KARADENİZ ARAŞTIRMALARI<br />
BALKAN, KAFKAS, DOĞU AVRUPA VE ANADOLU İNCELEMELERİ DERGİSİ<br />
K a r a M<br />
KIŞ · Sayı 28
DANIŞMA KURULU / ADVISORY BOARD *<br />
Doç. Dr. Ali Akar Muğla Üniversitesi<br />
Prof. Dr. Yavuz Akpınar Ege Üniversitesi<br />
Doç. Dr. Ercan Alkaya Fırat Üniversitesi<br />
Prof. Dr. Ali Berat Alptekin Selçuk Üniversitesi<br />
Yrd. Doç. Dr. Semra Alyılmaz Atatürk Üniversitesi<br />
Doç. Dr. Ünsal Ban Gazi Üniversitesi<br />
Prof. Dr. İrfan Çağlar Hitit Üniversitesi<br />
Doç. Dr. A. Mevhibe Coşar K<strong>ara</strong>deniz Teknik Üniversitesi<br />
Doç. Dr. Tülin Durukan Kırıkkale Üniversitesi<br />
Prof. Dr. Ali Duymaz Balıkesir Üniversitesi<br />
Yrd. Doç. Dr. Ruhi Ersoy Gaziantep Üniversitesi<br />
Prof. Dr. Tuncer Gülensoy Erciyes Üniversitesi<br />
Prof. Dr. Harun Güngör Erciyes Üniversitesi<br />
Prof. Dr. Atilla Jorma University of Turku<br />
Doç. Dr. Şenol Kantarcı Kırıkkale Üniversitesi<br />
Prof. Dr. MihaiMaxim D. CantemirRomanianCulturalInstitute<br />
Yrd. Doç. Dr. Barış Metin Uşak Üniversitesi<br />
Prof. Dr. Mehmet Öz Hacettepe Üniversitesi<br />
Prof. Dr. Nevzat Özkan Erciyes Üniversitesi<br />
Yrd. Doç. Dr. Mahmut Sarıkaya Ahi Evran Üniversitesi<br />
Prof. Dr. Seyit Sertçelik Ank<strong>ara</strong> Üniversitesi<br />
Prof. Dr. Cemalettin Taşkıran Gazi Üniversitesi<br />
Doç. Dr. İbrahim Tellioğlu Ondokuz Mayıs Üniversitesi<br />
Prof. Dr. A. Nezihi Turan Kırıkkale Üniversitesi<br />
Prof. Dr. Fikret Türkmen Ege Üniversitesi<br />
Doç. Dr. Kemal Üçüncü K<strong>ara</strong>deniz Teknik Üniversitesi<br />
BU SAYININ HAKEMLERİ / REFEREES OF THIS ISSUE<br />
Doç. Dr. Ziya Avşar BozokÜniversitesi<br />
Doç. Dr. Melek Çolak Muğla Üniversitesi<br />
Doç. Dr. Hüseyin Emiroğlu Kırıkkale Üniversitesi<br />
Doç. Dr. Bilgehan Atsız Gökdağ Kırıkkale Üniversitesi<br />
Prof. Dr. Naciye Güngörmüş Ank<strong>ara</strong> Üniversitesi<br />
Doç. Dr. Şenol Kantarcı Kırıkkale Üniversitesi<br />
Yrd. Doç. Dr. Oktay K<strong>ara</strong>man GiresunÜniversitesi<br />
Doç. Dr. Osman K<strong>ara</strong>tay EgeÜnivesitesi<br />
Prof. Dr. AtabeyKılıç ErciyesÜniversitesi<br />
Yrd. Doç. Dr. Rafet Metin Kırıkkale Üniversitesi<br />
Prof. Dr. Mustafa Öner EgeÜniversitesi<br />
Yrd. Doç. Dr. Yalçın Sarıkaya Giresun Üniversitesi<br />
Dr. Yahya Kemal Taştan Kırıkkale Üniversitesi<br />
Doç. Dr. Kemal Üçüncü K<strong>ara</strong>deniz TeknikÜniversitesi<br />
Dergimizi t<strong>ara</strong>yan veritabanları /Scannedby Databases<br />
CEEOL, DOAJ, EBSCO, IndexCopernicus, Index Islamicus, MLA<br />
International Bibliography, International MedievalBibliography,<br />
ProQuest, Serials Solutions, TÜBİTAK‐ULAKBİM,<br />
Ulrich'speriodicalsdirectory<br />
*Soyadına göre alfabetik sıralama yapılmıştır.
K<strong>ara</strong>deniz Araştırmaları<br />
Journal of theBlack SeaStudies<br />
K<strong>ara</strong>M Yayınıdır<br />
Cilt/Volume 7 Sayı/Number 28Kış/Winter<br />
ISSN ‐<br />
Sahibi ve Sorumlu Yazı İşleri Müdürü<br />
OwnerandManaging Editor<br />
Doç. Dr. Bilgehan A. Gökdağ<br />
Editör /Editor in Chief<br />
Dr. Yahya Kemal Taştan<br />
Yayın Danışmanı / Editorial Advisor<br />
Doç. Dr. Osman K<strong>ara</strong>tay<br />
Yayın Kurulu/ Editorial Board<br />
Prof. Dr. Haydar Çakmak (Gazi Üni.)<br />
seafoodplus.info Özkul Çobanoğlu (HacettepeÜni.)<br />
Prof. Dr. Necati Demir (Cumhuriyet Üni.)<br />
Prof. Dr. A. BicanErcilasun (Gazi Üni.)<br />
Prof. Dr. Peter Golden (RutgersUni.)<br />
Prof. Dr. Saadettin Gömeç (Ank<strong>ara</strong> Üni.)<br />
Doç. Dr. Osman K<strong>ara</strong>tay (Ege Üni.)<br />
Dr. YuriKochubey (UkrainianNational<br />
Academy of. Sciences, Kiev)<br />
Prof. Dr. David McDonald (Uni. of Wisconsin)<br />
Prof. Dr. Hikmet Öksüz (KTÜ)<br />
Doç. Dr. Yücel Öztürk (Sakarya Üni.)<br />
Prof. Dr. Dan D. Y. Shapira<br />
(Bar‐IlanUniversity)<br />
Prof. Dr. UliSchamiloglu (Uni. of Wisconsin)<br />
Yrd. Doç. Dr. Feridun Tekin (MuğlaÜni.)<br />
Dr. Tuğrul Veli (Avrasya Demokrasi Der.)<br />
Sekreterya / Secretariat<br />
Aslıhan Dinçer<br />
İdare <strong>Merkezi</strong> /Management Centre<br />
Mithat Paşa Cad. Kıvanç Apt. Nu: 54/18<br />
Kızılay / ANKARA<br />
Tel: () 53 95<br />
www.k<strong>ara</strong>seafoodplus.info<br />
e‐posta: k<strong>ara</strong>deniz<strong>ara</strong>[email protected]<br />
Yayın Türü /Types of Periodicals<br />
3 aylık, yerel süreli / quarterly,<br />
localperiodical<br />
Baskı/ Printedby<br />
Vizyon Kırtasiye Ofset Matbaa (Fatih Cad.<br />
/A Keçiören/ANKARA<br />
Tel: 05 11)<br />
Basım Yeri ve Tarihi/<br />
IssueLocationandDate<br />
ANKARA / 1 Ocak <br />
İçindekiler / Contents<br />
1 TurkishForeignPolicytowardtheBosnianWar<br />
(‐): A Constructivist Analysis<br />
Türkiye ve Bosna Savaşı (): İnşaci<br />
Kuram Çerçevesinde Bir Analiz<br />
Birgül Demirtaş Coşkun<br />
19 The Strategic Relevance of AGRI in<br />
Europe’sSouthernGasCorridor<br />
Avrupa’nın Güney Gaz Koridorunda AGRI’nin<br />
Stratejik Ayrıcalığı<br />
LászlóMarácz<br />
29 ХодИсторииВспятьНеОбратить<br />
Tarihin Akışı Geri Döndürülemez<br />
Константин Думаа<br />
51 XVI. Yüzyıl Anadolusunda Dış Göçler: Şarkiyan<br />
Migration in the 16th Century Anatolia:<br />
Şarkiyan<br />
Alpaslan Demir<br />
67 XVII. Yüzyıl Macar Millet Anlayışının İdeolojik<br />
İçeriği Açısından Bir Örnek: Kuruz Hareketi Ve<br />
Askeri Potansiyeli<br />
An Example for the Ideological Contents of the<br />
Hungarian National Idea in the 17thCentury<br />
Was the Kuruc Movement and Its Military Force<br />
Hüseyin Şevket Çağatay Çapraz<br />
85 Mazlumların Kuramcısı ve Stratejisti: Sultan<br />
Galiyev<br />
Theorist and Strategist of Underdogs: Sultan<br />
Galiyev<br />
Demirhan Fahri Erdem<br />
Yusuf Ziya Yozgadî ve Temaşâ‐yı Celâl‐i Hüdâ<br />
Adlı Eseri<br />
Yusuf Ziya Yozgadîand His WorkTemaşâyi<br />
Celâli Hüdâ<br />
Yunus Özger<br />
Sıkıntı Kavramı ve Bir Küçük Burjuvanın Gençlik<br />
Yılları Romanı<br />
Concept of BoredomandtheNovelYoungDays of a<br />
LittleBourgeois<br />
Oğuz Öcal<br />
Kitap Değerlendirme / BookReviews<br />
Robert Dankoff: Seyyahı Âlem Evliyâ Çelebi’nin<br />
Dünyaya Bakışı<br />
Yahya Kemal Taştan<br />
K<strong>ara</strong>deniz Araştırmaları Dergisi 7. Cilt Dizini<br />
Index of the Volume VII of "K<strong>ara</strong>deniz Araştırmaları"<br />
Yayın İlkeleri<br />
EditorialPrinciples
TURKISH FOREIGN POLICY TOWARD THE BOSNIAN<br />
WAR (‐): A CONSTRUCTIVIST ANALYSIS<br />
Birgül Demirtaş Coşkun *<br />
Özet<br />
Bu çalışmada Türkiye'deki k<strong>ara</strong>r alıcıların Bosna Savaşı'na yönelik<br />
izledikleri dış politika analiz edilmektedir. Araştırma sorusu Türkiye'nin o<br />
dönemdeki mevcut iç ve dış sorunlarına karşın nasıl olup da aktif bir politika<br />
izleyebildiğidir. Bu çalışma yeni bir devlet kimliği <strong>ara</strong>yışı sürecinin bu<br />
politikada etkili olduğunu savunmaktadır.<br />
Anahtar Kelimeler: Türkiye, Bosna, Balkanlar, dış politika, devlet kimliği<br />
Abstract<br />
The main aim of this essay is to examine the policy adopted by Turkish<br />
decision makers toward the Bosnian War between and The<br />
puzzling question is that why Turkey attempted to play an active role during<br />
the war in Bosnia in spite of its internal and external problems at the time. This<br />
study argues that the search for a new state identity in the post-‐Cold War era<br />
provided the key to understand Turkish foreign policy towards the Bosnian<br />
conflict. It is argued that by developing an active attitude toward the conflict,<br />
Ank<strong>ara</strong> was in fact trying to reformulate its former identity, which had been<br />
constructed during the Cold War. Turkey was trying to prove that it was still<br />
important for Western security in the new era. The study shows that the wars<br />
of Yugoslav dissolution witnessed many speeches of Turkish leaders declaring<br />
the greatness of the country. This dominant discourse was accompanied by an<br />
active foreign policy by the Turkish leaders. At the time Ank<strong>ara</strong> started many<br />
diplomatic initiatives to bring the Bosnian issue to the attention of the<br />
international community. This study argues that the discourse and foreign<br />
policy during the Bosnian War were caused by Turkish leaders’ desire to show<br />
Turkey’s still lasting geopolitical signifance to the world.<br />
INTRODUCTION<br />
Keywords: Turkey,, Bosnia, Balkans, foreign policy, state identity.<br />
This article examines the policy adopted by Turkish decision makers<br />
toward the Bosnian War between and The puzzling question is<br />
why Turkey attempted to play an active role during the war in Bosnia in<br />
spite of its internal and external problems? This study argues that the<br />
search for a new state identity by the policy makers provides the key to<br />
* Doç. Dr., Başkent Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Ulusl<strong>ara</strong>rası İlişkiler Bölümü Eskişehir Yolu<br />
km. Bağlıca Ank<strong>ara</strong>. [email protected]<br />
K<strong>ara</strong>deniz Araştırmaları • Kış • Sayı 28 • 1-‐18
Birgül Demirtaş Coşkun<br />
understanding Turkish foreign policy toward the problems in former<br />
Yugoslavia. It is argued that by developing an active attitude toward the<br />
conflict, Ank<strong>ara</strong> was in fact trying to reformulate its former identity, which<br />
had been constructed during the Cold War. Turkey was trying to prove that<br />
it was still important for Western security in the new era. It was trying to<br />
project its new identity as a regional power, but it wanted to maintain its<br />
Western-‐oriented foreign policy as well. Its active policy in the Balkans can<br />
be attributed to its search for a reformulation of its former identity in<br />
accordance with new international circumstances.<br />
The article will, first, look at the position of Turkey in the new<br />
conditions of international politics in the post-‐Cold War era. Second it will<br />
examine the theoretical approach that is believed to be useful to<br />
understand its foreign policy toward the Bosnian case. Third it will consider<br />
Ank<strong>ara</strong>’s approach toward the outbreak of the violence in Yugoslav<br />
territories, mainly in Slovenia and Croatia. Fourth its attitude during the<br />
Bosnian War that was the longest lasting and the bloodiest conflict in<br />
Europe after the Second World War will be analysed. Fifth and last the main<br />
findings of the research will be summarized.<br />
TURKEY IN THE NEW INTERNATIONAL ORDER<br />
The collapse of the Cold War led to a new perception of Turkey in the West;<br />
Turkey, which had considered herself an insep<strong>ara</strong>ble part of the West<br />
during the Cold War, found itself in the position of an “awkward partner”. 1<br />
The basic question was what kind of role Turkey would play in the new<br />
conditions of global politics. Would Turkey continue to be a part of the<br />
Western alliance or turn its face to the newly independent Turkic republics?<br />
However the Gulf crisis which erupted in and resulted in US-‐led war<br />
against Iraq changed the US perception of Turkey. 2 Due to the irredentist<br />
policy of Saddam Hussein Washington realized that Turkey’s regional role<br />
was still important for US national interests in the Middle East. The book<br />
entitled Turkey’s New Geopolitics from the Balkans to Western China 3<br />
published by the RAND Corporation, one of the most influential think tanks<br />
in the US, emphasized increasing role of Turkey. It was argued that Turkey<br />
1 Erik Cornell, Turkey in the 21st Century, Opportunities, Challenges, Threats (Britain: Curzon,<br />
), p. 3.<br />
2 For a discussion of the effect of the Gulf War on the US perception of Turkey please see<br />
Faruk Sönmezoğlu, ‘Dünya ve Türkiye’, in F. Sönmezoğlu (ed.), Türk Dış Politikasının Analizi<br />
(İstanbul: Der, ), p. <br />
3 Graham E. Fuller et. al., Turkey’s New Geopolitics from the Balkans to Western China (Boulder:<br />
Westview Press, ).<br />
2
Turkish Foreign Policy toward the Bosnian War (‐)<br />
become a regional power and the changes ensuing from the dissolution of<br />
the Soviet Union made Turkey a critical power. 4<br />
Philip Robins, meanwhile, maintained that Turkey’s strategic role in<br />
the new era decreased and increased at the same time. Though it lost the<br />
role that it had played during the Cold War, it became a regional player in<br />
the s by pursuing an active foreign policy in its neighborhood. 5 Robins<br />
argued that the US recognized the increasing importance of Turkey<br />
whereas Europe did not. It was also becoming clear that Turkey did not<br />
share the euphoria of Western countries about the Soviet dissolution.<br />
Turkey had difficulty adapting itself to the new norms on issues like human<br />
rights increasingly emphasized by the West.<br />
Another argument with regard to Turkey’s position in the new<br />
international system was concerned with whether Turkey was a security<br />
producing country or security consuming country. 6 Especially the member<br />
states of the European Union were of the opinion that Turkey was mostly a<br />
security consuming country leading to the commonly held belief that it did<br />
not deserve to be taken into the Union.<br />
In sum, while some observers maintained that Turkey became an<br />
important regional power in the new era by allying itself with the US, the<br />
sole superpower in the post-‐Cold War period, others suggested that<br />
Turkey’s global position was harmed by the end of the perceived Soviet<br />
threat. A main hypothesis of this study is that the new status of Turkey in<br />
world politics is rather different from its former role. Because Turkey was<br />
no longer a neighbor to one of the superpowers, the geostrategic<br />
importance of Turkey changed. This could best be observed in the changing<br />
Turkish perception of the European Union that concentrated all its energy<br />
in enlarging toward the Central and East European countries but excluding<br />
Turkey.<br />
Further, the transformation of external global dynamics was coupled<br />
with internal crises in Turkey as two important problems emerged which<br />
challenged the state identity of Turkey: Kurdish nationalism and religious<br />
fundamentalism. The PKK began its violent attacks in southeastern Turkey<br />
in Following the Gulf War, it also benefited from the authority<br />
vacuum in northern Iraq. After , it increased its attacks against Turkish<br />
security officials, as well as Kurdish civilians who were accused of being “on<br />
the side of the Turkish state”. The first half of the s saw the peak of<br />
PKK activities. During the same period the state identity of Turkey was<br />
4 For another evaluation of Turkey’s regional power role please see I. O. Lesser, ‘Turkey’s<br />
Strategic Options’, The International Spectator, Vol. 34 (), p. <br />
5 Philip Robins, Suits and Uniforms, Turkish Foreign Policy Since the Cold War (Seattle:<br />
University of Washington Press, ), p. <br />
6 Ali L. K<strong>ara</strong>osmanoğlu, ‘Avrupa Güvenlik ve Savunma Kimliği Açısından Türkiye-‐Avrupa<br />
Birliği İlişkileri’, Doğu Batı, Vol. 4 (), p. <br />
3
Birgül Demirtaş Coşkun<br />
challenged by another trend as well: religious fundamentalism<br />
ch<strong>ara</strong>cterized especially by an increasing number of votes for the Welfare<br />
Party under the leadership of Necmettin Erbakan. Political Islam has been<br />
one of the main concerns of the Turkish political elite since the foundation<br />
of the Republic in The fact that the Welfare Party increased its share<br />
of votes at every election since local elections led to increasing<br />
apprehension 7 and the issue of political Islam (irtica) became more acute.<br />
In that context, it was not surprising that in the National Political Document<br />
of increasing political Islam was evaluated as “a serious danger” since<br />
it was seen as a threat to the secular system of the country 8 In brief, it was<br />
not only external challenges that Turkey had to face, but also serious<br />
internal problems, like Kurdish nationalism and political Islam.<br />
THEORETICAL FRAMEWORK<br />
As states interact with each other they gain an identity for themselves and<br />
also attach an identity to the others. Certainly the international aspect of<br />
state identity is only one part of the whole picture: there are also domestic<br />
factors defining what kind of entity a state would become. When one<br />
compares the relative weight of domestic and international factors for<br />
determination of state identity, for Wendt, state identity is to a great extent<br />
established by the international system. 9 But the important thing at this<br />
point is the significance of the concept of “state identity” for international<br />
politics. First a definition of the concept is needed: state identity consists of<br />
“a set of beliefs about nature and purpose of state expressed in public<br />
articulations of state actions and ideals”. 10 It is basically about the definition<br />
of a state’s rights, obligations and responsibilities and also of the meaning<br />
attributed to other actors. In a way it is about setting boundaries between<br />
oneself and others: 11 Who are you relative to others? And who are they<br />
relative to yourself and themselves?<br />
States have in fact two kinds of identities: internal and external. While<br />
internal identity refers to the set of understandings within the boundaries<br />
7 Heinz Kramer, A Changing Turkey, The Challenge to Europe and the United States<br />
(Washington, D. C.: Brookings, ), p. 55; İhsan D. Dağı, ‘Transformation of Islamic Political<br />
Identity in Turkey: Rethinking the West and the Westernization’, Turkish Studies, Vol. 6<br />
(), p. <br />
8 Gencer Özcan, ‘Doksanlarda Türkiye’nin Ulusal Güvenlik ve Dış Politikasında Askeri Yapının<br />
Artan Etkisi’, in G. Özcan and Ş. Kut (eds.), En Uzun On Yıl, Türkiye’nin Ulusal Güvenlik ve Dış<br />
Politika Gündeminde Doksanlı Yıllar (İstanbul: Büke, ), p. <br />
9 Alexander Wendt, Social Theory of International Politics (Cambridge: Cambridge University<br />
Press, ), p. ‐<br />
10 Marc Lynch, ‘Abandoning Iraq: Jordan’s Alliances and the Politics of State Identity’, Security<br />
Studies, Vol. 8 (Winter ‐, Spring ), p. <br />
11 Glenn Chafetz, Michael Spirtas, and Benjamin Frankel, ‘Introduction: Tracing the Influence<br />
of Identity on Foreign Policy’, Security Studies, Vol. 8 (Winter ‐, Spring ), p. VIII.<br />
4
Turkish Foreign Policy toward the Bosnian War (‐)<br />
of that state among its constituent parts, external identity stands for a<br />
state’s place among others in international politics. 12 The former can also<br />
be labelled as national identity. It is the latter concept that will basically be<br />
used in this study. Therefore, whenever state identity is mentioned, what is<br />
in fact meant is the external identity. There is an important relationship<br />
between state identity and foreign policy: 13 one of the significant ways for<br />
states to acquire a new identity or protect the previous one is through<br />
foreign policy. Their interactions with other states are a way of getting<br />
themselves accepted as part of a certain international community and being<br />
respected. Especially during the process of identity formulation or<br />
reformulation, foreign policy is a key instrument for decision makers to<br />
realize their goals. The constructivist approach is therefore expected to<br />
have more explaining power during the periods of new identity creation. 14<br />
The Turkish state played the primary role in the articulation of its<br />
interests and formulation of foreign policy during the Balkan wars of the<br />
s. In order to understand what kind of goals it pursued, we first have<br />
to look at its state identity, i.e. how the political leadership perceived rights,<br />
obligations and responsibilities of its own country and other countries in<br />
world politics? In the case of Turkey, political leaders since Atatürk have<br />
seen Turkey’s place as in the Western world. Atatürk’s radical reforms were<br />
all based on the Western model. The foreign policy of modern Turkey can<br />
be understood as a process of developing ever increasing and closer<br />
relations with the West and as an attempt to be recognized as part of them.<br />
Turkey was also a member of the Western bloc during the bipolar era and<br />
contributed to the defence of the West against the perceived threat from the<br />
Soviet Union.<br />
Since the wars in the former Yugoslav territories occurred at the very<br />
time when Turkish state identity was questioned, constructivism can be<br />
used as a theoretical framework in order to understand whether it would<br />
provide us with a better tool to make sense of Turkish foreign policy.<br />
During this formative or reformative period, Turkey was expected to use its<br />
foreign policy to perpetuate the external identities that it had acquired<br />
during the bipolar world order.<br />
How can one analyse whether the identity of Turkey played an<br />
important role in its foreign policy? As constructivist theory argues, this can<br />
be best demonstrated during the formative or reformative period of that<br />
particular identity. Since the s brought intense identity challenges to<br />
12 Paul A. Kowert, ‘National Identity: Inside and Out’, Security Studies, Vol. 8 (Winter ‐<br />
, Spring ), p. 4.<br />
13 David Campbell, Writing Security United States Foreign Policy and the Politics of Identity<br />
(Manchester: Manchester University Press, ), p. <br />
14 J. T. Checkel, ‘The Constructivist Turn in International Relations Theory’, World Politics, Vol.<br />
50 (), p. <br />
5
Birgül Demirtaş Coşkun<br />
Ank<strong>ara</strong>, our case study provides us with an important test for constructivist<br />
theory. In order to decide whether state identity was effective in<br />
formulating foreign policy, we should examine the following questions: Was<br />
there any particular kind of identity that policy makers repeatedly stressed<br />
upon in explaining their country’s place in the world? Was the foreign<br />
policy behavior in accordance with the discourse that was emphasized? Did<br />
the attitude comply with the state identity? Did any behaviour or discourse<br />
in opposition to the claimed state identity lead to criticism within state? 15 If<br />
it can be observed that there has been a dominant discourse on a certain<br />
state identity, that Turkey acted in compliance with it, and that any<br />
incompliance was faced with criticism, then we can argue for the validity of<br />
constructivist thought in our case study.<br />
TURKEY AND THE WAR IN BOSNIA<br />
In fact the emerging conflict in Bosnia did not seem to have a direct impact<br />
upon Turkish security considerations in the short or medium term.<br />
Geographically, Bosnia was not in the close neighborhood of Turkey and<br />
despite all speculations that war in the Balkans would lead to a Turkish-‐<br />
Greek war, in a realistic perspective, it did not seem probable that the<br />
conflict would spread to Turkey in the foreseeable future. Philip Robins<br />
argues that in fact it was because of identity and “soft politics” that Turkey<br />
became interested in Bosnia 16 In that context, it can be stated that Turkish<br />
decision makers did not want the conflict in Bosnia to be perceived as a war<br />
between Islam and Christianity. They were also concerned that if the<br />
conflict last too long, Turkish public opinions’ view about Europe can<br />
increasingly be negative. Moreover, the possibility of a new migration flow<br />
to Turkey created apprehension on the part of the policy makers. In other<br />
words, Turkey was interested in the Bosnian conflict not necessariy<br />
because of “hard security” issues, but mostly because of “soft security”<br />
issues including identity and migration.<br />
One of the international platforms that Turkey considered as<br />
important to bring the suffering of the Bosnians to the agenda was the<br />
Organization of the Islamic Conference (OIC). A common approach among<br />
the countries whose populations consist mostly of Muslims toward the<br />
Bosnian problem would attract the attention of international organizations<br />
