two weeks they reached an<br />

agreement on a peace deal stipulating maintenance of the territorial<br />

integrity of Bosnia that would consist of a Bosnian-­‐Croat federation and a<br />

Bosnian Serb entity. Turkey did not play a direct role in the negotiations<br />

which were, in fact, brokered by the US. After the conclusion of the<br />

agreement, President Demirel congratulated all three leaders. Turkish<br />

officials stated that the Dayton Peace Agreement was not a perfect one;<br />

however, “under the prevailing circumstances this was the best that<br />

historical opportunity provided.” 24<br />

THE TURKISH PERCEPTION OF THE WAR AND STATE IDENTITY<br />

In the Turkish view, what was happening in Bosnia was a reflection of the<br />

Serbian leadership’s aim of creating ‘Greater Serbia’. Turkey was of the<br />

opinion that Serbia was also trying to take revenge for the conquest of the<br />

Ottomans of that region by killing Bosnian Muslims whom they also called<br />

“Turks”. In fact, the Serbian leadership seemed to hate Bosniaks since they<br />

regarded them as the extension of Ottoman history. The fact that Bosniaks<br />

were, in fact, keeping Turkish culture alive increased that image in view of<br />

the nationalist Serb groups. During the conflict Serbian and Croatian attacks<br />

also damaged some of the buildings and infrastructure that had been<br />

constructed during the Ottoman Empire. One of the best known examples<br />

23 Semih D. İdiz, ‘Bosnia crisis reaches endgame’, Turkish Probe, 1 September , p. 4.<br />

24 Semih D. İdiz, ‘Ank<strong>ara</strong> welcomes peace accord for Bosnia’, Turkish Probe, 24 November<br />

, pp. 7-­‐8.<br />

13


Birgül Demirtaş Coşkun<br />

was the destruction of the bridge in Mostar by the Bosnian Croat forces. In<br />

other words, for Turkey, the war also represented the erasing of the<br />

Ottoman culture in Europe. This was a war not only against Bosnian<br />

Muslims, but also against all Ottoman heritage. 25<br />

Turkish officials were also affected by the fact that Turkey was the only<br />

country that Bosniaks could ask for help. Turkey was the only source of<br />

help for them. Regardless of whether or not Turkey wanted it, they<br />

considered Turkey as their only would-­‐be guardian that should provide<br />

protection for them. There was no other country to which they could turn.<br />

The Turkish Foreign Minister stated:<br />

During the Gulf War there were no people who waited for Turkey to<br />

come to their help and who saw Turkey as the only hope for their salvation.<br />

Events did not turn into a massacre. In Bosnia-­‐Hercegovina people are<br />

sacrificing everything in order to migrate to Turkey. That was not the case<br />

in Iraq. In Bosnia-­‐Hercegovina and Azerbaijan people had hope only from<br />

Turkey. They had millions of relatives in Turkey. They were doing their best<br />

to migrate to where those people were living. 26<br />

Turkish foreign policy during the Bosnian War could be called active<br />

and assertive, since Turkey launched many initiatives to get other countries<br />

and international organizations to act. Turkish attempts were concentrated<br />

on two sides: the Islamic world and the Western world. 27 Concerning<br />

Islamic countries, Turkey used the platform of the OIC by trying to bring all<br />

countries with Muslim populations to adopt the same attitude on the<br />

Bosnian conflict. The extraordinary summit of the OIC in İstanbul in June<br />

was an important early initiative that led to the acceptance of a<br />

common point on the issue. The convening of the Balkan Conference and<br />

the diplomatic initiatives launched at the level of the CSCE, UN and NATO<br />

calling upon them to decide in favour of a military intervention were also<br />

significant activities of Turkey in its attempt to end the bloodshed. Turkey,<br />

in fact, was the only country that from the early phase of the war<br />

consistently insisted on the necessity of a military campaign against Serbian<br />

targets. Ank<strong>ara</strong> emphasized its opinion that only sanctions and diplomatic<br />

measures would not be enough to deter Serbs. The Turkish government<br />

also stated that it was ready to join an international intervention with its<br />

own troops. Some observers even compared the role of Turkey in the<br />

Bosnian crisis to that of the US during the Gulf conflict. In fact the use or<br />

threat of force was not a traditional instrument in Turkish foreign policy.<br />

25 For a detailed discussion of the impact of the Ottoman heritage on Turkey’s policy toward<br />

the Balkans please see Şaban H. Çalış, Hayaletbilimi ve Hayali Kimlikler, Neo-­‐Osmanlılık,<br />

Özal ve Balkanlar. Konya: Çizgi.<br />

26 Nilüfer Yalçın, ‘Çetin: ‘Derhal uyacağız’ ’, Milliyet, 1 June (Translated from Turkish by<br />

the author)<br />

27 Hasan Ünal, ‘Bosnia II – a Turkish critique’, The World Today, Vol. 51 (), p. <br />

14


Turkish Foreign Policy toward the Bosnian War (­‐)<br />

Turkey has always been cautious toward the use of force except in some<br />

rare circumstances. Therefore, Turkish foreign policy during the Bosnian<br />

problem could be regarded as the most active one since the Cyprus issue in<br />

28<br />

At the time of the Bosnian conflict, Turkish policy makers declared<br />

many times that Turkey was a great country that would follow a leading<br />

and dynamic foreign policy. Since Turkey’s position in the new<br />

international order of the post-­‐Cold War era was discussed heavily at the<br />

time, Turkish leaders were insisting on the country’s important role in<br />

world politics. In their view, one should remind the world that Turkey was<br />

still influential and could not just be put aside. In the region extending from<br />

the Adriatic to the Wall of China, it was not possible to wage a war or bring<br />

peace without the support of Turkey. 29<br />

During the Bosnian conflict, thanks to its initiatives Turkey was taken<br />

into consideration. Almost all the actors involved in some kind of<br />

mediation asked for Turkey’s support. Owen-­‐Stoltenberg’s visit to Ank<strong>ara</strong>,<br />

the invitation of Turkey to the London Conference, and later Richard<br />

Holbrooke’s contacts in Ank<strong>ara</strong> were important indications that so long as<br />

Turkey launched an active diplomacy, its role in international politics was<br />

appreciated. In other words, as Turkey’s role in regional affairs increased,<br />

Turkey’s position in international politics improved as well.<br />

Moreover, Turkey’s influence in the Balkans was perceived as an<br />

important proof of its claim of being European. Only if it had weight in the<br />

region, it could prove its importance to Europe. If its Bosnian policy failed, it<br />

would mean not just the destruction of an Ottoman heritage, but also the<br />

end of Turkey’s European dream.<br />

The Kurdish question did not appear to play any substantial role in<br />

Turkey’s Bosnian policy since Bosnia was an internationally recognized<br />

country and the violence against it was directed mainly from another state,<br />

Yugoslavia. Although Kurdish nationalism was on the rise in those years<br />

and PKK attacks constituted a major internal problem, Turkey presented<br />

inter-­‐group relations in the country as a model to the Balkans. However, it<br />

was also emphasized that if a multi-­‐cultural and democratic Bosnia was<br />

created, this would be an example for the solution of Turkey’s own<br />

problem. Meanwhile, some observers stated that it was easier in Turkey to<br />

go to Bosnia than to criticize Turkey’s Kurdish policy.<br />

In sum, arguing that it was a great country interested in its region,<br />

Ank<strong>ara</strong> tried to play a leadership role and assume guardianship of the<br />

Bosniaks. It launched many diplomatic initiatives, but it was careful not to<br />

act alone. It was emphasized by Turkish decision makers many times that<br />

28 Diplomats at the Turkish Foreign Ministry, Interview by author, Ank<strong>ara</strong>, January <br />

29 A previous Turkish foreign minister, Interview by author, Ank<strong>ara</strong>, 13 January <br />

15


Birgül Demirtaş Coşkun<br />

Turkey would act multilaterally and did not have any neo-­‐Ottomanist<br />

dreams. Turkey considered that as long as it could assert its weight in the<br />

Balkan crisis, it would be taken into account by the US, European countries<br />

and international organizations.<br />

CONCLUSION<br />

This study analyzed Turkey’s foreign policy during Bosnian War between<br />

­‐ Turkish state identity has been discussed heavily in the wake of<br />

the end of the Cold War and alternative identities were proposed instead<br />

especially by Kurdish nationalists and Islamists. As the country’s strategic<br />

role that it acquired during the Cold War was increasingly questioned, there<br />

seemed to be ambiguity regarding the path that Turkish foreign policy<br />

makers would choose. The war in Bosnia started at the very time in which<br />

Turkey was experiencing an identity crisis.<br />

The findings of this study supports the hypothesis that constructivist<br />

approach helps us make sense of Turkey’s Bosnia policy. Turkey tried to<br />

prove that it could still play an important role in its neighborhood,<br />

especially in Europe in the new circumstamces of the post-­‐bipolar world<br />

system. Turkey’s Bosnian policy constituted a hallmark because it<br />

represented the most active foreign policy attitude of Ank<strong>ara</strong> since the<br />

Cyprus intervention of Turkey found that as it acted rigorously and<br />

tried to convince international actors to act more assertively, it was<br />

increasingly taken into consideration by the great powers, like the US and<br />

EU. The fact that it started bearing the fruits of its active policy encouraged<br />

Turkey to maintain the intended course.<br />

During the Bosnian war Turkish policymakers stressed the continuing<br />

importance of Turkey for the stability of the neigboring regions. The wars<br />

of Yugoslav dissolution witnessed many narratives of Turkish leaders<br />

declaring the greatness of the country. This dominant narrative was<br />

accompanied by an active foreign policy implemented by the Turkish<br />

leaders ch<strong>ara</strong>cterized by Ank<strong>ara</strong>’s many diplomatic initiatives to bring the<br />

Bosnian issue to the attention of the international community and convince<br />

international actors to take more measures in order to stop the conflict.<br />

This study argued that this discourse and foreign policy were caused by<br />

Turkish leaders’ desire to show Turkey’s still lasting geopolitical signifance<br />

to the world. Related to that they also aimed to maintain the state identity<br />

that Turkey had acquired during the Cold War as part of the Western world.<br />

Turkish policy makers found that as long as they launched initiatives for the<br />

solution of the conflict, they were taken more seriously by the US and other<br />

international actors.<br />

16


Turkish Foreign Policy toward the Bosnian War (­‐)<br />

BIBLIOGRAPHY<br />

“Bosna’ya silah gönderdik”, Hürriyet, 4 December <br />

BANCHOFF Thomas, “German Identity and European Integration”,<br />

European Journal of International Relations, Vol. 5 (), p. ­‐<br />

CAMPBELL David, Writing Security United States Foreign Policy and the<br />

Politics of Identity (Manchester: Manchester University Press, ), p.<br />

<br />

CHAFETZ Glenn, Michael Spirtas, and Benjamin Frankel, “Introduction:<br />

Tracing the Influence of Identity on Foreign Policy”, Security Studies,<br />

Vol. 8 (Winter ­‐, Spring ), p. VIII-­‐XXII.<br />

CHECKEL Jeffrey. T., “The Constructivist Turn in International Relations<br />

Theory”, World Politics, Vol. 50 (), p. ­‐<br />

CORNELL Erik, Turkey in the 21st Century, Opportunities, Challenges,<br />

Threats, Britain: Curzon, <br />

ÇAĞLAYAN Selin, “Ank<strong>ara</strong>’nın kâbusu: Balkan Savaşı…”, Hürriyet, 23<br />

November <br />

ÇALIŞ Şaban H., Hayaletbilimi ve Hayali Kimlikler, Neo-­‐Osmanlılık, Özal ve<br />

Balkanlar, Konya: Çizgi, <br />

DAĞI İhsan D., “Transformation of Islamic Political Identity in Turkey:<br />

Rethinking the West and the Westernization”, Turkish Studies, Vol. 6<br />

().<br />

FULLER Graham E. et. al., Turkey’s New Geopolitics from the Balkans to<br />

Western China (Boulder: Westview Press, ).<br />

İDIZ Semih D., “Ank<strong>ara</strong> welcomes peace accord for Bosnia”, Turkish Probe,<br />

24 November , pp. 7-­‐8.<br />

İDIZ Semih D., “Bosnia crisis reaches endgame”, Turkish Probe, 1 September<br />

<br />

KARAOSMANOĞLU Ali L., “Avrupa Güvenlik ve Savunma Kimliği Açısından<br />

Türkiye-­‐Avrupa Birliği İlişkileri”, Doğu Batı, IV/14 (), p­‐<br />

KOWERT Paul A., “National Identity: Inside and Out”, Security Studies, Vol. 8<br />

(Winter ­‐, Spring ), p. 1-­‐<br />

KRAMER Heinz, A Changing Turkey, The Challenge to Europe and the United<br />

States, Washington, D. C.: Brookings, <br />

KUT Şule, “Yugoslavya Bunalımı ve Türkiye’nin Bosna-­‐Hersek ve<br />

Makedonya Politikası: ­‐”, in Sönmezoğlu (ed.), Türk Dış<br />

Politikasının Analizi.<br />

LESSER Ian O., “Turkey’s Strategic Options”, The International Spectator,<br />

Vol. 34 (), p­‐<br />

LYNCH Marc, “Abandoning Iraq: Jordan’s Alliances and the Politics of State<br />

Identity”, Security Studies, Vol. 8 (Winter ­‐, Spring ), p.<br />

­‐<br />

ÖZCAN Gencer, “Doksanlarda Türkiye’nin Ulusal Güvenlik ve Dış<br />

Politikasında Askeri Yapının Artan Etkisi”, in G. Özcan and Ş. Kut (eds.),<br />

17


Birgül Demirtaş Coşkun<br />

En Uzun On Yıl, Türkiye’nin Ulusal Güvenlik ve Dış Politika Gündeminde<br />

Doksanlı Yıllar, İstanbul: Büke, , p­‐<br />

ROBINS Philip, Suits and Uniforms, Turkish Foreign Policy Since the Cold<br />

War, Seattle: University of Washington Press, <br />

SÖNMEZOĞLU Faruk, “Dünya ve Türkiye”, in F. Sönmezoğlu (ed.), Türk Dış<br />

Politikasının Analizi (İstanbul: Der, ), p. ­‐<br />

UZGEL İlhan, “Doksanlarda Türkiye İçin Bir İşbirliği ve Rekabet Alanı<br />

Ol<strong>ara</strong>k Balkanlar”, in Gencer Özcan & Şule Kut, eds., En Uzun On Yıl<br />

(İstanbul: Boyut, ).<br />

ÜNAL Hasan, “Bosnia II – a Turkish critique”, The World Today, Vol. 51<br />

()<br />

WENDT Alexander, Social Theory of International Politics, Cambridge:<br />

Cambridge University Press, <br />

YALÇIN Nilüfer, “Çetin: ‘Derhal uyacağız”, Milliyet, 1 June <br />

YİNANÇ Barçın, “Hiçbirşeyi daha kötü bırakmadım”, Milliyet, 30 July <br />

18


THE STRATEGIC RELEVANCE OF AGRI IN EUROPE’S<br />

SOUTHERN GAS CORRIDOR<br />

László Marácz *<br />

Özet<br />

Avrupa, enerji açısından neredeyse tamamen kıta dışındaki satıcıl<strong>ara</strong><br />

bağımlıdır. Son zamanlarda Avrupa Birliği (EU), çeşitli ülkelere enerji<br />

bağımlığını azaltmayı baş<strong>ara</strong>madı. Bu durum, Avrupa Birliğini dünya<br />

arenasında jeopolitik bir oyuncu ol<strong>ara</strong>k oldukça savunmasız bırakmıştır.<br />

Özellikle merkezî ve Doğu Avrupa ülkeleri doğalgazlarını Rusya'dan<br />

sağladıkları için neredeyse tamamen onl<strong>ara</strong> bağlımlıdır. <strong>Merkezi</strong> ve Avrupa<br />

kıtasındaki bazı ülkeler bu durumunu değiştirmeye çalışmaktadırlar.<br />

Azerbaycan, Gürcistan ve Romanya, Nisan ayında Rusya'yı atlay<strong>ara</strong>k<br />

Hazar Denizi yoluyla K<strong>ara</strong>deniz'den Avrupa'ya doğalgazı taşımak için<br />

anlaştılar. Bu yıliçinde Macaristan da AGRI adlı konsorsiyuma katıldı. Sonuç<br />

ol<strong>ara</strong>k, AB üye ülkeler, Rus kontrolündeki doğalgaz boru hatlarına daha az<br />

bağımlı olacak.<br />

Anahtar Kelimeler: Enerji çeşitliliği, AGRI, LNG, K<strong>ara</strong>deniz, Jeopolitik.<br />

Abstract<br />

Europe is almost completely dependent for her energy on outside suppliers. In<br />

recent years the European Union (EU) has not succeeded in reducing the<br />

energy dependencies by diversification, a keyword in European strategic<br />

papers (see, COM final). This makes the European Union as a<br />

geopolitical player in the world arena rather vulnerable. Especially the<br />

countries in Central and Eastern Europe are almost completely dependent for<br />

their gas supplies on Russia. Some countries in the Central and European space<br />

are trying to modify this state of affairs. Azerbaijan, Georgia and Romania have<br />

agreed upon in April of this year to transport gas from the Caspian Sea via the<br />

Black Sea to Europe bypassing Russia. Later this year Hungary also has joined<br />

this so-­‐called AGRI consortium. As a result, EU-­‐member states will be less<br />

dependent on the gas pipelines that are carrying Russian gas through states<br />

that are under Russian control.<br />

Keywords: Energy diversification, AGRI, LNG, Black Sea, geopolitics<br />

EU-­‐RUSSIAN RELATIONS IN ENERGY POLITICS<br />

Russia is intrinsically involved in the EU debate on energy security.<br />

According to Richard Youngs, Russia ‘completely dominates (…) debates<br />

over European energy policy (see Youngs , 79).’ Russia is the main<br />

* Assist. Prof. Dr., University of Amsterdam, Faculty of Humanities, European Studies,<br />

University of Amsterdam, l.k.m<strong>ara</strong>[email protected]<br />

K<strong>ara</strong>deniz Araştırmaları • Kış • Sayı 28 • ­‐28


László Marácz<br />

actor engaged in the issue of supply. As one of the largest global suppliers of<br />

natural gas and oil, Russia can meet high European demands for energy.<br />

Due to its geographical proximity to the Union, the country’s energy giant,<br />

the state-­‐owned company Gazprom is also an obvious partner for European<br />

state members’ energy providers. Russia on the other hand benefits from<br />

these European revenues. One fifth of its annual GDP income is derived<br />

from energy revenues (Godzimirski ). However, political unrest in the<br />

post-­‐Soviet space can endanger reliable supply to Europe, as has happened<br />

several times in recent years. Having toppled the communist system only<br />

two decades ago, Russia remains an unstable partner in energy negotiations<br />

(Correlje and Van der linde ). In efforts to place Russia’s pipeline<br />

network under multilateral regulations failed when Russia refused to ratify<br />

the Energy Charter Treaty (Youngs , 80). To prevent further upheavals<br />

and ensure energy security, the EU established a Common Economic Space<br />

(CES) with Russia at a summit in St. Petersburg in The long-­‐term goal<br />

of the agreement is the formation of an open market between EU and<br />

Russia.<br />

Europe’s demand for gas is high, however, and Russia can meet this<br />

demand like no other actor on the market (Progress Report ). Europe<br />

will not be able therefore to exclude Russia from gas deals. Maintaining<br />

good relations with Russia is a prerogative. By creating a more formal<br />

cooperation basis with Russia, EU can, however, avoid becoming a victim of<br />

the sort of unpredictable reactions the Ukraine has had to put up with<br />

regularly. Signed contracts can ensure EU energy safety and reasonable<br />

prices for Russian gas. The Common Economic Space between EU and<br />

Russia provides a framework to establish legally binding documents on gas<br />

deals.<br />

Energy related issues form the “backbone’’ of CES (see Sutela ,<br />

14). Due to asymmetrical provisions in supply and demand between the<br />

Union and Russia several gas disputes have had to be solved during the last<br />

years (see Progess Report ). Russia has turned out to be a politically<br />

unreliable partner in gas supply. Following political rows with<br />

neighbouring states Russia has regularly turned off the gas tap thereby<br />

hindering transit to Europe. During the Russian war with Georgia in ,<br />

following price disputes with Ukraine in (Stern, ; Youngs )<br />

and as a reaction to failed debt payments by Ukraine in (Pirani et al.<br />

), Russia demonstrated its power by causing severe gas shortages in<br />

Central and Eastern Europe following the pipeline cuts. As a consequence,<br />

EU and Russia agreed on an Early Warning Mechanism in to prevent<br />

further crises leaving EU countries at the mercy of Russian gas magnates<br />

(EU press release, ).<br />

European energy security is highly dependent on diplomatic relations<br />

with Russia and joint ventures between European and Russian energy<br />

20


The Strategic Relevance of AGRI in Europe’s Southern Gas Corridor<br />

companies. The foremost objective of Union’s energy policy is to secure<br />

supply. As a ‘net energy importer’ (COM final) Europe is exposed<br />

to energy supply shocks, price volatility and decreasing fossil fuel reserves.<br />

Indigenous energy production covers barely half of Europe’s need, with 56<br />

percent of European energy imported from third countries. In fact,<br />

domestic production even started declining in (COM final).<br />

If this trend is not reversed, fuel imports will rise even further in the future.<br />

Oil and gas, i.e. 60 and 26 percent in respectively, compromise the<br />

largest share (COM final). Russia provided 36 percent of oil<br />

imports in (Europe’s Energy Position, , 21) and 42 percent of gas<br />

import in (COM final), rendering the EU highly dependent<br />

on Russian resources. Even if substantial increase in Russian energy<br />

supplies is achieved until twenty percent ‘energy imports [are] set to<br />

rise under almost all scenarios’ (COM final, 3).<br />

THE GREAT PIPELINE RACE<br />

The European Union has not succeeded in developing a common energy<br />

strategy, nor a strategy of energy diversification. There is a lot of talking<br />

about the EU’s sponsored Nabucco-­‐pipeline that should carry gas from<br />

Central Asia and the Caspian Sea region via the Caucasus and Turkey to<br />

Europe thereby bypassing Russia and Ukraine but concrete steps to<br />

construct the pipeline have not been taken so far. It is extremely unlikely<br />

that the Nabucco project will be operative in as has been planned.<br />

Without a common energy policy and a succesfull strategy of energy<br />

diversification the EU will hardly become a major political player in the<br />

21th century.<br />

Europe is linked to the Russian gas fields by several large gas pipelines,<br />

like the North Stream. More gas pipeline routes, like South Stream will be<br />

planned in the near future and can be considered as a concurrent to the<br />

Nabucco pipeline in the southern gas corridor. These pipelines and projects<br />

are controlled or will be controlled by the Russians or will run through<br />

countries, like Belarus or Ukraine that are politically controlled by Russia.<br />