like the UN and get them to take more assertive actions. When the Bosnian<br />
war started, Turkey was the term president of the OIC. Thus, it used this<br />
opportunity to call an extraordinary meeting of foreign ministers in<br />
15 Thomas Banchoff, ‘German Identity and European Integration’, European Journal of<br />
International Relations, Vol. 5 (), p. <br />
16 Robins, Suits and Uniforms, pp. ‐<br />
6
Turkish Foreign Policy toward the Bosnian War (‐)<br />
İstanbul. The meeting of foreign ministers from 15 OIC member countries<br />
was held in İstanbul on ‐18 June in which the UN was called on to<br />
take all necessary measures, including military, against Serbs. That was in<br />
fact the position Turkey was already supporting. The Turkish initiative of<br />
convening an extraordinary meeting of the OIC was important because it<br />
transmitted to the world how the countries with Muslim populations<br />
perceived the Bosnian war. Via that meeting, the OIC gained an important<br />
function and could, hence, revitalize its role after a long period. 17<br />
Turkey launched another initiative on Bosnia in August that<br />
included both diplomatic and military measures. Turkey presented the<br />
“Action Plan” to the permanent representatives of the UNSC and asked them<br />
to implement the measures. The diplomatic part of the plan consisted of the<br />
following proposals: a) Serbian militants should give up their weapons and<br />
hand over their heavy weaponry to the UN personnel within 48 hours. b)<br />
UN officials should be given the right to enter Serbian prisons and take<br />
control over them. c) The UNSC should request Serbia to stop giving aid to<br />
Serbian militias. d) Serbian militias guilty of committing massacres should<br />
be tried in international courts.<br />
The second part of the plan comprised military precautions in which<br />
Turkey proposed to the UNSC members that if the diplomatic measures<br />
were not accepted by the Serbian side or if the measures failed to achieve<br />
the planned aims, then selected Serbian military targets should be bombed<br />
from the air. Foreign Minister Çetin emphasized that the most important<br />
part of the Action Plan was its military part: If other measures did not stop<br />
the Serbian aggression, then a military intervention would be conducted.<br />
Turkey’s Action Plan was one of the most important proposals for putting<br />
an end to the violence in Bosnia in the early phase of the war. 18<br />
From the end of May onward, Turkey adopted a new attitude<br />
concerning any military intervention in Bosnia. Since there was no sign of<br />
ending the war or reducing its extent, and since the international<br />
community did not show a definite will to deter the aggressor either,<br />
Turkey decided to back an international military operation against Serbian<br />
targets. The intervention should take place within the framework of an<br />
international organization, most probably the UNSC. However, the<br />
government in Ank<strong>ara</strong> emphasized its opposition to any unilateral move<br />
that would not solve the problem. In this way the government distanced<br />
itself clearly from Özal’s attitude.<br />
In the meantime, Turkey was supporting the diplomatic initiatives of<br />
the EC to provide a peaceful solution to the Bosnian conflict. Turkey was<br />
17 Concerning İstanbul meeting of the OIC see Soysal and Kut, Dağılan Yugoslavya, p. 23<br />
18 Şule Kut, ‘Yugoslavya Bunalımı ve Türkiye’nin Bosna-‐Hersek ve Makedonya Politikası:<br />
‐’, in Sönmezoğlu (ed.), Türk Dış Politikasının Analizi, p. <br />
7
Birgül Demirtaş Coşkun<br />
invited to the London Conference that was held on ‐27 August <br />
Although Turkey was neither one of the parties to the conflict nor a<br />
member of the EC, it was asked to take part in the conference. In Turkey the<br />
invitation was considered as an important indication of its increasing<br />
importance in the region, its active foreign policy, and its increasing<br />
economic and political weight. It was also a result of the role Turkey played<br />
in the framework of the OIC. In other words, as long as Turkey launched its<br />
own initiatives and developed an assertive policy, it was gaining<br />
importance in the European framework. Its improving status in Balkan<br />
affairs and impact upon the regional actors and Islamic countries made<br />
Europe understand how important and powerful Turkey was. On the other<br />
hand, one should keep in mind that at the time when Turkey was trying to<br />
deal with this heavy foreign policy agenda, it had to continue its struggle<br />
against the PKK as well. Turkey, which tried to keep its security against<br />
increasing PKK attacks and resurfacing Kurdish nationalism in its internal<br />
politics, had to keep its attention on the violent conflict in the Balkans. In<br />
spite of that, from the very beginning of the Bosnian War it tried to follow<br />
an active foreign policy. One of the important reasons behind this assertive<br />
foreign policy was the country’s aim to maintain its Western state identity.<br />
Turkish decisionmakers firmly believed that Ank<strong>ara</strong> was still important for<br />
European security and it could prove its importance to the international<br />
community through its policies during the Bosnian War. As Turkey took<br />
new initiatives and supported heavy-‐handed measures, the West seemed to<br />
understand that Ank<strong>ara</strong>’s role was inevitable in the solution of the conflict<br />
on the European continent. In other words, Turkey’s Western-‐oriented<br />
state identity influenced its formulation of national interest and foreign<br />
policy attitudes. Despite all its internal problems Turkey tried to propose<br />
new initiatives for the solution of the conflict in order to maintain its former<br />
identity.<br />
Another important initiative of Turkey on the Bosnian issue was the<br />
convening of a Balkan Conference in İstanbul on 25 November As the<br />
violence was going on in Bosnia without any sign of reaching a ceasefire or<br />
an agreement among the parties, there was the growing fear that the<br />
conflict would spread to other regions in the Balkans, especially to Kosovo<br />
and Macedonia. Çetin pointed out that there was a serious danger of the<br />
outbreak of a Balkan war soon and that this was the greatest problem the<br />
world was faced with. Turkey had two fundamental aims in gathering a<br />
regional conference: a) to emphasize once again the necessity of military<br />
intervention, b) to attract attention to the possibility of the war spreading.<br />
The Turkish Foreign Minister emphasized that Turkey decided to take<br />
8
Turkish Foreign Policy toward the Bosnian War (‐)<br />
initiative without waiting for the world to find a solution. 19 Regional<br />
countries and some neighboring states took part in the conference:<br />
Macedonia, Croatia, Slovenia, Bulgaria, Austria, Italy, Hungary, and<br />
Romania. The Balkan Conference could be considered as an important<br />
diplomatic initiative of Turkey which aimed to get the international<br />
community to act more assertively to stop the violent incidents in the<br />
Balkans and prevent the beginning of a Balkan war. Turkey was both using<br />
its contacts within the OIC and trying to play a regional leadership role in<br />
order to assert more influence in the international arena.<br />
When it became evident that the international actors did not intend to<br />
conduct a military operation against Serbs in the short-‐term for a variety of<br />
reasons, Turkish leaders decided to start a new initiative to stop the arms<br />
embargo against Bosniaks. They argued that an embargo against the whole<br />
Yugoslavia was in fact harming the Bosniak side since Serbia already had<br />
enough stocks of weaponry and ammunition and was in a position to send<br />
them to the Bosnian Serbs. Serbia could also break the embargo and get<br />
new weapons from other countries. Turkey concentrated its efforts on the<br />
US administration, Islamic countries, and international organizations to lift<br />
the arms embargo against the Bosnian Muslims. Foreign Minister Çetin<br />
argued that the arms embargo led to a situation in which it became<br />
impossible for the Bosniaks to defend themselves; thus the lifting of the<br />
embargo was a moral necessity for the world. At the OIC Summit held in<br />
K<strong>ara</strong>chi in April , Turkey, Pakistan, Iran, Egypt, Saudi Arabia, Senegal,<br />
and Malaysia put forward a joint proposal for lifting the embargo against<br />
Bosnia-‐Hercegovina. The proposal was accepted unanimously at the<br />
Summit, in which the OIC member countries called upon the UNSC to take<br />
all necessary measures, including military ones, as soon as possible.<br />
An important question in this regard is whether Turkey sent any<br />
weapons to Bosnia violating the embargo. Accordimg to Turkish press<br />
reports when Turkish journalists asked Foreign Minister Çetin whether<br />
there would be any weapons transfer from Turkey, the Minister remained<br />
silent. However, the former Turkish Chief of Staff Doğan Güreş made public<br />
in late that during his term there were secret weapons deliveries to<br />
Bosnia. However 90 % of these weapons were seized by Croatia. 20<br />
Remembering that Turkey traditionally tries to maintain its cautious<br />
attitude toward any regional conflict, one should state that sending<br />
weapons to the Bosniak side was a good example of how Turkey deviated<br />
from its traditional foreign policy.<br />
19 The original text of Hikmet Çetin’s statement is the following: “Türkiye dünyadan medet<br />
ummadan inisiyatif almaya k<strong>ara</strong>r vermiştir.” Quoted in Selin Çağlayan, ‘Ank<strong>ara</strong>’nın kâbusu:<br />
Balkan Savaşı…’, Hürriyet, 23 November <br />
20 ‘Bosna’ya silah gönderdik’, Hürriyet, 4 December <br />
9
Birgül Demirtaş Coşkun<br />
As the violence between Bosniaks and Croats started in , Turkey<br />
proved itself to be one of the few countries in which both warring sides had<br />
trust. Turkish mediation between the two sides was welcomed. 21 and even<br />
both Bosniak and Croatian leadership asked for it. In their press meeting<br />
Bosniaks and Croats pointed out that whenever their negotiations were<br />
stuck, they applied to the mediation of Foreign Minister Çetin, and only with<br />
his initiatives could the bilateral talks go on. Both sides expressed their<br />
appreciation of Turkey’s role. Çetin also visited S<strong>ara</strong>jevo twice in order to<br />
attend the Bosniak-‐Croat negotiations. By maintaining contact and friendly<br />
relations with the Croat side as well, Turkey might also have attempted to<br />
distance itself from the image of protectors of only the Muslims.<br />
Turkey’s relations with the Bosnian Croat side and the Croatian<br />
leadership were also one of the highlights of the visit of Turkish Prime<br />
Minister Tansu Çiller and her Pakistani counterpart, Benazir Butto, to<br />
S<strong>ara</strong>jevo and Zagreb in February The two leaders’ visit to Bosnia-‐<br />
Hercegovina was important in several respects. It was the first high level<br />
visit after that of French President Francois Mitterrand. Moreover, as<br />
Western-‐oriented female leaders, their visit attracted the attention of the<br />
world media, thus increasing the international public awareness of the<br />
suffering in the region. Çiller and Butto made public the Decl<strong>ara</strong>tion of<br />
S<strong>ara</strong>jevo, in which they stated the aim of their visit as “humanitarian”, urged<br />
the whole world to help stop the destruction of Bosnia, and requested the<br />
UNSC to implement all its resolutions. They also pointed out that the<br />
“unfair” weapons embargo should be ended. In Zagreb, Çiller met Croatian<br />
leader Tudjman, who asked her to host a summit between Croats and<br />
Bosniaks and convince Izetbegociv to attend. This was also a sign of how<br />
Croatia perceived Turkey as a bridge to get into contact with the Bosniak<br />
leadership.<br />
As a result of its mediating role between Bosnian Croats and<br />
Bosniaks Turkey’s contribution to the agreement on a ceasefire in February<br />
and creation of a federation between them the following month could<br />
not be rejected. Turkey proved itself one of the peace brokers together with<br />
the Washington administration which also appreciated Turkey’s role by<br />
inviting it to the ceremony of the signing of the federation agreement.<br />
Invitation of Turkey could be considered as an indication of its weight in the<br />
region and how its role acquired importance during the Bosnian conflict. It<br />
also showed that the Western world was aware of Turkey’s position<br />
regarding the developments and the international community saw Turkey<br />
within “the Balkan equation”.<br />
21 İlhan Uzgel, ‘Doksanlarda Türkiye İçin Bir İşbirliği ve Rekabet Alanı Ol<strong>ara</strong>k Balkanlar’, in<br />
Gencer Özcan & Şule Kut, eds., En Uzun On Yıl (İstanbul: Boyut, ), p. ‐<br />
10
Turkish Foreign Policy toward the Bosnian War (‐)<br />
Moreover, it was not just the regional actors, but also the international<br />
actors that were seeking Turkish support in their attempt to find a peaceful<br />
solution. Lord Owen, a UN representative, and Thorwald Stoltenberg, who<br />
replaced Vance in May as EC mediator, paid an official visit to Turkey<br />
and asked Turkey to use its influence over the Bosniaks. Owen stated that<br />
the demands of Bosniaks for an outlet to the sea and more territory were<br />
right in essence, however for a stable peace the parties should come to an<br />
agreement. Turkish Foreign Minister Çetin stated that Turkey did not play a<br />
concrete mediation role; however, he would contact Izetbegovic as soon as<br />
possible to provide peace. He also added that Turkey would support<br />
Izetbegovic’s policy to the end.<br />
While trying to convince the international community to act more<br />
forcefully, Turkey also made sure that it was ready to take part in all<br />
military operations to provide peace and order in Bosnia. The UNSC<br />
accepted Resolution allowing NATO planes to attack Serbian war<br />
planes that would try to violate the no-‐fly zone, and NATO aircraft began to<br />
implement the decision on April 12, As a response, Turkey expressed<br />
its readiness to join the NATO action. After NATO’s invitation, 18 Turkish F-‐<br />
16 planes were sent to the region to monitor the no-‐fly zone. NATO’s<br />
request for Turkey to send its aircraft was considered “a great success of<br />
Ank<strong>ara</strong>” and “a great source of prestige” in the Turkish press.<br />
Turkish Foreign Minister Çetin, who played a critical role in the<br />
formulation of Turkey’s Bosnian policy, resigned in July During his<br />
term he supported an active but multilateral policy toward the Bosnian<br />
dispute and did not pay any credit to those who were asking for unilateral<br />
military action from Turkey. Before leaving his job he stated the following:<br />
“Turkey was suddenly faced with many problems that all needed Turkey’s<br />
attention. Thanks to Turkey’s initiatives in several issues it was understood<br />
that Turkey was a great state whose opinions were respected.” On Bosnia<br />
he stated:<br />
Turkey did everything that was needed. I myself went to S<strong>ara</strong>jevo<br />
four times under fire. We sent a huge amount of humanitarian aid.<br />
Before the problem intensified, we launched an action plan in August<br />
If that plan had been implemented, the problem would not have<br />
come to the point today. Although everybody stated that it was<br />
impossible, Turkey sent peacekeeping soldiers. 22<br />
Çetin’s remarks pointed out that in the post-‐Cold War era Turkey tried<br />
to find policies to the problems in its neighborhood. He also stressed that<br />
thanks to its initiatives, the international actors appreciated Turkey and its<br />
greatness. The statements of the Turkish Foreign Minister could be<br />
22 Barçın Yinanç, ‘Hiçbirşeyi daha kötü bırakmadım’, Milliyet, 30 July (Translated from<br />
Turkish by the author)<br />
11
Birgül Demirtaş Coşkun<br />
regarded as a reaction to the claims that Turkey lost its former strategic<br />
importance. Therefore, Turkish attempts to provide solutions to the<br />
conflicts could be considered as a way of proving Turkey’s importance in<br />
the new era.<br />
In order to increase its support among both Turkish decision makers<br />
and the public, Bosniak leadership tried to emphasize their similarities with<br />
Turkey and the Turkish people. When Demirel wanted to visit S<strong>ara</strong>jevo in<br />
July , for his stay Bosniaks prepared the house of an Ottoman Pasha,<br />
Topal Recep Pasha, who had served during the reign of Kanuni Sultan<br />
Süleyman. By that gesture, the common history between Turks and<br />
Bosniaks was emphasized and the Ottoman heritage in Bosnia was<br />
remembered. Furthermore, Bosniak leaders were trying to find similarities<br />
between their struggle and the Turkish War of Independence, thus<br />
attempting to get more support from Turkey. The Bosnian Ambassador to<br />
Turkey, Hayrettin Somun, pointed out that they would show the same<br />
heroism as the Turks had already shown in their War of Independence and<br />
win their independence by fighting.<br />
From the beginning of August onward the US intensified its<br />
efforts to find a solution to the Bosnian crisis. The Washington<br />
administration looked for Turkish support, especially in convincing the<br />
Bosnian side to agree to a peace deal. Since the US government was aware<br />
of the fact that Ank<strong>ara</strong> could exert its influence over the Bosnian leadership,<br />
it sought Turkey’s help in that regard. The National Security Advisor to the<br />
US President, Anthony Lake, visited Ank<strong>ara</strong> and informed the Turkish<br />
government about the new initiative of the US to find a solution to the<br />
Bosnian debacle.<br />
In September diplomatic traffic in Turkey concerning Bosnia was<br />
intensified by the visits of the US Vice Foreign Minister Richard Holbrooke,<br />
the Bosnian President Izetbegovic and Bosnian Foreign Minister<br />
Muhammet Sakirbey. In the trilateral talks in Ank<strong>ara</strong>, Holbrooke tried to<br />
make use of Turkish mediation to encourage the Bosnian side to be more<br />
flexible on the peace deal. Turkey repeated the importance of keeping<br />
Bosnia-‐Hercegovina’s territorial integrity, which was also accepted by<br />
Holbrooke. The US Vice Foreign Minister also stressed that any peace<br />
implementation would need Turkey’s participation and Turkey played a<br />
critical role in the Bosnian crisis. Lake’s and Holbrooke’s visits were an<br />
important sign of Washington’s acknowledgement of Turkey’s role in the<br />
Bosnian crisis. The US wanted to inform Turkey about a possible peace plan<br />
and also to use its influence over the Bosnian leadership.<br />
After a Serbian attack killed 37 people in a marketplace in S<strong>ara</strong>jevo,<br />
NATO launched its biggest military campaign against the Bosnian Serb<br />
forces, which was called Operation Deliberate Force. Although after the last<br />
attack of the Bosnian Serb militants Çiller repeated Turkey’s willingness to<br />
12
Turkish Foreign Policy toward the Bosnian War (‐)<br />
send troops to Bosnia in case the international community would launch a<br />
joint operation, Turkish aircraft did not take part in the military campaign;<br />
however, they provided air cover for the planes conducting the bombing.<br />
Turkey was pleased that the Western world at last came to the conclusion<br />
that the war in Bosnia could not be stopped without a military intervention.<br />
That point was consistently repeated by Turkish decision makers since the<br />
inception of the war. Turkish leaders declared that they supported the<br />
decision to attack Serbian targets. Prime Minister Çiller stated that this was<br />
simply “a good beginning” and declared her hope that “…this will establish a<br />
good basis for discussing the international community’s peace plan and<br />
take it in hand.” In addition, Foreign Minister İnönü pointed out that the<br />
military campaign was “a step in the right direction by the international<br />
community in fulfilling its undertakings to protect the civilian<br />
population.” 23<br />
The NATO operation was successful on the Serbian side and forced the<br />
Serbians to come to the negotiating table. Serbian leader Milosevic, Bosnian<br />
leader Izetbegovic and Croat leader Tudjman, as leaders of three groups,<br />
started negotiations under the mediation of the US administration in<br />
Dayton, Ohio on 1 November After two weeks they reached an<br />
agreement on a peace deal stipulating maintenance of the territorial<br />
integrity of Bosnia that would consist of a Bosnian-‐Croat federation and a<br />
Bosnian Serb entity. Turkey did not play a direct role in the negotiations<br />
which were, in fact, brokered by the US. After the conclusion of the<br />
agreement, President Demirel congratulated all three leaders. Turkish<br />
officials stated that the Dayton Peace Agreement was not a perfect one;<br />
however, “under the prevailing circumstances this was the best that<br />
historical opportunity provided.” 24<br />
THE TURKISH PERCEPTION OF THE WAR AND STATE IDENTITY<br />
In the Turkish view, what was happening in Bosnia was a reflection of the<br />
Serbian leadership’s aim of creating ‘Greater Serbia’. Turkey was of the<br />
opinion that Serbia was also trying to take revenge for the conquest of the<br />
Ottomans of that region by killing Bosnian Muslims whom they also called<br />
“Turks”. In fact, the Serbian leadership seemed to hate Bosniaks since they<br />
regarded them as the extension of Ottoman history. The fact that Bosniaks<br />
were, in fact, keeping Turkish culture alive increased that image in view of<br />
the nationalist Serb groups. During the conflict Serbian and Croatian attacks<br />
also damaged some of the buildings and infrastructure that had been<br />
constructed during the Ottoman Empire. One of the best known examples<br />
23 Semih D. İdiz, ‘Bosnia crisis reaches endgame’, Turkish Probe, 1 September , p. 4.<br />
24 Semih D. İdiz, ‘Ank<strong>ara</strong> welcomes peace accord for Bosnia’, Turkish Probe, 24 November<br />
, pp. 7-‐8.<br />
13
Birgül Demirtaş Coşkun<br />
was the destruction of the bridge in Mostar by the Bosnian Croat forces. In<br />
other words, for Turkey, the war also represented the erasing of the<br />
Ottoman culture in Europe. This was a war not only against Bosnian<br />
Muslims, but also against all Ottoman heritage. 25<br />
Turkish officials were also affected by the fact that Turkey was the only<br />
country that Bosniaks could ask for help. Turkey was the only source of<br />
help for them. Regardless of whether or not Turkey wanted it, they<br />
considered Turkey as their only would-‐be guardian that should provide<br />
protection for them. There was no other country to which they could turn.<br />
The Turkish Foreign Minister stated:<br />
During the Gulf War there were no people who waited for Turkey to<br />
come to their help and who saw Turkey as the only hope for their salvation.<br />
Events did not turn into a massacre. In Bosnia-‐Hercegovina people are<br />
sacrificing everything in order to migrate to Turkey. That was not the case<br />
in Iraq. In Bosnia-‐Hercegovina and Azerbaijan people had hope only from<br />
Turkey. They had millions of relatives in Turkey. They were doing their best<br />
to migrate to where those people were living. 26<br />
Turkish foreign policy during the Bosnian War could be called active<br />
and assertive, since Turkey launched many initiatives to get other countries<br />
and international organizations to act. Turkish attempts were concentrated<br />
on two sides: the Islamic world and the Western world. 27 Concerning<br />
Islamic countries, Turkey used the platform of the OIC by trying to bring all<br />