Also some richer countries in the Western part of Europe, like Germany<br />

have reached an agreement with Russia on the supply of gas. Russian gas<br />

will be carried by pipelines that run directly to Germany via the Baltic Sea,<br />

the so-­‐called North Stream. North Stream is cooperation between the state-­‐<br />

owned Russian company Gazprom, the German energy companies seafoodplus.info and<br />

BASF and the Dutch Gasunie. Poland is excluded from this pipeline and the<br />

Russian-­‐German cooperation has been interpreted in Poland as a modern<br />

Molotov-­‐Ribbentrop Pact referring to the Sovjet-­‐Nazi pact preceding the<br />

Second World War that determined the tragic faith of Poland and the other<br />

Central and Eastern European countries during and after the Second World<br />

War.<br />

21


László Marácz<br />

In the past Russia has successfully played EU members off against the<br />

others. The EU treats energy policy as a foreign policy issue, an area<br />

member states like to protect from too much interference from Brussels<br />

(Youngs ). By signing bilateral agreements with major national energy<br />

providers such as German seafoodplus.info, Italian ENI and French EDF, Russian energy<br />

giant Gazprom has managed to become a direct stakeholder in the largest<br />

national gas markets in Europe (Leal-­‐Arcas ). Other competeting non-­‐<br />

EU gas suppliers to the EU, such as Algeria and Libya that are active on the<br />

Italian market, have been made business partners by the Russians in an<br />

attempt to monopolize gas supply into the EU. The Lisbon Treaty added a<br />

clausal on energy solidarity amongst the EU-­‐members. The clausal has no<br />

legal binding, however and is not being obeyed (Progress Report, ).<br />

Companies like seafoodplus.info, ENI and EDF are therefore helping Russia along in<br />

gaining a gas monopoly.<br />

Hence, Russia has used its monopoly position as a real geopolitical<br />

weapon that can be employed for ‘divide and rule’ tactics. Austria, Hungary<br />

and Serbia could not resist the temptation and were willing to accept the<br />

offer of Gazprom to buy shares in their local energy companies, i.e. Austrian<br />

OMV, Hungarian MOL and Sebian NIS to bind them to the South Stream<br />

project. Russian energy company Surgutneftegas has acquired percent<br />

stake in Hungarian oil and gas company MOL, although MOLs constitution<br />

allows only for a foreign stake of 10 percent. This deal violating Hungarian<br />

law was concluded by the pro-­‐Russian, oligarchic government of Prime<br />

Minister Ferenc Gyurcsany who was lobbying for the position of<br />

‘commissioner of the South Stream project’ and made Hungary completely<br />

dependent on Russian interest. Recently the new Hungarian centre-­‐right<br />

government under Viktor Orbán declared by his spokesman Tamás Fellegi,<br />

Hungary’s National Development Minister that the state wants to increase<br />

its leverage in the energy sector and does not welcome foreign stakeholders<br />

in strategic national companies (See seafoodplus.info). It will be not easy to get<br />

rid of the Russian stake in the MOL company, however. Gazprom was able<br />

to buy the Serbian state energy company NIS for almost nothing and also<br />

acquired the control of pipelines on Serbian territory giving the Serbs the<br />

gu<strong>ara</strong>ntee that South Stream will be running over Serbian territory. In the<br />

end South Stream will reach Silvio Berlusconi’s Italy who is a frequent guest<br />

in the Kremlin and a strong supporter of Russian exclusive energy interest<br />

in Europe (see Lucas ).<br />

In order to break the exclusive dependency on Russia gas that is not<br />

only the gas itself but also the routes carrying the gas to the Union the EU<br />

has launched several projects to diversify the routes. The best-­‐known<br />

pipeline project in the southern gas corridor is the already mentioned<br />

Nabucco that will carry gas over the territory of Turkey. But several other<br />

smaller projects, such as the Trans-­‐Adriatic Pipeline (TAP), the Turkey-­‐<br />

22


The Strategic Relevance of AGRI in Europe’s Southern Gas Corridor<br />

Greece-­‐Italy Interconnector (ITGI) or the Azerbaijan-­‐Georgia-­‐Romania<br />

Interconnector (AGRI) all have the potential to be an important element of<br />

the southern gas corridor and even call into question the future of Nabucco<br />

itself. In any case, all these pipelines will draw gas from the same gas fields,<br />

i.e. Sah-­‐Deniz 1-­‐2 in the Caspian Sea region.<br />

European pipeline project Nabucco has been undercut several times by<br />

the Russians. Under Ference Gyurcsány’s pro-­‐Russian government in <br />

Hungary signed a bilateral deal with Gazprom to receive gas via the Russian<br />

pipeline Blue Stream (Youngs ). Due to this deal Hungary temporary<br />

withdraw from EUs Nabucco pipeline project triggering criticism from<br />

Brussels (see Aczél ). In Russia signed deals with Azerbaijan,<br />

securing gas supplies to stream to Russia instead of through the delayed<br />

Nabucco pipeline (Socor ).<br />

Furthermore, Russian pipeline project South Stream will form a direct<br />

rival supply route to Nabucco as it also carries gas to Southern Europe<br />

(Finon ). With French EDF and Italian ENI financing the rival, it is hard<br />

to take Europe seriously in its attempts at solidarity. South Stream will<br />

bypassing Romania and cuts through Bulgaria playing off Romania and<br />

Bulgaria against the other. This is one of the main reasons Romania has<br />

been initiating AGRI bypassing Russia in order to gu<strong>ara</strong>ntee itself a place<br />

within the South Stream project.<br />

RUSSIAN GAS MONOPOLY IN CENTRAL AND EASTERN EUROPE<br />

As mentioned above Russia has an important share in the energy supply of<br />

the European Union. Especially the countries in Central and Eastern Europe<br />

are almost completely dependent upon Russian gas. Slovakia is depending<br />

for 99 percent, the Czech Republic for 78 percent, Hungary for 80 percent,<br />

Poland for 67 percent and the Baltic countries, Estonia, Latvia and Lithuania<br />

for percent on Russian gas. The only exception in Central and Eastern<br />

Europe is Romania that satisfies 85 percent of her gas demands from<br />

internal resources. Furthermore, in these countries the connecting<br />

pipelines to Russia run over Ukrainian territory, i.e. in the case of Slovakia,<br />

Czech Republic, Bulgaria, Greece, Austria, Hungary, Slovenia and Romania<br />

and Russia or Russian controlled countries like Belarus in the case of the<br />

Baltic countries (compare Marácz , 17).<br />

The Russians are very well aware of this and have used the energy<br />

weapon against those who are critical about present day Russia. The small<br />

Baltic countries can be blackmailed by threatening to cut off energy<br />

supplies from Russia. In recent winters Russia was not ready to deliver gas<br />

to Ukraine of president Viktor Yushchenko who was conducting a pro-­‐<br />

Western policy. After the election in February of this year that was<br />

won by the pro-­‐Russian politician Viktor Yanukovych Ukraine does not<br />

23


László Marácz<br />

have to be afraid that they will be cut off from Russian energy supplies. The<br />

government of Yanukovych will support Russian politics led by Putin and<br />

Medvedev in exchange for lower energy, especially gas prices that will keep<br />

the Yanukovych government longer in power.<br />

Gazprom, Russia’s state-­‐owned sole exporter of Russian gas has not<br />

only succeeded in attaining large shares of European energy firms it also<br />

holds long-­‐term supply contracts with European distributors (Dreyer<br />

). In the cases of Slovakia and Bulgaria, where one distributor<br />

dominates the entire market for gas (Stern ) consumers are <br />

percent dependent on Russian supplies. The Baltic states are also highly<br />

dependent on Russian gas with Gazprom holding a 37 percent stake in Eesti<br />

Gaas (Stern , ), Estonia’s gas monopoly. These European bilateral<br />

ventures with Russian state-­‐owned gas company Gazprom undermine EU<br />

attempts to speak with one voice and to take up seriously the issue of<br />

energy diversification. As some EU-­‐members rely on only one supplier, i.e.<br />

the Baltic states on Russia securing supplies entails lowering dependency<br />

on these suppliers by diversifying the sources. The Union’s strategy seems<br />

to construct ‘reliable framework conditions’ to realize this diversification<br />

(COM final, 5). Priority infrastructure projects aimed at<br />

interlinking European energy markets and subsequently decreasing their<br />

dependence on third countries is listed under this point. Projects include<br />

the ‘Baltic Interconnection Plan’ which entails key infrastructures necessary<br />

for effective interconnection of the Baltic region with the rest of the EU and<br />

the ‘southern gas corridor’ interconnections to link gas supply from Caspian<br />

and Middle eastern sources and Liquified Natural Gas (LNG) develop LNG<br />

action plan on liquefaction and storage facilities. One of these latter projects<br />

is AGRI.<br />

THE STRATEGIC RELEVANCE OF AGRI<br />

As we have discussed above especially the countries between Germany and<br />

Russia in the Central and Eastern European zone are worried about their<br />

energy supplies that is strongly connected to their security and safety. To<br />

retake the initiative three presidents, the President of Azerbaijan Ilham<br />

Aliyev, the President of Georgia Mikheil Saakashvili and the Romanian<br />

President Trajan Basescu met in Azerbaijan’s capital Baku on 14 September<br />

of this year and signed the Baku decl<strong>ara</strong>tion in which the three heads of<br />

state decided to construct a gas pipeline that will connect the three<br />

countries. The construction of the pipeline labeled AGRI which is the<br />

abbreviation of ‘Azerbaijan-­‐Georgia-­‐Romania-­‐Interconnection’ will connect<br />

these countries via the Black Sea. The Georgian president Saakashvili who<br />

is clearly on the side of the West and would like his country to join NATO<br />

has played a crucial role in setting up AGRI. With the help of the AGRI<br />

24


The Strategic Relevance of AGRI in Europe’s Southern Gas Corridor<br />

project Saakashvili himself is using energy as a geopolitical weapon against<br />

Russia trying to embarrass the Russians at their own playing field.<br />

AGRI will draw gas from the Caspian Sea that will be carried via a<br />

pipeline across land to Georgia for liquefaction. This process of liquefaction<br />

will take place in a plant for LNG exports at the Azerbaijan-­‐owned oil export<br />

terminal of Kulevi in Georgia. Kulevi is by the way at “spitting distance”<br />

from the breakaway autonomous territory Abkhazia. Abkhazia is a<br />

marionette state of Russia and is providing Russia a stronger geopolitical<br />

position in the southern part of the Caucasus to put pressure on the AGRI<br />

project. Commentators are afraid that this will make the AGRI project<br />

vulnerable indeed. Further transport of LNG will take place via tankers<br />

from the Georgian port of Poti to the Romanian Black Sea port of Constanta.<br />

In Constanta a terminal will be constructed for the re-­‐gasification of the<br />

LNG. The gas will be pumped through Romanian’s pipeline system to<br />

Hungary and to the rest of the Balkans and the European Union.<br />

The Romanian President Traian Basescu has declared that the project<br />

will be set in motion by all means but that he is hoping for financial support<br />

from Brussels. An advantageous moment for this is the coming year <br />

because in the first half year Hungary will chair the Union and afterwards<br />

Poland. The latter country is strongly supporting the Eastern Partnership to<br />

establish all sorts of ties in the post-­‐Soviet space having Georgia and<br />

Azerbaijan among its members. Basescu is counting on support from<br />

Hungary where recent elections in April have been won with a<br />

landslide by the pro-­‐Western, centre-­‐right coalition led by Viktor Orbán.<br />

This coalition took the government position of the Hungarian socialist party<br />

MSZP, an ardent supporter of Gazprom policy. On September 20 Hungary<br />

even announced it would become a shareholder in AGRI project. Now the<br />

following state energy companies, i.e. Romanian Romgaz, Georgian Oil and<br />

Gas Corporation (GOGC), the State Oil Company of Azerbaijan Republic and<br />

the Hungarian Magyar Villamos Müvek Zrt. each holds a 25 percent stake in<br />

the project. Interestingly the Hungarian government had to leave out the<br />

MOL company because a Russian company has a stake in MOL, otherwise<br />

the Russians would have entered the AGRI project through the backdoor.<br />

AGRI will carry eight billion cubic metres gas a year (bcm/year) to<br />

Europe. Compared to the planned 38 bcm/year of Nabucco this is a rather<br />

modest figure. AGRIs capacity will be about five times less than Nabucco’s.<br />

The figure is indeed rather modest when we take into account the yearly<br />

LNG-­‐import of a country like France that is about twice as much as the 8<br />

bcm/year that is planned by AGRI. The project financing will require a<br />

relatively modest amount of money of 4-­‐6 billion euro. These figures can be<br />

lifted quite easily as demands will increase, however. In speeding up the<br />

distribution possibilities of AGRI to Central Europe and the Balkans the<br />

interconnecting pipeline between Hungary and Romania has already been<br />

25


László Marácz<br />

constructed. On October 14 of this year the gas pipeline linking the<br />

Romanian city of Arad and the Hungarian city of Szeged making the<br />

distribution of AGRI gas to Central Europe possible has been opened. It is<br />

also one of the first gas pipelines running ‘north-­‐south’ in the Central and<br />

Eastern European area. The opening was attended by European<br />

commissioner for energy, Günther Oettinger who announced that pipelines<br />

running ‘north-­‐south’ on the territory of the Union, like the Arad-­‐Szeged<br />

pipe line and their connections to the north will be sponsored by the<br />

European Commission. North-­‐south pipelines play an important role in the<br />

energy security of the Union.<br />

EU-­‐projects in the southern energy corridor are strengthened by a<br />

decision of the European Commission to establish a Danube Region in order<br />

to interconnect a geopolitical territorial unit, a European macro-­‐region<br />

through which the Danube river is flowing consisting of Germany, Austria,<br />

the Slovak Republic, Hungary, Croatia, Serbia, Romania, Bulgaria, the<br />

Republic of Moldova and Ukraine – six of which are EU Member States, and<br />

in a broader territorial context the region also comprises the Czech<br />

Republic, Slovenia, Bosnia Herzegovina and Montenegro. Concerning<br />

Germany and Ukraine only the regions have been invited that are crossed<br />

by the Danube, like the German federal states Baden-­‐Württenberg and<br />

Bavaria. By doing so it is prevented that Germany with its enormous<br />

economic power would dominate the Danube strategy (European<br />

Аватков В.А. - Краткий турецко-русский военно-политический словарь -


 
18

:

. . 
, .  

  
..  ,
 
. . 



. .
18  
 
-
  -
   /
. .  
 ; 
. !.  - " .  #  ( -) -
 .  . $ ,  .
. — . : %&-
 , – , [1] .
ISBN
 '
 
  -
   
*   +3 + <'
 '  -
! 
  ! 
! 3<'
.
3    '=
, !  "  
,
< *>= 
 3<'


  . ?  
" " +' <
 ,
     "<    +  
 3  +=-
* <  
*  *  
* 

.


 

ISBN © %&  ,


©  
 . .,
A
1. abluka – блокада
2. acı paylaşmak – разделять горе,
сочувствовать
3. açık diplomasi – открытая
дипломатия
4. açık kaynaklar – открытые
источники
5. açık kol – разомкнутая колонна
6. Açık Semalar Antlaşması (ASA) –
Договор по открытому небу (ДОН)
7. açık yan – открытый фланг
8. acil şifalar dilemek – желать
скорейшего выздоровления
9. açılma – развертывание в
предбоевые порядки
açılma bölgesi – рубеж / район
развертывания
açılma emri – приказ на
развертывание войск
acımasız – безжалостно
açısal sapma – угловое отклонение
adalet önüne çıkmak – предстать
перед лицом правосудия / судом
adapte etmek – адаптировать
3
aday – кандидат
adı geçen – выше упомянутый
adil – справедливый
adım adım çekilme – постепенный
отход
adımları atmak – предпринимать /
делать шаги
adliye müşaviri – юрист-
консультант
afet – природная катастрофа,
бедствие
Afet ve Acil Durum Yönetimi
Başkanlığı – Управление по
чрезвычайным ситуациям
afetzede – жертва, пострадавший
(от пожара, землетрясения и т. п.)
ağ gemisi – сетевой заградитель
ağır bölük – рота тяжелого оружия /
тяжелых танков
ağır eleman – тяжелый элемент
ağır kol köprüsü – тяжелый мост
ağır makineli tüfek – тяжелый /
станковый пулемет
ağır tank – тяжелый танк

4
ağırlamak – принимать, выказывать
уважение, оказывать почести /
хороший приём
ağırlaşmak – усугубляться
ağırlıklar – тылы дивизии, полка,
обозы
AGİT – ОБСЕ
ağızdan emir – устный приказ
ahenk – гармония, слаженность,
согласованность
ahiren – в последнее время,
недавно, на днях
ahize, mikrotelefon – телефонная
трубка
ajan – агент, шпион
ajan grubu – резидентура
ajan grubu şefi – резидент
(уполномоченный иностранной
разведки)
ajan şebekesi – агентура
akabinde – сразу после,
впоследствии
akaryakıt gemisi – нефтеналивное
судно
akciğer ödemi – отек легких
5
akdetmek – заключать (договор,
соглашение и т. п.)
akıbet – конец, исход, участь
akın – налет
akıntı – течение
ako – отраженный сигнал, эхо
akrep tankı – танк-тральщик с
цепями
akrotim – пилотажная группа (для
показательных выступлений)
aksırtıcı gaz – отравляющее
вещество раздражительного
действия (чихательное)
aktif akustik homing torpido –
торпеда с активной системой
акустического самонаведения
aktif homing sistemi – система
активного самонаведения
aktif radar – активная РЛС
aktif tedbirler – активные меры
(активная оборона)
aktifleştirme – активизация
aktifleştirmek – активизировать
akustik mayın – акустическая мина
akyuvar – белое кровяное тельце
6
alan kazanmak – захватить район,
участок местности
alarm – тревога
alay – полк
alay emrine vermek – придавать
полку
albay – полковник, капитан 1-го
ранга
alçak Dünya yörüngesi – низкая
околоземная / опорная орбита
aldatmak – вводить в заблуждение
alet – прибор
alev makinesi – огнемет
alev tankı – огнеметный танк
alfa, beta, gama ışınları – альфа-,
бета-, гамма-излучение
algı – восприятие, перцепция
algılama – восприятие
algılayıcı – датчик, сенсор
alıkomak / alıkoymak – оставлять,
удерживать, сдерживать, отрывать,
отвлекать от чего-либо
alkol – алкоголь, спирт

7
Allah rahmet eylesin! – пусть Аллах
даст покой его душе (говорится
при упоминании об умерших)
Allah’tan rahmet dilemek – желать
(у)покоиться с миром
alt nişancı – наводчик курсового
пулемета
altimetre – высотомер, альтиметр
altyapı – инфраструктура
alyuvar – красное кровяное тельце
amasız kınamak – безоговорочно
осуждать
ambargo – эмбарго
ameliye – прием, операция
amfibi harekat – амфибийная
операция
amfibi hücum aracı – плавающее
десантно-штурмовое средство
amfibi tank – плавающий танк
amfibik – плавающий, амфибия
amfibik harekat – морская
десантная операция, амфибийная
операция
amonyak – аммиак
amonyak – нашатырный спирт
8
amortisör – амортизатор
ana gemi – плавучая база
ana güverte – главная палуба
ana jet üssü – авиационная база
ana kabin – ходовая рубка
ana rotor – несущий винт
ancaksız kınamak – безоговорочно
осуждать
aneroid – анероид1
angaje etme – вербовка
ani – незамедлительный
ankraj – закрепление, крепление,
анкеровка
anlaşmanın uzatılması – продление
соглашения
anlaşmazlık – непонимание,
разногласие
anten direği – антенная мачта
antenli mayın – антенная мина
antibalistik füze (ABM – Anti-
ballistic Missile)– противоракета
antidot – противоядие

1
прибор для измерения атмосферного давления,
тип барометра, действующий без помощи
жидкости
9
antigerilla faaliyetleri – действия
против партизан
antipersonel mayın –
противопехотная мина
antiradar füze –
противорадиолокационная ракета
anti-submarin roket (ASROC) –
АСРОК (Противолодочная ракета
ПЛУРО)
antitank mayın – противотанковая
мина
apron – летное поле, перрон
ara aşama – промежуточный этап
ara hattı – разграничительная линия
araç telsizi – передвижная
радиостанция
Araçdışı etkinlik – выход в
открытый космос
aralıksız – непрекращающийся,
непрерывный
arama bobini – искательная рамка
(миноискателя)
arama devriye usulü –
патрулирование в воздухе

10
arama kurtarma işleri – аварийно-
спасательные и поисковые работы
arama ve takip radarı – РЛС поиска
и слежения
arama-kurtarma filosu – поисково-
спасательная эскадрилья
arama-tarama filosu – минно-
тральная флотилия
aranjman – компоновка
araştırmacı – научный сотрудник
araştırma-geliştirme – НИОКР
arayüz – интерфейс
arazi tahkimi – укрепление
(местности)
arazi takip radarı – РЛС слежения за
рельефом
arazi temizlemek – дегазировать
местность
arazi zehirlemek – заражать
местность
arazinin gizleme ve yanaşma
imkanları – наличие на местности
укрытий и скрытых подступов
arazinin hakim bir noktası –
господствующая высота
11
arazinin hali – характер местности,
условия местности
araziye serpilme – рассредоточение
на местности
arka yamaç – обратный скат
arka yamaçtan geçmek – проходить
по обратному скату
arma – герб
armatür – арматура
arpacık – мушка
arsin – арсин
artçı – арьергард, тыльная
походная застава, остаточный
artçı ucu – тыльный дозор
artık radyasyon – остаточная
радиация
asayiş – общественный порядок,
спокойствие
asayiş – общественный порядок,
спокойствие, безопасность
asayiş – спокойствие, порядок
asi – бунтовщик, мятежник,
повстанец, непокорный,
бунтарский,
asıl kuvvetler – главные силы
12
asıl muharebe hattı – передний край
(обороны)
asıl muharebe sahası – основная
боевая позиция
asıl muharebe sahasının yarılmasını
karşılıyacak ihtiyatlar – резервы,
расположенные на направлении
вероятного прорыва основной
боевой позиции
asıl taarruz – наступление на
главном направлении, главный
удар
asıl taarruz bölgesi – направление
главного удара
asıl taarruz grubu – главная
наступательная группировка /
группа
asıl taarruz istikameti – направление
главного удара
asılsız – необоснованный
asimetrik tehditler – асимметричные
угрозы
asimilasyon – ассимиляция
Aşırı Derecede Yaralayan ve Ayrım
Gözetmeyen Etkileri Bulunan Belirli
13
Konvansiyonel Silahların
Kullanımının Yasaklanması veya
Sınırlandırılması Sözleşmesi –
Конвенция о запрещении или
ограничении применения
конкретных видов обычного
оружия, которые могут считаться
наносящими чрезмерные
повреждения или имеющими
неизбирательное действие
aşırıcılık – экстримизм
aşırılık – крайность, чрезмерность,
бесчинство
asit – кислота
asker – военнослужащий
asker alma – призыв в армию
asker sayısı – численность личного
состава
askere çağırmak – призывать в
армию
askeri ataşe – военный атташе
askeri bando / orkestra – военный
оркестр
askeri güç – военная сила