countries with Muslim populations to adopt the same attitude on the<br />
Bosnian conflict. The extraordinary summit of the OIC in İstanbul in June<br />
was an important early initiative that led to the acceptance of a<br />
common point on the issue. The convening of the Balkan Conference and<br />
the diplomatic initiatives launched at the level of the CSCE, UN and NATO<br />
calling upon them to decide in favour of a military intervention were also<br />
significant activities of Turkey in its attempt to end the bloodshed. Turkey,<br />
in fact, was the only country that from the early phase of the war<br />
consistently insisted on the necessity of a military campaign against Serbian<br />
targets. Ank<strong>ara</strong> emphasized its opinion that only sanctions and diplomatic<br />
measures would not be enough to deter Serbs. The Turkish government<br />
also stated that it was ready to join an international intervention with its<br />
own troops. Some observers even compared the role of Turkey in the<br />
Bosnian crisis to that of the US during the Gulf conflict. In fact the use or<br />
threat of force was not a traditional instrument in Turkish foreign policy.<br />
25 For a detailed discussion of the impact of the Ottoman heritage on Turkey’s policy toward<br />
the Balkans please see Şaban H. Çalış, Hayaletbilimi ve Hayali Kimlikler, Neo-‐Osmanlılık,<br />
Özal ve Balkanlar. Konya: Çizgi.<br />
26 Nilüfer Yalçın, ‘Çetin: ‘Derhal uyacağız’ ’, Milliyet, 1 June (Translated from Turkish by<br />
the author)<br />
27 Hasan Ünal, ‘Bosnia II – a Turkish critique’, The World Today, Vol. 51 (), p. <br />
14
Turkish Foreign Policy toward the Bosnian War (‐)<br />
Turkey has always been cautious toward the use of force except in some<br />
rare circumstances. Therefore, Turkish foreign policy during the Bosnian<br />
problem could be regarded as the most active one since the Cyprus issue in<br />
28<br />
At the time of the Bosnian conflict, Turkish policy makers declared<br />
many times that Turkey was a great country that would follow a leading<br />
and dynamic foreign policy. Since Turkey’s position in the new<br />
international order of the post-‐Cold War era was discussed heavily at the<br />
time, Turkish leaders were insisting on the country’s important role in<br />
world politics. In their view, one should remind the world that Turkey was<br />
still influential and could not just be put aside. In the region extending from<br />
the Adriatic to the Wall of China, it was not possible to wage a war or bring<br />
peace without the support of Turkey. 29<br />
During the Bosnian conflict, thanks to its initiatives Turkey was taken<br />
into consideration. Almost all the actors involved in some kind of<br />
mediation asked for Turkey’s support. Owen-‐Stoltenberg’s visit to Ank<strong>ara</strong>,<br />
the invitation of Turkey to the London Conference, and later Richard<br />
Holbrooke’s contacts in Ank<strong>ara</strong> were important indications that so long as<br />
Turkey launched an active diplomacy, its role in international politics was<br />
appreciated. In other words, as Turkey’s role in regional affairs increased,<br />
Turkey’s position in international politics improved as well.<br />
Moreover, Turkey’s influence in the Balkans was perceived as an<br />
important proof of its claim of being European. Only if it had weight in the<br />
region, it could prove its importance to Europe. If its Bosnian policy failed, it<br />
would mean not just the destruction of an Ottoman heritage, but also the<br />
end of Turkey’s European dream.<br />
The Kurdish question did not appear to play any substantial role in<br />
Turkey’s Bosnian policy since Bosnia was an internationally recognized<br />
country and the violence against it was directed mainly from another state,<br />
Yugoslavia. Although Kurdish nationalism was on the rise in those years<br />
and PKK attacks constituted a major internal problem, Turkey presented<br />
inter-‐group relations in the country as a model to the Balkans. However, it<br />
was also emphasized that if a multi-‐cultural and democratic Bosnia was<br />
created, this would be an example for the solution of Turkey’s own<br />
problem. Meanwhile, some observers stated that it was easier in Turkey to<br />
go to Bosnia than to criticize Turkey’s Kurdish policy.<br />
In sum, arguing that it was a great country interested in its region,<br />
Ank<strong>ara</strong> tried to play a leadership role and assume guardianship of the<br />
Bosniaks. It launched many diplomatic initiatives, but it was careful not to<br />
act alone. It was emphasized by Turkish decision makers many times that<br />
28 Diplomats at the Turkish Foreign Ministry, Interview by author, Ank<strong>ara</strong>, January <br />
29 A previous Turkish foreign minister, Interview by author, Ank<strong>ara</strong>, 13 January <br />
15
Birgül Demirtaş Coşkun<br />
Turkey would act multilaterally and did not have any neo-‐Ottomanist<br />
dreams. Turkey considered that as long as it could assert its weight in the<br />
Balkan crisis, it would be taken into account by the US, European countries<br />
and international organizations.<br />
CONCLUSION<br />
This study analyzed Turkey’s foreign policy during Bosnian War between<br />
‐ Turkish state identity has been discussed heavily in the wake of<br />
the end of the Cold War and alternative identities were proposed instead<br />
especially by Kurdish nationalists and Islamists. As the country’s strategic<br />
role that it acquired during the Cold War was increasingly questioned, there<br />
seemed to be ambiguity regarding the path that Turkish foreign policy<br />
makers would choose. The war in Bosnia started at the very time in which<br />
Turkey was experiencing an identity crisis.<br />
The findings of this study supports the hypothesis that constructivist<br />
approach helps us make sense of Turkey’s Bosnia policy. Turkey tried to<br />
prove that it could still play an important role in its neighborhood,<br />
especially in Europe in the new circumstamces of the post-‐bipolar world<br />
system. Turkey’s Bosnian policy constituted a hallmark because it<br />
represented the most active foreign policy attitude of Ank<strong>ara</strong> since the<br />
Cyprus intervention of Turkey found that as it acted rigorously and<br />
tried to convince international actors to act more assertively, it was<br />
increasingly taken into consideration by the great powers, like the US and<br />
EU. The fact that it started bearing the fruits of its active policy encouraged<br />
Turkey to maintain the intended course.<br />
During the Bosnian war Turkish policymakers stressed the continuing<br />
importance of Turkey for the stability of the neigboring regions. The wars<br />
of Yugoslav dissolution witnessed many narratives of Turkish leaders<br />
declaring the greatness of the country. This dominant narrative was<br />
accompanied by an active foreign policy implemented by the Turkish<br />
leaders ch<strong>ara</strong>cterized by Ank<strong>ara</strong>’s many diplomatic initiatives to bring the<br />
Bosnian issue to the attention of the international community and convince<br />
international actors to take more measures in order to stop the conflict.<br />
This study argued that this discourse and foreign policy were caused by<br />
Turkish leaders’ desire to show Turkey’s still lasting geopolitical signifance<br />
to the world. Related to that they also aimed to maintain the state identity<br />
that Turkey had acquired during the Cold War as part of the Western world.<br />
Turkish policy makers found that as long as they launched initiatives for the<br />
solution of the conflict, they were taken more seriously by the US and other<br />
international actors.<br />
16
Turkish Foreign Policy toward the Bosnian War (‐)<br />
BIBLIOGRAPHY<br />
“Bosna’ya silah gönderdik”, Hürriyet, 4 December <br />
BANCHOFF Thomas, “German Identity and European Integration”,<br />
European Journal of International Relations, Vol. 5 (), p. ‐<br />
CAMPBELL David, Writing Security United States Foreign Policy and the<br />
Politics of Identity (Manchester: Manchester University Press, ), p.<br />
<br />
CHAFETZ Glenn, Michael Spirtas, and Benjamin Frankel, “Introduction:<br />
Tracing the Influence of Identity on Foreign Policy”, Security Studies,<br />
Vol. 8 (Winter ‐, Spring ), p. VIII-‐XXII.<br />
CHECKEL Jeffrey. T., “The Constructivist Turn in International Relations<br />
Theory”, World Politics, Vol. 50 (), p. ‐<br />
CORNELL Erik, Turkey in the 21st Century, Opportunities, Challenges,<br />
Threats, Britain: Curzon, <br />
ÇAĞLAYAN Selin, “Ank<strong>ara</strong>’nın kâbusu: Balkan Savaşı…”, Hürriyet, 23<br />
November <br />
ÇALIŞ Şaban H., Hayaletbilimi ve Hayali Kimlikler, Neo-‐Osmanlılık, Özal ve<br />
Balkanlar, Konya: Çizgi, <br />
DAĞI İhsan D., “Transformation of Islamic Political Identity in Turkey:<br />
Rethinking the West and the Westernization”, Turkish Studies, Vol. 6<br />
().<br />
FULLER Graham E. et. al., Turkey’s New Geopolitics from the Balkans to<br />
Western China (Boulder: Westview Press, ).<br />
İDIZ Semih D., “Ank<strong>ara</strong> welcomes peace accord for Bosnia”, Turkish Probe,<br />
24 November , pp. 7-‐8.<br />
İDIZ Semih D., “Bosnia crisis reaches endgame”, Turkish Probe, 1 September<br />
<br />
KARAOSMANOĞLU Ali L., “Avrupa Güvenlik ve Savunma Kimliği Açısından<br />
Türkiye-‐Avrupa Birliği İlişkileri”, Doğu Batı, IV/14 (), p‐<br />
KOWERT Paul A., “National Identity: Inside and Out”, Security Studies, Vol. 8<br />
(Winter ‐, Spring ), p. 1-‐<br />
KRAMER Heinz, A Changing Turkey, The Challenge to Europe and the United<br />
States, Washington, D. C.: Brookings, <br />
KUT Şule, “Yugoslavya Bunalımı ve Türkiye’nin Bosna-‐Hersek ve<br />
Makedonya Politikası: ‐”, in Sönmezoğlu (ed.), Türk Dış<br />
Politikasının Analizi.<br />
LESSER Ian O., “Turkey’s Strategic Options”, The International Spectator,<br />
Vol. 34 (), p‐<br />
LYNCH Marc, “Abandoning Iraq: Jordan’s Alliances and the Politics of State<br />
Identity”, Security Studies, Vol. 8 (Winter ‐, Spring ), p.<br />
‐<br />
ÖZCAN Gencer, “Doksanlarda Türkiye’nin Ulusal Güvenlik ve Dış<br />
Politikasında Askeri Yapının Artan Etkisi”, in G. Özcan and Ş. Kut (eds.),<br />
17
Birgül Demirtaş Coşkun<br />
En Uzun On Yıl, Türkiye’nin Ulusal Güvenlik ve Dış Politika Gündeminde<br />
Doksanlı Yıllar, İstanbul: Büke, , p‐<br />
ROBINS Philip, Suits and Uniforms, Turkish Foreign Policy Since the Cold<br />
War, Seattle: University of Washington Press, <br />
SÖNMEZOĞLU Faruk, “Dünya ve Türkiye”, in F. Sönmezoğlu (ed.), Türk Dış<br />
Politikasının Analizi (İstanbul: Der, ), p. ‐<br />
UZGEL İlhan, “Doksanlarda Türkiye İçin Bir İşbirliği ve Rekabet Alanı<br />
Ol<strong>ara</strong>k Balkanlar”, in Gencer Özcan & Şule Kut, eds., En Uzun On Yıl<br />
(İstanbul: Boyut, ).<br />
ÜNAL Hasan, “Bosnia II – a Turkish critique”, The World Today, Vol. 51<br />
()<br />
WENDT Alexander, Social Theory of International Politics, Cambridge:<br />
Cambridge University Press, <br />
YALÇIN Nilüfer, “Çetin: ‘Derhal uyacağız”, Milliyet, 1 June <br />
YİNANÇ Barçın, “Hiçbirşeyi daha kötü bırakmadım”, Milliyet, 30 July <br />
18
THE STRATEGIC RELEVANCE OF AGRI IN EUROPE’S<br />
SOUTHERN GAS CORRIDOR<br />
László Marácz *<br />
Özet<br />
Avrupa, enerji açısından neredeyse tamamen kıta dışındaki satıcıl<strong>ara</strong><br />
bağımlıdır. Son zamanlarda Avrupa Birliği (EU), çeşitli ülkelere enerji<br />
bağımlığını azaltmayı baş<strong>ara</strong>madı. Bu durum, Avrupa Birliğini dünya<br />
arenasında jeopolitik bir oyuncu ol<strong>ara</strong>k oldukça savunmasız bırakmıştır.<br />
Özellikle merkezî ve Doğu Avrupa ülkeleri doğalgazlarını Rusya'dan<br />
sağladıkları için neredeyse tamamen onl<strong>ara</strong> bağlımlıdır. <strong>Merkezi</strong> ve Avrupa<br />
kıtasındaki bazı ülkeler bu durumunu değiştirmeye çalışmaktadırlar.<br />
Azerbaycan, Gürcistan ve Romanya, Nisan ayında Rusya'yı atlay<strong>ara</strong>k<br />
Hazar Denizi yoluyla K<strong>ara</strong>deniz'den Avrupa'ya doğalgazı taşımak için<br />
anlaştılar. Bu yıliçinde Macaristan da AGRI adlı konsorsiyuma katıldı. Sonuç<br />
ol<strong>ara</strong>k, AB üye ülkeler, Rus kontrolündeki doğalgaz boru hatlarına daha az<br />
bağımlı olacak.<br />
Anahtar Kelimeler: Enerji çeşitliliği, AGRI, LNG, K<strong>ara</strong>deniz, Jeopolitik.<br />
Abstract<br />
Europe is almost completely dependent for her energy on outside suppliers. In<br />
recent years the European Union (EU) has not succeeded in reducing the<br />
energy dependencies by diversification, a keyword in European strategic<br />
papers (see, COM final). This makes the European Union as a<br />
geopolitical player in the world arena rather vulnerable. Especially the<br />
countries in Central and Eastern Europe are almost completely dependent for<br />
their gas supplies on Russia. Some countries in the Central and European space<br />
are trying to modify this state of affairs. Azerbaijan, Georgia and Romania have<br />
agreed upon in April of this year to transport gas from the Caspian Sea via the<br />
Black Sea to Europe bypassing Russia. Later this year Hungary also has joined<br />
this so-‐called AGRI consortium. As a result, EU-‐member states will be less<br />
dependent on the gas pipelines that are carrying Russian gas through states<br />
that are under Russian control.<br />
Keywords: Energy diversification, AGRI, LNG, Black Sea, geopolitics<br />
EU-‐RUSSIAN RELATIONS IN ENERGY POLITICS<br />
Russia is intrinsically involved in the EU debate on energy security.<br />
According to Richard Youngs, Russia ‘completely dominates (…) debates<br />
over European energy policy (see Youngs , 79).’ Russia is the main<br />
* Assist. Prof. Dr., University of Amsterdam, Faculty of Humanities, European Studies,<br />
University of Amsterdam, l.k.m<strong>ara</strong>[email protected]<br />
K<strong>ara</strong>deniz Araştırmaları • Kış • Sayı 28 • ‐28
László Marácz<br />
actor engaged in the issue of supply. As one of the largest global suppliers of<br />
natural gas and oil, Russia can meet high European demands for energy.<br />
Due to its geographical proximity to the Union, the country’s energy giant,<br />
the state-‐owned company Gazprom is also an obvious partner for European<br />
state members’ energy providers. Russia on the other hand benefits from<br />
these European revenues. One fifth of its annual GDP income is derived<br />
from energy revenues (Godzimirski ). However, political unrest in the<br />
post-‐Soviet space can endanger reliable supply to Europe, as has happened<br />
several times in recent years. Having toppled the communist system only<br />
two decades ago, Russia remains an unstable partner in energy negotiations<br />
(Correlje and Van der linde ). In efforts to place Russia’s pipeline<br />
network under multilateral regulations failed when Russia refused to ratify<br />
the Energy Charter Treaty (Youngs , 80). To prevent further upheavals<br />
and ensure energy security, the EU established a Common Economic Space<br />
(CES) with Russia at a summit in St. Petersburg in The long-‐term goal<br />
of the agreement is the formation of an open market between EU and<br />
Russia.<br />
Europe’s demand for gas is high, however, and Russia can meet this<br />
demand like no other actor on the market (Progress Report ). Europe<br />
will not be able therefore to exclude Russia from gas deals. Maintaining<br />
good relations with Russia is a prerogative. By creating a more formal<br />
cooperation basis with Russia, EU can, however, avoid becoming a victim of<br />
the sort of unpredictable reactions the Ukraine has had to put up with<br />
regularly. Signed contracts can ensure EU energy safety and reasonable<br />
prices for Russian gas. The Common Economic Space between EU and<br />
Russia provides a framework to establish legally binding documents on gas<br />
deals.<br />
Energy related issues form the “backbone’’ of CES (see Sutela ,<br />
14). Due to asymmetrical provisions in supply and demand between the<br />
Union and Russia several gas disputes have had to be solved during the last<br />
years (see Progess Report ). Russia has turned out to be a politically<br />
unreliable partner in gas supply. Following political rows with<br />
neighbouring states Russia has regularly turned off the gas tap thereby<br />
hindering transit to Europe. During the Russian war with Georgia in ,<br />
following price disputes with Ukraine in (Stern, ; Youngs )<br />
and as a reaction to failed debt payments by Ukraine in (Pirani et al.<br />
), Russia demonstrated its power by causing severe gas shortages in<br />
Central and Eastern Europe following the pipeline cuts. As a consequence,<br />
EU and Russia agreed on an Early Warning Mechanism in to prevent<br />
further crises leaving EU countries at the mercy of Russian gas magnates<br />
(EU press release, ).<br />
European energy security is highly dependent on diplomatic relations<br />
with Russia and joint ventures between European and Russian energy<br />
20
The Strategic Relevance of AGRI in Europe’s Southern Gas Corridor<br />
companies. The foremost objective of Union’s energy policy is to secure<br />
supply. As a ‘net energy importer’ (COM final) Europe is exposed<br />
to energy supply shocks, price volatility and decreasing fossil fuel reserves.<br />
Indigenous energy production covers barely half of Europe’s need, with 56<br />
percent of European energy imported from third countries. In fact,<br />
domestic production even started declining in (COM final).<br />
If this trend is not reversed, fuel imports will rise even further in the future.<br />
Oil and gas, i.e. 60 and 26 percent in respectively, compromise the<br />
largest share (COM final). Russia provided 36 percent of oil<br />
imports in (Europe’s Energy Position, , 21) and 42 percent of gas<br />
import in (COM final), rendering the EU highly dependent<br />
on Russian resources. Even if substantial increase in Russian energy<br />
supplies is achieved until twenty percent ‘energy imports [are] set to<br />
rise under almost all scenarios’ (COM final, 3).<br />
THE GREAT PIPELINE RACE<br />
The European Union has not succeeded in developing a common energy<br />
strategy, nor a strategy of energy diversification. There is a lot of talking<br />
about the EU’s sponsored Nabucco-‐pipeline that should carry gas from<br />
Central Asia and the Caspian Sea region via the Caucasus and Turkey to<br />
Europe thereby bypassing Russia and Ukraine but concrete steps to<br />
construct the pipeline have not been taken so far. It is extremely unlikely<br />
that the Nabucco project will be operative in as has been planned.<br />
Without a common energy policy and a succesfull strategy of energy<br />
diversification the EU will hardly become a major political player in the<br />
21th century.<br />
Europe is linked to the Russian gas fields by several large gas pipelines,<br />
like the North Stream. More gas pipeline routes, like South Stream will be<br />
planned in the near future and can be considered as a concurrent to the<br />
Nabucco pipeline in the southern gas corridor. These pipelines and projects<br />
are controlled or will be controlled by the Russians or will run through<br />
countries, like Belarus or Ukraine that are politically controlled by Russia.<br />
Also some richer countries in the Western part of Europe, like Germany<br />
have reached an agreement with Russia on the supply of gas. Russian gas<br />
will be carried by pipelines that run directly to Germany via the Baltic Sea,<br />
the so-‐called North Stream. North Stream is cooperation between the state-‐<br />
owned Russian company Gazprom, the German energy companies seafoodplus.info and<br />
BASF and the Dutch Gasunie. Poland is excluded from this pipeline and the<br />
Russian-‐German cooperation has been interpreted in Poland as a modern<br />
Molotov-‐Ribbentrop Pact referring to the Sovjet-‐Nazi pact preceding the<br />
Second World War that determined the tragic faith of Poland and the other<br />
Central and Eastern European countries during and after the Second World<br />
War.<br />
21
László Marácz<br />
In the past Russia has successfully played EU members off against the<br />
others. The EU treats energy policy as a foreign policy issue, an area<br />
member states like to protect from too much interference from Brussels<br />
(Youngs ). By signing bilateral agreements with major national energy<br />
providers such as German seafoodplus.info, Italian ENI and French EDF, Russian energy<br />
giant Gazprom has managed to become a direct stakeholder in the largest<br />
national gas markets in Europe (Leal-‐Arcas ). Other competeting non-‐<br />
EU gas suppliers to the EU, such as Algeria and Libya that are active on the<br />
Italian market, have been made business partners by the Russians in an<br />
attempt to monopolize gas supply into the EU. The Lisbon Treaty added a<br />
clausal on energy solidarity amongst the EU-‐members. The clausal has no<br />
legal binding, however and is not being obeyed (Progress Report, ).<br />
Companies like seafoodplus.info, ENI and EDF are therefore helping Russia along in<br />
gaining a gas monopoly.<br />
Hence, Russia has used its monopoly position as a real geopolitical<br />
weapon that can be employed for ‘divide and rule’ tactics. Austria, Hungary<br />
and Serbia could not resist the temptation and were willing to accept the<br />
offer of Gazprom to buy shares in their local energy companies, i.e. Austrian<br />
OMV, Hungarian MOL and Sebian NIS to bind them to the South Stream<br />
project. Russian energy company Surgutneftegas has acquired percent<br />
stake in Hungarian oil and gas company MOL, although MOLs constitution<br />
allows only for a foreign stake of 10 percent. This deal violating Hungarian<br />
law was concluded by the pro-‐Russian, oligarchic government of Prime<br />
Minister Ferenc Gyurcsany who was lobbying for the position of<br />
‘commissioner of the South Stream project’ and made Hungary completely<br />
dependent on Russian interest. Recently the new Hungarian centre-‐right<br />
government under Viktor Orbán declared by his spokesman Tamás Fellegi,<br />
Hungary’s National Development Minister that the state wants to increase<br />
its leverage in the energy sector and does not welcome foreign stakeholders<br />
in strategic national companies (See seafoodplus.info). It will be not easy to get<br />
rid of the Russian stake in the MOL company, however. Gazprom was able<br />
to buy the Serbian state energy company NIS for almost nothing and also<br />
acquired the control of pipelines on Serbian territory giving the Serbs the<br />
gu<strong>ara</strong>ntee that South Stream will be running over Serbian territory. In the<br />
end South Stream will reach Silvio Berlusconi’s Italy who is a frequent guest<br />
in the Kremlin and a strong supporter of Russian exclusive energy interest<br />
in Europe (see Lucas ).<br />
In order to break the exclusive dependency on Russia gas that is not<br />
only the gas itself but also the routes carrying the gas to the Union the EU<br />
has launched several projects to diversify the routes. The best-‐known<br />
pipeline project in the southern gas corridor is the already mentioned<br />
Nabucco that will carry gas over the territory of Turkey. But several other<br />
smaller projects, such as the Trans-‐Adriatic Pipeline (TAP), the Turkey-‐<br />
22
The Strategic Relevance of AGRI in Europe’s Southern Gas Corridor<br />
Greece-‐Italy Interconnector (ITGI) or the Azerbaijan-‐Georgia-‐Romania<br />
Interconnector (AGRI) all have the potential to be an important element of<br />
the southern gas corridor and even call into question the future of Nabucco<br />
itself. In any case, all these pipelines will draw gas from the same gas fields,<br />
i.e. Sah-‐Deniz 1-‐2 in the Caspian Sea region.<br />
European pipeline project Nabucco has been undercut several times by<br />
the Russians. Under Ference Gyurcsány’s pro-‐Russian government in <br />
Hungary signed a bilateral deal with Gazprom to receive gas via the Russian<br />
pipeline Blue Stream (Youngs ). Due to this deal Hungary temporary<br />
withdraw from EUs Nabucco pipeline project triggering criticism from<br />
Brussels (see Aczél ). In Russia signed deals with Azerbaijan,<br />
securing gas supplies to stream to Russia instead of through the delayed<br />