14
askerî inzibat — а) воинский
порядок, б) комендантский
патруль, в) военная полиция
askerî inzibat sınıfı – комендантская
/ военно-патрульная служба,
комендатура
askeri istihabarat – военная разведка
askeri isyan — военный мятеж
askeri mahkeme – военный суд,
трибунал
askeri propaganda – военная
пропаганда
Askeri Tıp Fakültesi – военно-
медицинский факультет
askeri tören – военная церемония,
почетный караул, военный парад
askerlik bilimi – военное дело,
военная наука
askerlik çağı – срок воинской
повинности, призывной возраст
askerlik dairesi – военно-призывное
управление
askerlik kütüğü – книга учета
военнообязанных

15
askerlik meclisi – военно-
призывная комиссия
askerlik şubesi – военно-призывной
отдел
askerlik yükümlülüğü / mükellefiyeti
– воинская повинность
askı tertibatı – подвеска
askırtmak – вызывать чихание
askıya almak – поднимать
(затонувшее судно), откладывать,
задерживать принятие решения
ast birlik – подчиненное
(нижестоящее) подразделение
asteğmen – младший лейтенант
astroit – астероид
astronot – космонавт, астронавт
astsubay adayı onbaşı – ефрейтор-
кандидат в кадровый офицеры
astsubay başçavuş – фельдфебель
astsubay çavuş – кадровый сержант
astsubay kıdemli başçavuş –
старший фельдфебель
astsubay üstçavuş – старший
сержант профессиональной
подготовки
16
Asya’da İşbirliği ve Güven Arttırıcı
Önlemler Konferansı (CICA) –
Совещание по взаимодействию и
мерам доверия в Азии (СВМДА)
atak uçağı – самолет штурмовой
авиации, штурмовик
atalet – инерция
ataşe – аташе
ateş açmak – открыть огонь
ateş altına almak – вести огонь по
чему-либо, обстреливать, держать
под огнем
ateş altına almak – взять под
обстрел
ateş bölgesi – сектор обстрела,
полоса огня
ateş desteği – огневая поддержка
ateş desteği tertiplemek –
организовать огневую поддержку,
организовать (спланировать) огонь
поддерживающих средств
ateş gücü – огневая мощь
ateş hızı – интенсивность огня
ateş kaydırmak – переносить огонь

17
ateş kudreti / kuvveti – огневая
мощь, мощность огня
ateş mevzi – огневая позиция
ateş meydanı – полигон,
стрельбище, полоса обстрела
ateş planı – план огня, план
огневого обеспечения
ateş planına girecek birlik –
подразделение, привлекаемое для
огневого обеспечения
ateş toplamak – сосредоточивать
огонь
ateş toplamaları yapmak –
сосредотачивать огонь, вести
сосредоточенный огонь
ateş topu – огненный шар
ateşin koordine edilmesi – огневое
взаимодействие
ateşkes – прекращение огня,
перемирие
ateşleme buji(si) – пиросвеча
ateşleme düzeni – принцип
взрывного действия
ateşleme hakkı – воспламенитель

18
ateşleme kapsülü fişeği –
капсюльная втулка
ateşleme mekanizması – взрывное
устройство
ateşleme tertibatı – система
зажигания, воспламенения
ateşleme tertibatı – ударно-
спусковой механизм
ateşlerin tertiplenmesi – организация
системы огня
ateşli silah – огнестрельное оружие
atık – отходы
atım – выстрел
atış – стрельба, выстрел, огонь
atış gücü – огневая мощь
atış hattı – линия огня
atış hızı – скорострельность
atış idaresi – управление огнем
atış kontrol sistemi – система
управления (артиллерийским)
огнем
atış tatbikat cetveli – таблица
стрельб
atlamak – совершать прыжок,
прыгать
19
atlı – всадник, кавалерист, верхом,
в конном строю
atma vasıtası – средство доставки
atmosferik koşullar – атмосферные
условия
atom bombası – атомная бомба
av önleme hizmeti – служба
перехвата
av refakat uçağı – истребитель
сопровождения
av uçağı – истребитель
av-bombardıman uçağı –
истребитель-бомбардировщик
avcı botu – малый
противолодочный корабль,
морской охотник
avcı boy çukuru – ячейка, окоп для
стрельбы стоя (полного профиля)
avcı çukuru – стрелковая ячейка,
одиночный окоп
avcı diz çukuru – ячейка, окоп для
стрельбы с колена
avcı mevzii – стрелковая ячейка,
одиночный окоп

20
avcı yatma çukuru – стрелковый окоп
для стрельбы лежа
aviyonik – авиационная
электроника, авионика
av-önleme uçağı – истребитель-
перехватчик
Avrupa Birliği Dışişleri bakanı ve
AB Dış İlişkiler ve Güvenlik
Politikasından Sorumlu Yüksek
Temsilcisi – Высокий (Верховный)
представитель ЕС по иностранным
делам и политике безопасности
Avrupa Güvenlik ve İşbirliği
Teşkilatı (OSCE-AGİT) –
Организация по безопасности и
сотрудничеству в Европе
Avrupa’da Konvansiyonel Silahlı
Kuvvetler Antlaşması (CFE-AKKA)
– Договор об обычных
вооружённых силах в
Европе (ДОВСЕ)
ayak oltası – малозаметное
проволочное заграждение
ayak uydurmak (-a) – идти в ногу с

21
ayaklanma – восстание, бунт,
мятеж, смута, беспорядок
ayarlama – согласование,
регулирование, налаживание
aydınlatma – осветительная бомба
aydınlatma mermisi –
осветительный снаряд
ayırt etmek – различать, отличать
ayrılıkçı – сепаратист,
сепаратистский
ayrılıkçılık – сепаратизм
ayrılmaz – неотъемлемый
ayrımcı – дискриминационный
ayrışmak – разделяться
azaltma programı – программа
сокращения
azami menzil – максимальная
дальность
azim – решимость, воля
azimli – решительный, имеющий
твердое намерение, настойчивый
azimut açısı – азимутальный угол

22
B
bağımsız – автономный,
независимый
bağımsızlık referandumu –
референдум о независимости
bağlama düğmesi – линейный
зажим, клемма
bağlamak – соединять (средствами
связи)
bağlı – подчиненный
bağlı kuruluşlar – аффилированные
организации
bahsekonu – данный, тот, о
котором идет речь
bakaya – уклоняющийся от
призыва в армию
bakım – уход, осмотр, ремонт
bakteri – бактерия
balast tankı – балластная цистерна
balistik – баллистический
balistik füze – балистическая ракета
Balistik Füze Yayılmasına Karşı
Davranış İlkeleri Rehberi –
Международный кодекс поведения
по предотвращению
23
распространения баллистических
ракет
balistik kanunları – законы
балистики
balistik külah – баллистический
наконечник
balta – топор
bant – диапазон, полоса
baraj – загрождение, платина,
барьер(на выборах)
baraj ateşi – заградительный огонь,
огонь на воспрещение
barbarca – варварский
barınmak – укрываться, находить
приют / убежище
barış davasına hizmet etmek –
служить делу мира
Barış ve Güvenlik Kuşağı – пояс
мира и безопасности
barışçı yollardan çözüm – решение
мирными путями
barışçı yöntemler – мирные
средства / методы
Barışı Destekleme Harekatı –
операция по поддержанию мира
24
barışı destekleyen faaliyetler –
операции по поддержанию мира
barut – порох, заряд
barut hakkı – боевой заряд
barut hazinesi – зарядная камера
baş – нос, бак
baş (ana, grandi) direk – грот-мачта
baş başa görüşmeler – переговоры в
узком составе / с глазу на глаз
baş emir – приказ о введении в
действие нового устава
Baş İstihbarat İdaresi (GRU) –
Главное разведовательное
управление (ГРУ)
baş tapası – головной взрыватель
baş telefonu – наушники, головной
телефон
başarı emsali – история успеха,
успешный пример
başarı kriteri – критерий успеха
başarının genişletilmesi – развитие
успеха
başarıyı tamamlamak – завершать
успех

25
basına kapalı görüşme – закрытая
для прессы встреча
basınç – давление, напор
basınçlama – поддержание
давления
basitleşmek – упрощаться
başkan – председатель
başkanlığında – под
председательством
başkanlık seçimleri – президентские
выборы
başkatip – первый секретарь
baskı altında tutmak – держать под
огневым воздействием, подавлять
baskı silindiri – тормоз отката
baskın – налет, облава, обыск
baskın tesiri – внезапность, эффект
внезапности
baskının derecesi – сила удара и
степень внезапности
başkomutan – главнокомандующий
Başkonsolos – Генеральный Консул
başsağlığı dilemek – приносить /
выражать соболезнования
bastırma – подавлене
26
bataklık – болото
batarya – батарея
batırmak – топить
bayrak – флаг
bayrak çekmek – поднять флаг
beceri – способность, умение,
мастерство
behemahal – во что бы то ни стало,
непременно
beka – выживаемость, живучесть
bekleme mevzii – выжидательная
позиция
belirti, semptom, alamet – признак,
симптом
bellek aygıtı – флеш-накопитель,
накопитель памяти
benzin istasyonu – автозаправочная
станция
beraberindeki heyet –
сопровождающая делегация
beşik – люлька
besin maddeleri – пищевые
продукты
beton karıştırıcı – бетономешалка

27
beton mermisi – бетонобойный
снаряд
betonarme – железобеонный
betonkarar – бетономешалка
betonyer – бетономешлка
beyaz propaganda – белая
пропаганда
beygir kuvveti – лошадиная сила
(тех.)
beyin – ум, рассудок
beyin yıkama – промывание мозгов
bilahare – впоследствии
bildiri – заявление, декларация,
сообщение, коммюнике
bileşke – равнодействующая сила
bilgi akış zinciri – информационная
цепочка
bilgi güvenliği – информационная
безопасность
Bilgi harekat merkezi (BİLHAM) –
центр контроля за проведением
информационных операций
bilgi harekatı – информационная
операция
bilgi toplama – сбор информации
28
bilgiler – сведения, информация
bilgisayar korsanı – хакер
bilim çağı – информационный век,
информационная эра
bilimsel araştırmalar – научные
исследования
bilimsel endüstriyel şirketi – научно-
производственная фирма
bilimsel teknik devrim – научно-
техническая революция
bilincinde olmak – отдавать себе
отчёт (в чем-л.)
binbaşı майор – капитан 3-го ранга
bindirme – посадка, погрузка
bindirme iskelesi – причал погрузки
bindirme limanı – порт погрузки
десанта
bindirme sırası – очередность
погрузки
bindirme yeri – место погрузки
bir araya gelmek – встретиться
bir kez daha teyit etmek – вновь
подтвердить
bir şeye direniş göstermek – давать
отпор
29
bir yanı kuşatma – односторонний
охват
birici hat birlikleri – подразделения
первого эшелона
birinci hat birlikleri –
подразделения, части, войска
первого эшелона
birleşme – объединение, реакция
синтеза
Birleşmiş Milletler (BM) –
Организация объединенных наций
(ООН)
Birleşmiş Milletler Antlaşması / Şartı
– Устав ООН
birlik – подразделение, часть,
соединение
birlik mevcutları – личный состав
подразделений
biyolojik savaş – биологическая
война
biyolojik silah – биологическое
оружие
Biyolojik Silahlar Sözleşmesi
(Bakteriyolojik (Biyolojik) ve
Zehirleyici Silahların Geliştirilmesi,
30
Yapımı ve Stoklanmasının
Yasaklanması ve Bunların İmhasına
ilişkin Sözleşme) – Конвенция о
биологическом оружии
(Конвенция о запрещении
разработки, производства и
накопления запасов
бактериологического
(биологического) и токсинного
оружия и об их уничтожении
(КБТО))
bizzat söylemek suretiyle verilen
emir – устный приказ, отданный
лично
blöf – блеф
BM Genel Kurulu – Генеральная
Ассамблея ООН
BM Güvenlik Konseyi – Совет
Безопасности ООН
BM himayesi altında – под эгидой
ООН
BM Uyuşturucu ve Suç Ofisi –
Управление ООН по наркотикам и
преступности
bobin – катушка
31
boğaz savunması – оборона
проливов
boğucu gazlar – ОВ удушающего
действия
bölgesel – региональный
Bölgesel Silahların Kontrolü
Doğrulama ve Uygulama Yardım
Merkezi – Центр по содействию
проверке и выполнению
обязательств в рамках
регионального контроля над
вооружениями
bölme – отсек
bölücü – сепаратист
bölük – рота
bölük erkanı – управление роты
bomba atar – гранатомет
bomba atar – гранатомет
bomba gövdesi – корпус бомбы
bomba yuvası – узел подвески
бомбовой нагрузки
bombalı araç – начиненный
взрывчаткой (заминированный)
автомобиль
borda – борт
32
Bordo Bereliler – «бордовые
береты» (в РФ – «краповые
береты»), спецназ
boru – труба
boşaltma – выгрузка
boşaltma istasyonu – станция
выгрузки
boşluklu imla hakkı –
кумулятивный снаряд
boylam – долгота
boylam derecesi – градус долготы
boyut – измерение, аспект, размер,
габарит, вектор
boyut kazanmak – приобрести
измерение
branda – брезент
broşür – брошюра
bu vesileyle … en derin saygılarını
yinelemek – пользоваться случаем,
чтобы возобновить уверения в
своем весьма высоком уважении
buhar – пар
buharlaşmak – испаряться
buji – свеча

33
bulanık – мутный, неотчётливый,
расплывчатый
bulantı – тошнота
bulgu – открытие, изобретение,
находка, симптом
bullpup – булл-пап (схема
компановки винтовок и автоматов,
при которой ударный механизм и
магазин расположены в прикладе
позади спускового крючка)
bulut depolama – облачное
храненилище данных
bünye – структура
bütüncül – тоталитарный,
единовластный, целостный
bütünleşme – интеграция
büyük kısım – главные силы
büyük sevk ve idare – управление
боевыми действиями крупных
соединений, оперативное
руководство
büyükamiral – маршал флота
Büyükelçi – Чрезвычайны и
Полномочный Посол
Büyükelçilik – посольство
34
buzkıran – ледокол

C, Ç
çabuk atış – беглый огонь
çağdışı – несовременный,
анахроничный, непризывной
çağrı – призыв
çağrı merkezi – колл-центр,
контактный центр
çağrımızı yenilemek – вновь
решительно призвать
çalışma frekansı – рабочая частота
çalışma yemeği – рабочий обед /
ужин
çalışma ziyareti – рабочий / деловой
визит
çalıştırma kolu – рукоятка затвора
çan – колокол
can kaybı – человеческие жертвы
can yeleği – спасательный жилет
Çanakkale Boğazı Müstahkem
Mevkii – укрепленный район
пролива Дарданеллы
cankurtaran – спасатель

35
cankurtaran sal – спасательный
плот
cankurtaran simidi – спасательный
круг
canlandırma – активизация
canlandırmak – оживлять,
активизировать
canlı bomba – смертник
canlı kalkan – живой щит
canlı ve cansız hedefler – живая
сила и боевая техника
CAOC (combined air operations
centre) – многонациональный
центр управления действиями
авиации НАТО (МЦУДА)
çap – диаметр
çap – калибр
çarkçı – механик
çarpıcı – бросающийся в глаза,
привлекательный
casusluk – шпионаж
çatal ayaklı kundak – тренога
çatal kundak – раздвижной лафет
çatı – крыша, патронат

36
çatışma – столкновение, конфликт,
схватка, конфронтация
çavuş – сержант, младший унтер-
офицер срочной службы
caydırıcılık – сдерживание,
принуждение
cebren geçiş – форсирование
cebri yürüyüş – форсированный
марш
çekili araç – буксируемое
транспортное средство
çekilme – отход
çekim – притяжение, гравитация
çekimser kalmak – воздерживаться
при голосовании
çekirdek – ядро
çekiş – тяга
çekiş kuvveti, itici kuvvet – сила
тяги
çekmek – вовлекать, втягивать
çelenk koymak / bırakmak –
возложить венок
çelik – сталь
çelik kablo – стальной канат / трос

37
çelişkileri körüklemek – разжигать
противоречия
celp – призыв
cengel – джунгли
cep / cüce denizaltısı – сверхмалая
подводная лодка
cephane – боеприпасы
cephane gemisi – транспорт
боеприпасов
cephe – фронт
cephe genişliği – ширина фронта
Çernobil reaktör kazası – авария на
Чернобыльской АЭС
cerrah – хирург
cerrahi – хирургический
ceset – труп
çete – банда, партизанский отряд
cetvel – шкала
çevik – подвижный
çevik keşif elemanları – подвижные
разведывательные подразделения
çevikleşmek – приобретать
подвижность
çeviklik – поворотливость,
проворство, стремительность
38
çevirme – обход, окружение
çevirme manevrası – обход,
обходный маневр, маневр на
окружение
çevirmek – окружать, охватывать
çevresel uydu – орбитальный
спутник
çevrim – (телефонная, радио-) сеть
çevrim – цикл
çevrim çağrı işareti – позывной
радиосети
ceza görmek / yemek – понести
наказание
cezalandırma operasyonları –
карательные операции
çiçek hastalığı – оспа
cidar – стенка
çift kullanımlı – двойного
назначения
çift taraflı ajan – двойной агент
çift tekneli – с двойным корпусом
çifte vatandaşlık – двойное
гражданство
çığ – лавина
çiğnemek – попирать, нарушать
39
cihaz – аппарат, прибор,
инструмент
çıkar – интерес (политический,
экономический), выгода, польза
çıkarma birlikleri – подраделения
морского десанта
çıkarma filosu – десантная
флотилия
çıkarma gemisi – десантный
корабль
çıkarma grubu – десантная группа
çıkarma harekatı – морская
десантная операция
çıkarma motoru – десантный катер
çıkarma plajı – участок высадки
çıkarma platformu / dok –
десантный транспорт-док
çıkarma yük gemisi (LKA) –
десантный грузовой трнаспорт
çıkış noktası – исходный пункт
çıkış türbini – тяговая турбина
cinayet – убийство, преступление
cinayet davası – уголовное дело
cinayet işlemek — совершить
убийство
40
cinayet mahkemesi — уголовный
суд
cinsel istismar – сексуальное
надругательство (насилие)
çırpınma – конвульсии, корчи
çoğulcu – плюралист
çok / son derece gizli – совершенно
секретно
çok amaçlı uçak – многоцелевой
самолет
çok başlıklı – с разделяющейся
головной частью
çok boyutlu – многомерный,
многоплановый
çok girişli vize – многократная
виза, мультвиза, виза с
многократным въездом
çok ileri sürülmüş topçu gözetlemesi
– артиллерийское наблюдение на
дальних подступах
çok ivedi – весьма срочно
çok kısa dalgalar – ультракороткие
волны
çok uluslu – многонациональный

41
çok yüksek kudretli –
сверхкрупный, сверхмощный
çökertmek – сровнять с землей
çokkültürlülük –
мульикультурализм
çoknamlulu roketatar – реактивная
система залпового огня (РСЗО)
cowling – обтекатель
çözüm süreci – урегулирование,
процесс урегулирования
çözünrlük – разрешение (экрана)
cruise füzesi – крылатая ракета
cüce gezegen – карликовая планета
çukur – котлован
çukur imlalı hakkı – кумулятивный
разрывной заряд
Cuma namazı – пятничная молитва,
пятничный намаз
çürük – негодный к военной
службе (категория Д)

D
dağcı birlikleri – горные отряды,
отряды альпинистов

42
dağılım – отклонение, разобщение,
распределение, рассеивание
daimi temsilci – постоянный
представитель
daire başkanlığı – департамент
dairevi hata ihtimali – круговое
вероятное отклонение
dalga bandı – диапазон волн
dalgıç – водолаз
dalış derinliği – глубина
погружения
dalış limiti – предельная глубина
погружения
dalış zamanı – время погружения
damlatmak – закапывать (капли)
damperli kamyon – самосвал
danışmanlık – консультирование,
консалтинг
dar anlamda – в узком смысле слова
darbe – переворот, удар
darbe indirmek – наносить удар
davet – приглашение
daveti üzerine – по приглашению
davetine icabetle – по приглашению
davetlisi olarak – по приглашению
43
dayalı yan – прикрытый фланг
dayanak – опора
dayanıklı hedef – защищенная цель
dayanışma – солидарность,
сплочённость
defi imla hakkı – вышибной заряд
değer – ценность
dehşet – страх, испуг
delege kartı – мандат делегата,
делегатский мандат
delme külahı – бронебойный
наконечник
demet bomba – кассетная бомба
demir – якорь
demirleme yeri – якорная стоянка
demirli mayın – якорная мина
demokratik geçiş –
демократический трансфер
demokratik irade – демократическая
воля
demokratik olgunluk –
демократическая зрелость
deneme – испытание
deniz altı gemisi – подводный
корабль
44
deniz altından deniz altına atılan füze
(UUM – Underwater To Underwater
Missile) – ракета класса
«подводная лодка-подводная цель»
deniz altından havaya füze (UAM –
Undrewater To Air Missile) – ракета
класса «подводная лодка-воздух»
deniz altından karaya füze (USM –
Underwater To Surface Missile) –
ракета класса «подводная лодка-
поверхность»
Deniz Astsubay Hazırlama Okulu –
центр по подготовке унтер-
офицеров ВМС
Deniz Eğitim Komutanlığı – учебное
командование ВМС
deniz eri – матрос (воинское
звание)
deniz harbi silahları – вооружение
ВМС
deniz harekatı – боевые действия на
море
Deniz Harp Okulu – училище ВМС
Deniz Hava Kuvvetleri – авиация
ВМС
45
Deniz Kuvvetleri – военно-морские
силы (ВМС), военно-морской флот
(ВМФ)
deniz marebesi – морской бой
deniz nakliyatı – морские перевозки
deniz savaşı – война на море,
морской бой
deniz ticaret harbi – торговая война
на море
deniz uçağı – самолет морской
авиации
deniz ulaştırılması – морские
перевозки
deniz üssü – военно-морская база
(ВМБ)
deniz üstü gemisi – надводный
корабль
deniz vasıtaları – морские
(плав)средства
denizaltı ağ maniası –
противолодочная сеть
denizaltı avcısı – противолодочный
корабль, корабль ПЛО
denizaltı filosu – флотилия
подводных лодок
46
denizaltı gemisi – подводная лодка
denizaltısavar gemisi –
противолодочный корабль,
корабль ПЛО
denizaltısavar (ASW) silahları –
противолодочное вооружение
denizci – матрос, моряк
denizcilik – морское дело
Denizcilik Seyrüsefer Güvenliğine
Karşı Yasa Dışı Eylemlerin
Önlenmesi Sözleşmesi – Конвенция
о борьбе с незаконными актами,
направленными против
безопасности морского
судоходства
denizden çıkarma – высадка с моря
deplasman– водоизмещение
deplasmanlı su çekimi – осадка
depolama kapasitesi – объем памяти
(компьютера)
depolamak – хранить
deprem – землетрясение
deprembilim – сейсмология
derhal – незамедлительный