Nabucco pipeline (Socor ).<br />
Furthermore, Russian pipeline project South Stream will form a direct<br />
rival supply route to Nabucco as it also carries gas to Southern Europe<br />
(Finon ). With French EDF and Italian ENI financing the rival, it is hard<br />
to take Europe seriously in its attempts at solidarity. South Stream will<br />
bypassing Romania and cuts through Bulgaria playing off Romania and<br />
Bulgaria against the other. This is one of the main reasons Romania has<br />
been initiating AGRI bypassing Russia in order to gu<strong>ara</strong>ntee itself a place<br />
within the South Stream project.<br />
RUSSIAN GAS MONOPOLY IN CENTRAL AND EASTERN EUROPE<br />
As mentioned above Russia has an important share in the energy supply of<br />
the European Union. Especially the countries in Central and Eastern Europe<br />
are almost completely dependent upon Russian gas. Slovakia is depending<br />
for 99 percent, the Czech Republic for 78 percent, Hungary for 80 percent,<br />
Poland for 67 percent and the Baltic countries, Estonia, Latvia and Lithuania<br />
for percent on Russian gas. The only exception in Central and Eastern<br />
Europe is Romania that satisfies 85 percent of her gas demands from<br />
internal resources. Furthermore, in these countries the connecting<br />
pipelines to Russia run over Ukrainian territory, i.e. in the case of Slovakia,<br />
Czech Republic, Bulgaria, Greece, Austria, Hungary, Slovenia and Romania<br />
and Russia or Russian controlled countries like Belarus in the case of the<br />
Baltic countries (compare Marácz , 17).<br />
The Russians are very well aware of this and have used the energy<br />
weapon against those who are critical about present day Russia. The small<br />
Baltic countries can be blackmailed by threatening to cut off energy<br />
supplies from Russia. In recent winters Russia was not ready to deliver gas<br />
to Ukraine of president Viktor Yushchenko who was conducting a pro-‐<br />
Western policy. After the election in February of this year that was<br />
won by the pro-‐Russian politician Viktor Yanukovych Ukraine does not<br />
23
László Marácz<br />
have to be afraid that they will be cut off from Russian energy supplies. The<br />
government of Yanukovych will support Russian politics led by Putin and<br />
Medvedev in exchange for lower energy, especially gas prices that will keep<br />
the Yanukovych government longer in power.<br />
Gazprom, Russia’s state-‐owned sole exporter of Russian gas has not<br />
only succeeded in attaining large shares of European energy firms it also<br />
holds long-‐term supply contracts with European distributors (Dreyer<br />
). In the cases of Slovakia and Bulgaria, where one distributor<br />
dominates the entire market for gas (Stern ) consumers are <br />
percent dependent on Russian supplies. The Baltic states are also highly<br />
dependent on Russian gas with Gazprom holding a 37 percent stake in Eesti<br />
Gaas (Stern , ), Estonia’s gas monopoly. These European bilateral<br />
ventures with Russian state-‐owned gas company Gazprom undermine EU<br />
attempts to speak with one voice and to take up seriously the issue of<br />
energy diversification. As some EU-‐members rely on only one supplier, i.e.<br />
the Baltic states on Russia securing supplies entails lowering dependency<br />
on these suppliers by diversifying the sources. The Union’s strategy seems<br />
to construct ‘reliable framework conditions’ to realize this diversification<br />
(COM final, 5). Priority infrastructure projects aimed at<br />
interlinking European energy markets and subsequently decreasing their<br />
dependence on third countries is listed under this point. Projects include<br />
the ‘Baltic Interconnection Plan’ which entails key infrastructures necessary<br />
for effective interconnection of the Baltic region with the rest of the EU and<br />
the ‘southern gas corridor’ interconnections to link gas supply from Caspian<br />
and Middle eastern sources and Liquified Natural Gas (LNG) develop LNG<br />
action plan on liquefaction and storage facilities. One of these latter projects<br />
is AGRI.<br />
THE STRATEGIC RELEVANCE OF AGRI<br />
As we have discussed above especially the countries between Germany and<br />
Russia in the Central and Eastern European zone are worried about their<br />
energy supplies that is strongly connected to their security and safety. To<br />
retake the initiative three presidents, the President of Azerbaijan Ilham<br />
Aliyev, the President of Georgia Mikheil Saakashvili and the Romanian<br />
President Trajan Basescu met in Azerbaijan’s capital Baku on 14 September<br />
of this year and signed the Baku decl<strong>ara</strong>tion in which the three heads of<br />
state decided to construct a gas pipeline that will connect the three<br />
countries. The construction of the pipeline labeled AGRI which is the<br />
abbreviation of ‘Azerbaijan-‐Georgia-‐Romania-‐Interconnection’ will connect<br />
these countries via the Black Sea. The Georgian president Saakashvili who<br />
is clearly on the side of the West and would like his country to join NATO<br />
has played a crucial role in setting up AGRI. With the help of the AGRI<br />
24
The Strategic Relevance of AGRI in Europe’s Southern Gas Corridor<br />
project Saakashvili himself is using energy as a geopolitical weapon against<br />
Russia trying to embarrass the Russians at their own playing field.<br />
AGRI will draw gas from the Caspian Sea that will be carried via a<br />
pipeline across land to Georgia for liquefaction. This process of liquefaction<br />
will take place in a plant for LNG exports at the Azerbaijan-‐owned oil export<br />
terminal of Kulevi in Georgia. Kulevi is by the way at “spitting distance”<br />
from the breakaway autonomous territory Abkhazia. Abkhazia is a<br />
marionette state of Russia and is providing Russia a stronger geopolitical<br />
position in the southern part of the Caucasus to put pressure on the AGRI<br />
project. Commentators are afraid that this will make the AGRI project<br />
vulnerable indeed. Further transport of LNG will take place via tankers<br />
from the Georgian port of Poti to the Romanian Black Sea port of Constanta.<br />
In Constanta a terminal will be constructed for the re-‐gasification of the<br />
LNG. The gas will be pumped through Romanian’s pipeline system to<br />
Hungary and to the rest of the Balkans and the European Union.<br />
The Romanian President Traian Basescu has declared that the project<br />
will be set in motion by all means but that he is hoping for financial support<br />
from Brussels. An advantageous moment for this is the coming year <br />
because in the first half year Hungary will chair the Union and afterwards<br />
Poland. The latter country is strongly supporting the Eastern Partnership to<br />
establish all sorts of ties in the post-‐Soviet space having Georgia and<br />
Azerbaijan among its members. Basescu is counting on support from<br />
Hungary where recent elections in April have been won with a<br />
landslide by the pro-‐Western, centre-‐right coalition led by Viktor Orbán.<br />
This coalition took the government position of the Hungarian socialist party<br />
MSZP, an ardent supporter of Gazprom policy. On September 20 Hungary<br />
even announced it would become a shareholder in AGRI project. Now the<br />
following state energy companies, i.e. Romanian Romgaz, Georgian Oil and<br />
Gas Corporation (GOGC), the State Oil Company of Azerbaijan Republic and<br />
the Hungarian Magyar Villamos Müvek Zrt. each holds a 25 percent stake in<br />
the project. Interestingly the Hungarian government had to leave out the<br />
MOL company because a Russian company has a stake in MOL, otherwise<br />
the Russians would have entered the AGRI project through the backdoor.<br />
AGRI will carry eight billion cubic metres gas a year (bcm/year) to<br />
Europe. Compared to the planned 38 bcm/year of Nabucco this is a rather<br />
modest figure. AGRIs capacity will be about five times less than Nabucco’s.<br />
The figure is indeed rather modest when we take into account the yearly<br />
LNG-‐import of a country like France that is about twice as much as the 8<br />
bcm/year that is planned by AGRI. The project financing will require a<br />
relatively modest amount of money of 4-‐6 billion euro. These figures can be<br />
lifted quite easily as demands will increase, however. In speeding up the<br />
distribution possibilities of AGRI to Central Europe and the Balkans the<br />
interconnecting pipeline between Hungary and Romania has already been<br />
25
László Marácz<br />
constructed. On October 14 of this year the gas pipeline linking the<br />
Romanian city of Arad and the Hungarian city of Szeged making the<br />
distribution of AGRI gas to Central Europe possible has been opened. It is<br />
also one of the first gas pipelines running ‘north-‐south’ in the Central and<br />
Eastern European area. The opening was attended by European<br />
commissioner for energy, Günther Oettinger who announced that pipelines<br />
running ‘north-‐south’ on the territory of the Union, like the Arad-‐Szeged<br />
pipe line and their connections to the north will be sponsored by the<br />
European Commission. North-‐south pipelines play an important role in the<br />
energy security of the Union.<br />
EU-‐projects in the southern energy corridor are strengthened by a<br />
decision of the European Commission to establish a Danube Region in order<br />
to interconnect a geopolitical territorial unit, a European macro-‐region<br />
through which the Danube river is flowing consisting of Germany, Austria,<br />
the Slovak Republic, Hungary, Croatia, Serbia, Romania, Bulgaria, the<br />
Republic of Moldova and Ukraine – six of which are EU Member States, and<br />
in a broader territorial context the region also comprises the Czech<br />
Republic, Slovenia, Bosnia Herzegovina and Montenegro. Concerning<br />
Germany and Ukraine only the regions have been invited that are crossed<br />
by the Danube, like the German federal states Baden-‐Württenberg and<br />
Bavaria. By doing so it is prevented that Germany with its enormous<br />
economic power would dominate the Danube strategy (European<br />
18
:
. .
, .
.. ,
..
. .
18
-
-
/
. .
;
. !. - ". # (-) -
. . $, .
. — . : %&-
, – , [1] .
ISBN
'
-
* +3 +<'
' -
!
!
! 3<'
.
3 '=
, ! "
,
<*>=
3<'
. ?
" " +' <
,
"< +
3 +=-
* <
* *
*
.
4
ağırlamak – принимать, выказывать
уважение, оказывать почести /
хороший приём
ağırlaşmak – усугубляться
ağırlıklar – тылы дивизии, полка,
обозы
AGİT – ОБСЕ
ağızdan emir – устный приказ
ahenk – гармония, слаженность,
согласованность
ahiren – в последнее время,
недавно, на днях
ahize, mikrotelefon – телефонная
трубка
ajan – агент, шпион
ajan grubu – резидентура
ajan grubu şefi – резидент
(уполномоченный иностранной
разведки)
ajan şebekesi – агентура
akabinde – сразу после,
впоследствии
akaryakıt gemisi – нефтеналивное
судно
akciğer ödemi – отек легких
5
akdetmek – заключать (договор,
соглашение и т. п.)
akıbet – конец, исход, участь
akın – налет
akıntı – течение
ako – отраженный сигнал, эхо
akrep tankı – танк-тральщик с
цепями
akrotim – пилотажная группа (для
показательных выступлений)
aksırtıcı gaz – отравляющее
вещество раздражительного
действия (чихательное)
aktif akustik homing torpido –
торпеда с активной системой
акустического самонаведения
aktif homing sistemi – система
активного самонаведения
aktif radar – активная РЛС
aktif tedbirler – активные меры
(активная оборона)
aktifleştirme – активизация
aktifleştirmek – активизировать
akustik mayın – акустическая мина
akyuvar – белое кровяное тельце
6
alan kazanmak – захватить район,
участок местности
alarm – тревога
alay – полк
alay emrine vermek – придавать
полку
albay – полковник, капитан 1-го
ранга
alçak Dünya yörüngesi – низкая
околоземная / опорная орбита
aldatmak – вводить в заблуждение
alet – прибор
alev makinesi – огнемет
alev tankı – огнеметный танк
alfa, beta, gama ışınları – альфа-,
бета-, гамма-излучение
algı – восприятие, перцепция
algılama – восприятие
algılayıcı – датчик, сенсор
alıkomak / alıkoymak – оставлять,
удерживать, сдерживать, отрывать,
отвлекать от чего-либо
alkol – алкоголь, спирт
7
Allah rahmet eylesin! – пусть Аллах
даст покой его душе (говорится
при упоминании об умерших)
Allah’tan rahmet dilemek – желать
(у)покоиться с миром
alt nişancı – наводчик курсового
пулемета
altimetre – высотомер, альтиметр
altyapı – инфраструктура
alyuvar – красное кровяное тельце
amasız kınamak – безоговорочно
осуждать
ambargo – эмбарго
ameliye – прием, операция
amfibi harekat – амфибийная
операция
amfibi hücum aracı – плавающее
десантно-штурмовое средство
amfibi tank – плавающий танк
amfibik – плавающий, амфибия
amfibik harekat – морская
десантная операция, амфибийная
операция
amonyak – аммиак
amonyak – нашатырный спирт
8
amortisör – амортизатор
ana gemi – плавучая база
ana güverte – главная палуба
ana jet üssü – авиационная база
ana kabin – ходовая рубка
ana rotor – несущий винт
ancaksız kınamak – безоговорочно
осуждать
aneroid – анероид1
angaje etme – вербовка
ani – незамедлительный
ankraj – закрепление, крепление,
анкеровка
anlaşmanın uzatılması – продление
соглашения
anlaşmazlık – непонимание,
разногласие
anten direği – антенная мачта
antenli mayın – антенная мина
antibalistik füze (ABM – Anti-
ballistic Missile)– противоракета
antidot – противоядие
1
прибор для измерения атмосферного давления,
тип барометра, действующий без помощи
жидкости
9
antigerilla faaliyetleri – действия
против партизан
antipersonel mayın –
противопехотная мина
antiradar füze –
противорадиолокационная ракета
anti-submarin roket (ASROC) –
АСРОК (Противолодочная ракета
ПЛУРО)
antitank mayın – противотанковая
мина
apron – летное поле, перрон
ara aşama – промежуточный этап
ara hattı – разграничительная линия
araç telsizi – передвижная
радиостанция
Araçdışı etkinlik – выход в
открытый космос
aralıksız – непрекращающийся,
непрерывный
arama bobini – искательная рамка
(миноискателя)
arama devriye usulü –
патрулирование в воздухе
10
arama kurtarma işleri – аварийно-
спасательные и поисковые работы
arama ve takip radarı – РЛС поиска
и слежения
arama-kurtarma filosu – поисково-
спасательная эскадрилья
arama-tarama filosu – минно-
тральная флотилия
aranjman – компоновка
araştırmacı – научный сотрудник
araştırma-geliştirme – НИОКР
arayüz – интерфейс
arazi tahkimi – укрепление
(местности)
arazi takip radarı – РЛС слежения за
рельефом
arazi temizlemek – дегазировать
местность
arazi zehirlemek – заражать
местность
arazinin gizleme ve yanaşma
imkanları – наличие на местности
укрытий и скрытых подступов
arazinin hakim bir noktası –
господствующая высота
11
arazinin hali – характер местности,
условия местности
araziye serpilme – рассредоточение
на местности
arka yamaç – обратный скат
arka yamaçtan geçmek – проходить
по обратному скату
arma – герб
armatür – арматура
arpacık – мушка
arsin – арсин
artçı – арьергард, тыльная
походная застава, остаточный
artçı ucu – тыльный дозор
artık radyasyon – остаточная
радиация
asayiş – общественный порядок,
спокойствие
asayiş – общественный порядок,
спокойствие, безопасность
asayiş – спокойствие, порядок
asi – бунтовщик, мятежник,
повстанец, непокорный,
бунтарский,
asıl kuvvetler – главные силы
12
asıl muharebe hattı – передний край
(обороны)
asıl muharebe sahası – основная
боевая позиция
asıl muharebe sahasının yarılmasını
karşılıyacak ihtiyatlar – резервы,
расположенные на направлении
вероятного прорыва основной
боевой позиции
asıl taarruz – наступление на
главном направлении, главный
удар
asıl taarruz bölgesi – направление
главного удара
asıl taarruz grubu – главная
наступательная группировка /
группа
asıl taarruz istikameti – направление
главного удара
asılsız – необоснованный
asimetrik tehditler – асимметричные
угрозы
asimilasyon – ассимиляция
Aşırı Derecede Yaralayan ve Ayrım
Gözetmeyen Etkileri Bulunan Belirli
13
Konvansiyonel Silahların
Kullanımının Yasaklanması veya
Sınırlandırılması Sözleşmesi –
Конвенция о запрещении или
ограничении применения
конкретных видов обычного
оружия, которые могут считаться
наносящими чрезмерные
повреждения или имеющими
неизбирательное действие
aşırıcılık – экстримизм
aşırılık – крайность, чрезмерность,
бесчинство
asit – кислота
asker – военнослужащий
asker alma – призыв в армию
asker sayısı – численность личного
состава
askere çağırmak – призывать в
армию
askeri ataşe – военный атташе
askeri bando / orkestra – военный
оркестр
askeri güç – военная сила
14
askerî inzibat — а) воинский
порядок, б) комендантский
патруль, в) военная полиция
askerî inzibat sınıfı – комендантская
/ военно-патрульная служба,
комендатура
askeri istihabarat – военная разведка
askeri isyan — военный мятеж
askeri mahkeme – военный суд,
трибунал
askeri propaganda – военная
пропаганда
Askeri Tıp Fakültesi – военно-
медицинский факультет
askeri tören – военная церемония,
почетный караул, военный парад
askerlik bilimi – военное дело,
военная наука
askerlik çağı – срок воинской
повинности, призывной возраст
askerlik dairesi – военно-призывное
управление
askerlik kütüğü – книга учета
военнообязанных
15
askerlik meclisi – военно-
призывная комиссия
askerlik şubesi – военно-призывной
отдел
askerlik yükümlülüğü / mükellefiyeti
– воинская повинность
askı tertibatı – подвеска
askırtmak – вызывать чихание
askıya almak – поднимать
(затонувшее судно), откладывать,
задерживать принятие решения
ast birlik – подчиненное
(нижестоящее) подразделение
asteğmen – младший лейтенант
astroit – астероид
astronot – космонавт, астронавт
astsubay adayı onbaşı – ефрейтор-
кандидат в кадровый офицеры
astsubay başçavuş – фельдфебель
astsubay çavuş – кадровый сержант
astsubay kıdemli başçavuş –
старший фельдфебель
astsubay üstçavuş – старший
сержант профессиональной
подготовки
16
Asya’da İşbirliği ve Güven Arttırıcı
Önlemler Konferansı (CICA) –
Совещание по взаимодействию и
мерам доверия в Азии (СВМДА)
atak uçağı – самолет штурмовой
авиации, штурмовик
atalet – инерция
ataşe – аташе
ateş açmak – открыть огонь
ateş altına almak – вести огонь по
чему-либо, обстреливать, держать
под огнем
ateş altına almak – взять под
обстрел
ateş bölgesi – сектор обстрела,
полоса огня
ateş desteği – огневая поддержка
ateş desteği tertiplemek –
организовать огневую поддержку,
организовать (спланировать) огонь
поддерживающих средств
ateş gücü – огневая мощь
ateş hızı – интенсивность огня
ateş kaydırmak – переносить огонь
17
ateş kudreti / kuvveti – огневая
мощь, мощность огня
ateş mevzi – огневая позиция
ateş meydanı – полигон,
стрельбище, полоса обстрела
ateş planı – план огня, план
огневого обеспечения
ateş planına girecek birlik –
подразделение, привлекаемое для
огневого обеспечения
ateş toplamak – сосредоточивать
огонь
ateş toplamaları yapmak –
сосредотачивать огонь, вести
сосредоточенный огонь
ateş topu – огненный шар
ateşin koordine edilmesi – огневое
взаимодействие
ateşkes – прекращение огня,
перемирие
ateşleme buji(si) – пиросвеча
ateşleme düzeni – принцип
взрывного действия
ateşleme hakkı – воспламенитель
18
ateşleme kapsülü fişeği –
капсюльная втулка
ateşleme mekanizması – взрывное
устройство
ateşleme tertibatı – система
зажигания, воспламенения
ateşleme tertibatı – ударно-
спусковой механизм
ateşlerin tertiplenmesi – организация
системы огня
ateşli silah – огнестрельное оружие
atık – отходы
atım – выстрел
atış – стрельба, выстрел, огонь
atış gücü – огневая мощь
atış hattı – линия огня
atış hızı – скорострельность
atış idaresi – управление огнем
atış kontrol sistemi – система
управления (артиллерийским)
огнем
atış tatbikat cetveli – таблица
стрельб
atlamak – совершать прыжок,
прыгать
19
atlı – всадник, кавалерист, верхом,
в конном строю
atma vasıtası – средство доставки
atmosferik koşullar – атмосферные
условия
atom bombası – атомная бомба
av önleme hizmeti – служба
перехвата
av refakat uçağı – истребитель
сопровождения
av uçağı – истребитель
av-bombardıman uçağı –
истребитель-бомбардировщик
avcı botu – малый
противолодочный корабль,
морской охотник
avcı boy çukuru – ячейка, окоп для
стрельбы стоя (полного профиля)
avcı çukuru – стрелковая ячейка,
одиночный окоп
avcı diz çukuru – ячейка, окоп для
стрельбы с колена
avcı mevzii – стрелковая ячейка,
одиночный окоп
20
avcı yatma çukuru – стрелковый окоп
для стрельбы лежа
aviyonik – авиационная
электроника, авионика
av-önleme uçağı – истребитель-
перехватчик
Avrupa Birliği Dışişleri bakanı ve
AB Dış İlişkiler ve Güvenlik
Politikasından Sorumlu Yüksek
Temsilcisi – Высокий (Верховный)
представитель ЕС по иностранным
делам и политике безопасности
Avrupa Güvenlik ve İşbirliği
Teşkilatı (OSCE-AGİT) –
Организация по безопасности и
сотрудничеству в Европе
Avrupa’da Konvansiyonel Silahlı
Kuvvetler Antlaşması (CFE-AKKA)
– Договор об обычных
вооружённых силах в
Европе (ДОВСЕ)
ayak oltası – малозаметное
проволочное заграждение
ayak uydurmak (-a) – идти в ногу с
21
ayaklanma – восстание, бунт,
мятеж, смута, беспорядок
ayarlama – согласование,
регулирование, налаживание
aydınlatma – осветительная бомба
aydınlatma mermisi –
осветительный снаряд
ayırt etmek – различать, отличать
ayrılıkçı – сепаратист,
сепаратистский
ayrılıkçılık – сепаратизм
ayrılmaz – неотъемлемый
ayrımcı – дискриминационный
ayrışmak – разделяться
azaltma programı – программа
сокращения
azami menzil – максимальная
дальность
azim – решимость, воля
azimli – решительный, имеющий
твердое намерение, настойчивый
azimut açısı – азимутальный угол
22
B
bağımsız – автономный,
независимый
bağımsızlık referandumu –
референдум о независимости
bağlama düğmesi – линейный
зажим, клемма
bağlamak – соединять (средствами
связи)
bağlı – подчиненный
bağlı kuruluşlar – аффилированные
организации
bahsekonu – данный, тот, о
котором идет речь
bakaya – уклоняющийся от
призыва в армию
bakım – уход, осмотр, ремонт
bakteri – бактерия
balast tankı – балластная цистерна
balistik – баллистический
balistik füze – балистическая ракета
Balistik Füze Yayılmasına Karşı
Davranış İlkeleri Rehberi –
Международный кодекс поведения
по предотвращению
23
распространения баллистических
ракет
balistik kanunları – законы
балистики
balistik külah – баллистический
наконечник
balta – топор
bant – диапазон, полоса
baraj – загрождение, платина,
барьер(на выборах)
baraj ateşi – заградительный огонь,
огонь на воспрещение
barbarca – варварский
barınmak – укрываться, находить
приют / убежище
barış davasına hizmet etmek –
служить делу мира
Barış ve Güvenlik Kuşağı – пояс
мира и безопасности
barışçı yollardan çözüm – решение
мирными путями
barışçı yöntemler – мирные
средства / методы
Barışı Destekleme Harekatı –
операция по поддержанию мира
24
barışı destekleyen faaliyetler –
операции по поддержанию мира
barut – порох, заряд
barut hakkı – боевой заряд
barut hazinesi – зарядная камера
baş – нос, бак
baş (ana, grandi) direk – грот-мачта
baş başa görüşmeler – переговоры в
узком составе / с глазу на глаз
baş emir – приказ о введении в
действие нового устава
Baş İstihbarat İdaresi (GRU) –
Главное разведовательное
управление (ГРУ)
baş tapası – головной взрыватель
baş telefonu – наушники, головной
телефон
başarı emsali – история успеха,
успешный пример
başarı kriteri – критерий успеха
başarının genişletilmesi – развитие
успеха
başarıyı tamamlamak – завершать
успех
25
basına kapalı görüşme – закрытая
для прессы встреча
basınç – давление, напор
basınçlama – поддержание
давления
basitleşmek – упрощаться
başkan – председатель
başkanlığında – под
председательством
başkanlık seçimleri – президентские
выборы
başkatip – первый секретарь
baskı altında tutmak – держать под
огневым воздействием, подавлять
baskı silindiri – тормоз отката
baskın – налет, облава, обыск
baskın tesiri – внезапность, эффект
внезапности
baskının derecesi – сила удара и
степень внезапности
başkomutan – главнокомандующий
Başkonsolos – Генеральный Консул
başsağlığı dilemek – приносить /
выражать соболезнования
bastırma – подавлене
26
bataklık – болото
batarya – батарея
batırmak – топить
bayrak – флаг
bayrak çekmek – поднять флаг
beceri – способность, умение,
мастерство
behemahal – во что бы то ни стало,
непременно
beka – выживаемость, живучесть
bekleme mevzii – выжидательная
позиция
belirti, semptom, alamet – признак,
симптом
bellek aygıtı – флеш-накопитель,
накопитель памяти
benzin istasyonu – автозаправочная
станция
beraberindeki heyet –
сопровождающая делегация
beşik – люлька
besin maddeleri – пищевые
продукты
beton karıştırıcı – бетономешалка
27
beton mermisi – бетонобойный
снаряд
betonarme – железобеонный
betonkarar – бетономешалка
betonyer – бетономешлка
beyaz propaganda – белая
пропаганда
beygir kuvveti – лошадиная сила
(тех.)
beyin – ум, рассудок
beyin yıkama – промывание мозгов
bilahare – впоследствии
bildiri – заявление, декларация,
сообщение, коммюнике
bileşke – равнодействующая сила
bilgi akış zinciri – информационная
цепочка
bilgi güvenliği – информационная
безопасность
Bilgi harekat merkezi (BİLHAM) –
центр контроля за проведением
информационных операций
bilgi harekatı – информационная
операция
bilgi toplama – сбор информации
28
bilgiler – сведения, информация
bilgisayar korsanı – хакер
bilim çağı – информационный век,
информационная эра
bilimsel araştırmalar – научные
исследования
bilimsel endüstriyel şirketi – научно-
производственная фирма
bilimsel teknik devrim – научно-
техническая революция
bilincinde olmak – отдавать себе
отчёт (в чем-л.)
binbaşı майор – капитан 3-го ранга
bindirme – посадка, погрузка
bindirme iskelesi – причал погрузки
bindirme limanı – порт погрузки
десанта
bindirme sırası – очередность
погрузки
bindirme yeri – место погрузки
bir araya gelmek – встретиться
bir kez daha teyit etmek – вновь
подтвердить
bir şeye direniş göstermek – давать
отпор
29
bir yanı kuşatma – односторонний
охват
birici hat birlikleri – подразделения
первого эшелона
birinci hat birlikleri –
подразделения, части, войска
первого эшелона
birleşme – объединение, реакция
синтеза
Birleşmiş Milletler (BM) –
Организация объединенных наций
(ООН)
Birleşmiş Milletler Antlaşması / Şartı
– Устав ООН
birlik – подразделение, часть,
соединение
birlik mevcutları – личный состав
подразделений
biyolojik savaş – биологическая
война
biyolojik silah – биологическое
оружие
Biyolojik Silahlar Sözleşmesi
(Bakteriyolojik (Biyolojik) ve
Zehirleyici Silahların Geliştirilmesi,
30
Yapımı ve Stoklanmasının
Yasaklanması ve Bunların İmhasına
ilişkin Sözleşme) – Конвенция о
биологическом оружии
(Конвенция о запрещении
разработки, производства и
накопления запасов
бактериологического
(биологического) и токсинного
оружия и об их уничтожении
(КБТО))
bizzat söylemek suretiyle verilen
emir – устный приказ, отданный
лично
blöf – блеф
BM Genel Kurulu – Генеральная
Ассамблея ООН
BM Güvenlik Konseyi – Совет
Безопасности ООН
BM himayesi altında – под эгидой
ООН
BM Uyuşturucu ve Suç Ofisi –
Управление ООН по наркотикам и
преступности
bobin – катушка
31
boğaz savunması – оборона
проливов
boğucu gazlar – ОВ удушающего
действия
bölgesel – региональный
Bölgesel Silahların Kontrolü
Doğrulama ve Uygulama Yardım
Merkezi – Центр по содействию
проверке и выполнению
обязательств в рамках
регионального контроля над
вооружениями
bölme – отсек
bölücü – сепаратист
bölük – рота
bölük erkanı – управление роты
bomba atar – гранатомет
bomba atar – гранатомет
bomba gövdesi – корпус бомбы
bomba yuvası – узел подвески
бомбовой нагрузки
bombalı araç – начиненный
взрывчаткой (заминированный)
автомобиль
borda – борт
32
Bordo Bereliler – «бордовые
береты» (в РФ – «краповые
береты»), спецназ
boru – труба
boşaltma – выгрузка
boşaltma istasyonu – станция
выгрузки
boşluklu imla hakkı –
кумулятивный снаряд
boylam – долгота
boylam derecesi – градус долготы
boyut – измерение, аспект, размер,
габарит, вектор
boyut kazanmak – приобрести
измерение
branda – брезент
broşür – брошюра
bu vesileyle … en derin saygılarını
yinelemek – пользоваться случаем,
чтобы возобновить уверения в
своем весьма высоком уважении
buhar – пар
buharlaşmak – испаряться
buji – свеча
33
bulanık – мутный, неотчётливый,
расплывчатый
bulantı – тошнота
bulgu – открытие, изобретение,
находка, симптом
bullpup – булл-пап (схема
компановки винтовок и автоматов,
при которой ударный механизм и
магазин расположены в прикладе
позади спускового крючка)
bulut depolama – облачное
храненилище данных
bünye – структура
bütüncül – тоталитарный,
единовластный, целостный
bütünleşme – интеграция
büyük kısım – главные силы
büyük sevk ve idare – управление
боевыми действиями крупных
соединений, оперативное
руководство
büyükamiral – маршал флота
Büyükelçi – Чрезвычайны и
Полномочный Посол
Büyükelçilik – посольство
34
buzkıran – ледокол
C, Ç
çabuk atış – беглый огонь
çağdışı – несовременный,
анахроничный, непризывной
çağrı – призыв
çağrı merkezi – колл-центр,
контактный центр
çağrımızı yenilemek – вновь
решительно призвать
çalışma frekansı – рабочая частота
çalışma yemeği – рабочий обед /
ужин
çalışma ziyareti – рабочий / деловой
визит
çalıştırma kolu – рукоятка затвора
çan – колокол
can kaybı – человеческие жертвы
can yeleği – спасательный жилет
Çanakkale Boğazı Müstahkem
Mevkii – укрепленный район
пролива Дарданеллы
cankurtaran – спасатель
35
cankurtaran sal – спасательный
плот
cankurtaran simidi – спасательный
круг
canlandırma – активизация
canlandırmak – оживлять,
активизировать
canlı bomba – смертник
canlı kalkan – живой щит
canlı ve cansız hedefler – живая
сила и боевая техника
CAOC (combined air operations
centre) – многонациональный
центр управления действиями
авиации НАТО (МЦУДА)
çap – диаметр
çap – калибр
çarkçı – механик
çarpıcı – бросающийся в глаза,
привлекательный
casusluk – шпионаж
çatal ayaklı kundak – тренога
çatal kundak – раздвижной лафет
çatı – крыша, патронат
36
çatışma – столкновение, конфликт,
схватка, конфронтация
çavuş – сержант, младший унтер-
офицер срочной службы
caydırıcılık – сдерживание,
принуждение
cebren geçiş – форсирование
cebri yürüyüş – форсированный
марш
çekili araç – буксируемое
транспортное средство
çekilme – отход
çekim – притяжение, гравитация
çekimser kalmak – воздерживаться
при голосовании
çekirdek – ядро
çekiş – тяга
çekiş kuvveti, itici kuvvet – сила
тяги
çekmek – вовлекать, втягивать
çelenk koymak / bırakmak –
возложить венок
çelik – сталь
çelik kablo – стальной канат / трос
37
çelişkileri körüklemek – разжигать
противоречия
celp – призыв
cengel – джунгли
cep / cüce denizaltısı – сверхмалая
подводная лодка
cephane – боеприпасы
cephane gemisi – транспорт
боеприпасов
cephe – фронт
cephe genişliği – ширина фронта
Çernobil reaktör kazası – авария на
Чернобыльской АЭС
cerrah – хирург
cerrahi – хирургический
ceset – труп
çete – банда, партизанский отряд
cetvel – шкала
çevik – подвижный
çevik keşif elemanları – подвижные
разведывательные подразделения
çevikleşmek – приобретать
подвижность
çeviklik – поворотливость,
проворство, стремительность
38
çevirme – обход, окружение
çevirme manevrası – обход,
обходный маневр, маневр на
окружение
çevirmek – окружать, охватывать
çevresel uydu – орбитальный
спутник
çevrim – (телефонная, радио-) сеть
çevrim – цикл
çevrim çağrı işareti – позывной
радиосети
ceza görmek / yemek – понести
наказание
cezalandırma operasyonları –
карательные операции
çiçek hastalığı – оспа
cidar – стенка
çift kullanımlı – двойного
назначения
çift taraflı ajan – двойной агент
çift tekneli – с двойным корпусом
çifte vatandaşlık – двойное
гражданство
çığ – лавина
çiğnemek – попирать, нарушать
39
cihaz – аппарат, прибор,
инструмент
çıkar – интерес (политический,
экономический), выгода, польза
çıkarma birlikleri – подраделения
морского десанта
çıkarma filosu – десантная
флотилия
çıkarma gemisi – десантный
корабль
çıkarma grubu – десантная группа
çıkarma harekatı – морская
десантная операция
çıkarma motoru – десантный катер
çıkarma plajı – участок высадки
çıkarma platformu / dok –
десантный транспорт-док
çıkarma yük gemisi (LKA) –
десантный грузовой трнаспорт
çıkış noktası – исходный пункт
çıkış türbini – тяговая турбина
cinayet – убийство, преступление
cinayet davası – уголовное дело
cinayet işlemek — совершить
убийство
40
cinayet mahkemesi — уголовный
суд
cinsel istismar – сексуальное
надругательство (насилие)
çırpınma – конвульсии, корчи
çoğulcu – плюралист
çok / son derece gizli – совершенно
секретно
çok amaçlı uçak – многоцелевой
самолет
çok başlıklı – с разделяющейся
головной частью
çok boyutlu – многомерный,
многоплановый
çok girişli vize – многократная
виза, мультвиза, виза с
многократным въездом
çok ileri sürülmüş topçu gözetlemesi
– артиллерийское наблюдение на
дальних подступах
çok ivedi – весьма срочно
çok kısa dalgalar – ультракороткие
волны
çok uluslu – многонациональный
41
çok yüksek kudretli –
сверхкрупный, сверхмощный
çökertmek – сровнять с землей
çokkültürlülük –
мульикультурализм
çoknamlulu roketatar – реактивная
система залпового огня (РСЗО)
cowling – обтекатель
çözüm süreci – урегулирование,
процесс урегулирования
çözünrlük – разрешение (экрана)
cruise füzesi – крылатая ракета
cüce gezegen – карликовая планета
çukur – котлован
çukur imlalı hakkı – кумулятивный
разрывной заряд
Cuma namazı – пятничная молитва,
пятничный намаз
çürük – негодный к военной
службе (категория Д)
D
dağcı birlikleri – горные отряды,
отряды альпинистов
42
dağılım – отклонение, разобщение,
распределение, рассеивание
daimi temsilci – постоянный
представитель
daire başkanlığı – департамент
dairevi hata ihtimali – круговое
вероятное отклонение
dalga bandı – диапазон волн
dalgıç – водолаз
dalış derinliği – глубина
погружения
dalış limiti – предельная глубина
погружения
dalış zamanı – время погружения
damlatmak – закапывать (капли)
damperli kamyon – самосвал
danışmanlık – консультирование,
консалтинг
dar anlamda – в узком смысле слова
darbe – переворот, удар
darbe indirmek – наносить удар
davet – приглашение
daveti üzerine – по приглашению
davetine icabetle – по приглашению
davetlisi olarak – по приглашению
43
dayalı yan – прикрытый фланг
dayanak – опора
dayanıklı hedef – защищенная цель
dayanışma – солидарность,
сплочённость
defi imla hakkı – вышибной заряд
değer – ценность
dehşet – страх, испуг
delege kartı – мандат делегата,
делегатский мандат
delme külahı – бронебойный
наконечник
demet bomba – кассетная бомба
demir – якорь
demirleme yeri – якорная стоянка
demirli mayın – якорная мина
demokratik geçiş –
демократический трансфер
demokratik irade – демократическая
воля
demokratik olgunluk –
демократическая зрелость
deneme – испытание
deniz altı gemisi – подводный
корабль
44
deniz altından deniz altına atılan füze
(UUM – Underwater To Underwater
Missile) – ракета класса
«подводная лодка-подводная цель»
deniz altından havaya füze (UAM –
Undrewater To Air Missile) – ракета
класса «подводная лодка-воздух»
deniz altından karaya füze (USM –
Underwater To Surface Missile) –
ракета класса «подводная лодка-
поверхность»
Deniz Astsubay Hazırlama Okulu –
центр по подготовке унтер-
офицеров ВМС
Deniz Eğitim Komutanlığı – учебное
командование ВМС
deniz eri – матрос (воинское
звание)
deniz harbi silahları – вооружение
ВМС
deniz harekatı – боевые действия на
море
Deniz Harp Okulu – училище ВМС
Deniz Hava Kuvvetleri – авиация
ВМС
45
Deniz Kuvvetleri – военно-морские
силы (ВМС), военно-морской флот
(ВМФ)
deniz marebesi – морской бой
deniz nakliyatı – морские перевозки
deniz savaşı – война на море,
морской бой
deniz ticaret harbi – торговая война
на море
deniz uçağı – самолет морской
авиации
deniz ulaştırılması – морские
перевозки
deniz üssü – военно-морская база
(ВМБ)
deniz üstü gemisi – надводный
корабль
deniz vasıtaları – морские
(плав)средства
denizaltı ağ maniası –
противолодочная сеть
denizaltı avcısı – противолодочный
корабль, корабль ПЛО
denizaltı filosu – флотилия
подводных лодок
46
denizaltı gemisi – подводная лодка
denizaltısavar gemisi –
противолодочный корабль,
корабль ПЛО
denizaltısavar (ASW) silahları –
противолодочное вооружение
denizci – матрос, моряк
denizcilik – морское дело
Denizcilik Seyrüsefer Güvenliğine
Karşı Yasa Dışı Eylemlerin
Önlenmesi Sözleşmesi – Конвенция
о борьбе с незаконными актами,
направленными против
безопасности морского
судоходства
denizden çıkarma – высадка с моря
deplasman– водоизмещение
deplasmanlı su çekimi – осадка
depolama kapasitesi – объем памяти
(компьютера)
depolamak – хранить
deprem – землетрясение
deprembilim – сейсмология
derhal – незамедлительный
47
derinliğine ve genişliğine
tertiplenmek – рассредоточиваться
в глубину и по фронту
derlemek – собирать,
коллекционировать, отбирать
destek ateşi – поддерживающий
огонь, огневая поддержка, огневое
сопровождение
destek bölüğü – рота поддержки
destek silahları – средства усиления
/ поддержки, поддерживающие
средства
destek sözleri – слова поддержки
destek teyit etmek – подтвердить
поддержку
destroyer – эскадреный миноносец
destroyer gemisi – эсминец
detonatör – детонатор
devamlı atış – непрерывный огонь
devamlı talimat (D/T) – постоянно
действующая инструкция,
руководство
devirmek – свергнуть
(правительство)
48
Devlet Başkanlığı Seçimleri –
президентские выборы
Devlet Güvenlik Komitesi (KGB) –
Комитет государственной
безопасности
devlet ziyareti – государственный
визит
devlet dışı aktör –
негосударственный актор / субъект
devre – схема, цепь, сеть (связи)
devreye sokmak – приводить в
действие, вводить в эксплуатацию,
заинтересовывать
devrim – революция
devriye – дозор, патруль
devriye denizaltısı – патрульная
подводная лодка
devriye gemisi – патрульный катер,
корабль
devriye uçuşu – патрулирование в
воздухе
devvar kule – вращающаяся башня
dezenfeksiyon – дезинфекция
dezenfeksiyon – дезинфекция
49
dezenfekte etmek –
дезинфицировать
difteri – дифтерия
dijital – цифровой
dik yamaç – крутой склон
dik(ine) kalkış-iniş yapan – с
вертикальным взлетом и посадкой
dikenli tel – колючая проволока
dikey (amudi) dümen –
вертикальный руль
dikey indirme aracı – средство
вертикальной посадки
dikliği çıkmak – брать подъем
din hizmeti – религиозная служба,
служба военных мусульманских
священников
din istismarcılığı – использование /
эксплуатация религии
dingil pimi – чека
dini çelişkiler –
межконфессиональные
противоречия
dinleme – подслушивание
dinleme kamarası –
гидроакустический пост
50
dip mayın mayını – донная мина
dipçik – приклад
diplomatik dokunulmazlık –
дипломатический иммунитет
Diplomatik İlişkiler üzerine Viyana
Konvansiyonu – Венская конвенция
о дипломатических сношениях
diplomatik ilişkilerin yeniden
kurulması – восстановление
дипломатических отношений
diplomatik yol – дипломатический
канал
diplomatlarını taşıyan konvoy –
конвой с дипломатами
direksiyon simidi – руль
direkt desteğe memur etmek –
осуществлять / назначить
непосредственную поддержку
direkt destek – непосредственная
поддержка
direkt destek topçusu – артиллерия
непосредственной поддержки
direniş – сопротивление,
противодействие, отпор, бойкот
diri diri yakmak – сжечь заживо
51
dış istihbarat – внешняя разведка
Dış İstihbarat Hizmeti (SVR) –
Служба внешней разведки (СВР)
dış kaynak kullanımı – аутсорсинг
dış liman – внешний рейд
dış müdahale / karışma – внешнее
вмешательство
dış tehditler – внешние угрозы
dişli – зубчатое колесо, шестерня
dişli kutusu – редуктор
dıştan yanmalı motor – двигатель
внешнего сгорания
diyafragma – диафрагма
diyalog yoluyla – путем диалога
dizel motor – дизельный двигатель
dizel-elektrik makineli denizaltı –
дизельная подводная лодка
dizüstü bilgisayar – ноутбук
doğal afet – стихийное бедствие
Doğal Afet Yardım Harekatı –
операция по борьбе с ЧС
doğal engel – естественное
препятствие, преграда
doğal uydu – естественный спутник
52
doğru akım kaynağı – источник
постоянного тока
doğrudan doğruya bir taarruz –
наступление с ходу
doktrin – доктрина
dokunmatik ekran – тач-скрин
doldurmak – заряжать
doldurucu – заряжающий
donanma – (боевой) флот
donanma amiral gemisi –
флагманский корабль
donatım ve vasıtaların yükletilmesi –
погрузка вооружения, боевой
техники и средств транспорта
donatmak – снаряжать, оснащать,
оборудовать, экипировать
dönüm noktası – поворотный /
переломный момент
dönüş dümeni – руль направления
dönüş mekanizması – возвратный
механизм
dörtlü – квартет
döşeme – настил
dost arazi – местность на стороне
своих войск
53
Dost Düşman Tanıma / Tanımlama –
IFF – система радиолокационного
опознавания «Свой-чужой»
dostluğun nişanesi – символ дружбы
dövmek – бить, колотить,
подвергать артиллерийскому
обстрелу
doz – доза
dozer – бульдозер
dozer bıçağı – нож бульдозера
dozer tankı – бульдозерный танк
duba – понтон
dumansız barut – бездымный порох
dümen – руль
dümen odası / kamarası – рулевая
рубка
dümen suyu – кильватер
dünya çevresindeki yörünge –
околоземная орбита
dünya yörüngesi – околоземная
орбита
durum – положение, ситуация,
местоположение, позиция,
расположение
54
durum ve yön göstergesi –
курсопрокладчик, автоштурман
düşey – вертикально
düşman – враг, противник
düşman arazi – местность на
стороне противника
düşman kıyılarına taaruz –
наступательные действия на
побережье противника
düşman muhaberesini çalmak –
перехватывать связь противника
düşman toplarını susturma –
подавление орудий противника
düşman uzağında – при отсутствии
соприкосновения с противником, в
условиях отсутствия
соприкосновения с противником
düşmana yaklaşmak – сближаться с
противником
düşmanı bağlamak / tespit etmek –
сковать противника
düşmanı hırpalamak – изматывать
противника
düşmanı itmek – теснить
противника
55
düşmanın maneviyatını bozmak –
деморализовать противника,
подорвать моральное состояние
противника
düşmanın taarruz edeceği arazi
parçası – направление вероятного
наступления противника
düşmanla temas – соприкосновение
с противником
düşmanla temas sağlanmak –
устанавливать соприкосновение с
противником
düşünce kuruluşu – мозговой трест,
аналитический центр
düşünür – мыслитель
duyurma – уведомление,
оповещение
duyurmak (-e) – доводить до
сведения, сообщать
düzen – (боевой) порядок
düzenini bozmak – дезорганизовать
düzenleyen – организатор
düzenleyici – организатор
56
E
ebat – измерение, размер
egemenlik – суверенитет
eğilim – тенденция
eğilme – изгиб
eğitim el bombası – учебная граната
eğitim mayınları – учебные мины
eğitimi tazeleme çağrısı – призыв с
целью переподготовки
egzersiz – тренировка, учение
egzos borusu – выхлопная труба
egzoz – выхлоп
ek – приложение
ekip – отряд, экипаж
Ekselansları – Его / Её
Превосходительство
eksen – ось
eksiksiz – полноценный
eksilen destek ateşini tamamlamak –
компенсировать ослабление огня
поддерживающих средств
ekvator – экватор
el bombası – ручная граната
elde tutmak – удерживать, занимать
(территорию, позицию)
57
eldiven – рукавицы, перчатки
ele almak – обсуждать
elektrik kaynak takımı – прибор для
электросварки
elektrikli iskandil – эхолот
elektromanyetik alan –
электромагнитное поле
elektromanyetik atış –
электромагнитный импульс
elektron – электрон
elektronik istihbarat –
радиоэлектронная борьба,
радиоэлектронная разведка
elektronik karıştıma – электронное
противодействие
elektronik savaş —
радиоэлектронная борьба (РЭБ),
электронная война
elektronik yanıltma uygulayan
tehdidi – ECM (electronic
countermeasures) – электронные
меры противодействия
elverişli şartlar altında – при
благоприятной обстановке
58
elzem – очень нужный, крайне
необходимый
emir – приказ
emir tekniği – порядок отдачи и
оформления приказа
emir ve komuta – командование и
управление (войсками)
emir yaymak – отдавать приказ,
доводить приказ до исполнителей
emir yürütmek – выполнять приказ
emme – абсорбация, впитывание,
всасывание
emniyet – охранение
emniyet kuvvetleri – подразделения
охранения, силы охранения
emniyet sürgüsü – предохранитель
emniyet tertibatı – предохранитель
emniyetle isabet – надежное
поражение
empoze etmek – навязывать
emre verilen – приданный (о
подразделениях)
emre vermek – придавать
emsal – подобие, пример,
прецедент
59
endişe – беспокойство, тревога,
опасение, сомнение
endişeyle gözlemlemek – с тревогой
наблюдать
enerji güvenliği – энергетическая
безопасность
enformasyon operasyonu –
информационная операция
enfraruj – инфракрасный
engebe – неровности местности,
пересечённая местность,
естественное препятствие
engel – заграждение, препятствие,
завал
engelleme sahası – полоса
заграждений
engellemek – заграждать,
устраивать заграждение
engelleri temizlemek – устранять /
ликвидировать препятствия
enlem – широта
enlem derecesi – градус широты
envanterde bulunmak – находиться
на вооружении
e–posta – электронная почта
60
er – рядовой, матрос срочной
службы, матрос
erime potası – «плавильный котел»
erişim – доступ, связь, сообщение,
приобщение (к чему-л.),
достижение (чего-л.)
erken ihbar ikaz – раннее
оповещение
erken ikaz radarı – РЛС раннего
предупреждения
eş zamanlılık – синхронизм
esas barut hakkı – основной заряд
esef – сожаление, сочувствие
eşgüdüm – координация,
согласование
esinlendirici – вдохновитель
esir – военноепленный, пленник
esir etmek – брать в плен
eşkıya – бандит, разбойник
eşlik etmek – сопровождать
espiyonaj – шпионаж
etil – этил
etki – влияние, воздействие
etkileme – воздействие
61
etkili menzil – прицельная
дальность
etkinleştirme – активизация
etkinleştirmek – активизировать
etnik temizlik – этническая чистка
e-Vize – электронная виза
evren – вселенная
evrim – эволюция
eyalet – область, округ, губерния,
эялет, провинция
eylem – акция, действие
ezici çoğunluk – подавляющее
большинство
ezilme – давка
eziyet – мучение, страдание
ezme – подавлене
F
faal tutulması – поддержание
боеготовности
facia – бедствие, катастрофа,
трагедия, беда
fahri konsolos – почетный консул
fail – действующий, преступник
faksimile – фототелеграф
62
farazi düşman – условный
противник
faydalı ağırlık – полезный вес
fedakarlık – беззаветность,
самопожертвование,
самоотверженность
Federal Güvenlik Servisi (FSB) –
Федеральная служба безопасности
(ФСБ)
Federal Soruşturma Bürosu (FBI) –
Федеральное бюро расследований
(ФБР)
Federal uzay ajansı Roskosmos –
Федеральное космическое
агенство Роскосмос
felaket – бедствие, катастрофа,
беда, несчастье
felç – паралич
felç etmek – парализовать
fener – фонарь
ferdi eğitim – обучение личного
состава
feshetmek – расторгнуть,
аннулировать (договор и т.п.),
распустить (парламент и т.п.)