47
derinliğine ve genişliğine
tertiplenmek – рассредоточиваться
в глубину и по фронту
derlemek – собирать,
коллекционировать, отбирать
destek ateşi – поддерживающий
огонь, огневая поддержка, огневое
сопровождение
destek bölüğü – рота поддержки
destek silahları – средства усиления
/ поддержки, поддерживающие
средства
destek sözleri – слова поддержки
destek teyit etmek – подтвердить
поддержку
destroyer – эскадреный миноносец
destroyer gemisi – эсминец
detonatör – детонатор
devamlı atış – непрерывный огонь
devamlı talimat (D/T) – постоянно
действующая инструкция,
руководство
devirmek – свергнуть
(правительство)

48
Devlet Başkanlığı Seçimleri –
президентские выборы
Devlet Güvenlik Komitesi (KGB) –
Комитет государственной
безопасности
devlet ziyareti – государственный
визит
devlet dışı aktör –
негосударственный актор / субъект
devre – схема, цепь, сеть (связи)
devreye sokmak – приводить в
действие, вводить в эксплуатацию,
заинтересовывать
devrim – революция
devriye – дозор, патруль
devriye denizaltısı – патрульная
подводная лодка
devriye gemisi – патрульный катер,
корабль
devriye uçuşu – патрулирование в
воздухе
devvar kule – вращающаяся башня
dezenfeksiyon – дезинфекция
dezenfeksiyon – дезинфекция

49
dezenfekte etmek –
дезинфицировать
difteri – дифтерия
dijital – цифровой
dik yamaç – крутой склон
dik(ine) kalkış-iniş yapan – с
вертикальным взлетом и посадкой
dikenli tel – колючая проволока
dikey (amudi) dümen –
вертикальный руль
dikey indirme aracı – средство
вертикальной посадки
dikliği çıkmak – брать подъем
din hizmeti – религиозная служба,
служба военных мусульманских
священников
din istismarcılığı – использование /
эксплуатация религии
dingil pimi – чека
dini çelişkiler –
межконфессиональные
противоречия
dinleme – подслушивание
dinleme kamarası –
гидроакустический пост
50
dip mayın mayını – донная мина
dipçik – приклад
diplomatik dokunulmazlık –
дипломатический иммунитет
Diplomatik İlişkiler üzerine Viyana
Konvansiyonu – Венская конвенция
о дипломатических сношениях
diplomatik ilişkilerin yeniden
kurulması – восстановление
дипломатических отношений
diplomatik yol – дипломатический
канал
diplomatlarını taşıyan konvoy –
конвой с дипломатами
direksiyon simidi – руль
direkt desteğe memur etmek –
осуществлять / назначить
непосредственную поддержку
direkt destek – непосредственная
поддержка
direkt destek topçusu – артиллерия
непосредственной поддержки
direniş – сопротивление,
противодействие, отпор, бойкот
diri diri yakmak – сжечь заживо
51
dış istihbarat – внешняя разведка
Dış İstihbarat Hizmeti (SVR) –
Служба внешней разведки (СВР)
dış kaynak kullanımı – аутсорсинг
dış liman – внешний рейд
dış müdahale / karışma – внешнее
вмешательство
dış tehditler – внешние угрозы
dişli – зубчатое колесо, шестерня
dişli kutusu – редуктор
dıştan yanmalı motor – двигатель
внешнего сгорания
diyafragma – диафрагма
diyalog yoluyla – путем диалога
dizel motor – дизельный двигатель
dizel-elektrik makineli denizaltı –
дизельная подводная лодка
dizüstü bilgisayar – ноутбук
doğal afet – стихийное бедствие
Doğal Afet Yardım Harekatı –
операция по борьбе с ЧС
doğal engel – естественное
препятствие, преграда
doğal uydu – естественный спутник

52
doğru akım kaynağı – источник
постоянного тока
doğrudan doğruya bir taarruz –
наступление с ходу
doktrin – доктрина
dokunmatik ekran – тач-скрин
doldurmak – заряжать
doldurucu – заряжающий
donanma – (боевой) флот
donanma amiral gemisi –
флагманский корабль
donatım ve vasıtaların yükletilmesi –
погрузка вооружения, боевой
техники и средств транспорта
donatmak – снаряжать, оснащать,
оборудовать, экипировать
dönüm noktası – поворотный /
переломный момент
dönüş dümeni – руль направления
dönüş mekanizması – возвратный
механизм
dörtlü – квартет
döşeme – настил
dost arazi – местность на стороне
своих войск
53
Dost Düşman Tanıma / Tanımlama –
IFF – система радиолокационного
опознавания «Свой-чужой»
dostluğun nişanesi – символ дружбы
dövmek – бить, колотить,
подвергать артиллерийскому
обстрелу
doz – доза
dozer – бульдозер
dozer bıçağı – нож бульдозера
dozer tankı – бульдозерный танк
duba – понтон
dumansız barut – бездымный порох
dümen – руль
dümen odası / kamarası – рулевая
рубка
dümen suyu – кильватер
dünya çevresindeki yörünge –
околоземная орбита
dünya yörüngesi – околоземная
орбита
durum – положение, ситуация,
местоположение, позиция,
расположение

54
durum ve yön göstergesi –
курсопрокладчик, автоштурман
düşey – вертикально
düşman – враг, противник
düşman arazi – местность на
стороне противника
düşman kıyılarına taaruz –
наступательные действия на
побережье противника
düşman muhaberesini çalmak –
перехватывать связь противника
düşman toplarını susturma –
подавление орудий противника
düşman uzağında – при отсутствии
соприкосновения с противником, в
условиях отсутствия
соприкосновения с противником
düşmana yaklaşmak – сближаться с
противником
düşmanı bağlamak / tespit etmek –
сковать противника
düşmanı hırpalamak – изматывать
противника
düşmanı itmek – теснить
противника
55
düşmanın maneviyatını bozmak –
деморализовать противника,
подорвать моральное состояние
противника
düşmanın taarruz edeceği arazi
parçası – направление вероятного
наступления противника
düşmanla temas – соприкосновение
с противником
düşmanla temas sağlanmak –
устанавливать соприкосновение с
противником
düşünce kuruluşu – мозговой трест,
аналитический центр
düşünür – мыслитель
duyurma – уведомление,
оповещение
duyurmak (-e) – доводить до
сведения, сообщать
düzen – (боевой) порядок
düzenini bozmak – дезорганизовать
düzenleyen – организатор
düzenleyici – организатор

56
E
ebat – измерение, размер
egemenlik – суверенитет
eğilim – тенденция
eğilme – изгиб
eğitim el bombası – учебная граната
eğitim mayınları – учебные мины
eğitimi tazeleme çağrısı – призыв с
целью переподготовки
egzersiz – тренировка, учение
egzos borusu – выхлопная труба
egzoz – выхлоп
ek – приложение
ekip – отряд, экипаж
Ekselansları – Его / Её
Превосходительство
eksen – ось
eksiksiz – полноценный
eksilen destek ateşini tamamlamak –
компенсировать ослабление огня
поддерживающих средств
ekvator – экватор
el bombası – ручная граната
elde tutmak – удерживать, занимать
(территорию, позицию)
57
eldiven – рукавицы, перчатки
ele almak – обсуждать
elektrik kaynak takımı – прибор для
электросварки
elektrikli iskandil – эхолот
elektromanyetik alan –
электромагнитное поле
elektromanyetik atış –
электромагнитный импульс
elektron – электрон
elektronik istihbarat –
радиоэлектронная борьба,
радиоэлектронная разведка
elektronik karıştıma – электронное
противодействие
elektronik savaş —
радиоэлектронная борьба (РЭБ),
электронная война
elektronik yanıltma uygulayan
tehdidi – ECM (electronic
countermeasures) – электронные
меры противодействия
elverişli şartlar altında – при
благоприятной обстановке

58
elzem – очень нужный, крайне
необходимый
emir – приказ
emir tekniği – порядок отдачи и
оформления приказа
emir ve komuta – командование и
управление (войсками)
emir yaymak – отдавать приказ,
доводить приказ до исполнителей
emir yürütmek – выполнять приказ
emme – абсорбация, впитывание,
всасывание
emniyet – охранение
emniyet kuvvetleri – подразделения
охранения, силы охранения
emniyet sürgüsü – предохранитель
emniyet tertibatı – предохранитель
emniyetle isabet – надежное
поражение
empoze etmek – навязывать
emre verilen – приданный (о
подразделениях)
emre vermek – придавать
emsal – подобие, пример,
прецедент
59
endişe – беспокойство, тревога,
опасение, сомнение
endişeyle gözlemlemek – с тревогой
наблюдать
enerji güvenliği – энергетическая
безопасность
enformasyon operasyonu –
информационная операция
enfraruj – инфракрасный
engebe – неровности местности,
пересечённая местность,
естественное препятствие
engel – заграждение, препятствие,
завал
engelleme sahası – полоса
заграждений
engellemek – заграждать,
устраивать заграждение
engelleri temizlemek – устранять /
ликвидировать препятствия
enlem – широта
enlem derecesi – градус широты
envanterde bulunmak – находиться
на вооружении
e–posta – электронная почта
60
er – рядовой, матрос срочной
службы, матрос
erime potası – «плавильный котел»
erişim – доступ, связь, сообщение,
приобщение (к чему-л.),
достижение (чего-л.)
erken ihbar ikaz – раннее
оповещение
erken ikaz radarı – РЛС раннего
предупреждения
eş zamanlılık – синхронизм
esas barut hakkı – основной заряд
esef – сожаление, сочувствие
eşgüdüm – координация,
согласование
esinlendirici – вдохновитель
esir – военноепленный, пленник
esir etmek – брать в плен
eşkıya – бандит, разбойник
eşlik etmek – сопровождать
espiyonaj – шпионаж
etil – этил
etki – влияние, воздействие
etkileme – воздействие

61
etkili menzil – прицельная
дальность
etkinleştirme – активизация
etkinleştirmek – активизировать
etnik temizlik – этническая чистка
e-Vize – электронная виза
evren – вселенная
evrim – эволюция
eyalet – область, округ, губерния,
эялет, провинция
eylem – акция, действие
ezici çoğunluk – подавляющее
большинство
ezilme – давка
eziyet – мучение, страдание
ezme – подавлене

F
faal tutulması – поддержание
боеготовности
facia – бедствие, катастрофа,
трагедия, беда
fahri konsolos – почетный консул
fail – действующий, преступник
faksimile – фототелеграф
62
farazi düşman – условный
противник
faydalı ağırlık – полезный вес
fedakarlık – беззаветность,
самопожертвование,
самоотверженность
Federal Güvenlik Servisi (FSB) –
Федеральная служба безопасности
(ФСБ)
Federal Soruşturma Bürosu (FBI) –
Федеральное бюро расследований
(ФБР)
Federal uzay ajansı Roskosmos –
Федеральное космическое
агенство Роскосмос
felaket – бедствие, катастрофа,
беда, несчастье
felç – паралич
felç etmek – парализовать
fener – фонарь
ferdi eğitim – обучение личного
состава
feshetmek – расторгнуть,
аннулировать (договор и т.п.),
распустить (парламент и т.п.)
63
fesih – расторжение,
аннулирование (договора и т.п.),
роспуск (парламента и т.п.)
fiberoptik – оптоволокно
fidye – выкуп
fiili – действительный,
существующий
fikir alışverişi – обмен мнениями
fikir bilimi – наука об идеях
fikir teatisi – обмен мнениями
filika – (корабельная) шлюпка
fillotilla – дивизион кораблей
filo – флотилия, флот, эскадра
filtre – фильтр
firar – дезертир
fırkateyn – фрегат
fırlatıcı – пусковая установка
fırlatıcı – пусковая установка
fırlatma koltuğu –
катапультируемое сидение
fırlatma platformu – стартовая
платформа
fırlatma rampası – стартовая
платформа / площадка
fırlatmak – запускать
64
fiş – штекер, вилка
fişek – патрон
fişek hazinesi – магазин
fişek yatağı – патронник
fisyon – расщепление, деление
fiziksel zarar – физический ущерб
flama – сигнальный флажок
flap – закрылок, щиток, руль,
подкрылок
flaş sürücüsü – флеш-накопитель,
накопитель памяти
forklift – грузоподъемник,
погрузчик с вилочным захватом
fosgen – фосген
Frankfurt Okulu – Франкфуртская
школа
frekans bandı – диапазон частот
frekans modülasyonu – частотная
модуляция
frengi – сифилис
fuhuş – безнравственность,
разврат, проституция
funya / fünye – запал, взрыватель,
капсульная втулка
funya yuvası – запальное гнездо
65
füsyon – реакция синтеза
füze – ракета (управляемая)
füze filosu – эскадрилья ракет
füze grubu – ракетная группа
füze kuyusu – пусковая шахта
ракеты
füze saldırısı – ракетный удар
füze savunma – противоракетная
оборона (ПРО)
füze sistemi – ракетный комплекс
Füze Teknolojisi Kontrol Rejimi –
Режим контроля за ракетными
технологиями
füze üssü – ракетная база
füzesavar füze (ABM – Anti-ballistic
Missile)– противоракета

G
G-2 – разведывательный отдел /
отделение
G-3 – оперативный отдел /
отделение
galaksi – галактика
gambot – канонерская лодка,
артиллерийский катер
66
gargara etmek – полоскать горло
gayri meşru – нелегитимный,
нелегальный
gayri safi yük – полный вес
gayriresmi ziyaret – неофициальный
визит
gaz arama ekipleri – команды
химической разведки
gaz bombası – бомба, снаряженная
ОВ / химическая бомба
gaz çizmeleri – защитные чулки
gaz elbisesi – защитная одежда
gaz kolu – педаль газа
gaz maskesi – противогаз
gaz mayını – химический фугас,
мина
gaz mermisi – химический снаряд
gaz mermisi – химический снаряд
gaz taarruzu – химическое
нападение
gaz türbini – газовая турбина
gazyağı – керосин
Gece Görüş Dürbünü – бинокль
ночного видения

67
Gece Görüş Gözlüğü – очки
ночного видения
geçerli – действующий
geçici / muvakkat garnizon –
временный гарнизон, лагерь
geçit – брод, переправа, горный
проход, ущелье, перевал
gedik – брешь, проход, трещина
gedik açmak – совершать прорыв
gedikli aday onbaşı – ефрейтор,
кандидат в унтер-офицеры
сверхсрочной службы
gedikli başçavuş – старший унтер-
офицер сверхсрочной службы
gedikli çavuş – младший унтер-
офицер сверхсрочной службы
gedikli er – матрос сверхсрочной
службы
gedikli üst çavuş – унтер-офицер
сверхсрочной службы
gelişmeler – события
gemi – корабль, судно
gemi mürettebatı – экипаж корабля
gemi silahları – вооружение
корабля
68
gemi sınıfları – классы кораблей
gemi teknesi – корпус корабля
gemi tipleri – типы кораблей
gemi topu – корабельное орудие
gemi uçağı – авианосец
geminin su altı kesimi – подводная
часть корабля
gemisavar füzesi –
противокорабельная ракета
gemiye alma – погрузка
genel destek – общая поддержка
genel karargah – общая часть
штаба, общий штаб
genel kurul toplantısı – пленарное
заседание, пленарная сессия
genel müfettiş – главный инспектор
genel seçimler – всеобщие выборы
genel seferberlik – всеобщая
мобилизация
Genel Sekreteri – Генеральный
Секретарь
genel taktik – общая тактика
Genelkurmay Başkanı – Начальник
Генерального Штаба (НГШ)
generatör – генератор
69
genetik silah – генетическое оружие
geniş yankılar uyandırmak – иметь
большой резонанс
genişlik – ширина фронта
(наступления, обороны)
gerçek kişi – физическое лицо
gerçeklik – подлинность
gerekçe – мотив
gerekçeli – мотивированный
gerginliğin gevşetilmesi – разрядка
напряжённости
gerginlik – напряжённость,
напряжение, обострённость,
geri – тыл
geri bölge – тыловой район, тыл
geri dönüş yayı – возвратная
пружина
geri hizmet – тыл
geri hududu – тыловая граница
geri tepmesiz top – безоткатное
орудие
geri ve hizmet birlikleri –
подразделения тыла и
материально-технического
обеспечения
70
gerilerin derinliği – глубина
(обороны, тылов)
gerilim – напряжение,
напряженность
gerilla – партизан
gezegen – планета
gezgin – путешественник
gidiş tertibatı – ходовая часть
giriş izni – доступ, допуск
girişim – инициатива,
предпринимательство
girişimi üzerine – по инициативе
кого-л.
girme – проникновение, вклинение
gizlenme – маскировка
gizli – секретно
gizli (kapalı) kaynaklar – секретные
(закрытые) источники
gizli barınak – тайник
gizli dinleme – прослушка
(телефона)
gizlilik derecesi – степень / гриф
секретности

71
global ve bölgesel dengeler –
глобальное и региональное
соотношение сил
Göç Kartı – миграционная карта
göğüs göğüse muharebe –
рукопашный бой
gök cismi – небесное тело
gönüllü – добровольный,
доброволец
görerek ateş – огонь прямой
наводкой
görerek ateş etmek – вести огонь
прямой наводкой
görev – задача
görev dağılımı – распределение
задач / обязанностей
göreve başlama töreni –
инаугурация, церемония
вступления в должность
görevlendirmek – ставить боевую
задачу
görevlerini oyalama mukavemeti ile
yapmak – выполнять боевую
задачу путем ведения
сковывающих боевых действий
72
görme muhabere vasıtaları –
зрительные сигнальные средства
связи
görsel – визуальный
görüntü algılayıcı – датчик
изображения
görüntüleme sistemi – система
формирования изображений
görüş alışverişi – обмен мнениями
görüşme – встреча
görüşmeler – переговоры
görüşmeleri başarısızlığa uğratmak
amacıyla – с целью срыва
переговоров
gösteri – демонстрация
gösteriş taarruzu – ложное
наступление, демонстративные
действия
gövde – корпус, фюзеляж
göz bebekleri – зрачки
göz yaşı getiren gazlar –
слезоточивые газы
gözcü – наблюдатель, дозорный
gözetleme – наблюдение

73
gözetleme uçağı – самолет-
корректировщик
gözetleme uydusu –
разведывательный спутник,
спутник-шпион
gözetleme yeri – наблюдательный
пункт
gözlem uçuşları – наблюдательные
полеты
gözlemci – наблюдатель
greyder – грейдер, прицепная или
самоходная машина для
планировки и профилирования
площадей и откосов,
разравнивания и перемещения
грунта, снега или сыпучих
строительных материалов
gri propaganda – серая пропаганда
grip – грипп
güç boşluğu – вакуум силы
güç dağıtım birimi – блок
распределения питания
güç kaynağı – источник питания
güç kullanımı – применение силы
güdüm sistemi – система наведения
74
güdümleme – наведение
güdümlü füze – управляемая ракета
güdümlü füze gemisi – ракетный
корабль, ракетоносец
güdümlü hava füzesi – авиационная
управляемая ракета
güdümlü mermi – управляемый
реактивный снаряд
güdümlü tanksavar füzesi –
противотанковая управляемая
ракета (ПТУР)
güdümsüz füze / roket –
неуправляемая ракета
gümrük beyannamesi – таможенная
декларация
gündem – повестка дня
Güneş Sistemi – солнечная система
Güney Deniz Saha Komutanlığı –
Южная военно-морская зона
Güneydoğu Avrupa İstikrar Paktı –
Пакт стабильности для Юго-
Восточной Европы
günlük emir – строевой,
административный приказ

75
gütmek – проводить (политику и т.
п.), преследовать (цель и т. п.)
güven mektubu – верительная
грамота
güven sarsmak – подорвать доверие
Güven ve Güvenlik Arttırıcı
Önlemleri (GGAÖ) – меры по
укреплению безопасности и
доверия
güvenilir – надёжный,
заслуживающий доверие,
достоверный
güvenlik – безопасность
güvenlik birimleri – силы
безопасности
güvenlik güçleri – силы
безопасности
güvenlik istihbaratı – разведка с
целью обеспечения национальной
безопасности, служба разведки
безопасности
güvenlik kaygıları – вызовы
безопасности
Güvenlik Konseyi – Совет
Безопасности
76
güvenlik mimarisi – архитектура
безопасности
güvenlik mülahazaları temelinde – из
соображений безопасности
güvenlik sistemi – система
безопасности
güvenlik tehditleri – вызовы
безопасности
güvenlik uygulamaları – меры
безопасности
güverte kirişi – бимс, палубное
перекрытие, поперечная балка
güverte subayı – офицер
плавсостава

H
haber merkezi – узел связи, пункт
сбора донесений
haber toplama – сбор информации
haberci – связной, посыльный
haberci kısmı – отделение
фельдъегерской службы
haberlerin ulaştırılması – доставка
сведений, донесений
haberleşme uydusu – спутник связи
77
hacim – объем
hacker – хакер
hafif kol köprüsü – легкий мост
hafif makineli tüfek – ручной
пулемет
hafif silahlar – легкое вооружение
hafif tank – легкий танк
hafızasında saklamak – сохранять в
памяти
haftalık dergi / gazete –
еженедельник
hain – предатель, изменни
hain saldırı – вероломный теракт,
злодеяние, бесчинство
hakedilmiş – заслуженный
haketmek – заслужить, быть
достойным
hakiki mayınlar – боевые мины
hakiki mermi – боевой выстрел
hakim – обладающий властью,
обладающий преимуществом,
господствующий, доминирующий,
возвышающийся
hakimiyet kurmak – установить
господство
78
halat – канат, тросс
halk ayaklanmaları – народные
восстания
halk kitleleri – народные массы
halk ve basınla temas subayı –
офицер для связи с гражданскими
учреждениями и прессой
halkın iradesi – воля народа
halkoyu – референдум
hami – покровитель
hamle – стремительный бросок,
нападение, выпад, атака
hangar güvertesi – ангарная палуба
hararet tesiri – тепловое излучение /
поражение
harbi – шомпол
harekat – военная операция
harekat alanı karargahı –
оперативный штаб, штаб
оперативного звена, штаб ТВД
harekat emri – оперативное
распоряжение, оперативная
директива, боевой приказ
harekat kabini – ходовая рубка