63
fesih – расторжение,
аннулирование (договора и т.п.),
роспуск (парламента и т.п.)
fiberoptik – оптоволокно
fidye – выкуп
fiili – действительный,
существующий
fikir alışverişi – обмен мнениями
fikir bilimi – наука об идеях
fikir teatisi – обмен мнениями
filika – (корабельная) шлюпка
fillotilla – дивизион кораблей
filo – флотилия, флот, эскадра
filtre – фильтр
firar – дезертир
fırkateyn – фрегат
fırlatıcı – пусковая установка
fırlatıcı – пусковая установка
fırlatma koltuğu –
катапультируемое сидение
fırlatma platformu – стартовая
платформа
fırlatma rampası – стартовая
платформа / площадка
fırlatmak – запускать
64
fiş – штекер, вилка
fişek – патрон
fişek hazinesi – магазин
fişek yatağı – патронник
fisyon – расщепление, деление
fiziksel zarar – физический ущерб
flama – сигнальный флажок
flap – закрылок, щиток, руль,
подкрылок
flaş sürücüsü – флеш-накопитель,
накопитель памяти
forklift – грузоподъемник,
погрузчик с вилочным захватом
fosgen – фосген
Frankfurt Okulu – Франкфуртская
школа
frekans bandı – диапазон частот
frekans modülasyonu – частотная
модуляция
frengi – сифилис
fuhuş – безнравственность,
разврат, проституция
funya / fünye – запал, взрыватель,
капсульная втулка
funya yuvası – запальное гнездо
65
füsyon – реакция синтеза
füze – ракета (управляемая)
füze filosu – эскадрилья ракет
füze grubu – ракетная группа
füze kuyusu – пусковая шахта
ракеты
füze saldırısı – ракетный удар
füze savunma – противоракетная
оборона (ПРО)
füze sistemi – ракетный комплекс
Füze Teknolojisi Kontrol Rejimi –
Режим контроля за ракетными
технологиями
füze üssü – ракетная база
füzesavar füze (ABM – Anti-ballistic
Missile)– противоракета
G
G-2 – разведывательный отдел /
отделение
G-3 – оперативный отдел /
отделение
galaksi – галактика
gambot – канонерская лодка,
артиллерийский катер
66
gargara etmek – полоскать горло
gayri meşru – нелегитимный,
нелегальный
gayri safi yük – полный вес
gayriresmi ziyaret – неофициальный
визит
gaz arama ekipleri – команды
химической разведки
gaz bombası – бомба, снаряженная
ОВ / химическая бомба
gaz çizmeleri – защитные чулки
gaz elbisesi – защитная одежда
gaz kolu – педаль газа
gaz maskesi – противогаз
gaz mayını – химический фугас,
мина
gaz mermisi – химический снаряд
gaz mermisi – химический снаряд
gaz taarruzu – химическое
нападение
gaz türbini – газовая турбина
gazyağı – керосин
Gece Görüş Dürbünü – бинокль
ночного видения
67
Gece Görüş Gözlüğü – очки
ночного видения
geçerli – действующий
geçici / muvakkat garnizon –
временный гарнизон, лагерь
geçit – брод, переправа, горный
проход, ущелье, перевал
gedik – брешь, проход, трещина
gedik açmak – совершать прорыв
gedikli aday onbaşı – ефрейтор,
кандидат в унтер-офицеры
сверхсрочной службы
gedikli başçavuş – старший унтер-
офицер сверхсрочной службы
gedikli çavuş – младший унтер-
офицер сверхсрочной службы
gedikli er – матрос сверхсрочной
службы
gedikli üst çavuş – унтер-офицер
сверхсрочной службы
gelişmeler – события
gemi – корабль, судно
gemi mürettebatı – экипаж корабля
gemi silahları – вооружение
корабля
68
gemi sınıfları – классы кораблей
gemi teknesi – корпус корабля
gemi tipleri – типы кораблей
gemi topu – корабельное орудие
gemi uçağı – авианосец
geminin su altı kesimi – подводная
часть корабля
gemisavar füzesi –
противокорабельная ракета
gemiye alma – погрузка
genel destek – общая поддержка
genel karargah – общая часть
штаба, общий штаб
genel kurul toplantısı – пленарное
заседание, пленарная сессия
genel müfettiş – главный инспектор
genel seçimler – всеобщие выборы
genel seferberlik – всеобщая
мобилизация
Genel Sekreteri – Генеральный
Секретарь
genel taktik – общая тактика
Genelkurmay Başkanı – Начальник
Генерального Штаба (НГШ)
generatör – генератор
69
genetik silah – генетическое оружие
geniş yankılar uyandırmak – иметь
большой резонанс
genişlik – ширина фронта
(наступления, обороны)
gerçek kişi – физическое лицо
gerçeklik – подлинность
gerekçe – мотив
gerekçeli – мотивированный
gerginliğin gevşetilmesi – разрядка
напряжённости
gerginlik – напряжённость,
напряжение, обострённость,
geri – тыл
geri bölge – тыловой район, тыл
geri dönüş yayı – возвратная
пружина
geri hizmet – тыл
geri hududu – тыловая граница
geri tepmesiz top – безоткатное
орудие
geri ve hizmet birlikleri –
подразделения тыла и
материально-технического
обеспечения
70
gerilerin derinliği – глубина
(обороны, тылов)
gerilim – напряжение,
напряженность
gerilla – партизан
gezegen – планета
gezgin – путешественник
gidiş tertibatı – ходовая часть
giriş izni – доступ, допуск
girişim – инициатива,
предпринимательство
girişimi üzerine – по инициативе
кого-л.
girme – проникновение, вклинение
gizlenme – маскировка
gizli – секретно
gizli (kapalı) kaynaklar – секретные
(закрытые) источники
gizli barınak – тайник
gizli dinleme – прослушка
(телефона)
gizlilik derecesi – степень / гриф
секретности
71
global ve bölgesel dengeler –
глобальное и региональное
соотношение сил
Göç Kartı – миграционная карта
göğüs göğüse muharebe –
рукопашный бой
gök cismi – небесное тело
gönüllü – добровольный,
доброволец
görerek ateş – огонь прямой
наводкой
görerek ateş etmek – вести огонь
прямой наводкой
görev – задача
görev dağılımı – распределение
задач / обязанностей
göreve başlama töreni –
инаугурация, церемония
вступления в должность
görevlendirmek – ставить боевую
задачу
görevlerini oyalama mukavemeti ile
yapmak – выполнять боевую
задачу путем ведения
сковывающих боевых действий
72
görme muhabere vasıtaları –
зрительные сигнальные средства
связи
görsel – визуальный
görüntü algılayıcı – датчик
изображения
görüntüleme sistemi – система
формирования изображений
görüş alışverişi – обмен мнениями
görüşme – встреча
görüşmeler – переговоры
görüşmeleri başarısızlığa uğratmak
amacıyla – с целью срыва
переговоров
gösteri – демонстрация
gösteriş taarruzu – ложное
наступление, демонстративные
действия
gövde – корпус, фюзеляж
göz bebekleri – зрачки
göz yaşı getiren gazlar –
слезоточивые газы
gözcü – наблюдатель, дозорный
gözetleme – наблюдение
73
gözetleme uçağı – самолет-
корректировщик
gözetleme uydusu –
разведывательный спутник,
спутник-шпион
gözetleme yeri – наблюдательный
пункт
gözlem uçuşları – наблюдательные
полеты
gözlemci – наблюдатель
greyder – грейдер, прицепная или
самоходная машина для
планировки и профилирования
площадей и откосов,
разравнивания и перемещения
грунта, снега или сыпучих
строительных материалов
gri propaganda – серая пропаганда
grip – грипп
güç boşluğu – вакуум силы
güç dağıtım birimi – блок
распределения питания
güç kaynağı – источник питания
güç kullanımı – применение силы
güdüm sistemi – система наведения
74
güdümleme – наведение
güdümlü füze – управляемая ракета
güdümlü füze gemisi – ракетный
корабль, ракетоносец
güdümlü hava füzesi – авиационная
управляемая ракета
güdümlü mermi – управляемый
реактивный снаряд
güdümlü tanksavar füzesi –
противотанковая управляемая
ракета (ПТУР)
güdümsüz füze / roket –
неуправляемая ракета
gümrük beyannamesi – таможенная
декларация
gündem – повестка дня
Güneş Sistemi – солнечная система
Güney Deniz Saha Komutanlığı –
Южная военно-морская зона
Güneydoğu Avrupa İstikrar Paktı –
Пакт стабильности для Юго-
Восточной Европы
günlük emir – строевой,
административный приказ
75
gütmek – проводить (политику и т.
п.), преследовать (цель и т. п.)
güven mektubu – верительная
грамота
güven sarsmak – подорвать доверие
Güven ve Güvenlik Arttırıcı
Önlemleri (GGAÖ) – меры по
укреплению безопасности и
доверия
güvenilir – надёжный,
заслуживающий доверие,
достоверный
güvenlik – безопасность
güvenlik birimleri – силы
безопасности
güvenlik güçleri – силы
безопасности
güvenlik istihbaratı – разведка с
целью обеспечения национальной
безопасности, служба разведки
безопасности
güvenlik kaygıları – вызовы
безопасности
Güvenlik Konseyi – Совет
Безопасности
76
güvenlik mimarisi – архитектура
безопасности
güvenlik mülahazaları temelinde – из
соображений безопасности
güvenlik sistemi – система
безопасности
güvenlik tehditleri – вызовы
безопасности
güvenlik uygulamaları – меры
безопасности
güverte kirişi – бимс, палубное
перекрытие, поперечная балка
güverte subayı – офицер
плавсостава
H
haber merkezi – узел связи, пункт
сбора донесений
haber toplama – сбор информации
haberci – связной, посыльный
haberci kısmı – отделение
фельдъегерской службы
haberlerin ulaştırılması – доставка
сведений, донесений
haberleşme uydusu – спутник связи
77
hacim – объем
hacker – хакер
hafif kol köprüsü – легкий мост
hafif makineli tüfek – ручной
пулемет
hafif silahlar – легкое вооружение
hafif tank – легкий танк
hafızasında saklamak – сохранять в
памяти
haftalık dergi / gazete –
еженедельник
hain – предатель, изменни
hain saldırı – вероломный теракт,
злодеяние, бесчинство
hakedilmiş – заслуженный
haketmek – заслужить, быть
достойным
hakiki mayınlar – боевые мины
hakiki mermi – боевой выстрел
hakim – обладающий властью,
обладающий преимуществом,
господствующий, доминирующий,
возвышающийся
hakimiyet kurmak – установить
господство
78
halat – канат, тросс
halk ayaklanmaları – народные
восстания
halk kitleleri – народные массы
halk ve basınla temas subayı –
офицер для связи с гражданскими
учреждениями и прессой
halkın iradesi – воля народа
halkoyu – референдум
hami – покровитель
hamle – стремительный бросок,
нападение, выпад, атака
hangar güvertesi – ангарная палуба
hararet tesiri – тепловое излучение /
поражение
harbi – шомпол
harekat – военная операция
harekat alanı karargahı –
оперативный штаб, штаб
оперативного звена, штаб ТВД
harekat emri – оперативное
распоряжение, оперативная
директива, боевой приказ
harekat kabini – ходовая рубка
79
harekat merkezi – центр управления
(операцией)
harekat odası – ходовая рубка
hareket kabiliyeti – подвижность,
мобильность
hareket memuru – диспетчер
hareket odası – диспетчерский
пункт
hareketlilik – маневренность
harita odası – штурманская рубка
harita sınıfı – топографическая
служба
harp başlığı – боеголовка
harp filosu – боевая флотилия
(надводных кораблей)
harp gazları – боевые отравляющие
вещества
harp gemisi – боевой корабль
harp sanatı – военное дело
(искусство)
harp sanayii – военная
промышленность
harpbaşlığı – боеголовка, боевая
часть
80
hartuç (≈kartuş) – картуз, заряд в
картузе, картечь, шрапнель
hartuç halinde mühimmat –
выстрелы раздельного картузного
заряжания
hasar – разрушение, выведение из
строя
hasım (-smı) – враг, противник
hassas güdümlü silah –
высокоточнное оружие
hassas hedef – важный объект
hassas mayın – мина мгновенного
действия
hassas tapa – взрыватель
мгновенного действия
hassas tapa – взрыватель
мгновенного действия
hassas uçuş simülasyonu – точное
моделирование полета
hastahane gemisi – госпитальное
судно
hatıra fotoğrafı – фотография на
память, памятная фотография
hattı harp gemisi – линейный
корабль, линкор
81
hava alıkları – воздухозаборники
hava baskısı – удар с воздуха, удар
авиации, воздушный налет
hava eğitim komutanlığı – учебное
командование ВВС
hava er eğitim birliği – учебное
подразделение ВВС
hava fotoğrafı – аэроснимок
hava girişi – воздухозаборник
hava haber verme – воздушное
оповещение
hava hakimiyeti – господство в
воздухе
hava hedefi – воздушная цель
hava indirme birliği –
подразделение ВДВ
hava indirme harekatı – воздушно-
десантная операция
hava indirme tümeni – воздушно-
десантная дивизия
hava indirmelerine karşı emniyet –
противодесантная оборона
hava kompresörü – воздушный
компрессор
82
Hava Kuvvetleri – военно-
воздушные силы (ВВС)
Hava Kuvvetleri Bakım Dairesi –
отдел ремонта и обслуживания
ВВС
Hava Kuvvetleri İkmal Başkanlığı –
управление снабжения ВВС
Hava Kuvvetleri Komutanı – (глав.)
командующий ВВС
Hava Lojistik Komutanlığı –
командование материально-
технического снабжения ВВС,
управление тыла ВВС
hava nakliyatı – переброска /
транспортировка по воздуху
hava sahası – воздушное
пространство
hava saldırı uyarısı –
предупреждение о воздушном
нападении
hava savunma – противовоздушная
оборона (ПВО)
hava savunma füze sistemi –
зенитно-ракетный комплекс (ЗРК)
83
hava sızdırmaz – герметичный,
воздухонепроницаемый
hava soğutmalı – с воздушным
охлаждением
hava soğutmalı motor – мотор с
воздушным охлаждением
hava taarruzlarına karşı emniyet –
противовоздушная оборона
hava taarruzu – воздушный налет,
нападение с воздуха
hava trafik kontrol hizmeti (ATC) –
авиационно-диспетчерская служба
hava trafik merkezi – пункт
радиолокационной диспетчерской
службы (РДС)
hava ulaştırma – воздушный
транспорт
hava ulaştırma üssü – база
транспортной авиации
hava üssü – база ВВС
hava uyarı ve kontrol sistemi –
система воздушного оповещения и
наведения
84
Hava ve Uzay Savunma Birlikleri –
Войска воздушно-космической
обороны
hava yastıklı tekne – судно на
воздушной подушке
hava yolu ile ikmal – снабжение по
воздуху
havacılık fuarı – авиационная
выставка
havacılıк – авиация
havada alçak infilak – низкий
воздушный взрыв
havada çok yüksek infilak –
высотный взрыв
havada infilak – воздушный взрыв
havada patlayan mayın –
прыгающая мина
havada yakıt ikmal – дозаправка в
воздухе
havada yüksek infilak – высокий
воздушный взрыв
havadan deniz altına füze (AUM –
Air To Underwater Missile ) –
ракета класса «воздух-подводная
цель»
85
havadan erken uyarı – раннее
оповещение с воздуха
havadan havaya – класса «воздух-
воздух»
havadan havaya füze (AAM – Air To
Air Missile) – ракета класса
«воздух воздух»
havadan indirme – посадочный
десант
havadan karaya füze (ASM – Air To
Surface Missile ) – ракета класса
«воздух-земля»
havadan yere – класса «воздух-
земля»
havalandırma – вентиляция
havalandırma sistemi – система
вентиляции
havaların kontrolü – контроль
воздушного пространства
havan – миномет
havan atımı – минометный выстрел
havan bataryası – минометная
батарея
havanın akışı – поток воздуха
havuz – док
86
havuz güvertesi – доковая палуба,
док-камера
havuzlamak – доковать, ставить в
док
havuzlu amfibi nakliye gemisi (LPD)
– (вертолетный) транспорт-матка
высадочных средств
havuzlu çıkarma gemisi (LSD) –
десантный корабль (транспорт-
док)
hayalet uçak – самолет-невидимка,
самолет с малой ЭПР
(эффективной площадью
рассеяния)
hayat kaybetmek – потерять жизнь,
погибнуть
hayati çıkarlar – жизненные /
ключевые интересы
haydrafon – гидрофон
haydut – бандит, разбойник
hayırlı – делающий добро,
совершающий доброе дело,
приносящий счастье
hazım cihazı – пищеварительный
тракт
87
hazır tutulan – находящийся в
полной боевой готовности
hazırlanmış mevziler –
подготовленные позиции,
оборудованные позиции
hazırlık ateşleri – огневая
подготовка (наступления)
hazırlık komitesi –
подготовительный комитет
hazırlık mevzii – выжидательный
район, исходная позиция
hazırlıklı geçiş – форсирование
heat-seaking – с тепловой головкой
самонаведения
hedef almak – взять на прицел,
поставить цель[ю], задаться целью,
преследовать цель
hedef bölgesi – заданный район
hedef bulmak – обнаружить цель
hedef gemisi – корабль-цель
hedef izleme – сопровождение
цели, слежение за целью
hedefin uzaklığı – глубина
постановки задачи
88
hedeflerin mesafesi – глубина
задачи, расстояние до объектов
helikopter çıkarma (LPH) gemisi –
десантный вертолетоносец
helikopter gemisi – вертолетоносец
helikopter taşıyıcı gemi –
вертолетоносец
helikopterle indirme bölgesi – район
десантирования с вертолета
hendek – ров, окоп, траншея
hendek aşmak – преодолеть ров
hendek kazıcı – траншеекопатель
hendek kazma makinesi –
траншеекопатель
hendesi – геометрический
her bakımdan üstünlük – полное
превосходство
her havada uçan – всепогодный
her soydan ve boydan – всех мастей
her türden – всех мастей
herhalükarda – в любом случае, в
любых условиях
heyet – делегация
89
heyetlerarası görüşmeler –
переговоры в расширенном
составе / в составе делегаций
hibe etmek – дарить, даровать,
безвозмездно передавать
hidrografi – гидрография
hidrojen – водород
hidrojen bombası – водородная
бомба
hidrolik – гидравлический
hidrolik teçhizat – гидравлическое
оборудовние
hidropnömatik süspansiyon –
гидропневматическая подвеска
hilaf – противоречие
himaye – защита, патронат,
прикрытие, поддержка, протекция,
покровительство
hırpalamak – изматывать, мучить
hitap – обращение, речь
hız göstergesi – спидометр
hizmet birliği – подразделение
обслуживания / обеспечения
hizmete konulmak – приниматься на
вооружение
90
hizmete özel – для служебного
пользования
homing güdüm – самонаведение
homing torpido – самонаводящаяся
торпеда
hoparlör – громкоговоритель,
динамик
hormon – гормон
horoz – курок
hortum – рукав, шланг
hoş görmek – потакать
hoşgörü – терпимость
hoverkraft – судно на воздушной
подушке
hücum – атака
hücum ateşi – огонь атакующих
подразделений
hücum botu – ракетный катер,
боевой катер
hücum denizaltısı – ударная
подводная лодка
hücum geçişi – форсирование
hücum kenarı – передняя кромка
hücum mesafesine girmek – выйти
на рубеж атаки
91
hücum mevzii – рубеж атаки
hücum uçağı – самолет штурмовой
авиации, штурмовик
hücumbot filosu – флотилия
ракетных катеров
hücumu kırmak – сорвать атаку
hücumu püskürtmek – отражать
атаку
hükmetmek – властвовать,
господствовать, выносить
решение, постановлять
hukuka aykırı – противоправный
hukuka uygun eylem – правомерное
действие
hukukun üstünlüğü – верховенство
права
hükümet dışı teşkilatlar –
неправительственные организации
hükümetin kurulması –
формирование правительства
hükumetlerdışı örgütler –
неправительственные организации
huni – воронка, яма
hür irade – свободная воля
92
hür iradeleri hilafına – вопреки
свободному волеизъявлению
hüviyet cüzdanı – удостоверение
личности
hüzün – грусть, тоска, печаль
huzur – покой, спокойствие,
присутствие, аудиенция
İ, I
iade ziyareti – ответный визит
iade-i ziyaret – ответный визит
İç Güvenlik Harekatı – операция по
обеспечению внутренней
безопасности
iç istihbarat – внутренняя разведка
iç istikrarın sağlanması –
обеспечение внутренней
стабильности
iç karakol – внутренний караул,
непосредственное охранение
icabet – принятие приглашения,
согласие (утвердительный ответ на
просьбу, приказание и т. п.)
içgüdü – инстинкт
93
icra etmek – исполнять (напр.,
исполнять приказ, исполнительные
органы власти)
içten – искренний
içten yanmalı motor – двигатель
внутреннего сгорания
idame – техническое обслуживание
idame etmek – продолжать,
развивать, сохранять
idarehane – редакция, канцелярия,
управление делами
idari – административный,
управленческий,
административно-хозяйственный
idari emir – приказ по тылу
ideoloji – идеология
ideoloji teorisi – теория идеологии
ideolojik ayrılıklar –
идеологические разногласия
ideolojik etkileme araçları –
средства идеологического
воздействия
idrak etmek (-i) – познавать,
понимать, постигать, отдавать себе
отчёт (в чем-л.)
94
ifa etmek – выполнять
iftira – клевета
iğne yayı – боевая пружина,
пружина ударника
iğne yayı manivelası – рычаг боевой
пружины
ihale – тендер
ihbarname – извещение, повестка,
рапорт, донесение
ihlal – нарушение
ihracat denetimi – экспортный
контроль
ihtilaf – конфликт
ihtiva etmek – содержать в себе,
состоять из
ihtiyat – резерв, запас
ihtiyat grup kumandanlığı –
командование резервной боевой
группы
ikaz – оповещение,
предупреждение
iki kutuplu dünya düzeni – период /
эпоха биполярного
противостояния, биполярный мир
95
iki yanı kuşatma – двусторонний
охват
iki yüzlülük – лицемерие, двуличие
ikili – двусторонний
ikili oyun – двойная игра
ikinci katip – второй секретарь
ikincil / tali taarruz – наступление
на второстепенном направлении
ikincil / tali taarruz grubu –
вспомогательная наступательная
группировка / группа
iklim değişikliği – изменение
климата
iklim koşulları – климатические
условия
ikmal – снабжение
ikmal kısmı – отделение снабжения
ikmal planı – план тылового
обеспечения
ikna etmek – убеждать
ilan – объявление
ilave – дополнительный
ilave barut hakkı – дополнительный
снаряд
ilave sadmeci – вкладной детонатор
96
ileri atan silah – стреляющее
устройство
ileri karakol – сторожевое
охранение
ileri mevzi – передовая позиция
ileri mevzi kuvveti – подразделения,
обороняющие переводовую
позицию
ileri sürülmüş örtme kuvveti –
передовые силы прикрытия
ileri üs – передовой аэродром
ilerleyiş – продвижение
iletişim ve telekomünikasyon
hizmetleri – службы связи и
телекоммуникаций
iletken – проводник
ilgili makam – соответствующие /
уполномоченные органы
ilgili taraflar – заинтересованные
стороны
ilhak – оккупация, аннексия
ilhamcı – вдохновитель
ilk atışlar – огневое обеспечение
боевых действий до подхода к
основной боевой позиции
97
ilk belirlemelere göre – по
предварительным данным
ilk yoklama – первичная
регистрация допризывников
imha ateşi – огонь на уничтожение
imha etmek – уничтожать
imkansızlık – невозможность
imla etmek – снаряжать
imza koymak – подписать,
поставить подпись, оставить
запись
imzalamak – подписать, поставить
подпись, оставить запись
inç – дюйм
indirme – станция выгрузки
indirme bölgesi – район высадки
десанта
infial – возмущение, негодование
infilak maddesi – взрывчатое
вещество
infilak şekli – вид взрыва
inflüensli (indüksiyon) mayın –
неконтактная (индукционная)
мина
iniş – посадка
98
iniş pisti – взлётно-посадочная
полоса
iniş takımı – шасси
inisiyatifiyle – по инициативе кого-
л.
insan onuruna aykırı şartlar –
нечеловеческие условия
insan toplulukları – скопление
живой силы
insan zayiatı – потери в живой силе
insani felaket – гуманитарная
катастрофа
insani yardım – гуманитарная
помощь
insanlığa karşı suçlar –
преступления против
человечности
insanlık dışı – нечеловечный
insansız hava araç – беспилотник
intihar – самоубийство
intihar saldırısı / eylemi – теракт с
участием террориста-смертника
intikal – переброска, перемещение,
переход (от одного состояния к
другому), перебазирование
99
intikal etmek – перемещаться,
перебазироваться
intikali hareket tertibatı – силовая
передача, трансмиссия, механизмы
силовой передачи
intikamcı emeller – реваншистские
устремления
inzibat – строгая дисциплина,
строгий порядок
inzibat kuvvetleri — комендантский
наряд, силы охраны / обеспечения
общественного порядка
iperit – иприт
Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY)
– Иракский Курдистан
ırkçı – расистский
irtibat – связь
irtibat kordonu – соединительный
шнур
irtibat uçağı – самолет связи
irtibatlamak – соединять
(средствами связи)
iş makinaları takımı – ввод
инженерных машин
iş makinesi – дорожно-
строительная машина
iş ziyareti – рабочий / деловой
визит
işaret fişeği – сигнальная ракета
işaretleme – обозначение знаками
işbirliği – сотрудничество
işgal – оккупация
işgal kuvveti – войска, занимающие
основную боевую позицию
işgüder – поверенный в делах
ishal – понос, диарея
ısı algılayıcı – термодатчик
ısı enerjisi – тепловая энергия
İŞİD (DEAŞ) – ИГИЛ
(террористическая организация,
запрещенная в Российской
Федерации — Ред.)