79
harekat merkezi – центр управления
(операцией)
harekat odası – ходовая рубка
hareket kabiliyeti – подвижность,
мобильность
hareket memuru – диспетчер
hareket odası – диспетчерский
пункт
hareketlilik – маневренность
harita odası – штурманская рубка
harita sınıfı – топографическая
служба
harp başlığı – боеголовка
harp filosu – боевая флотилия
(надводных кораблей)
harp gazları – боевые отравляющие
вещества
harp gemisi – боевой корабль
harp sanatı – военное дело
(искусство)
harp sanayii – военная
промышленность
harpbaşlığı – боеголовка, боевая
часть

80
hartuç (≈kartuş) – картуз, заряд в
картузе, картечь, шрапнель
hartuç halinde mühimmat –
выстрелы раздельного картузного
заряжания
hasar – разрушение, выведение из
строя
hasım (-smı) – враг, противник
hassas güdümlü silah –
высокоточнное оружие
hassas hedef – важный объект
hassas mayın – мина мгновенного
действия
hassas tapa – взрыватель
мгновенного действия
hassas tapa – взрыватель
мгновенного действия
hassas uçuş simülasyonu – точное
моделирование полета
hastahane gemisi – госпитальное
судно
hatıra fotoğrafı – фотография на
память, памятная фотография
hattı harp gemisi – линейный
корабль, линкор
81
hava alıkları – воздухозаборники
hava baskısı – удар с воздуха, удар
авиации, воздушный налет
hava eğitim komutanlığı – учебное
командование ВВС
hava er eğitim birliği – учебное
подразделение ВВС
hava fotoğrafı – аэроснимок
hava girişi – воздухозаборник
hava haber verme – воздушное
оповещение
hava hakimiyeti – господство в
воздухе
hava hedefi – воздушная цель
hava indirme birliği –
подразделение ВДВ
hava indirme harekatı – воздушно-
десантная операция
hava indirme tümeni – воздушно-
десантная дивизия
hava indirmelerine karşı emniyet –
противодесантная оборона
hava kompresörü – воздушный
компрессор

82
Hava Kuvvetleri – военно-
воздушные силы (ВВС)
Hava Kuvvetleri Bakım Dairesi –
отдел ремонта и обслуживания
ВВС
Hava Kuvvetleri İkmal Başkanlığı –
управление снабжения ВВС
Hava Kuvvetleri Komutanı – (глав.)
командующий ВВС
Hava Lojistik Komutanlığı –
командование материально-
технического снабжения ВВС,
управление тыла ВВС
hava nakliyatı – переброска /
транспортировка по воздуху
hava sahası – воздушное
пространство
hava saldırı uyarısı –
предупреждение о воздушном
нападении
hava savunma – противовоздушная
оборона (ПВО)
hava savunma füze sistemi –
зенитно-ракетный комплекс (ЗРК)

83
hava sızdırmaz – герметичный,
воздухонепроницаемый
hava soğutmalı – с воздушным
охлаждением
hava soğutmalı motor – мотор с
воздушным охлаждением
hava taarruzlarına karşı emniyet –
противовоздушная оборона
hava taarruzu – воздушный налет,
нападение с воздуха
hava trafik kontrol hizmeti (ATC) –
авиационно-диспетчерская служба
hava trafik merkezi – пункт
радиолокационной диспетчерской
службы (РДС)
hava ulaştırma – воздушный
транспорт
hava ulaştırma üssü – база
транспортной авиации
hava üssü – база ВВС
hava uyarı ve kontrol sistemi –
система воздушного оповещения и
наведения

84
Hava ve Uzay Savunma Birlikleri –
Войска воздушно-космической
обороны
hava yastıklı tekne – судно на
воздушной подушке
hava yolu ile ikmal – снабжение по
воздуху
havacılık fuarı – авиационная
выставка
havacılıк – авиация
havada alçak infilak – низкий
воздушный взрыв
havada çok yüksek infilak –
высотный взрыв
havada infilak – воздушный взрыв
havada patlayan mayın –
прыгающая мина
havada yakıt ikmal – дозаправка в
воздухе
havada yüksek infilak – высокий
воздушный взрыв
havadan deniz altına füze (AUM –
Air To Underwater Missile ) –
ракета класса «воздух-подводная
цель»
85
havadan erken uyarı – раннее
оповещение с воздуха
havadan havaya – класса «воздух-
воздух»
havadan havaya füze (AAM – Air To
Air Missile) – ракета класса
«воздух воздух»
havadan indirme – посадочный
десант
havadan karaya füze (ASM – Air To
Surface Missile ) – ракета класса
«воздух-земля»
havadan yere – класса «воздух-
земля»
havalandırma – вентиляция
havalandırma sistemi – система
вентиляции
havaların kontrolü – контроль
воздушного пространства
havan – миномет
havan atımı – минометный выстрел
havan bataryası – минометная
батарея
havanın akışı – поток воздуха
havuz – док
86
havuz güvertesi – доковая палуба,
док-камера
havuzlamak – доковать, ставить в
док
havuzlu amfibi nakliye gemisi (LPD)
– (вертолетный) транспорт-матка
высадочных средств
havuzlu çıkarma gemisi (LSD) –
десантный корабль (транспорт-
док)
hayalet uçak – самолет-невидимка,
самолет с малой ЭПР
(эффективной площадью
рассеяния)
hayat kaybetmek – потерять жизнь,
погибнуть
hayati çıkarlar – жизненные /
ключевые интересы
haydrafon – гидрофон
haydut – бандит, разбойник
hayırlı – делающий добро,
совершающий доброе дело,
приносящий счастье
hazım cihazı – пищеварительный
тракт
87
hazır tutulan – находящийся в
полной боевой готовности
hazırlanmış mevziler –
подготовленные позиции,
оборудованные позиции
hazırlık ateşleri – огневая
подготовка (наступления)
hazırlık komitesi –
подготовительный комитет
hazırlık mevzii – выжидательный
район, исходная позиция
hazırlıklı geçiş – форсирование
heat-seaking – с тепловой головкой
самонаведения
hedef almak – взять на прицел,
поставить цель[ю], задаться целью,
преследовать цель
hedef bölgesi – заданный район
hedef bulmak – обнаружить цель
hedef gemisi – корабль-цель
hedef izleme – сопровождение
цели, слежение за целью
hedefin uzaklığı – глубина
постановки задачи

88
hedeflerin mesafesi – глубина
задачи, расстояние до объектов
helikopter çıkarma (LPH) gemisi –
десантный вертолетоносец
helikopter gemisi – вертолетоносец
helikopter taşıyıcı gemi –
вертолетоносец
helikopterle indirme bölgesi – район
десантирования с вертолета
hendek – ров, окоп, траншея
hendek aşmak – преодолеть ров
hendek kazıcı – траншеекопатель
hendek kazma makinesi –
траншеекопатель
hendesi – геометрический
her bakımdan üstünlük – полное
превосходство
her havada uçan – всепогодный
her soydan ve boydan – всех мастей
her türden – всех мастей
herhalükarda – в любом случае, в
любых условиях
heyet – делегация

89
heyetlerarası görüşmeler –
переговоры в расширенном
составе / в составе делегаций
hibe etmek – дарить, даровать,
безвозмездно передавать
hidrografi – гидрография
hidrojen – водород
hidrojen bombası – водородная
бомба
hidrolik – гидравлический
hidrolik teçhizat – гидравлическое
оборудовние
hidropnömatik süspansiyon –
гидропневматическая подвеска
hilaf – противоречие
himaye – защита, патронат,
прикрытие, поддержка, протекция,
покровительство
hırpalamak – изматывать, мучить
hitap – обращение, речь
hız göstergesi – спидометр
hizmet birliği – подразделение
обслуживания / обеспечения
hizmete konulmak – приниматься на
вооружение
90
hizmete özel – для служебного
пользования
homing güdüm – самонаведение
homing torpido – самонаводящаяся
торпеда
hoparlör – громкоговоритель,
динамик
hormon – гормон
horoz – курок
hortum – рукав, шланг
hoş görmek – потакать
hoşgörü – терпимость
hoverkraft – судно на воздушной
подушке
hücum – атака
hücum ateşi – огонь атакующих
подразделений
hücum botu – ракетный катер,
боевой катер
hücum denizaltısı – ударная
подводная лодка
hücum geçişi – форсирование
hücum kenarı – передняя кромка
hücum mesafesine girmek – выйти
на рубеж атаки
91
hücum mevzii – рубеж атаки
hücum uçağı – самолет штурмовой
авиации, штурмовик
hücumbot filosu – флотилия
ракетных катеров
hücumu kırmak – сорвать атаку
hücumu püskürtmek – отражать
атаку
hükmetmek – властвовать,
господствовать, выносить
решение, постановлять
hukuka aykırı – противоправный
hukuka uygun eylem – правомерное
действие
hukukun üstünlüğü – верховенство
права
hükümet dışı teşkilatlar –
неправительственные организации
hükümetin kurulması –
формирование правительства
hükumetlerdışı örgütler –
неправительственные организации
huni – воронка, яма
hür irade – свободная воля

92
hür iradeleri hilafına – вопреки
свободному волеизъявлению
hüviyet cüzdanı – удостоверение
личности
hüzün – грусть, тоска, печаль
huzur – покой, спокойствие,
присутствие, аудиенция

İ, I
iade ziyareti – ответный визит
iade-i ziyaret – ответный визит
İç Güvenlik Harekatı – операция по
обеспечению внутренней
безопасности
iç istihbarat – внутренняя разведка
iç istikrarın sağlanması –
обеспечение внутренней
стабильности
iç karakol – внутренний караул,
непосредственное охранение
icabet – принятие приглашения,
согласие (утвердительный ответ на
просьбу, приказание и т. п.)
içgüdü – инстинкт

93
icra etmek – исполнять (напр.,
исполнять приказ, исполнительные
органы власти)
içten – искренний
içten yanmalı motor – двигатель
внутреннего сгорания
idame – техническое обслуживание
idame etmek – продолжать,
развивать, сохранять
idarehane – редакция, канцелярия,
управление делами
idari – административный,
управленческий,
административно-хозяйственный
idari emir – приказ по тылу
ideoloji – идеология
ideoloji teorisi – теория идеологии
ideolojik ayrılıklar –
идеологические разногласия
ideolojik etkileme araçları –
средства идеологического
воздействия
idrak etmek (-i) – познавать,
понимать, постигать, отдавать себе
отчёт (в чем-л.)
94
ifa etmek – выполнять
iftira – клевета
iğne yayı – боевая пружина,
пружина ударника
iğne yayı manivelası – рычаг боевой
пружины
ihale – тендер
ihbarname – извещение, повестка,
рапорт, донесение
ihlal – нарушение
ihracat denetimi – экспортный
контроль
ihtilaf – конфликт
ihtiva etmek – содержать в себе,
состоять из
ihtiyat – резерв, запас
ihtiyat grup kumandanlığı –
командование резервной боевой
группы
ikaz – оповещение,
предупреждение
iki kutuplu dünya düzeni – период /
эпоха биполярного
противостояния, биполярный мир

95
iki yanı kuşatma – двусторонний
охват
iki yüzlülük – лицемерие, двуличие
ikili – двусторонний
ikili oyun – двойная игра
ikinci katip – второй секретарь
ikincil / tali taarruz – наступление
на второстепенном направлении
ikincil / tali taarruz grubu –
вспомогательная наступательная
группировка / группа
iklim değişikliği – изменение
климата
iklim koşulları – климатические
условия
ikmal – снабжение
ikmal kısmı – отделение снабжения
ikmal planı – план тылового
обеспечения
ikna etmek – убеждать
ilan – объявление
ilave – дополнительный
ilave barut hakkı – дополнительный
снаряд
ilave sadmeci – вкладной детонатор
96
ileri atan silah – стреляющее
устройство
ileri karakol – сторожевое
охранение
ileri mevzi – передовая позиция
ileri mevzi kuvveti – подразделения,
обороняющие переводовую
позицию
ileri sürülmüş örtme kuvveti –
передовые силы прикрытия
ileri üs – передовой аэродром
ilerleyiş – продвижение
iletişim ve telekomünikasyon
hizmetleri – службы связи и
телекоммуникаций
iletken – проводник
ilgili makam – соответствующие /
уполномоченные органы
ilgili taraflar – заинтересованные
стороны
ilhak – оккупация, аннексия
ilhamcı – вдохновитель
ilk atışlar – огневое обеспечение
боевых действий до подхода к
основной боевой позиции
97
ilk belirlemelere göre – по
предварительным данным
ilk yoklama – первичная
регистрация допризывников
imha ateşi – огонь на уничтожение
imha etmek – уничтожать
imkansızlık – невозможность
imla etmek – снаряжать
imza koymak – подписать,
поставить подпись, оставить
запись
imzalamak – подписать, поставить
подпись, оставить запись
inç – дюйм
indirme – станция выгрузки
indirme bölgesi – район высадки
десанта
infial – возмущение, негодование
infilak maddesi – взрывчатое
вещество
infilak şekli – вид взрыва
inflüensli (indüksiyon) mayın –
неконтактная (индукционная)
мина
iniş – посадка
98
iniş pisti – взлётно-посадочная
полоса
iniş takımı – шасси
inisiyatifiyle – по инициативе кого-
л.
insan onuruna aykırı şartlar –
нечеловеческие условия
insan toplulukları – скопление
живой силы
insan zayiatı – потери в живой силе
insani felaket – гуманитарная
катастрофа
insani yardım – гуманитарная
помощь
insanlığa karşı suçlar –
преступления против
человечности
insanlık dışı – нечеловечный
insansız hava araç – беспилотник
intihar – самоубийство
intihar saldırısı / eylemi – теракт с
участием террориста-смертника
intikal – переброска, перемещение,
переход (от одного состояния к
другому), перебазирование
99
intikal etmek – перемещаться,
перебазироваться
intikali hareket tertibatı – силовая
передача, трансмиссия, механизмы
силовой передачи
intikamcı emeller – реваншистские
устремления
inzibat – строгая дисциплина,
строгий порядок
inzibat kuvvetleri — комендантский
наряд, силы охраны / обеспечения
общественного порядка
iperit – иприт
Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY)
– Иракский Курдистан
ırkçı – расистский
irtibat – связь
irtibat kordonu – соединительный
шнур
irtibat uçağı – самолет связи
irtibatlamak – соединять
(средствами связи)
iş makinaları takımı – ввод
инженерных машин


iş makinesi – дорожно-
строительная машина
iş ziyareti – рабочий / деловой
визит
işaret fişeği – сигнальная ракета
işaretleme – обозначение знаками
işbirliği – сотрудничество
işgal – оккупация
işgal kuvveti – войска, занимающие
основную боевую позицию
işgüder – поверенный в делах
ishal – понос, диарея
ısı algılayıcı – термодатчик
ısı enerjisi – тепловая энергия
İŞİD (DEAŞ) – ИГИЛ
(террористическая организация,
запрещенная в Российской
Федерации — Ред.)
ışık – световое излучение
ışık hüzmesi – световой поток / луч
ışın hastalığı – лучевая болезнь
ışınım – световое излучение
iskandil – эхолот
ıskarmoz – шпангоут


iskele – пристань, причал, пирс,
сходный трап (для подъема на
корабль), сходня
iskele tarafı – левый борт
iskele torpido kovanı –левый
торпедный аппарат
işkence – пытка
İşkence ve Diğer Zalimane, Gayri
İnsani veya Küçültücü Muamele veya
Cezaya Karşı Sözleşme – Конвенция
против пыток и других жестоких,
бесчеловечных или унижающих
достоинство видов обращения и
наказания
işletim sistemi – операционная
система
işlev – функция
işlevsel – функциональный
ispirto – спирт
israf – расточительность,
мотовство
İstanbul Boğazı Müstahkem Mevkii
– укрепленный район пролива
Босфор
istenmeyen kişi – персона нон грата

isterik – истеричный, истерический
istif etmek – укладывать (в
штабеля)
istihbarat – стратегическая
разведка, разведывательная
информация, агентурная разведка
istihkam – саперный, инженерный
istihkam bakım bölüğü –
инженерно-ремонтная рота
istihkam bölüğü – сапёрная рота
istihkam depo bölüğü – инженерно-
складская рота
istihkam desteği – инженерное
обеспечение
istihkam inşaat taburu – инженерно-
строительный батальон
istihkam keşfi – инженерная
разведка
istihkam malzemesi – инженерное
имущество, инженерное
вооружение
istihkam mangası – сапёрное
отделение
istihkam muharebe taburu –
саперный батальон

istihkam personeli – личный состав
инженерных войск, сапёры
istihkam sınıfı – инженерные
войска
istihkam taburu – саперный
батальон
istihkam takımı – сапёрный взвод
istihkam tankı – саперный танк
istihkamcılık işleri – инженерные
работы
istikamet makarası – натяжной
шкив
istikamet tekerleği – направляющее
колесо
istikrar – стабильность
istikrar hedef almak – угрожать
стабильности
istikrarsızlık – нестабильность
istila etmek – захватывать,
вторгаться
iştirak etmek – принимать участие,
участвовать
istişare – консультация
istismar – эксплуатация


istisnasız – без изъятий, без
исключений
isyan – восстание, мятеж, бунт,
непослушание, непокорность
isyanı bastırmak – подавить
восстание
itfaiye – пожарная служба
itibardan düşürme – дискредитация
itici güç motoru – маршевый
двигатель
itidal – умеренность, хладнокровие,
самообладание
itimatname – верительная грамота,
аккредитивная грамота
itimatnamesini sunmak / vermek –
вручить (свои) верительные
грамоты
itki vektörü – вектор тяги
itme gücü / kuvveti – тяга
ivedi – срочно
ivedilikle – срочно, неотложно,
немедленно
ivme – стимул, импульс
ivme kazandırmak – придать
импульс

ivmeölçer – акселерометр2
İyi Niyet Misyonu – Миссия доброй
воли
iyi niyetli – доброжелательный
iz imzası – трассер
izdiham – давка
izleme radarı – обзорный
радиолокатор
izli – трассирующий
izole edilmiş – изолированный

J
Jandarma – внутренние войска,
жандармерия
jeneratör – генератор
jeopolitik boşluk – геополитический
вакуум
jeostatik yörünge – геостационарная
орбита

2
прибор, измеряющий проекцию кажущегося
ускорения (разность между абсолютным
ускорением объекта и гравитационным
ускорением, точнее ускорением свободного
падения)

jet eğitim üssü – учебная авиабаза
реактивных самолетов
jet motoru – реактивный двигатель
jet uçağı – реактивный самолет
jiroskop – гироскоп3
Jüpiter – Юпитер

K
kaba(sert) kuvvet (güç) – жесткая
сила
kabarcık – волдырь, пузырь
kabile – племя, род
kablo hat takımı – взвод кабельных
линий связи
kabza – рукоятка, цевье
kaçakçılık – контрабанда
kaçınılmaz hale gelmek – назревать,
становиться неизбежным
kademe – ступень
kademe – эшелон

3
устройство, способное реагировать на
изменение углов ориентации тела, на котором
оно установлено, относительно инерциальной
системы отсчета, простейший пример гироскопа
— юла (волчок)

kademelenme – эшелонирование
kademeli olarak mevzi değiştirmek –
поэшелонно менять позиции
kadran – циферблат, шкала,
квадрант
kadro – штаты
kadro silahı – штатное оружие
kafes-kiriş – решетчатая балка
kafesli – решётчатый
kaide – база, основа
kaldırıcı kuvvet – подъемная сила
kalibre – калибр
kalıcı – постоянный,
перманентный, стойкий, прочный
kalıcı gazlar – стойкие ОВ
kalıcı ve adil barış – прочный и
справедливый мир
kalkan – щит, защита, экран
kalkış – взлет, подъем
kama – затвор
kama – клинок, кинжал, клин
kama payı – казённик, кольцо
затвора
kama tertibatı – затворный
механизм

kamara – каюта, рубка, отсек
kamu diplomasisi – публичная
дипломатия
kamu düzeni – общественный
порядок
kamu güvenliği – общественная
безопасность
kamu kurum ve kuruluşları –
общественные организации
kamyon – грузовик
kanat – крыло
kanat – фланг, сторона, крыло
kanatçık – элерон, стабилизатор,
аэродинамиеская плоскость
kança – гак, посадочный крюк
kanlı – кровавый
kanopi – фонарь
kanyon – каньон
kapak – крышка
kapalı kol – сомкнутая колонна
kapalı nizam — сомкнутый строй
kapı – дверь, люк
kaplama levhaları – листы обшивки
kapsama alanı – зона покрытия
(связи)

kapsamlı – всеобъемлющий,
комплексный
kapsül – капсюль
kaptan – капитан, командир
корабля
kara gözetlemesi – наземное
наблюдение
kara havacılık tugayı – бригада
армейской авиации
kara kuvvetleri – сухопутные
войска (СВ)
kara mayını – наземная мина
kara nakliyatı – сухопутные
перевозки
kara propaganda – черная
пропаганда
kara uçağı – сухопутный самолет
karadan deniz altına füze (SUM –
Surface To Underwater Missile) –
ракета класса «земля-подводная
цель»
karadan havaya füze (SAM – Surface
Air Missile) – ракета класса «земля-
воздух»


karadan karaya (satıhtan satıha) füze
(SSM – Surface To Surface Missile )
– ракета класса «поверхность-
поверхность» («земля-земля»)
karakol – полицейский участок,
полицейский пост, патруль,
караул, часовой
karakol gemisi – сторожевой,
патрульный корабль
karanfil – гвоздика
karantina – карантин
karar – решение, резолюция
karargah – штаб
karargah bölüğü – штабная рота
karargah durum muhakemesi –
оценка обстановки штабами
karargah komutanı – комендант
штаба
karargah mensupları – работники
штаба, офицеры штаба
karargah teşkilatı – состав штаба,
структура штаба, организация
штаба
karargah ve servis bölüğü – рота
штабная и обслуживания

kararı emir şekline sokmak –
оформлять решение в форме
приказа
kararın yapılış şekli – порядок /
способ осуществления решения
kararlaştırılmış sinyal / işaret –
условный сигнал
kararlı biçimde – в решительной
форме
kararlılıkla – решительно
kararname – постановление, декрет,
указ (правительства),
официальный приказ о назначении
и повышении
karaya karşı emniyet tedbirleri –
меры по обеспечению
безопасности нападения наземного
противника
karaya oturmak – сесть на мель
karbon monoksit – окись углерода,
угарный газ
karbüratör – карбюратор
kargaşa – беспорядок, анархия
kargaşalık – смута, беспорядки,
волнения, мятеж

karina – дно
karışım – смесь
karıştırma – помеха
karşı casusluk – контрразведка,
контршпионаж
karşı darbe – контрудар
karşı koyma – противодействие
karşı taarruz – контрнаступление,
контратака
karşı taarruzu püskürtmek –
отражать контратаку, отражать
контрнаступление
karşı tedbirler – контрмеры
karşılıklı saygı – взаимное
уважение
karşılıklı yardım – взаимопомощь
karşıt güçler –
противоборствующие силы
kasatura – штык
kasılmalar – судороги
kaşınma – зуд
kásten – умышленно, намеренно
kasten öldürme – преднамеренное
убийство


kastetmek – намереваться,
подразумевать, замышлять зло
против, покушаться на кого-что
kat – этаж, ступень
kati netice – решительный успех
kati netice istikameti – направление
главного удара
katı yakıt – твердое топливо
katılmak – участвовать
katkıda bulunmak – вносить вклад
katların ayrılması – отделение
ступений
katliam – резня, бойня, поголовное
/ массовое уничтожение
kaval top – гладкоствольная пушка
kavramak – охватывать, овладевать
kayda geçirmek – зарегистрировать
kayıplar – потери
kayıt defteri – регистрационный
журнал
kayıtsız – безоговорочный,
безусловный,
незарегистрированный
kaynaşma – реакция синтеза


kaynaşma ortamı – «плавильный
котел»
kazan dairesi – котельное отделение
kazı – земляные работы, раскопки
kazı işleri – земляные работы,
работы по окапыванию
kazma – кирка
kefalet – ручательство,
поручительство, гарантия,
обеспечение
kefalet mektubu – гарантийное
письмо
kem küm etmeden – четко,
безоговорочно
kendi iradesini birine dayatmak –
навязывать кому-либо свою волю
kepçe – ковш
kerteriz – пеленг
kesafet – плотность
kesici silah – холодное, режущее
оружие
keşif – тактическая разведка,
рекогносцировка (местности),
обнаружение


keşif jet filosu – разведывательная
эскадрилья
keşif kolu – разведывательный
дозор
keşif sonuçları – результаты
разведки, разведывательные
данные / сведения
kesin ret – категорический отказ
kesin varış zamanı (ATA) –
действительное время прибытия
kesit – сечение
keskin nişancı (Sharp-Shooter) –
снайпер, меткий стрелок
kıç – корма
kıç direk – фок-мачта
kıç güvertesi – кормовая палуба
kıç üstü güvetesi – полуют
kılavuz – лоцман
kılıf – футляр
kiloton – килотонна
kimlik – идентичность
kimya el bombası – граната
специального назначения
kimya mermisi – химический
снаряд

kimya sınıfı – войска РХБЗ,
химические войска
kimyasal / kimyevi maddeler –
химические вещества
kimyasal mermi – химический
снаряд
kimyasal silah – химическое
оружие
Kimyasal Silahlar Sözleşmesi –
Конвенция о запрещении
химического оружия
Kimyasal Silahları Yasaklama
Örgütü (KSYÖ) – Организация по
запрещению химического оружия
(ОЗХО)
kimyevi taarruzlara karşı emniyet –
противохимическая защита (ПХЗ)
kınamak – осуждать, порицать
kırık – перелом
Kırım Özerk Cumhuriyeti (KÖC) –
Автономная Республика Крым
Kırım Tatar Milli Meclisi –
Крымско-татарский наиональный
меджлис


kirletmek – заражать (местность и
т.п.)
kırmızı kan hücresi – красное
кровяное тельце
kısa dalgalar – короткие волны
kısa devre – короткое замыкание
kısa menzilli füze – ракета
ближнего радиуса действия
kısa namlulu – короткоствольный
kışkırtma – подстрекательство,
провокация
kıta – воинская / войсковая часть
kıta hareketleri – передвижение
войск
Kıta Sahanlığı Üzerinde Bulunan
Sabit Platformların Güvenliğine
Karşı Kanunsuz Eylemlerin
Önlenmesi Protokolü – Протокол о
борьбе с незаконными актами,
направленными против
безопасности стационарных
платформ, расположенных на
континентальном шельфе
kıtalararası füze –
межконтинентальная ракета

kıtaların tertipleri – расположение
войск, боевой порядок войск
kitle imha silahı – оружие
массового поражения (ОМП)
Kitle İmha Silahlarının (KİS)
fırlatma vasıtaları – средства
доставки ядерного оружия
Kitle İmha Silahlarının Yayılmasına
Karşı Güvenlik İnisiyatifi –
Инициатива по безопасности в
борьбе с распространением
оружия массового уничтожения,
ИБОР-ОМУ
kitlesel katliam – массовое
убийство
kıvılcım – искра
kıygın – пострадавший,
потерпевший
kıyım – беззаконие, произвол,
резня, бойня
kızak – стапель
kızaklı gemi – корабль на
подводных крыльях
Kızıl Ordu – Красная армия
kızılötesi – инфракрасный

kızıştırmak – разжигать,
подстрекать
klasik – обычный, неядерный
klor – хлор
klorpikrin – хлорпикрин
koklamak – нюхать
kokpit – кабина пилота
kol – колонна, рычаг
kol nizamı — строй походной
колонны
Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü
– Организация Договора о
коллективной безопасности
köleleştirmek – делать рабом, брать
в рабство
kolera – холера
kollektif savunma – коллективная
оборона
kolordu – корпус
komando harekatı – спецоперация,
операция военного спецназа (войск
командос)
komando tugayı – бригада
специального назначения
(«коммандос»)

komodor – комодор, командир
дивизиона
komple mermi – окончательно
снаряженный снаряд,
артиллерийский выстрел
kompozite – композитный
kompresör – компрессор
kömür – уголь
komuta – команда
komuta dairesi – отделение
управления (танка)
komutan – командир,
командующий
komutan borusu – переговорная
труба
komutanlık – командование,
командная должность
komutanlık sancak gemisi –
флагманский корабль
konak – гарнизон, квартира
konakçı heyeti –
рекогносцировочная группа,
квартирьеры


konakçı subayı – офицер-
квартирьер, командир
рекогносцировочной группы
kondansatör – конденсатор
konferans – конференция, лекция
konik – конический
konma – расположение войск на
месте
konma emri – приказ на
расположение войск
kontrol gemisi (PCS) – штабной
корабль
kontrol kulesi – диспетчерская
вышка
kontrol merkezi – центр управления
kontrollü mayın – управляемая
мина
kontrolör – диспетчер
konuşlandırmak – располагать,
дислоцировать, размещать
konuşlu – базирующийся
konvansiyonel harp – война с
применением обычных
вооружений


konvansiyonel silahlar –
конвенциональное оружие
konvülsiyonlar – судороги,
конвульсии
koordinasyon yapmak –
организовывать взаимодействие,
координировать
koordine grubu – координационная
группа
kopilya – чека
köprü – мостик
köprü kurmak – наводить мост
köprü malzemesi – мостовой
материал, средства для наведения
мостов
köprü tankı – мостовой танк, танк-
мостоукладчик
köprü üstü – ходовой мостик
köprücü malzemesi – мостовой
материал, материал для наведения
мостов
köprücü takımı – понтонно-
мостовой взвод
köprücü tank – мостовой танк, танк-
мостоукладчик

köprücülük malzemesi – мостовой
материал, материал для наведения
мостов
koramiral – корпусной адмирал,
адмирал
korgeneral – генерал-полковник
korgeneral – корпусной генерал,
генерал-полковник
korsan gemisi – пиратский корабль
korugan – долговременное
оборонительное сооружение
(ДОС), долговременная огневая
точка (ДОТ)
körüklemek – разжигать,
подстрекать
koruyucu aşı – профилактическая
прививка
koruyucu elbise – защитная одежда
korvet – корвет, корабль охранения
köşetaşı – краеугольный камень
köstebek – крот (в разведке)
koşulsuz – безоговорочный,
необусловленный, безусловный
koşulsuz kınamak – безоговорочно
осуждать

kovalı tip hendek kazma makinesi –
траншеекопатель ковшового типа
kovan – гильза
köy ordugahı – квартирно-бивачное
расположение войск, квартиро-
бивак
kozmodrom – космодром
kozmonot – космонавт, астронавт
krank mili – коленчатый вал
krater – кратер
kravatsız toplantı – встреча без
галстуков
kreyn – грузоподъемный кран
kriko – домкрат
kripto açmak – расшифровывать
kripto kısmı – шифровальный отдел
kriptolamak – шифровать
kritik durum – острое положение,
острая ситуация
kroki tipi emir – схема-приказ на
кальке
kruvazör – крейсер
kruvazör savaşı – крейсерская
война на морских коммуникациях
kruz füzesi – крылатая ракета

küçük karakol – полевой караул
küçük kudretli – малой мощности
küçük sevk ve idare – управление
боевыми действиями мелких
подразделений, тактическое
руководство
küçük silahlar – стрелковое
вооружение
küçük şişirilmiş kauçuk sandal –
малая надувная лодка
kudretli ve isabetli ateş –
массированный и точный огонь
küf – плесень
kulak demiri – отвал
kulaklık – наушники
kule – боевая рубка, башня
kültür diplomasisi – культурная
дипломатия
kültür savaşı – культурная война
kültür turizmi – культурный туризм
kültürel çatışma – столкновение
культур
kültürel değerler – культурные
ценности


kültürler arası buluşma –
столкновение культур
kumandanın ana fikri – замысел
командира
kumandanın ana planı – замысел
командира
kumandanlık – командование,
командная должность
kundağı motolu – самоходный
kundağı motorlu top – самоходная
артиллерийская установка (САУ)
kundağın kolu – станина лафета
kundak – лафет, приклад (оружия),
ложа (винтовки)
kundaklamak – поджигать (с
помощью тряпок, пропитанных
горючей смесью), сеять вражду,
вносить раздор, вызывать смуту
kuraklık – засуха
kuramsal – теоретический
kurban – жертва
Kürdistan İşçi Partisi (PKK) –
Рабочая партия Курдистана (РПК)
kürek – весло, лопата
küresel – глобальный

Küresel Konumlama Sistemi (GPS –
Global Positioning System) –
система глобального
позиционирования
Küresel Konumlandırma Sistemi –
Global Positioning System – GPS –
Система глобального
позиционирования
kurşun – пуля, свинец
kurşun geçmez –
пуленепробиваемый, пулестойкий,
противопульный (о броне)
kurtarma gemisi – спасательное
судно
kurtarma kamyonu – эвакуационно-
спасательная машина
Kurtuluş Savaşı – Национально-
освободительная война / борьба
kuruluş – организация, оргштатная
структура
kuşatıcı hareket – обходный маневр
kuşatma – охват, окружение
kuşatma taarruzu – охват,
наступление с целью охвата
kuşatmak – окружать

kusma – рвота
küstahlaşmak – обнаглеть
kusturmak – вызывать рвоту
kutlama mesajı – поздравительное
послание
kutlama telgrafı – поздравительная
телеграмма
kutuplaşma – поляризация
kuvvet – вид ВС, сила, мощь
kuvvet çarpanları – факторы
повышения боеготовности
kuvvet kaydırmak – перебросить,
перегруппировать силы
kuvvet kullanmak – применять силу
kuvvet makinaları – силовые
машины
kuvvet tasarruf etmek – сберечь
силы, сохранять силы
kuvvet tasarrufu – экономия сил,
сохранение сил
kuvvetlerin bölümü – группировка
сил
kuyruk – хвостовое оперение
kuyruk bumu – хвостовая балка


kuyruk manivelası – ганшпуг, рычаг
для поворота
kuyruk rotoru – хвостовой винт
kuyu – шахта, шахтная пусковая
установка

L
lafız ve ruh – буква и дух (закона)
lağım – подкоп, подземный ход,
мина, фугас
lağım patlayıcı tank – танк-
тральщик
lağım temizleyici tank – танк-
тральщик
laik – светский
lançer – пусковая установка
lanetlemek – проклинать, резко
осуждать
laser elektro-optik güdümlü – с
лазерным электронно-оптическим
наведением
lastik tekerlek – резиновая шина
layter – лихтер, баржа
lazer – лазер


lazer elektronik-optik güdümlü – с
лазерным электронно-оптическим
наведением
lazer güdümlü – управляемый с
помощью лазера
lazer işaretlemesi – лазерный
прицел
lazer ışını – лазерный луч
lazer noktalayıcı – лазерный
прицел, лазерная указка
lazer seyir sistemi – лазерная
навигационная система
levazım sınıfı – интендантская
служба
libre – фунт
liman – порт, рейд
liman savunması – оборона портов
lisans düzeyinde eğitim-öğretim –
общее образование (бакалавриат)
lisansüstü – магистратура,
аспирантура (адъюнктура),
докторантура и второе высшее
образование
liyakat – заслуга, достоинство
lojistik – тыловой

lojistik destek – материльно-
техническое обеспечение
lojistik destek nakliye gemisi –
транспорт подвижного тылового
обеспечения
lojistik yönetimi – управление
туловым обеспечением,
управление логистикой
lombar – иллюминатор
lombar kapağı – крышка
иллюминатора, портик
lomboz – иллюминатор
lonjeron – лонжерон
losmoro – боцман
lövye – ручка управления, рычаг

M
maddi zarara uğramak – нести
материальный ущерб
mafsallı – шарнирный
mağdur – пострадавший,
потерпевший
mahfaza – футляр
mahiyet – суть, сущность,
свойство, характер

mahmuz – шпора, сошник
makam – пост, должность,
инстанция
makine dairesi – машинное
отделение
makineli tüfek – пулемет
makul – понятный, постижимый,
вразумительный
maliyet-etkin – рентабельный,
экономически целессообразный
malümat – сведения, информация
manevi tesir – моральное
воздействие
manevra – маневр
manevra kabiliyeti – маневренность
manevra planı – план маневра
manevra sahası – район маневров
manevranın genişliği – ширина
фронта наступления при
совершении маневра, глубина
маневра
manga – отделение, кубрик
mania ateşi – заградительный
огонь, огонь на воспрещение


manipulatör – телеграфный ключ,
манипулятор
manivela – рычаг
mantar – гриб, грибок
mantar başı – шляпка гриба
manyetik mayın – магнитная мина
manyeto – магнето, индуктор
mareşal – маршал
Mars – Марс
marş motoru – пускатель
masaüstü bilgisayar – персональный
компьютер
maske – макска
maslahatgüzar – поверенный в
делах
masum – невинный
mavna – баржа
mayın bulucu – миноискатель
mayın dedektörü – миноискатель
mayın dedektörü – миноискатель
mayın dökme gemisi – миноносец,
минный заградитиель
mayın döşeme – устанавливать
мины


mayın filosu – минно-тральная
флотилия
mayın gemisi – миноносец, минный
заградитиель
mayın gömmek – устанавливать
мины в грунте
mayın kaldırmak – разминировать
mayın tarama gemisi – минно-
тральный корабль, минный
тральщик
mayın tarlası – минное поле
mayın tarlası teçhizatı – средства
для установки минных полей,
миноукладчик
mayın temizlemek – обезвреживать
мины, разминировать метсность
mayın toplamak – извлекать мины
mazgal – лазейка, амбразура,
наблюдательная щель
mazot – нефтяное топливо, мазут
mazur – прощённый, заслуживший
прощение
mecburi iniş – вынуденная посадка
meçhul – неизвестный


Meçhul Asker Abidesi – памятник
Неизвестному солдату
Meçhul Asker Kabri – могила
неизвестного солдата
mecra – ход, течение (событий, дел
и пр.), русло реки
medeniyetler çatışması –
столкновение цивилизаций
medeniyetler diyaloğu – диалог
цивилизаций
medeniyetler ittifakı – альян
цивилизаций
megaton – мегатонна
mekanize piyade –
механизированная пехота
mekanize tümen –
механизированная дивизия
mekanizma kovanı – ствольная
коробка
mem – сопло
menfi güvenlik garantileri –
негативные гарантии безопасности
menfur – отвратительный,
омерзительный, гнусный
mensup – член, участник

menteşe – шарнир
Menzil Komutanlığı –
командование зоны коммуни-
каций, командование
мобилизационным округом
merdiven – лестница-трап
merhem – мазь
merkez borusu – центральная
трубка
merkez çemberi – центрующее
утолщение
merkez işlem şubesi – отдел по
делам личного состава
merkez üssü – эпицентр
(землетрясения)
Merkezi Haberalma Teşkilatı (CIA) –
Центральное разведовательное
управление (ЦРУ)
merkezi kontrol odası –
центральный пост управления
Merkezi Tasarım Bürosu –
Центральное конструкторское
бюро
Merkür – Меркурий
mermi – пуля, снаряд

mermi çıkış hızı – начальная
скорость пули
mermi dip – привинтное дно
mermi geçmez –
пуленепробиваемый, пулестойкий,
противопульный (о броне)
mermi gövdesi – корпус снаряда
mermi kayışı – пулеметная лента
mermi stabilizesi – стабилизатор
снаряда
mermi tapası – взрыватель
meslektaş – коллега (по профессии)
mesnet – опора
meşru – законный, легальный
metabolizma – обмен веществ,
метаболизм
mevkidaş – коллега (по должности)
mevzi (-i) – позиция
mevzii elde tutmak – удерживать
позицию
mevziin keşfi – рекогносцировка
позиции
mevzileme bölgesi – позиционный
район


mevzilendirmek – расположить на
позициях
mevzilenmek – размещать на
огневых позициях
mevzuat – законодательство
mikrofon – микрофон
mil – ось
milis – народное ополчение,
милиция
militan – борец, ополченец,
активист, боевик, повстанец
militarist – милитарист,
милитаристский
milli eğitim sistemi – национальная
система обучения
Milli Güvenlik Akademisi –
Академия национальной
безопасности
Millî Güvenlik Kurulu (MGK) –
Совет национальной безопасности
(СНБ)
Milli İstihbarat Teşkilatı –
Организация национальной
разведки (Турции)
milli marş – государственный гимн

Milli Savunma Bakanlığı –
Министерство национальной
обороны
milli sınır – государственная
граница
minnettarlık – признательность,
благодарность
Misak-ı Milli Kulesi – башня
Национального пакта, башня
единения (в Аныткабире, мавзолее
Ататюрка)
model ortaklık – образцовое
партнерство
mola – привал
monitor – монитор
monokok – монокок, тип
пространственной конструкции, в
которой (в отличие от каркасных
или рамных конструкций) внешняя
оболочка является основным и, как
правило, единственным несущим
элементом
monteli – смонтированный,
установленный
mors kodu – азбука Морзе

motamot – слово в слово
motif – мотив
motor / motör – мотор, двигатель
motor bölmesi – моторный отсек,
моторное отделение
motör dairesi – отделение силовой
установки (танка)
motor mili – вал двигателя
motorin – дизельное топливо
motorlu piyade – моторизованная
пехота (мотопехота),
мотострелковые войска
mozole – могила, мавзолей
muaf tutmak – освобождать
muavin – помощник, заместитель
mücadele – борьба
mücahit – борец (за веру, идею,
свободу и пр)
mücavir – прилегающий, близкий
mücbir sebep – побуждающий
довод, побудительная причина,
форс-мажор
mücerret – изолятор
muço – юнга
müdafa hakkı – право на оборону

müdafaa – оборона
müdahale – вмешательство
müessif – прискорбный, обидный
muhabere – связь
muhabere – связь
muhabere emniyeti – надёжность,
скрытность связи
muhabere irtibatları – средства
связи
muhabere irtibatlarını idame ettirmek
– поддерживать связь
muhabere irtibatlarını meydana
getirmek – организовывать,
устанавливать связь
muhabere keşfi yapmak – вести
разведку средствами связи
muhabere malzemesi – техника,
имущество связи
muhabere merkezi – узел связи,
пункт сбора донесений
muhabere mihveri – ось связи
muhabere şebekesi – сеть связи
muhabere sınıfı – войска связи
muhabere taburu – батальон связи
muhabere vasıtaları – средства связи

muhabereci – связист
muhafaza etmek – охранять,
оберегать
muhalefet – оппозиция
muhalif – оппозиционный
muharebe ağırlığı – боевой вес
muharebe alanı – поле боя
muharebe bölgesi – район сражения,
район для ведения боя, поле боя,
район боевых действий
muharebe durumu – боевая
обстановка
muharebe faaliyetini düzenlemek –
определять порядок ведения
боевых действий
muharebe gemisi – линейный
корабль, линкор
muharebe idare yeri – командный
пункт
muharebe ileri karakolu – боевое
охранение
muharebe kabiliyeti –
боеспособность
muharebe kudreti / kuvveti – боевая
мощь / сила

muharebe kudretini artırmak –
повышать боеспособность
muharebe merkezinin elemanları –
личный состав боевой
(оперативной) части штаба
muharebe sahasını tecrit etmek –
изолировать боевую позицию,
воспретить подход к боевой
позиции
muharebe şekli – вид боя
muharebe siridi – полоса
наступления, боевая полоса
muharebe unsuru – боевое
подразделение
muharebe yapamaz hale getirmek –
выводить из строя, лишать
боеспособности
muharip – боевой, воин, боец
muharip sınıf – боевой род войск
muharrik tekerlek – ведущее колесо
muhasara – осада
muhatap – собеседник
mühimmat – боеприпасы
muhrip – эскадреный миноносец
muhtemel – возможный, вероятный

muhteviyat – содержимое
muhtıra – памятка, заметка,
меморандум
mukavim – устойчивый
mülteci – беженец
münasebetiyle – в связи с
müracaat – обращение к кому-л. с
просьбой / за советом
mürettebat – экипаж
müsademe iğnesi – ударник
müsademe tesiri – ударная сила
müsademeli – предотвращение
müsademeli ateşleme tertibatı –
ударно-спусковой механизм
müsademeli tapa – взрыватель
ударного действия
müşavir – советник
müspet – положительный,
позитивный
müstakil – автономный
müştemilat – пристройка, флигель
müşterek – коллективный,
совместный


müşterek harekat merkezi (Müşt.
Hrk. Mr.) – объединённый
оперативный центр
müştereken – коллективно, сообща
müsteşar – советник (посольства,
министерства)
mutabakat – соглашение, согласие,
договоренность
müteaddit – множественный,
многочисленный
müteveccihen – направляющийся
müteyakkız – бдительный,
неусыпный, осторожный,
настороженный
mutlu bir raslantı ile – по
счастливой случайности
müttefik – союзник, союзный
muvakkat çürük – ограниченно
годный / временно негодный по
состоянию здоровья (категория
В/Г)
muvazzaf – действительная служба
muvazzaflık devri – период
действительной военной службы


müzakere – переговоры,
обсуждение

N
nabız – пульс
nakil – перевозка, переброска
nakletmek – транспортировать,
перевозить
nakliyat – транспорт, перевозки
nakliyat cetveli – график перевозок
nakliye botu – десантный катер,
паром
nakliye gemisi – транспортный
корабль / судно
nakliye sahası (LOD) – район
высадки десанта
nakliye uçağı – транспортный
самолет
namlu – ствол
namlu yuvası – гнездо ствола
napalm bombası – напалмовая
бомба
nasbetmek – назначать
NATO 6. Müttefik Hava Kuvvetleri
Kumandanı – 6 Объединенное