ışık – световое излучение
ışık hüzmesi – световой поток / луч
ışın hastalığı – лучевая болезнь
ışınım – световое излучение
iskandil – эхолот
ıskarmoz – шпангоут
iskele – пристань, причал, пирс,
сходный трап (для подъема на
корабль), сходня
iskele tarafı – левый борт
iskele torpido kovanı –левый
торпедный аппарат
işkence – пытка
İşkence ve Diğer Zalimane, Gayri
İnsani veya Küçültücü Muamele veya
Cezaya Karşı Sözleşme – Конвенция
против пыток и других жестоких,
бесчеловечных или унижающих
достоинство видов обращения и
наказания
işletim sistemi – операционная
система
işlev – функция
işlevsel – функциональный
ispirto – спирт
israf – расточительность,
мотовство
İstanbul Boğazı Müstahkem Mevkii
– укрепленный район пролива
Босфор
istenmeyen kişi – персона нон грата
isterik – истеричный, истерический
istif etmek – укладывать (в
штабеля)
istihbarat – стратегическая
разведка, разведывательная
информация, агентурная разведка
istihkam – саперный, инженерный
istihkam bakım bölüğü –
инженерно-ремонтная рота
istihkam bölüğü – сапёрная рота
istihkam depo bölüğü – инженерно-
складская рота
istihkam desteği – инженерное
обеспечение
istihkam inşaat taburu – инженерно-
строительный батальон
istihkam keşfi – инженерная
разведка
istihkam malzemesi – инженерное
имущество, инженерное
вооружение
istihkam mangası – сапёрное
отделение
istihkam muharebe taburu –
саперный батальон
istihkam personeli – личный состав
инженерных войск, сапёры
istihkam sınıfı – инженерные
войска
istihkam taburu – саперный
батальон
istihkam takımı – сапёрный взвод
istihkam tankı – саперный танк
istihkamcılık işleri – инженерные
работы
istikamet makarası – натяжной
шкив
istikamet tekerleği – направляющее
колесо
istikrar – стабильность
istikrar hedef almak – угрожать
стабильности
istikrarsızlık – нестабильность
istila etmek – захватывать,
вторгаться
iştirak etmek – принимать участие,
участвовать
istişare – консультация
istismar – эксплуатация
istisnasız – без изъятий, без
исключений
isyan – восстание, мятеж, бунт,
непослушание, непокорность
isyanı bastırmak – подавить
восстание
itfaiye – пожарная служба
itibardan düşürme – дискредитация
itici güç motoru – маршевый
двигатель
itidal – умеренность, хладнокровие,
самообладание
itimatname – верительная грамота,
аккредитивная грамота
itimatnamesini sunmak / vermek –
вручить (свои) верительные
грамоты
itki vektörü – вектор тяги
itme gücü / kuvveti – тяга
ivedi – срочно
ivedilikle – срочно, неотложно,
немедленно
ivme – стимул, импульс
ivme kazandırmak – придать
импульс
ivmeölçer – акселерометр2
İyi Niyet Misyonu – Миссия доброй
воли
iyi niyetli – доброжелательный
iz imzası – трассер
izdiham – давка
izleme radarı – обзорный
радиолокатор
izli – трассирующий
izole edilmiş – изолированный
J
Jandarma – внутренние войска,
жандармерия
jeneratör – генератор
jeopolitik boşluk – геополитический
вакуум
jeostatik yörünge – геостационарная
орбита
2
прибор, измеряющий проекцию кажущегося
ускорения (разность между абсолютным
ускорением объекта и гравитационным
ускорением, точнее ускорением свободного
падения)
jet eğitim üssü – учебная авиабаза
реактивных самолетов
jet motoru – реактивный двигатель
jet uçağı – реактивный самолет
jiroskop – гироскоп3
Jüpiter – Юпитер
K
kaba(sert) kuvvet (güç) – жесткая
сила
kabarcık – волдырь, пузырь
kabile – племя, род
kablo hat takımı – взвод кабельных
линий связи
kabza – рукоятка, цевье
kaçakçılık – контрабанда
kaçınılmaz hale gelmek – назревать,
становиться неизбежным
kademe – ступень
kademe – эшелон
3
устройство, способное реагировать на
изменение углов ориентации тела, на котором
оно установлено, относительно инерциальной
системы отсчета, простейший пример гироскопа
— юла (волчок)
kademelenme – эшелонирование
kademeli olarak mevzi değiştirmek –
поэшелонно менять позиции
kadran – циферблат, шкала,
квадрант
kadro – штаты
kadro silahı – штатное оружие
kafes-kiriş – решетчатая балка
kafesli – решётчатый
kaide – база, основа
kaldırıcı kuvvet – подъемная сила
kalibre – калибр
kalıcı – постоянный,
перманентный, стойкий, прочный
kalıcı gazlar – стойкие ОВ
kalıcı ve adil barış – прочный и
справедливый мир
kalkan – щит, защита, экран
kalkış – взлет, подъем
kama – затвор
kama – клинок, кинжал, клин
kama payı – казённик, кольцо
затвора
kama tertibatı – затворный
механизм
kamara – каюта, рубка, отсек
kamu diplomasisi – публичная
дипломатия
kamu düzeni – общественный
порядок
kamu güvenliği – общественная
безопасность
kamu kurum ve kuruluşları –
общественные организации
kamyon – грузовик
kanat – крыло
kanat – фланг, сторона, крыло
kanatçık – элерон, стабилизатор,
аэродинамиеская плоскость
kança – гак, посадочный крюк
kanlı – кровавый
kanopi – фонарь
kanyon – каньон
kapak – крышка
kapalı kol – сомкнутая колонна
kapalı nizam — сомкнутый строй
kapı – дверь, люк
kaplama levhaları – листы обшивки
kapsama alanı – зона покрытия
(связи)
kapsamlı – всеобъемлющий,
комплексный
kapsül – капсюль
kaptan – капитан, командир
корабля
kara gözetlemesi – наземное
наблюдение
kara havacılık tugayı – бригада
армейской авиации
kara kuvvetleri – сухопутные
войска (СВ)
kara mayını – наземная мина
kara nakliyatı – сухопутные
перевозки
kara propaganda – черная
пропаганда
kara uçağı – сухопутный самолет
karadan deniz altına füze (SUM –
Surface To Underwater Missile) –
ракета класса «земля-подводная
цель»
karadan havaya füze (SAM – Surface
Air Missile) – ракета класса «земля-
воздух»
karadan karaya (satıhtan satıha) füze
(SSM – Surface To Surface Missile )
– ракета класса «поверхность-
поверхность» («земля-земля»)
karakol – полицейский участок,
полицейский пост, патруль,
караул, часовой
karakol gemisi – сторожевой,
патрульный корабль
karanfil – гвоздика
karantina – карантин
karar – решение, резолюция
karargah – штаб
karargah bölüğü – штабная рота
karargah durum muhakemesi –
оценка обстановки штабами
karargah komutanı – комендант
штаба
karargah mensupları – работники
штаба, офицеры штаба
karargah teşkilatı – состав штаба,
структура штаба, организация
штаба
karargah ve servis bölüğü – рота
штабная и обслуживания
kararı emir şekline sokmak –
оформлять решение в форме
приказа
kararın yapılış şekli – порядок /
способ осуществления решения
kararlaştırılmış sinyal / işaret –
условный сигнал
kararlı biçimde – в решительной
форме
kararlılıkla – решительно
kararname – постановление, декрет,
указ (правительства),
официальный приказ о назначении
и повышении
karaya karşı emniyet tedbirleri –
меры по обеспечению
безопасности нападения наземного
противника
karaya oturmak – сесть на мель
karbon monoksit – окись углерода,
угарный газ
karbüratör – карбюратор
kargaşa – беспорядок, анархия
kargaşalık – смута, беспорядки,
волнения, мятеж
karina – дно
karışım – смесь
karıştırma – помеха
karşı casusluk – контрразведка,
контршпионаж
karşı darbe – контрудар
karşı koyma – противодействие
karşı taarruz – контрнаступление,
контратака
karşı taarruzu püskürtmek –
отражать контратаку, отражать
контрнаступление
karşı tedbirler – контрмеры
karşılıklı saygı – взаимное
уважение
karşılıklı yardım – взаимопомощь
karşıt güçler –
противоборствующие силы
kasatura – штык
kasılmalar – судороги
kaşınma – зуд
kásten – умышленно, намеренно
kasten öldürme – преднамеренное
убийство
kastetmek – намереваться,
подразумевать, замышлять зло
против, покушаться на кого-что
kat – этаж, ступень
kati netice – решительный успех
kati netice istikameti – направление
главного удара
katı yakıt – твердое топливо
katılmak – участвовать
katkıda bulunmak – вносить вклад
katların ayrılması – отделение
ступений
katliam – резня, бойня, поголовное
/ массовое уничтожение
kaval top – гладкоствольная пушка
kavramak – охватывать, овладевать
kayda geçirmek – зарегистрировать
kayıplar – потери
kayıt defteri – регистрационный
журнал
kayıtsız – безоговорочный,
безусловный,
незарегистрированный
kaynaşma – реакция синтеза
kaynaşma ortamı – «плавильный
котел»
kazan dairesi – котельное отделение
kazı – земляные работы, раскопки
kazı işleri – земляные работы,
работы по окапыванию
kazma – кирка
kefalet – ручательство,
поручительство, гарантия,
обеспечение
kefalet mektubu – гарантийное
письмо
kem küm etmeden – четко,
безоговорочно
kendi iradesini birine dayatmak –
навязывать кому-либо свою волю
kepçe – ковш
kerteriz – пеленг
kesafet – плотность
kesici silah – холодное, режущее
оружие
keşif – тактическая разведка,
рекогносцировка (местности),
обнаружение
keşif jet filosu – разведывательная
эскадрилья
keşif kolu – разведывательный
дозор
keşif sonuçları – результаты
разведки, разведывательные
данные / сведения
kesin ret – категорический отказ
kesin varış zamanı (ATA) –
действительное время прибытия
kesit – сечение
keskin nişancı (Sharp-Shooter) –
снайпер, меткий стрелок
kıç – корма
kıç direk – фок-мачта
kıç güvertesi – кормовая палуба
kıç üstü güvetesi – полуют
kılavuz – лоцман
kılıf – футляр
kiloton – килотонна
kimlik – идентичность
kimya el bombası – граната
специального назначения
kimya mermisi – химический
снаряд
kimya sınıfı – войска РХБЗ,
химические войска
kimyasal / kimyevi maddeler –
химические вещества
kimyasal mermi – химический
снаряд
kimyasal silah – химическое
оружие
Kimyasal Silahlar Sözleşmesi –
Конвенция о запрещении
химического оружия
Kimyasal Silahları Yasaklama
Örgütü (KSYÖ) – Организация по
запрещению химического оружия
(ОЗХО)
kimyevi taarruzlara karşı emniyet –
противохимическая защита (ПХЗ)
kınamak – осуждать, порицать
kırık – перелом
Kırım Özerk Cumhuriyeti (KÖC) –
Автономная Республика Крым
Kırım Tatar Milli Meclisi –
Крымско-татарский наиональный
меджлис
kirletmek – заражать (местность и
т.п.)
kırmızı kan hücresi – красное
кровяное тельце
kısa dalgalar – короткие волны
kısa devre – короткое замыкание
kısa menzilli füze – ракета
ближнего радиуса действия
kısa namlulu – короткоствольный
kışkırtma – подстрекательство,
провокация
kıta – воинская / войсковая часть
kıta hareketleri – передвижение
войск
Kıta Sahanlığı Üzerinde Bulunan
Sabit Platformların Güvenliğine
Karşı Kanunsuz Eylemlerin
Önlenmesi Protokolü – Протокол о
борьбе с незаконными актами,
направленными против
безопасности стационарных
платформ, расположенных на
континентальном шельфе
kıtalararası füze –
межконтинентальная ракета
kıtaların tertipleri – расположение
войск, боевой порядок войск
kitle imha silahı – оружие
массового поражения (ОМП)
Kitle İmha Silahlarının (KİS)
fırlatma vasıtaları – средства
доставки ядерного оружия
Kitle İmha Silahlarının Yayılmasına
Karşı Güvenlik İnisiyatifi –
Инициатива по безопасности в
борьбе с распространением
оружия массового уничтожения,
ИБОР-ОМУ
kitlesel katliam – массовое
убийство
kıvılcım – искра
kıygın – пострадавший,
потерпевший
kıyım – беззаконие, произвол,
резня, бойня
kızak – стапель
kızaklı gemi – корабль на
подводных крыльях
Kızıl Ordu – Красная армия
kızılötesi – инфракрасный
kızıştırmak – разжигать,
подстрекать
klasik – обычный, неядерный
klor – хлор
klorpikrin – хлорпикрин
koklamak – нюхать
kokpit – кабина пилота
kol – колонна, рычаг
kol nizamı — строй походной
колонны
Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü
– Организация Договора о
коллективной безопасности
köleleştirmek – делать рабом, брать
в рабство
kolera – холера
kollektif savunma – коллективная
оборона
kolordu – корпус
komando harekatı – спецоперация,
операция военного спецназа (войск
командос)
komando tugayı – бригада
специального назначения
(«коммандос»)
komodor – комодор, командир
дивизиона
komple mermi – окончательно
снаряженный снаряд,
артиллерийский выстрел
kompozite – композитный
kompresör – компрессор
kömür – уголь
komuta – команда
komuta dairesi – отделение
управления (танка)
komutan – командир,
командующий
komutan borusu – переговорная
труба
komutanlık – командование,
командная должность
komutanlık sancak gemisi –
флагманский корабль
konak – гарнизон, квартира
konakçı heyeti –
рекогносцировочная группа,
квартирьеры
konakçı subayı – офицер-
квартирьер, командир
рекогносцировочной группы
kondansatör – конденсатор
konferans – конференция, лекция
konik – конический
konma – расположение войск на
месте
konma emri – приказ на
расположение войск
kontrol gemisi (PCS) – штабной
корабль
kontrol kulesi – диспетчерская
вышка
kontrol merkezi – центр управления
kontrollü mayın – управляемая
мина
kontrolör – диспетчер
konuşlandırmak – располагать,
дислоцировать, размещать
konuşlu – базирующийся
konvansiyonel harp – война с
применением обычных
вооружений
konvansiyonel silahlar –
конвенциональное оружие
konvülsiyonlar – судороги,
конвульсии
koordinasyon yapmak –
организовывать взаимодействие,
координировать
koordine grubu – координационная
группа
kopilya – чека
köprü – мостик
köprü kurmak – наводить мост
köprü malzemesi – мостовой
материал, средства для наведения
мостов
köprü tankı – мостовой танк, танк-
мостоукладчик
köprü üstü – ходовой мостик
köprücü malzemesi – мостовой
материал, материал для наведения
мостов
köprücü takımı – понтонно-
мостовой взвод
köprücü tank – мостовой танк, танк-
мостоукладчик
köprücülük malzemesi – мостовой
материал, материал для наведения
мостов
koramiral – корпусной адмирал,
адмирал
korgeneral – генерал-полковник
korgeneral – корпусной генерал,
генерал-полковник
korsan gemisi – пиратский корабль
korugan – долговременное
оборонительное сооружение
(ДОС), долговременная огневая
точка (ДОТ)
körüklemek – разжигать,
подстрекать
koruyucu aşı – профилактическая
прививка
koruyucu elbise – защитная одежда
korvet – корвет, корабль охранения
köşetaşı – краеугольный камень
köstebek – крот (в разведке)
koşulsuz – безоговорочный,
необусловленный, безусловный
koşulsuz kınamak – безоговорочно
осуждать
kovalı tip hendek kazma makinesi –
траншеекопатель ковшового типа
kovan – гильза
köy ordugahı – квартирно-бивачное
расположение войск, квартиро-
бивак
kozmodrom – космодром
kozmonot – космонавт, астронавт
krank mili – коленчатый вал
krater – кратер
kravatsız toplantı – встреча без
галстуков
kreyn – грузоподъемный кран
kriko – домкрат
kripto açmak – расшифровывать
kripto kısmı – шифровальный отдел
kriptolamak – шифровать
kritik durum – острое положение,
острая ситуация
kroki tipi emir – схема-приказ на
кальке
kruvazör – крейсер
kruvazör savaşı – крейсерская
война на морских коммуникациях
kruz füzesi – крылатая ракета
küçük karakol – полевой караул
küçük kudretli – малой мощности
küçük sevk ve idare – управление
боевыми действиями мелких
подразделений, тактическое
руководство
küçük silahlar – стрелковое
вооружение
küçük şişirilmiş kauçuk sandal –
малая надувная лодка
kudretli ve isabetli ateş –
массированный и точный огонь
küf – плесень
kulak demiri – отвал
kulaklık – наушники
kule – боевая рубка, башня
kültür diplomasisi – культурная
дипломатия
kültür savaşı – культурная война
kültür turizmi – культурный туризм
kültürel çatışma – столкновение
культур
kültürel değerler – культурные
ценности
kültürler arası buluşma –
столкновение культур
kumandanın ana fikri – замысел
командира
kumandanın ana planı – замысел
командира
kumandanlık – командование,
командная должность
kundağı motolu – самоходный
kundağı motorlu top – самоходная
артиллерийская установка (САУ)
kundağın kolu – станина лафета
kundak – лафет, приклад (оружия),
ложа (винтовки)
kundaklamak – поджигать (с
помощью тряпок, пропитанных
горючей смесью), сеять вражду,
вносить раздор, вызывать смуту
kuraklık – засуха
kuramsal – теоретический
kurban – жертва
Kürdistan İşçi Partisi (PKK) –
Рабочая партия Курдистана (РПК)
kürek – весло, лопата
küresel – глобальный
Küresel Konumlama Sistemi (GPS –
Global Positioning System) –
система глобального
позиционирования
Küresel Konumlandırma Sistemi –
Global Positioning System – GPS –
Система глобального
позиционирования
kurşun – пуля, свинец
kurşun geçmez –
пуленепробиваемый, пулестойкий,
противопульный (о броне)
kurtarma gemisi – спасательное
судно
kurtarma kamyonu – эвакуационно-
спасательная машина
Kurtuluş Savaşı – Национально-
освободительная война / борьба
kuruluş – организация, оргштатная
структура
kuşatıcı hareket – обходный маневр
kuşatma – охват, окружение
kuşatma taarruzu – охват,
наступление с целью охвата
kuşatmak – окружать
kusma – рвота
küstahlaşmak – обнаглеть
kusturmak – вызывать рвоту
kutlama mesajı – поздравительное
послание
kutlama telgrafı – поздравительная
телеграмма
kutuplaşma – поляризация
kuvvet – вид ВС, сила, мощь
kuvvet çarpanları – факторы
повышения боеготовности
kuvvet kaydırmak – перебросить,
перегруппировать силы
kuvvet kullanmak – применять силу
kuvvet makinaları – силовые
машины
kuvvet tasarruf etmek – сберечь
силы, сохранять силы
kuvvet tasarrufu – экономия сил,
сохранение сил
kuvvetlerin bölümü – группировка
сил
kuyruk – хвостовое оперение
kuyruk bumu – хвостовая балка
kuyruk manivelası – ганшпуг, рычаг
для поворота
kuyruk rotoru – хвостовой винт
kuyu – шахта, шахтная пусковая
установка
L
lafız ve ruh – буква и дух (закона)
lağım – подкоп, подземный ход,
мина, фугас
lağım patlayıcı tank – танк-
тральщик
lağım temizleyici tank – танк-
тральщик
laik – светский
lançer – пусковая установка
lanetlemek – проклинать, резко
осуждать
laser elektro-optik güdümlü – с
лазерным электронно-оптическим
наведением
lastik tekerlek – резиновая шина
layter – лихтер, баржа
lazer – лазер
lazer elektronik-optik güdümlü – с
лазерным электронно-оптическим
наведением
lazer güdümlü – управляемый с
помощью лазера
lazer işaretlemesi – лазерный
прицел
lazer ışını – лазерный луч
lazer noktalayıcı – лазерный
прицел, лазерная указка
lazer seyir sistemi – лазерная
навигационная система
levazım sınıfı – интендантская
служба
libre – фунт
liman – порт, рейд
liman savunması – оборона портов
lisans düzeyinde eğitim-öğretim –
общее образование (бакалавриат)
lisansüstü – магистратура,
аспирантура (адъюнктура),
докторантура и второе высшее
образование
liyakat – заслуга, достоинство
lojistik – тыловой
lojistik destek – материльно-
техническое обеспечение
lojistik destek nakliye gemisi –
транспорт подвижного тылового
обеспечения
lojistik yönetimi – управление
туловым обеспечением,
управление логистикой
lombar – иллюминатор
lombar kapağı – крышка
иллюминатора, портик
lomboz – иллюминатор
lonjeron – лонжерон
losmoro – боцман
lövye – ручка управления, рычаг
M
maddi zarara uğramak – нести
материальный ущерб
mafsallı – шарнирный
mağdur – пострадавший,
потерпевший
mahfaza – футляр
mahiyet – суть, сущность,
свойство, характер
mahmuz – шпора, сошник
makam – пост, должность,
инстанция
makine dairesi – машинное
отделение
makineli tüfek – пулемет
makul – понятный, постижимый,
вразумительный
maliyet-etkin – рентабельный,
экономически целессообразный
malümat – сведения, информация
manevi tesir – моральное
воздействие
manevra – маневр
manevra kabiliyeti – маневренность
manevra planı – план маневра
manevra sahası – район маневров
manevranın genişliği – ширина
фронта наступления при
совершении маневра, глубина
маневра
manga – отделение, кубрик
mania ateşi – заградительный
огонь, огонь на воспрещение
manipulatör – телеграфный ключ,
манипулятор
manivela – рычаг
mantar – гриб, грибок
mantar başı – шляпка гриба
manyetik mayın – магнитная мина
manyeto – магнето, индуктор
mareşal – маршал
Mars – Марс
marş motoru – пускатель
masaüstü bilgisayar – персональный
компьютер
maske – макска
maslahatgüzar – поверенный в
делах
masum – невинный
mavna – баржа
mayın bulucu – миноискатель
mayın dedektörü – миноискатель
mayın dedektörü – миноискатель
mayın dökme gemisi – миноносец,
минный заградитиель
mayın döşeme – устанавливать
мины
mayın filosu – минно-тральная
флотилия
mayın gemisi – миноносец, минный
заградитиель
mayın gömmek – устанавливать
мины в грунте
mayın kaldırmak – разминировать
mayın tarama gemisi – минно-
тральный корабль, минный
тральщик
mayın tarlası – минное поле
mayın tarlası teçhizatı – средства
для установки минных полей,
миноукладчик
mayın temizlemek – обезвреживать
мины, разминировать метсность
mayın toplamak – извлекать мины
mazgal – лазейка, амбразура,
наблюдательная щель
mazot – нефтяное топливо, мазут
mazur – прощённый, заслуживший
прощение
mecburi iniş – вынуденная посадка
meçhul – неизвестный
Meçhul Asker Abidesi – памятник
Неизвестному солдату
Meçhul Asker Kabri – могила
неизвестного солдата
mecra – ход, течение (событий, дел
и пр.), русло реки
medeniyetler çatışması –
столкновение цивилизаций
medeniyetler diyaloğu – диалог
цивилизаций
medeniyetler ittifakı – альян
цивилизаций
megaton – мегатонна
mekanize piyade –
механизированная пехота
mekanize tümen –
механизированная дивизия
mekanizma kovanı – ствольная
коробка
mem – сопло
menfi güvenlik garantileri –
негативные гарантии безопасности
menfur – отвратительный,
омерзительный, гнусный
mensup – член, участник
menteşe – шарнир
Menzil Komutanlığı –
командование зоны коммуни-
каций, командование
мобилизационным округом
merdiven – лестница-трап
merhem – мазь
merkez borusu – центральная
трубка
merkez çemberi – центрующее
утолщение
merkez işlem şubesi – отдел по
делам личного состава
merkez üssü – эпицентр
(землетрясения)
Merkezi Haberalma Teşkilatı (CIA) –
Центральное разведовательное
управление (ЦРУ)
merkezi kontrol odası –
центральный пост управления
Merkezi Tasarım Bürosu –
Центральное конструкторское
бюро
Merkür – Меркурий
mermi – пуля, снаряд
mermi çıkış hızı – начальная
скорость пули
mermi dip – привинтное дно
mermi geçmez –
пуленепробиваемый, пулестойкий,
противопульный (о броне)
mermi gövdesi – корпус снаряда
mermi kayışı – пулеметная лента
mermi stabilizesi – стабилизатор
снаряда
mermi tapası – взрыватель
meslektaş – коллега (по профессии)
mesnet – опора
meşru – законный, легальный
metabolizma – обмен веществ,
метаболизм
mevkidaş – коллега (по должности)
mevzi (-i) – позиция
mevzii elde tutmak – удерживать
позицию
mevziin keşfi – рекогносцировка
позиции
mevzileme bölgesi – позиционный
район
mevzilendirmek – расположить на
позициях
mevzilenmek – размещать на
огневых позициях
mevzuat – законодательство
mikrofon – микрофон
mil – ось
milis – народное ополчение,
милиция
militan – борец, ополченец,
активист, боевик, повстанец
militarist – милитарист,
милитаристский
milli eğitim sistemi – национальная
система обучения
Milli Güvenlik Akademisi –
Академия национальной
безопасности
Millî Güvenlik Kurulu (MGK) –
Совет национальной безопасности
(СНБ)
Milli İstihbarat Teşkilatı –
Организация национальной
разведки (Турции)
milli marş – государственный гимн
Milli Savunma Bakanlığı –
Министерство национальной
обороны
milli sınır – государственная
граница
minnettarlık – признательность,
благодарность
Misak-ı Milli Kulesi – башня
Национального пакта, башня
единения (в Аныткабире, мавзолее
Ататюрка)
model ortaklık – образцовое
партнерство
mola – привал
monitor – монитор
monokok – монокок, тип
пространственной конструкции, в
которой (в отличие от каркасных
или рамных конструкций) внешняя
оболочка является основным и, как
правило, единственным несущим
элементом
monteli – смонтированный,
установленный
mors kodu – азбука Морзе
motamot – слово в слово
motif – мотив
motor / motör – мотор, двигатель
motor bölmesi – моторный отсек,
моторное отделение
motör dairesi – отделение силовой
установки (танка)
motor mili – вал двигателя
motorin – дизельное топливо
motorlu piyade – моторизованная
пехота (мотопехота),
мотострелковые войска
mozole – могила, мавзолей
muaf tutmak – освобождать
muavin – помощник, заместитель
mücadele – борьба
mücahit – борец (за веру, идею,
свободу и пр)
mücavir – прилегающий, близкий
mücbir sebep – побуждающий
довод, побудительная причина,
форс-мажор
mücerret – изолятор
muço – юнга
müdafa hakkı – право на оборону
müdafaa – оборона
müdahale – вмешательство
müessif – прискорбный, обидный
muhabere – связь
muhabere – связь
muhabere emniyeti – надёжность,
скрытность связи
muhabere irtibatları – средства
связи
muhabere irtibatlarını idame ettirmek
– поддерживать связь
muhabere irtibatlarını meydana
getirmek – организовывать,
устанавливать связь
muhabere keşfi yapmak – вести
разведку средствами связи
muhabere malzemesi – техника,
имущество связи
muhabere merkezi – узел связи,
пункт сбора донесений
muhabere mihveri – ось связи
muhabere şebekesi – сеть связи
muhabere sınıfı – войска связи
muhabere taburu – батальон связи
muhabere vasıtaları – средства связи
muhabereci – связист
muhafaza etmek – охранять,
оберегать
muhalefet – оппозиция
muhalif – оппозиционный
muharebe ağırlığı – боевой вес
muharebe alanı – поле боя
muharebe bölgesi – район сражения,
район для ведения боя, поле боя,
район боевых действий
muharebe durumu – боевая
обстановка
muharebe faaliyetini düzenlemek –
определять порядок ведения
боевых действий
muharebe gemisi – линейный
корабль, линкор
muharebe idare yeri – командный
пункт
muharebe ileri karakolu – боевое
охранение
muharebe kabiliyeti –
боеспособность
muharebe kudreti / kuvveti – боевая
мощь / сила
muharebe kudretini artırmak –
повышать боеспособность
muharebe merkezinin elemanları –
личный состав боевой
(оперативной) части штаба
muharebe sahasını tecrit etmek –
изолировать боевую позицию,
воспретить подход к боевой
позиции
muharebe şekli – вид боя
muharebe siridi – полоса
наступления, боевая полоса
muharebe unsuru – боевое
подразделение
muharebe yapamaz hale getirmek –
выводить из строя, лишать
боеспособности
muharip – боевой, воин, боец
muharip sınıf – боевой род войск
muharrik tekerlek – ведущее колесо
muhasara – осада
muhatap – собеседник
mühimmat – боеприпасы
muhrip – эскадреный миноносец
muhtemel – возможный, вероятный
muhteviyat – содержимое
muhtıra – памятка, заметка,
меморандум
mukavim – устойчивый
mülteci – беженец
münasebetiyle – в связи с
müracaat – обращение к кому-л. с
просьбой / за советом
mürettebat – экипаж
müsademe iğnesi – ударник
müsademe tesiri – ударная сила
müsademeli – предотвращение
müsademeli ateşleme tertibatı –
ударно-спусковой механизм
müsademeli tapa – взрыватель
ударного действия
müşavir – советник
müspet – положительный,
позитивный
müstakil – автономный
müştemilat – пристройка, флигель
müşterek – коллективный,
совместный
müşterek harekat merkezi (Müşt.