тактическое авиационное
командование НАТО
NATO genişlemesi – расширение
НАТО
NATO Güney Avrupa Müttefik Hava
Kuvvetleri Kumandanı –
Объединенное командование ВВС
НАТО в Южной Европе
navigasyon – навигация,
следование, курсирование, рейс
nazım – порядок, устройство
NBC – nükleer, biyolojik, kimyasal –
ядерное, биологическое,
химическое (оружие)
nefes yolu ile – дыхательным путем
nefretle – с возмущением
negatif yüklü – отрицательно
заряженный
Neptün – Нептун
nesil – поколение
nesne – объект
nesnel – объективный
neşretmek – излучать, передавать
Newton'ın hareket yasaları – Законы
Ньютона

nezaket ziyareti – визит вежливости
nezaketli – деликатный,
корректный, тактичный, вежливый
nişadır – нашатырный спирт
nişan – медаль, орден, прицел, знак
nişan aleti – прицел
nişancı – наводчик
nişangah – прицел
nişangah gezi – прорезь прицела
nizam – порядок, строй, боевой
строй, правило
nokta hedefi – малоразмерная цель
nokta hedefleri – точечные цели
norm – норма
nota alışverişi – обмен нотами
nota teatisi – обмен нотами
noter – нотариус
noter dairesi – нотариальная
контора
noterden tasdikli suret / kopya –
нотариальная копия
noterlik – нотариальная контора
nötron – нейтрон
nozul – сопло
nozzle – сопло

nüfus sicili / kütüğü – книга записи
актов гражданского состояния
nüfuz kabiliyeti – проникающая
способность
nükleer / atomik silah – ядерное /
атомное оружие
nükleer darbe – ядерный удар
Nükleer Denemelerin Kapsamlı
Yasaklanması Anlaşması – Договор
о всеобъемлющем запрещении
ядерных испытаний
nükleer denizaltı – атомная
подводная лодка
Nükleer Maddelerin Fiziksel
Korunması Hakkında Sözleşme –
Конвенция о физической защите
ядерного материала
nükleer program – ядерная
программа
nükleer reaktör – ядерный реактор
nükleer santral – атомная
электростанция (АЭС)
nükleer silahların
yaygınlaştırılmaması –


нераспространение ядерного
оружия
Nükleer Silahların Yayılmasının
Önlenmesi Anlaşması – Договор о
нераспрстранении ядерного
оружия
Nükleer Tedarikçiler Grubu –
Группа ядерных поставщиков
Nükleer Terörizmin Önlenmesi
Sözleşmesi – Международная
конвенция о борьбе с актами
ядерного терроризма
Nükleer Terörizmle Mücadele İçin
Küresel Girişim – Глобальная
инициатива по борьбе с актами
ядерного терроризма
numara erleri – номера орудийного
расчета

O, Ö
obak – обтекатель втулки
obüs – гаубица
ödem – отек
ödünsüz – бескомпромиссный
öğreti – учение, теория

oksijen tübü – кислородный балон
oksijenli su – перекись водорода
öksürtmek – вызывать кашель
okul gemisi – учебный корабль
olağanüstü toplantı – внеочередное
заседание
olanaksızlık – невозможность
öldürücü gazlar – ОВ
общеядовитого действия
ölenlerin cesetleri – тела погибших
olgunluk – зрелость
omurga – киль
Omuzdan Atılan Hava Savunma
Sistemi – переносной зенитный
ракетный комплекс
ön almak – опережать,
изготовиться
ön emir – предварительный приказ,
предварительное распоряжение
ön hatlar – передние рубежи
ön planı – план предварительных
мероприятий
onarım – ремонтирование, ремонт
onarım / tamir gemisi – плавучая
мастерская

onay – одобрение, ратификация
onay belgeleri – ратификационные
грамоты
onaylı kopyalar – заверенные копии
onbaşı – ефрейтор срочной службы
öncü – авангард, передовой отряд
öncü öncüsü – головная походная
застава
öncü öncüsü taburu – батальон в
головном отряде
öncü taburu – батальон в авангарде
öncü ucu – головной дозор
önkesme – перехват
önleme füzesi – ракета-перехватчик
önleme uçağı – самолет-
перехватчик
önleme uçuşu – вылет на перехват
onurlanmak – пользоваться
почётом / уважением
önyargı – предрассудок
önyargı – предубеждение
operatif istihbarat – оперативная
разведка
operatör – оператор (связи)


opto-elektronik – оптико-
электронный
oramiral – армейский адмирал,
адмирал флота
ordu – армия
ordu emri – приказ по армии
ordu teftiş kurulu – армейская
инспекционная комиссия
ordudonatım sınıfı – служба
снабжения
ordugah – бивак, лагерь
organize suçlar – организованная
преступность
orgeneral – генерал армии,
армейский генерал
örgütlü suç grupları –
организованные преступные
группы
örgütlü terörizm – организованный
терроризм
orta dalgalar – средние волны
orta kudretli – средней мощности
orta menzil uçağı – самолет
среднего радиуса действия


orta menzilli füze – ракета среднего
радиуса действия
orta menzilli hava savunma sistemi –
система ПВО среднего радиуса
действия
orta tank – средний танк
ortak bir taarruz – совместные
действия войск в наступлении,
наступление с использованием
различных родов войск
Ortak Stratejik Planlama Grubu –
Совместна группа стратегического
планирования
ortaklık – партнерство
ortam – среда, обстановка
örtme kuvvetleri – войска
прикрытия / маскировки
örtülü – покрытый, скрытый,
тайный, завуалированный
oşinografi – океанография
otomatik pilot – автопилот
otomatik saldırı tüfeği – автомат
otomatik silah – автоматическое
оружие


otomatik yönlenme –
автоматическое наведение
otonom kullanımın – автономная
работа
otopilot – автопилот
Ottava Sözleşmesi / Anlaşması –
Оттавский договор (Конвенция о
запрете противопехотных мин)
oturum – заседание
overhol – капитальный ремонт
oy kullanmak – голосовать
oyalama mukavemeti –
сковывающие боевые действия
oynak savunma – мобильная
оборона
oynaklık – маневренность,
подвижность
öz savunma – самооборона
özel defter – книга почетных
гостей, книга памяти
özel emir / talimat – частный боевой
приказ, боевое распоряжение
Özel Gözlem Misyonu – Миссия
специального наблюдения


özel karargah – специальная часть
штаба, специальный штаб
Özel Kuvvetler – части и
подразделения специального
назначения
özel temsilci – специальный
представитель
özen – усердие, тщательность,
аккуратность
özerk – автономный
özerklik – автономия,
самоуправление,
самостоятельность
özgür irade – свободное
волеизъявление
öznel – субъективный
özsavunma – самооборона,
самозащита
özümleme – ассимиляция
özverili – самоотверженный,
беззаветный
özyönlendirme – самонаведение

P
pal – лопасть (винта)

palet – гусеница
paletli – гусечный
pamuk – вата
panço-çadır – плащ-палатка
panik – паника
panoramik dürbün – орудийная
панорама
panzehir – противоядие
paraf – сокращенная подпись,
инициалы
parakete – лаг
paraşüt – парашют
paraşüt birliği – подразделение
парашютистов
paraşütçü – парашютист
paraşütle atlama – прыжок с
парашютом
paraşütle atlama bölgesi – район
выброски парашютного десанта
paraşütle indirme – парашютный
десант
paravan – параван, минный трал
parazit – паразит
parazit – помеха
parça tesiri – осколочное действие

parça tesirli bomba – осколочная
бомба
parça tesirli mayın – мина
осколочного действия
parçalama barutu – разрывной заряд
parçalanma – расщепление, деление
parkur – дистанция (пробега), бег с
препятствиями
parlamento seçimleri –
парламентские выборы
parmak izi – отпеаток пальцев
parola – пароль
parola kırmak – взламывать пароль
pasif homing – пассивное
самонаведение
pasif homing sistemi – система
пассивного самонаведения
pasif tedbirler – пассивные меры,
пассивная оборона
patlama – взрыв
patlama maddesi – взрывчатое
вещество
patlatıcı – детонатор
patlayıcı maddeler – взрывчатые
вещества

pekiştirmek – укреплять
perde görevi – заслон, прикрытие
performans – эксплуатационные
качества
periskop – перископ
persona non grata – персона нон
грата
personel subayı – офицер по кадрам
personelin bindirilmesi – посадка
личного состава
pervane – винт, пропеллер
(самолета, судна)
pervaneli uçak – винтовой самолет
peşref mermisi – картечь
piç – шаг винта
pil bataryası – пальчиковая
батарейка
pil hücresi – гнездо для батареи
pilot – летчик, пилот
pilot mahalli – место пилота
pilot proje – пилотный проект
pilot seri – установочная партия,
пилотная партия
pilot tüpü – трубка Пито
pırıldak – гелиограф, семафор

pist – взлетно-посадочная полоса
piston – поршень
piyade – пехота
piyade / zırhlı savaş aracı – боевая
машина пехоты
piyade çıkarma gemisi (LSIL) –
пехотно-десантный корабль
piyade köprüsü – пехотный мост
piyade sınıfı – пехота
piyade tüfeği – пехотная винтовка
planlama kılavuzu – руководящие
указания, являющиеся основой для
планирования, основа
планирования
planör – планер
Plastik Patlayıcıların Tespit Edilmesi
Amacıyla İşaretlenmesi Hakkında
Sözleşme – Конвенция о
маркировке пластических
взрывчатых веществ в целях их
обнаружения
plotlama cihazı – курсопрокладчик
plutonyum – плутоний
pod – модуль
poligon – полигон

polonyum – полоний
posta düzeni – набор корпуса
postalar – набор корпуса
pozitif yüklü – положительно
заряженный
propaganda – пропагнда
propaganda bombası – агитационная
бомба
propaganda kağıtları – листовки
агитационного снаряда
propaganda kampanyası –
пропагандистская кампания
propaganda mermisi –
агитационный снаряд
protesto notası – нота протеста
protokol ziyereti – протокольный
визит
proton – протон
provokasyon – провокация
pruva – нос, бак
pruva direği – фок-мачта
pruva rampası – носовая аппарель
psikolojik harekat –
психологическая операция


psikolojik savaş – психологическая
война
psikolojik vasıtalar –
психологические средства
pupa – корма
püskürtmek – рассеивать
pusu – засада
pusula – компас
pusuya düşmek – попасть в засаду

R
rabıt halkası – шкворневая лапа
radar – РЛС
radar istasyonu –
радиолокационный пост
radar mevzi komutanlıkları –
командование объектами системы
ПРО
radar piket denizaltısı – подводная
лодка радиолокационного дозора
radar piket muhribi – сторожевой
корабль радиолокационного
наблюдения
radyasyon – радиация, лучевая
болезнь

radyasyon dalgası – проникающая
радиация (радиоактивное
поражение)
radyo alıcısı – радиоприемник
radyo dalgaları – радио волны
radyo vericisi – радиопередатчик
radyoaktif alan – радиоактивная
зона
radyoaktif madde – радиоактивное
вещество
radyoaktif serpintiler –
радиоактивные осадки
radyoaktif toz – радиоактивная
пыль
radyoaktivite – радиоактивность
raf ömrü – срок хранения
rakkaslı mayın – дрейфующая мина
ramjet motoru – прямоточный
воздушно-рекативный двигатель
(ПВРД)
rampa – сходни, аппарель
Rapier – Рапира (ЗРК)
rapor – доклад, отчет, сводка,
справка, донесение


rapor atma ve kapkaç yerleri –
пункты сбора и отправки
донесений, пункты сбора
донесений
raptetmek – связывать,
присоединять, привязывать,
соединять
rasit – наблюдатель
raunt – раунд (переговоров)
refah – достаток, благосостояние,
благополучие
refahının sağlanması – обеспечение
благосостояния (благополучия)
refakat gemisi – эскортный,
конвойный корабль
refakat ve karakol gemileri –
сторожевые корабли
referandum – референдум
referans güdüm sistemi – система
коррекции по рельефу
rehin – залог, заложник
Rehin Alma Olaylarına Karşı
Uluslararası Sözleşme –
Международная конвенция о
борьбе с захватом заложников

rehin almak – брать в заложники
remiz – знак, символ, эмблема
reorganizasyon – реорганизация
resmi ziyaret – официальный визит
riayet – соблюдение, выполнение,
подчинение, уважение, почтение
rıhtım – причал, пирс, набережная
rıhtıma yanaştırmak – причаливать
rijitlik – жесткость
rivayet – слухи, сплетни
robotik – робототехника
roket – реактивный снаряд,
неуправляемая ракета
roket atar – реактивный гранатомет
roket hakkı – пороховой заряд
roket mermisi – реактивный снаряд
roket mermisinin başlığı – головная
часть реактивного снаряда
roket mermisinin reaktif kısmı -
ракетная часть реактивного
снаряда
roket yolu – траектория полета
ракеты
Romen rakamları – римские цифры
römork – прицеп, трейлер

römorkör – буксир
röntgen – рентген
rota – маршрут, курс
rotasyon – ротация
rüçhan – превосходство,
преимущество
rüçhan hakkı – премущественное
право

S, Ş
sabır – терпение
sabit – стационарный
sabit ayaklı köprüsü – мост на
жестких опорах
sabit ayaklı küprü – мост на
жёстких опорах
sabit disk – жесткий диск
sabit frekans – зафиксированная
частота
sabit köprü – мост на жёстких
опорах
sabit savunma – позиционная
оборона
sabit telsiz – стационарная
радиостанция

sabotaj – саботаж, диверсия
saç vidası – самонарезной винт
safdışı etmek – вывести из строя
safha – период, этап, раздел
safha hatları – рубежи этапов
передвижения / выдвижения
safi yük – вес боевой нагрузки
safra – балласт
sağlam – здоровый, годный к
военной службе (категория А)
sağlamak – обеспечивать
sağlamak – обеспечивать
sahil değiştirmek – переправляться
(на другой берег)
sahil güvenliği – береговая охрана
şahin – ястреб
şahıs – лицо, личность
sahra – дикая местность, поле,
равнина, пустыня, степь
sahra kablosu – полевой кабель
sahra sıhhiye – полевая медицина
sahra tahkimatı – полевые
укрепления, полевая
фортификация


Sahra Talimnamesi (ST) – Полевой
устав
sahra telefonu – полевой телефон
sahra topçusu – полевая артиллерия
şahsi güvenlik – личная
безопасность
şahsi karargah / kurmay – личный
штаб, секретариат
sahte mayınlar – ложные мины
saik – причина, стимул
sakat – ограниченно годный к
военной службе (категория Б)
sakıncalı – затруднительный,
рискованный, опасный
saklı – скрывающийся от призыва
şal – плот
saldırı düzenlemek – организовать
теракт
saldırı tüfeği – штурмовая винтовка
saldırıya uğramak – подвергаться
нападению, атаке
salgın – эпидемия, нашествие
salimen – благополучно, в добром
здравии


salınım hareketi – колебательное
движение
salkım bomba – планирующая
бомба
salvo – залп
salya akıtmak – вызывать
слюнотечение
samimi – искренний
şan – слава
sanal ortam – виртуальная среда
sancak direği – флагшток
sancak tarafı – правый борт
sancak torpido kovanı – правый
торпедный аппарат
sandık – (избирательная) урна
sandık başına gitmek – голосовать
şantiye – рабочее место,
стройплощадка
santral – центральный пост
управления
santralci – телефонист(ка)
sapma – отклонение
sapmak – отклоняться, отклонять
(например, от курса)
saptama – установление, выяснение

saptamak – определять,
обнаруживать, фиксировать
şarapnel – шрапнель, осколки
şarbon – сибирская язва
sarin – зарин
şarjör dolumu – емкость магазина
şarjör hazinesi – магазин
şarjör mandalı – защелка магазина
sarnıç – цистерна
şasi – шасси
şat – паром, лихтер
satıhta infilak – наземный взрыв
Satürn – Сатурн
savaş başlıkları – боеголовки
savaş dairesi – боевое отделение
(танка)
savaş gemisi – боевой корабль
savaş gemisi – боевой корабль
savaş hali ilanı – объявление
военного положения
savaş kabiliyeti – боеспособность
savaş kışkırtıcısı – ястреб,
подстрекатель к началу войны
savaş uçağı – боевой самолет
savunma – оборона

savunma ateş planı – план огневого
обеспечения обороны, план огня в
обороне
Savunma Bakanlığı – министерство
обороны
savunma gücü –
обороноспособность
savunma hazırlıklarını tamamlamak –
завершить подготовку к обороне,
осуществить мероприятия по
подготовке к обороне
savunma için taktik bölümü –
тактическое построение обороны,
распределение сил в обороне
savunma kuvveti – силы,
выделенные для обороны
savunma mevziine girmek –
занимать оборонительную
позицию, вклиниться в оборону
savunma sanayii – оборонная
промышленность
savunma tesisleri – оборонительные
сооружения
saygı duruşu – минута молчания


saygı duruşunda bulunmak –
почтить память минутой молчания
saygılarını sunmak –
свидетельствовать свое уважение
sayıca azlık – нехватка сил,
недостаток сил и средств,
отсутствие достаточных сил
sayısal – цифровой, численный
sayısal fazlalık – численное
преимущество
sayısal resimler – цифровые
изображения
sayısallaşma – оцифровка
şebeke – сеть
seçim – выбор, выборы
seçim bölgesi – избирательный
округ
seçim kurulu – избирательная
комиссия
seçmen iradesinin özgürce tecelli
etmesi – свободное волеизъявление
избирателей
sedye – носилки, подрамник
sefalet – крайняя бедность, нищета


sefer durumunda – в случае
мобилизации
sefer planı – мобилизационный
план
sefer tertibi – штаты военного
времени
seferberlik – мобилизация
şeffaf – прозрачный
sehpa – треножник, сошка
şekil verme – профилирование
şekillendirmek – формировать
sekteye uğratmak – парализовать
sel basan alçak arazi – затопленная
местность
semafor – гелиограф, семафор
sensör – датчик, сенсор
serbest mayın – плавающая мина
serbest roket – неуправляемая
ракета
şeref defteri – книга почетных
гостей, книга памяти
şeref duymak – иметь честь
şerit – полоса
serpinti bulutu – радиоактивное
облако

serpmek – рассеивать, распылять,
моросить
serseri mayın – дрейфующая мина
sert / şiddetli ceza – суровое
наказание
sert çekirdek – бронебойный
стальной сердечник
sert çekirdekli mermi –
бронебойный подкалиберный
снаряд
serum – сыворотка
servis birliği – подразделение
обслуживания / обеспечения
servis tavanı – практический
потолок
ses hızı – скорость звука
ses hızının altında (subsonic) –
дозвуковой
ses hızının üstünde (supersonic) –
сверхзвуковой
ses muhabere vasıtaları –
звукосигнальные средства связи
sesaltı – дозвуковой
sesaltı hız – дозвуковая скорость
şev – откос

sevk – отправка, отправление,
переброска
sevk barutu – боевой заряд
sevk ve idare – управление
seyir – полет, рейс
seyir füzesi – крылатая ракета
seyir kamarası – ходовая рубка
seyir subayı – штурман
seyrüsefer – навигация, следование,
курсирование, рейс
seyrüsefer kontrolü – регулирование
движения
seyyar havuz – плавучий док
siber saldırı – кибер-атака
siber suçlar – киберпреступность
siber terörizm – кибер-терроризм
sıcak nokta – горячая точка
sicil – реестр, личное дело, досье
sıçrama – бросок, скачок, переход
sıçramak – прыгать, перескочить,
перекинуться, переброситься
sıçramalarla ilerlemek –
продвигаться перекатами,
наступать перекатами


şiddet – сила, насилие, резкость,
строгость, суровость
şiddete izin vermeksizin – не
прибегая к насилию
şiddetle kınamak – решительно
осуждать
şiddetli aşırıcılık – насильственный
экстремизм
şifre kırmak – взламывать пароль
şifreleri açmak – расшифровывать,
раскодировать
sığınak – убежище, укрытие
sigorta – страховка
sıhhiye ekibi / müfrezesi –
медицинский отряд
sıhhiye sınıfı – санитарная служба
sıhhiye taburu – медицинский
батальон
sıhhiye uçağı – санитарный самолет
sıkılaştırmak – уплотнять
sıkışık durum – сложная
обстановка, трудная обстановка
sıkıştırma – сжатие, уплотнение
sıkıştırmak – закрепить, сжимать


sıklet – тяжесть, вес, весовая
категория
sıklet merkezi – главный удар,
направление главного удара,
основное усилие
silah altına almak – призвать на
военную службу
silah altından çıkmak –
демобилизоваться
silah başı etmek – поднимать по
тревоге
silah kullanma emri – приказ о
применении оружия
silah salma sistemi – система
бомбометания
silah taşıma istasyonu – узел
подвески вооружения
silah ticareti – торговля
вооружением
Silah Ticareti Antlaşması –
Международный договор о
торговле оружием
silahbaşı çağrısı – призыв по
мобилизации


silahlanma yarışı – гонка
вооружений
silahlar kontrolü – контроль над
вооружениями
silahlı çatışmalar – вооруженная
конфронтация
silahlı gruplar – вооруженные
группы / группировки
silahsızlanma – разоружение
Silahsızlanma Konferansı –
Конференция по разоружению
silindir – цилиндр
silindir tankı – танк-тральщик с
катком
simge olmak – символизировать
simgelemek – символизировать
sınama – испытание, экзамен
sindirmek – утаивать, подавлять
sınıf – род войск, класс
sınıflar arasındaki işbirliği –
взаимодействие между родами
войск
sinik – циничный
sinir gazları – ОВ нервно-
паралитического действия

sınır karakolı – погранзастава
Sınır Tanımayan Doktorlar – «Врачи
без границ»
sınırdışı – депортация
sintine – трюм
siren – сирена
sis – дым, туман
sis (duman) paketi (kutusu) –
дымовая шашка
sis bombası – дымовая бомба
sis mermisi – дымовой снаряд
şişirtmek – вызывать отек, опухоль
sisleme – задымление
sismik – сейсмический
sismoloji – сейсмология
sitem – порицание, упрёк, укор
sıtma – малярия
sıvı – жидкий, жидкость
sıvı yakıtlı – на жидком топливе
sivil – гражданский
sivil can kayıpları – гибель
гражданских лиц
sivil halk – мирное население
Sivil Havacılığın Güvenliğine Karşı
Kanunsuz Hareketlerin Önlenmesi

Sözleşmesi – Конвенция о борьбе с
незаконными актами,
направленными против
безопасности гражданской
авиации
sivil havacılık – гражданская
авиация
sivil kayıplar – потери
гражданского населения
sivil personel – гражданский
персонал
sivil savunma – гражданская
оборона
sivil savunma idare merkezi – штаб
гражданской обороны
sivil toplum – гражданское
общество
sivil toplum kuruluşları –
неправительственные организации
Sıvılaştırılmış Gaz (LPG) –
сжиженный газ (СУГ)
sivilleşme – демилитаризация
siyasallaşma – политизация
siyasi irade – политическая воля
sızma – просачивание

sızma yürüyüşü – передвижение
методом просачивания,
перекатами, скачками
skop – масштаб, сфера
skreyper – скрепер, землеройно-
транспортная машина
slat – рейка
şnorkel – трубка, шноркель,
шнорхель (устройство подачи
воздуха для работы диззелей под
водой)
şoför – водитель, механик-
водитель
Soğuk Savaş – Холодная война
şok dalgası – ударная волна
solunum kasları – мышцы
дыхательных органов
son yoklama – вторичная
регистрация допризывников
sonar – гидроакустическая станция
sopa – бита, дубина, толстая палка
sorumluluk – ответственность
soydaş – соплеменник, сородич
soykırım – геноцид
sözcü – представитель

sözlü nota – вербальная нота
stafilokok – стафилококк
stereotip – стереотип
Stratejik Araştırmalar Enstitüsü –
Институт стратегических
исследований
stratejik füze (SM – Strategical
Missile) – стратегическая ракета
Stratejik Füze Kuvvetleri – ракетные
войска стратегического назначения
(РВСН)
stratejik istihbarat – стратегическая
разведка
stratejik ortak – стратегический
партнер
Stratejik Savunma Girişimi –
Стратегическая оборонная
инициатива (СОИ)
su altında hız – скорость
подводного хода
su altında infilak – подводный
взрыв
su gemisi – водоналивное судно
su ikmal noktası – пункт
водоснабжения

su kesimi / hattı – ватерлиния
su püskürtme sistemleri –
компрессор, обеспечивающий
движение под водой
su sızdırmaz bölge –
водонепроницаемый отсек
su tasfiye cihazı –
водоочистительный прибор
subay yemek salonu – офицерская
кают-компания
subsonic uçak – дозвуковой самолет
suç – вина, преступление,
правонарушение, злодеяние
suç faili – преступник
sükünet – покой, спокойствие,
затишье, успокоение
sulardan geçiş – преодоление
водных преград, пере¬права через
реки
sulardan geçmek – преодолевать
водные преграды
suları taşırmak – производить
искусственное затопле¬ние
местности
süngü – штык

suni dik yamaç – эскарп
suni engel – заграждение
suni ufuk – авиагоризонт
sunum – презентация
supap / sübap – вентиль, клапан,
задвижка
suretiyle – посредствам, за счет
sürgü – затвор
sürgün – ссылка, изгнание,
депортация
sürmek – подавать, досылать,
изгонять, высылать, длиться
sürüklemek – вовлекать, втягивать
sürüklenme – дрейф
sürüncemede bırakmak – тянуть,
затягивать, мариновать
süspansiyon – подвеска
süvari – кавалерия
süzgeç – фильтр
swashplate / svoşpleyt – автомат
перекоса (механизм для
управления несущим винтом
вертолетов)


T
taarruz – наступление
taarruz ateş planı – план огневого
обеспечения наступления, план
огня в наступлении
taarruz çıkış hattı – исходный рубеж
для наступления
taarruz emri – приказ на
наступление
taarruz grupları – штурмовые
группы
taarruz hedefleri – боевая задача в
наступлении, объекты наступления
taarruz kademesi – ударная
группировка, первый эшелон
taarruz mevzii – исходная позиция
для наступления, исходный рубеж
для наступления
taarruz muharebesi –
наступательный бой
taarruz planı – план наступления
taarruz şeritleri – полосы
наступления


taarruz tertiplerini kazmak –
нарушать / расстраивать боевой
порядок наступающих
taarruzun başlama saati – время
начала наступления
taarruzun devamı – продолжение
наступления, ведение наступления,
ход наступления
taarruzun sevk ve idaresi –
управление войсками и
наступлением
taarruzun zamanı – время начала
наступления
tabanca – пистолет
tabii engel – естественное
препятствие, преграда
tabir – толкование, выражение,
объяснение
tablet bilgisayar – планшетный
компьютер, планшет
tabur – батльон, дивизион
taciz ateşi – беспокоящий огонь
tahkim – укрепление, усиление
tahkim etmek – укреплять,
усиливать

tahkimat – укрепление,
фортификация,
фортификационные сооружения
tahliye – эвакуация, разгрузка
(судна)
tahliye etmek – эвакуировать
tahmini varış zamanı (ETA) –
расчетное время прибытия
tahrik – привод, подстрекательство
tahrik sistemi – система привода,
двигательная установка
tahrik tertibatı – привод, движетель,
действующий механизм, двигатель
tahrip – разрушительный,
разрушение
tahrip ateşleri – огонь на
разрушение, огонь с целью
разрушения
tahrip bombası – фугасная бомба
tahrip danesi – фугасная граната
tahrip el bombası – граната
основного назначения
tahrip etmek – уничтожать,
разрушать, подрывать


tahrip fişeği – подрывная шашка,
подрывной заряд
tahrip kalıbı – подрывная шашка
tahrip mermisi – фугасная граната
tahripler – разрушения, подрывные
работы
tahriş edici gaz – отравляющее
вещество раздражающего действия
tahriş etmek – раздражать
tahsis – назначение, выделение
(денежного пособия и пр.)
takat – мощность
takatlandırmak – оснащать
двигателем
takdim etmek – вручать,
преподносить, представлять,
переносить на более ранний срок
takdir – одобрение
takım – взвод
takip – преследование
takip harekatı – операция
преследования
taklit etmek – имитировать
taktik / tabiye – тактика, татический


taktik av uçağı – тактический
истребитель
taktik durum – тактическая
обстановка
taktik füze – тактическая ракета,
ракета оперативно-тактического
назначения
Taktik Hava Kuvveti Komutanlığı –
тактическое авиационное
командование
takviye – укрепление, усиление,
подкрепление
takviye kuvvetleri – подразделения
усиления, резервы
takviyeli alay – усиленный полк
takviyeli hafif kol köprüsü –
усиленный легкий мост
talim mühimmatı – учебные
боеприпасы
talimat – инструкция, директива,
указание
tam isabet – прямое попадание
tambur – барабан
tanıma – опознавание


tanımak – признавать (выборы,
референдум)
tank alayı – танковый полк
tank bölüğü – танковая рота
tank çıkarma gemisi (LST) –
танкодесантный корабль
tank çıkarma motoru (LCU) –
танкодесантный катер, катер для
перевозки боевой техники
tank gemisi – противотанковая
мина
tank hedeği – противотанковый ров
tank kumandanı – командир танка
tank lağımı – противотанковая
мина
tank mayını – противотанковая
мина
tank sınıfı – танковые войска
tank taburu – танковый батальон
tank takımı – танковый взвод
tanker – противотанковая мина
tanker uçağı – самолет-заправщик
tanksavar – противотанковый


tanksavar güdümlü mermi –
противотанковый управляемый
реактивный снаряд (ПТУРС)
tanksavar silah – противотанковое
орудие
tanzim istasyonu – станция
регулирования движения
tapa – взрыватель
tapa külahı – колпачок взрывателя
tarafgir – пристрастный
taret – башня
tarihi güzellikler – исторические
достопримечательности
tasarımcı – конструктор
tasdikli – подтверждённый,
удостоверенный, заверенный,
ратифицированный,
санкционированный
taşıma askısı – узел подвески
taşıma kuvveti / kapasitesi –
грузоподъемность моста
taşınır telsiz – портативная
радиостанция
taşıyıcı dalga / frekans – несущая
частота

taşıyıcı füze – ракета-носитель
taşıyıcı tekerlek – опорный каток
taslak programı – проект
программы
tatbikat – (военные) учения,
маневры
tathir – дезинфекция
tatmin etmek – удовлетворять,
обеспечивать
tavikli – замедленного действия
tavikli tapa – взрыватель
замедленного действия
taviksiz müsademeli tapa –
взрыватель мгновенного действия
tavizsiz – бескомпромиссный
tayfa – матрос, моряк
tayin – определение, назначение
taziye – соболезнование
tebliğ – оповещение, уведомление
tebrik mektubu – поздравительная
телеграмма (письмо)
tebrik mesajı – поздравительное
послание
teçhiz etmek – снаряжать,
оснащать, вооружать

teçhiz(at) – оснащение,
вооружение, оборудование
tecrit – изолированный
tedarik – запас, заготовка, закупка,
снабжение
tedbirler almak – принимать меры
teessür – скорбь, огорение
tefrik – разделение
teğmen – лейтенант
tehdit – угроза
tek erin kullandığı silah –
индивидуальное оружие
tek tank – танк, танковый экипаж,
отдельный танк
tek taraflı – односторонний
tek top – орудие
tekammül ettirilmiş –
усовершенствованный
tekerlek – колесо
tekerlekli – на колесной базе
tekerrür – повторение
tekne – корпус, остов, судно
teknik istihbarat – техническая
разведка


teknik muhabere vasıtaları –
технические средства связи
tel – провод
tel örgü engelleri – проволочные
заграждения
telefon cihazı – телефонный
аппарат
telefon görüşmesi – телефонные
переговоры, разговор по телефону
telefon santrali – телефонная
станция, коммутатор
telekomünikasyon –
телекоммуникация
telekulak – прослушка (телефона)
telemprimör – телетайп
teleskobik – телескопический
teletayp – телетайп
telkin etmek – внушать, прививать
telli hat – линия проводной связи
telli muhabere vasıtaları – средства
проводной связи
telsiz ahize – приемная
радиостанция
telsiz dalgası – радиоволна


telsiz faksimili –
радиофототелеграф
telsiz kerterizi – радиопеленг
telsiz muhabere vasıtaları – средства
беспроводной связи
telsiz muhaberesi – беспроводная
связь
telsiz odası – радиорубка
telsiz telefon – радиотелефон
telsiz trafiği – радиообмен
telsiz yön (yer) kestirme –
пеленгация направления (места)
работы радиостанции
telsiz yön kestirici –
радиопеленгатор
temas – контакт, связь
Temas Grubu – Контактная группа
temas hattı – линия
соприкосновения
temaslar – встречи и переговоры,
контакты
temel insan hak ve özgürlükleri –
основные (базовые) права и
свободы человека
temel taşı – краеугольный камень

temenni etmek – желать, пожелать
teminat mektubu – гарантийное
письмо
temsil organı – представительный
орган
temsilci – представитель
teneffüs cihazı – орган дыхания
tentürdiyot – настойка йода
tenvir bombası – осветительная
бомба
tenvir mermisi – осветительный
снаряд
terfi – производство (в чин),
повышение по службе
terhis – демобилизация,
увольнение из армии
terkip – состав, боевой порядок
termal kamera – термальная /
тепловая камера, инфракрасная
камера, тепловизор
termobarik bomba –
термобарический боеприпас,
боеприпас объемного взрыва
termonükleer – термоядерный


termonükleer silah – термоядерное
оружие
terör – терор
terör eylemi – теракт
terör örgütü – террористическая
группировка / организация
terör saldırısı – теракт
terör saldırısının sorumluğunu
üstlenmek – брать ответственность
за теракт
Terörist Bombalamaların Önlenmesi
Uluslararası Sözleşmesi –
Международная конвенция о
борьбе с бомбовым терроризмом
terörist saldırı – теракт
terörizm – тероризм
Terörizmin Finansmanının
Önlenmesi Uluslararası Sözleşmesi –
Международная конвенция о
борьбе с финансированием
терроризма
terörizmle mücadele – борьба с
тероризмом
terörizmle mücadelede
dayanışmasında olmak –

консолидировать усилия в деле
борьбы с терроризмом
terörle mücadele – борьба с
терроризмом
Terörle Mücadele Kanunu – Закон о
борьбе с терроризмом
terörün çirkin yüzü – уродливое
лицо терроризма
tersane – верфь
tertibat – построение боевых
порядков, группировка
tertip – контингент, набор
tertiplenmek – группироваться,
принимать боевой порядок
tertipleri bozmak – расстраивать
боевые порядки, нарушать
построение боевых порядков
tesadüf muharebesi – встречный бой
teşhis – диагностика
teşhis etmek – узнавать, опознавать,
различать, распознавать
tesir – поражающий эффект
tesirli ateş – действительный /
действенный огонь
tesis – объект

teşkil – формирование,
подразделение
teşkil etmek – создавать,
образовывать, являться,
представлять собой
teslim – отдача, сдача, передача,
капитуляция, признание, согласие
teslim etmek – отдавать,
передавать, возвращать
teslimat – поставка, доставка
tespit – определение, выявление,
обнаружение
tespit – утверждение, констатация
teşvik etmek — поощрять,
стимулировать, побуждать,
подстрекать
tetik – спусковой крючок
tetik yayı – спусковая пружина
tetkik – исследование, изучение,
расследование, обследование
tevcih – наводка, направление
tevcih etmek – жаловать,
пожаловать, направлять, наводить
tevfik ateşi – заградительный огонь,
огонь на воспрещение

tıbbi – медицинский, лечебный,
врачебный
tıbbi muayene – (медицинское)
освидетельствование
tifo – тиф
tıpa – пробка, стопор
tırmanma – эскалация
tırmanma kabiliyeti –
скороподъемность
tırtıl tekerlekli – на гусеничном
ходу
titiz – кропотливый,
привередливый, капризный,
придирчивый, требовательный,
взыскательный, щепетильный
titizlik – привередливость,
требовательность,
взыскательность, щепетильность,
тщательность
TNT – тротил, тринитротолуол
TNT miktarı – количество тротила
tökez teli – натяжная проволока
tokmalamak – уплотнять
toksin – токсин
tombaz – понтон, понтонная лодка

tonaj – водоизмещение
top atımı – артиллерийский
выстрел
topaç pusulası – гирокомпас
topçeker – артиллерийский тягач,
канонерка
topçu – артиллерия
topçu alayı – артиллерийский полк
topçu bölümü – распределение
артиллерии
topçu hazırlık ateşi –
артиллерийская подготовка
topçu sınıfı – артиллерия
topçu taburu – артиллерийский
дивизион
toplama – сбор, вербовка
toplanma – сосредоточение, сбор
toplanma bölgesi – район
сосредоточения, выжидательный
район
toplanma ordugahı – район
сосредоточения (войск)
toplanma yeri – район
сосредоточения, место сбора


toplantı – встреча, собрание,
заседание
toplu emir – общий (единый)
приказ, окончательный приказ
toplumsal bilinç – общественное
сознание
toplumsal örgütler – общественные
организации
toprak altında infilak – подземный
взрыв
toprak bütünlüğü – территориальная
целостность
toprak dolgu – насыпь
toprak işleri – земляные работы,
работы по окапыванию
toprak pist – грунтовая взлетно-
посадочная полоса
toprakta infilak – наземный взрыв
topyekün – всеобщий, тотальный
torpido – торпеда
torpido botu – торпедный катер
torpido kovanı – торпедный аппарат
torpido odası – торпедный пост
torpido uçağı – самолет-
торпедоносец

torpil – торпеда
trafik kazası – дорожно-
транспортное происшествие
transformatör – трансформатор
transmisyon – трансмиссия
travmatoloji – травматология
trend – тренд, устойчивая
тенденция
TSK Bando Astsubay Meslek
Yüksek Okulu – военно-
дирижерское училище, институт
военных дирижеров
tuğamiral – бригадный адмирал,
контр-адмирал
tugay – бригада
tuğgeneral – бригадный генерал,
генерал-майор
tuğla – кирпич
tümamiral – дивизионный адмирал,
вице-адмирал
tümen – дивизия
tümen karargahı – штаб дивизии
tümen savunma emri – приказ
командира дивизии на оборону


tümeninin teşkilatı / kuruluşu –
оргштатная структура дивизии
tümgeneral – дивизионный генерал,
генерал-лейтенант
tümleşiklik – целостность
tüp – трубка
turbojet – турбореактивный
двигатель
turboşarj – турбокомпрессор,
турбонаддув
türev – производный, модификация
Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) –
Вооруженные силы Турции
tuş – клавиша, кнопка
tutamak – опора, эталон, норматив
tutsak – военноепленный, пленник
tuzaklamak – устанавливать (мины)
на неизвлекаемость
tuzaklı mayın – мина-ловушка
tüzel kişi – юридическое лицо

U, Ü
uç – оконечность, дозор, походная
застава


üç kademeli – трехступенчатая
(ракета)
uçak bölüğü – рота армейской
авиации
uçak bombaları – авиационные
бомбы
uçak gemisi – авианосец
uçak kaçırma – угон самолетов
uçak kolu – авиационное звено
uçak korunma hendeği – щель,
укрытие
uçak testi / deneyi – испытание
самолета
Uçaklarda İşlenen Suçlar ve Diğer
Eylemlerle ilgili Sözleşme –
Конвенция о преступлениях и
некоторых других актах,
совершаемых на борту воздушных
судов
Uçakların Yasadışı Olarak Ele
Geçirilmesinin Önlenmesi
Sözleşmesi – Конвенция о борьбе с
незаконным захватом воздушных
судов
uçaksavar – зенитный

uçaksavar topçusu – зенитная
артиллерия
üçayaklı – тренога
üçlü kuvvet karargahı –
объединённый штаб 3-х видов
вооруженных сил
uçucu gazlar – нестойкие (летучие)
ОВ
üçüncü katip – третий секретарь
uçuş – полет
uçuş güvertesi – полетная, взлетная
палуба
Uçuş Yönetim Bilgisayarları (FMS)
– система управления полетом,
система индикации пилотажных
данных
ulaştırma – транспорт
ulaştırma araçları – средства
доставки
ültimatom – ультиматум
ulusal diyalog – наиональный
диалог
ulusal güvenlik – национальная
безопасность


ulusal güvenlik politikası – политика
национальной безопасности
Ulusal Güvenlik Teşkilatı –
Агентство национальной
безопасности (АНБ)
Uluslararası Atom Enerji Ajansı –
Международное агенство по
атомной энергии (МАГАТЭ)
uluslararası hukuk – международное
право
Uluslararası Korunan Kişilere Karşı
İşlenen Suçların Önlenmesi ve
Cezalandırılması Sözleşmesi –
Конвенция о предотвращении и
наказании преступлений лиц,
пользующихся международной
защитой
uluslararası müdahale –
международное вмешательство
Uluslararası Sivil Havacılığa Hizmet
Veren Havaalanlarında Kanunsuz
Şiddet Eylemlerinin Önlenmesi ile
İlgili Protokol – Протокол о борьбе
с незаконными актами насилия в
аэропортах, обслуживающих

международную гражданскую
авиацию
uluslararası terörizm –
международный терроризм
unsur – элемент, подразделение
Uranüs – Уран
uranyum izotopları – изотопы урана
üs – (военная) база
uskur – винт, пропеллер (самолета,
судна)
üst düzey – высокопоставленный
Üst Düzey İşbirliği Konseyi (ÜDİK)
– Совет сотрудничества высшего
уровня (ССВУ)
üst güverte – верхняя палуба
üst komutanlık – старшее
начальство
üst yapı – надстройка
üsteğmen – старший лейтенант
üstlenmek – брать на себя
(расходы, ответственность)
üstün – улучшенный,
модифицированный


üstün gözetleme – превосходство в
наблюдение, наилучшие условия в
организации наблюдения
uydu – спутник
uydu telefonu – спутниковый
телефон
üye – член, участник
uygulama – применение, мера
uygulamak – осуществлять,
внедрять
uyma – соблюдение, следование
(правилам)
uyuşturucu maddeleri – наркотики
uzaktan eğitim – дистанционное
образование
uzaktan kumandalı –
дистанционный
uzay – космос
uzay aracı – космический аппарат
uzay insanı – космонавт, астронавт
uzay istasyonu – орбитальная
(космическая) станция
uzay mekiği – космический шатл,
челнок


uzay sondası – автоматическая
межпланетная станция (АМС)
uzay üssü – космодром
Uzay Yarışı – Космическая Гонка
(между СССР и США)
uzaya götürmek – выводить в
космос
uzlaşı – примирение
uzlaşmasız – бескомпромиссный
uzun dalgalar – длинные волны
uzun menzilli füze – ракета
дальнего радиуса действия
uzun vadeli – долгосрочный
uzunlamasına eksen – продольная
ось
üzüntüyle öğrenmek – с сожалением
узнать

V, W
vahim – опасный, рискованный,
тяжёлый
vakıa – факт, событие,
происшествие
valf – клапан
vandalizm – вандализм

varış hattı – рубеж десантирования
varsayımsal nükleer tehdit –
гипотетическая ядерная угроза
Varşova Paktı – Варшавский
договор
vasıta – средство
vazife – задача
vaziyet – положение, ситуация,
местоположение, позиция,
расположение
veba – чума
veçhe – сторона, направление,
аспект
Venüs – Венера
verem – туберкулез, чахотка
verici – оказывающий
материальную помощь, радио-
передатчик, донор
veriliş şekli – форма отдачи
(приказа)
vida – винт
vidalı jak – червячный привод
vinç – кран, лебедка, подъемный
кран
virüs – вирус

volan – маховое колесо, маховик
voltaj – напряжение
vuku bulmak – происходить, иметь
место
vurucu kuvvet – ударная мощь
vuruş ihtimali – вероятность
поражения
Wassenaar Düzenlemesi –
Вассенарские соглашения
web sayfası – Интернет-страница

Y
yakacak maddeler – горючие
вещества
yakıcı gazlar – ОВ кожно-
нарывного действия
yakın ateş desteği – ближняя
огневая поддержка, огневая
поддержка на ближних подступах
yakın destek – непосредственная
поддержка
yakından izlemek – пристально
следить
yakınlaşma – сближение
yakıt – топливо

yakıt enjeksiyonu – впрыск топлива
yaklaşma yolları – пути подхода
yakma – сжигание, поджигание
yakma (termal) tesiri – световое
излучение (тепловое поражение)
yalan makinesi – полиграф,
детектор лжи
yalanlamak – опровергать
yalayıcı ateş – настильный огонь
yalıtımlı – изолированный
yalıtkan – изолятор
yan – фланг, сторона
yanaşık kol – сомкнутая колонна
yanaşma – подход, сближение
yancı – боковой отряд, боковое
охранение
yangın – пожар
yangın bombası – зажигательная
бомба
yangın maddesi – горючее
вещество, зажигательное вещество
yangın mermisi – зажигательный
снаряд
yanık – ожог

nest...

batman iftar saati 2021 viranşehir kaç kilometre seferberlik ne demek namaz nasıl kılınır ve hangi dualar okunur özel jimer anlamlı bayram mesajı maxoak 50.000 mah powerbank cin tırnağı nedir