Hrk. Mr.) – объединённый
оперативный центр
müştereken – коллективно, сообща
müsteşar – советник (посольства,
министерства)
mutabakat – соглашение, согласие,
договоренность
müteaddit – множественный,
многочисленный
müteveccihen – направляющийся
müteyakkız – бдительный,
неусыпный, осторожный,
настороженный
mutlu bir raslantı ile – по
счастливой случайности
müttefik – союзник, союзный
muvakkat çürük – ограниченно
годный / временно негодный по
состоянию здоровья (категория
В/Г)
muvazzaf – действительная служба
muvazzaflık devri – период
действительной военной службы
müzakere – переговоры,
обсуждение
N
nabız – пульс
nakil – перевозка, переброска
nakletmek – транспортировать,
перевозить
nakliyat – транспорт, перевозки
nakliyat cetveli – график перевозок
nakliye botu – десантный катер,
паром
nakliye gemisi – транспортный
корабль / судно
nakliye sahası (LOD) – район
высадки десанта
nakliye uçağı – транспортный
самолет
namlu – ствол
namlu yuvası – гнездо ствола
napalm bombası – напалмовая
бомба
nasbetmek – назначать
NATO 6. Müttefik Hava Kuvvetleri
Kumandanı – 6 Объединенное
тактическое авиационное
командование НАТО
NATO genişlemesi – расширение
НАТО
NATO Güney Avrupa Müttefik Hava
Kuvvetleri Kumandanı –
Объединенное командование ВВС
НАТО в Южной Европе
navigasyon – навигация,
следование, курсирование, рейс
nazım – порядок, устройство
NBC – nükleer, biyolojik, kimyasal –
ядерное, биологическое,
химическое (оружие)
nefes yolu ile – дыхательным путем
nefretle – с возмущением
negatif yüklü – отрицательно
заряженный
Neptün – Нептун
nesil – поколение
nesne – объект
nesnel – объективный
neşretmek – излучать, передавать
Newton'ın hareket yasaları – Законы
Ньютона
nezaket ziyareti – визит вежливости
nezaketli – деликатный,
корректный, тактичный, вежливый
nişadır – нашатырный спирт
nişan – медаль, орден, прицел, знак
nişan aleti – прицел
nişancı – наводчик
nişangah – прицел
nişangah gezi – прорезь прицела
nizam – порядок, строй, боевой
строй, правило
nokta hedefi – малоразмерная цель
nokta hedefleri – точечные цели
norm – норма
nota alışverişi – обмен нотами
nota teatisi – обмен нотами
noter – нотариус
noter dairesi – нотариальная
контора
noterden tasdikli suret / kopya –
нотариальная копия
noterlik – нотариальная контора
nötron – нейтрон
nozul – сопло
nozzle – сопло
nüfus sicili / kütüğü – книга записи
актов гражданского состояния
nüfuz kabiliyeti – проникающая
способность
nükleer / atomik silah – ядерное /
атомное оружие
nükleer darbe – ядерный удар
Nükleer Denemelerin Kapsamlı
Yasaklanması Anlaşması – Договор
о всеобъемлющем запрещении
ядерных испытаний
nükleer denizaltı – атомная
подводная лодка
Nükleer Maddelerin Fiziksel
Korunması Hakkında Sözleşme –
Конвенция о физической защите
ядерного материала
nükleer program – ядерная
программа
nükleer reaktör – ядерный реактор
nükleer santral – атомная
электростанция (АЭС)
nükleer silahların
yaygınlaştırılmaması –
нераспространение ядерного
оружия
Nükleer Silahların Yayılmasının
Önlenmesi Anlaşması – Договор о
нераспрстранении ядерного
оружия
Nükleer Tedarikçiler Grubu –
Группа ядерных поставщиков
Nükleer Terörizmin Önlenmesi
Sözleşmesi – Международная
конвенция о борьбе с актами
ядерного терроризма
Nükleer Terörizmle Mücadele İçin
Küresel Girişim – Глобальная
инициатива по борьбе с актами
ядерного терроризма
numara erleri – номера орудийного
расчета
O, Ö
obak – обтекатель втулки
obüs – гаубица
ödem – отек
ödünsüz – бескомпромиссный
öğreti – учение, теория
oksijen tübü – кислородный балон
oksijenli su – перекись водорода
öksürtmek – вызывать кашель
okul gemisi – учебный корабль
olağanüstü toplantı – внеочередное
заседание
olanaksızlık – невозможность
öldürücü gazlar – ОВ
общеядовитого действия
ölenlerin cesetleri – тела погибших
olgunluk – зрелость
omurga – киль
Omuzdan Atılan Hava Savunma
Sistemi – переносной зенитный
ракетный комплекс
ön almak – опережать,
изготовиться
ön emir – предварительный приказ,
предварительное распоряжение
ön hatlar – передние рубежи
ön planı – план предварительных
мероприятий
onarım – ремонтирование, ремонт
onarım / tamir gemisi – плавучая
мастерская
onay – одобрение, ратификация
onay belgeleri – ратификационные
грамоты
onaylı kopyalar – заверенные копии
onbaşı – ефрейтор срочной службы
öncü – авангард, передовой отряд
öncü öncüsü – головная походная
застава
öncü öncüsü taburu – батальон в
головном отряде
öncü taburu – батальон в авангарде
öncü ucu – головной дозор
önkesme – перехват
önleme füzesi – ракета-перехватчик
önleme uçağı – самолет-
перехватчик
önleme uçuşu – вылет на перехват
onurlanmak – пользоваться
почётом / уважением
önyargı – предрассудок
önyargı – предубеждение
operatif istihbarat – оперативная
разведка
operatör – оператор (связи)
opto-elektronik – оптико-
электронный
oramiral – армейский адмирал,
адмирал флота
ordu – армия
ordu emri – приказ по армии
ordu teftiş kurulu – армейская
инспекционная комиссия
ordudonatım sınıfı – служба
снабжения
ordugah – бивак, лагерь
organize suçlar – организованная
преступность
orgeneral – генерал армии,
армейский генерал
örgütlü suç grupları –
организованные преступные
группы
örgütlü terörizm – организованный
терроризм
orta dalgalar – средние волны
orta kudretli – средней мощности
orta menzil uçağı – самолет
среднего радиуса действия
orta menzilli füze – ракета среднего
радиуса действия
orta menzilli hava savunma sistemi –
система ПВО среднего радиуса
действия
orta tank – средний танк
ortak bir taarruz – совместные
действия войск в наступлении,
наступление с использованием
различных родов войск
Ortak Stratejik Planlama Grubu –
Совместна группа стратегического
планирования
ortaklık – партнерство
ortam – среда, обстановка
örtme kuvvetleri – войска
прикрытия / маскировки
örtülü – покрытый, скрытый,
тайный, завуалированный
oşinografi – океанография
otomatik pilot – автопилот
otomatik saldırı tüfeği – автомат
otomatik silah – автоматическое
оружие
otomatik yönlenme –
автоматическое наведение
otonom kullanımın – автономная
работа
otopilot – автопилот
Ottava Sözleşmesi / Anlaşması –
Оттавский договор (Конвенция о
запрете противопехотных мин)
oturum – заседание
overhol – капитальный ремонт
oy kullanmak – голосовать
oyalama mukavemeti –
сковывающие боевые действия
oynak savunma – мобильная
оборона
oynaklık – маневренность,
подвижность
öz savunma – самооборона
özel defter – книга почетных
гостей, книга памяти
özel emir / talimat – частный боевой
приказ, боевое распоряжение
Özel Gözlem Misyonu – Миссия
специального наблюдения
özel karargah – специальная часть
штаба, специальный штаб
Özel Kuvvetler – части и
подразделения специального
назначения
özel temsilci – специальный
представитель
özen – усердие, тщательность,
аккуратность
özerk – автономный
özerklik – автономия,
самоуправление,
самостоятельность
özgür irade – свободное
волеизъявление
öznel – субъективный
özsavunma – самооборона,
самозащита
özümleme – ассимиляция
özverili – самоотверженный,
беззаветный
özyönlendirme – самонаведение
P
pal – лопасть (винта)
palet – гусеница
paletli – гусечный
pamuk – вата
panço-çadır – плащ-палатка
panik – паника
panoramik dürbün – орудийная
панорама
panzehir – противоядие
paraf – сокращенная подпись,
инициалы
parakete – лаг
paraşüt – парашют
paraşüt birliği – подразделение
парашютистов
paraşütçü – парашютист
paraşütle atlama – прыжок с
парашютом
paraşütle atlama bölgesi – район
выброски парашютного десанта
paraşütle indirme – парашютный
десант
paravan – параван, минный трал
parazit – паразит
parazit – помеха
parça tesiri – осколочное действие
parça tesirli bomba – осколочная
бомба
parça tesirli mayın – мина
осколочного действия
parçalama barutu – разрывной заряд
parçalanma – расщепление, деление
parkur – дистанция (пробега), бег с
препятствиями
parlamento seçimleri –
парламентские выборы
parmak izi – отпеаток пальцев
parola – пароль
parola kırmak – взламывать пароль
pasif homing – пассивное
самонаведение
pasif homing sistemi – система
пассивного самонаведения
pasif tedbirler – пассивные меры,
пассивная оборона
patlama – взрыв
patlama maddesi – взрывчатое
вещество
patlatıcı – детонатор
patlayıcı maddeler – взрывчатые
вещества
pekiştirmek – укреплять
perde görevi – заслон, прикрытие
performans – эксплуатационные
качества
periskop – перископ
persona non grata – персона нон
грата
personel subayı – офицер по кадрам
personelin bindirilmesi – посадка
личного состава
pervane – винт, пропеллер
(самолета, судна)
pervaneli uçak – винтовой самолет
peşref mermisi – картечь
piç – шаг винта
pil bataryası – пальчиковая
батарейка
pil hücresi – гнездо для батареи
pilot – летчик, пилот
pilot mahalli – место пилота
pilot proje – пилотный проект
pilot seri – установочная партия,
пилотная партия
pilot tüpü – трубка Пито
pırıldak – гелиограф, семафор
pist – взлетно-посадочная полоса
piston – поршень
piyade – пехота
piyade / zırhlı savaş aracı – боевая
машина пехоты
piyade çıkarma gemisi (LSIL) –
пехотно-десантный корабль
piyade köprüsü – пехотный мост
piyade sınıfı – пехота
piyade tüfeği – пехотная винтовка
planlama kılavuzu – руководящие
указания, являющиеся основой для
планирования, основа
планирования
planör – планер
Plastik Patlayıcıların Tespit Edilmesi
Amacıyla İşaretlenmesi Hakkında
Sözleşme – Конвенция о
маркировке пластических
взрывчатых веществ в целях их
обнаружения
plotlama cihazı – курсопрокладчик
plutonyum – плутоний
pod – модуль
poligon – полигон
polonyum – полоний
posta düzeni – набор корпуса
postalar – набор корпуса
pozitif yüklü – положительно
заряженный
propaganda – пропагнда
propaganda bombası – агитационная
бомба
propaganda kağıtları – листовки
агитационного снаряда
propaganda kampanyası –
пропагандистская кампания
propaganda mermisi –
агитационный снаряд
protesto notası – нота протеста
protokol ziyereti – протокольный
визит
proton – протон
provokasyon – провокация
pruva – нос, бак
pruva direği – фок-мачта
pruva rampası – носовая аппарель
psikolojik harekat –
психологическая операция
psikolojik savaş – психологическая
война
psikolojik vasıtalar –
психологические средства
pupa – корма
püskürtmek – рассеивать
pusu – засада
pusula – компас
pusuya düşmek – попасть в засаду
R
rabıt halkası – шкворневая лапа
radar – РЛС
radar istasyonu –
радиолокационный пост
radar mevzi komutanlıkları –
командование объектами системы
ПРО
radar piket denizaltısı – подводная
лодка радиолокационного дозора
radar piket muhribi – сторожевой
корабль радиолокационного
наблюдения
radyasyon – радиация, лучевая
болезнь
radyasyon dalgası – проникающая
радиация (радиоактивное
поражение)
radyo alıcısı – радиоприемник
radyo dalgaları – радио волны
radyo vericisi – радиопередатчик
radyoaktif alan – радиоактивная
зона
radyoaktif madde – радиоактивное
вещество
radyoaktif serpintiler –
радиоактивные осадки
radyoaktif toz – радиоактивная
пыль
radyoaktivite – радиоактивность
raf ömrü – срок хранения
rakkaslı mayın – дрейфующая мина
ramjet motoru – прямоточный
воздушно-рекативный двигатель
(ПВРД)
rampa – сходни, аппарель
Rapier – Рапира (ЗРК)
rapor – доклад, отчет, сводка,
справка, донесение
rapor atma ve kapkaç yerleri –
пункты сбора и отправки
донесений, пункты сбора
донесений
raptetmek – связывать,
присоединять, привязывать,
соединять
rasit – наблюдатель
raunt – раунд (переговоров)
refah – достаток, благосостояние,
благополучие
refahının sağlanması – обеспечение
благосостояния (благополучия)
refakat gemisi – эскортный,
конвойный корабль
refakat ve karakol gemileri –
сторожевые корабли
referandum – референдум
referans güdüm sistemi – система
коррекции по рельефу
rehin – залог, заложник
Rehin Alma Olaylarına Karşı
Uluslararası Sözleşme –
Международная конвенция о
борьбе с захватом заложников
rehin almak – брать в заложники
remiz – знак, символ, эмблема
reorganizasyon – реорганизация
resmi ziyaret – официальный визит
riayet – соблюдение, выполнение,
подчинение, уважение, почтение
rıhtım – причал, пирс, набережная
rıhtıma yanaştırmak – причаливать
rijitlik – жесткость
rivayet – слухи, сплетни
robotik – робототехника
roket – реактивный снаряд,
неуправляемая ракета
roket atar – реактивный гранатомет
roket hakkı – пороховой заряд
roket mermisi – реактивный снаряд
roket mermisinin başlığı – головная
часть реактивного снаряда
roket mermisinin reaktif kısmı -
ракетная часть реактивного
снаряда
roket yolu – траектория полета
ракеты
Romen rakamları – римские цифры
römork – прицеп, трейлер
römorkör – буксир
röntgen – рентген
rota – маршрут, курс
rotasyon – ротация
rüçhan – превосходство,
преимущество
rüçhan hakkı – премущественное
право
S, Ş
sabır – терпение
sabit – стационарный
sabit ayaklı köprüsü – мост на
жестких опорах
sabit ayaklı küprü – мост на
жёстких опорах
sabit disk – жесткий диск
sabit frekans – зафиксированная
частота
sabit köprü – мост на жёстких
опорах
sabit savunma – позиционная
оборона
sabit telsiz – стационарная
радиостанция
sabotaj – саботаж, диверсия
saç vidası – самонарезной винт
safdışı etmek – вывести из строя
safha – период, этап, раздел
safha hatları – рубежи этапов
передвижения / выдвижения
safi yük – вес боевой нагрузки
safra – балласт
sağlam – здоровый, годный к
военной службе (категория А)
sağlamak – обеспечивать
sağlamak – обеспечивать
sahil değiştirmek – переправляться
(на другой берег)
sahil güvenliği – береговая охрана
şahin – ястреб
şahıs – лицо, личность
sahra – дикая местность, поле,
равнина, пустыня, степь
sahra kablosu – полевой кабель
sahra sıhhiye – полевая медицина
sahra tahkimatı – полевые
укрепления, полевая
фортификация
Sahra Talimnamesi (ST) – Полевой
устав
sahra telefonu – полевой телефон
sahra topçusu – полевая артиллерия
şahsi güvenlik – личная
безопасность
şahsi karargah / kurmay – личный
штаб, секретариат
sahte mayınlar – ложные мины
saik – причина, стимул
sakat – ограниченно годный к
военной службе (категория Б)
sakıncalı – затруднительный,
рискованный, опасный
saklı – скрывающийся от призыва
şal – плот
saldırı düzenlemek – организовать
теракт
saldırı tüfeği – штурмовая винтовка
saldırıya uğramak – подвергаться
нападению, атаке
salgın – эпидемия, нашествие
salimen – благополучно, в добром
здравии
salınım hareketi – колебательное
движение
salkım bomba – планирующая
бомба
salvo – залп
salya akıtmak – вызывать
слюнотечение
samimi – искренний
şan – слава
sanal ortam – виртуальная среда
sancak direği – флагшток
sancak tarafı – правый борт
sancak torpido kovanı – правый
торпедный аппарат
sandık – (избирательная) урна
sandık başına gitmek – голосовать
şantiye – рабочее место,
стройплощадка
santral – центральный пост
управления
santralci – телефонист(ка)
sapma – отклонение
sapmak – отклоняться, отклонять
(например, от курса)
saptama – установление, выяснение
saptamak – определять,
обнаруживать, фиксировать
şarapnel – шрапнель, осколки
şarbon – сибирская язва
sarin – зарин
şarjör dolumu – емкость магазина
şarjör hazinesi – магазин
şarjör mandalı – защелка магазина
sarnıç – цистерна
şasi – шасси
şat – паром, лихтер
satıhta infilak – наземный взрыв
Satürn – Сатурн
savaş başlıkları – боеголовки
savaş dairesi – боевое отделение
(танка)
savaş gemisi – боевой корабль
savaş gemisi – боевой корабль
savaş hali ilanı – объявление
военного положения
savaş kabiliyeti – боеспособность
savaş kışkırtıcısı – ястреб,
подстрекатель к началу войны
savaş uçağı – боевой самолет
savunma – оборона
savunma ateş planı – план огневого
обеспечения обороны, план огня в
обороне
Savunma Bakanlığı – министерство
обороны
savunma gücü –
обороноспособность
savunma hazırlıklarını tamamlamak –
завершить подготовку к обороне,
осуществить мероприятия по
подготовке к обороне
savunma için taktik bölümü –
тактическое построение обороны,
распределение сил в обороне
savunma kuvveti – силы,
выделенные для обороны
savunma mevziine girmek –
занимать оборонительную
позицию, вклиниться в оборону
savunma sanayii – оборонная
промышленность
savunma tesisleri – оборонительные
сооружения
saygı duruşu – минута молчания
saygı duruşunda bulunmak –
почтить память минутой молчания
saygılarını sunmak –
свидетельствовать свое уважение
sayıca azlık – нехватка сил,
недостаток сил и средств,
отсутствие достаточных сил
sayısal – цифровой, численный
sayısal fazlalık – численное
преимущество
sayısal resimler – цифровые
изображения
sayısallaşma – оцифровка
şebeke – сеть
seçim – выбор, выборы
seçim bölgesi – избирательный
округ
seçim kurulu – избирательная
комиссия
seçmen iradesinin özgürce tecelli
etmesi – свободное волеизъявление
избирателей
sedye – носилки, подрамник
sefalet – крайняя бедность, нищета
sefer durumunda – в случае
мобилизации
sefer planı – мобилизационный
план
sefer tertibi – штаты военного
времени
seferberlik – мобилизация
şeffaf – прозрачный
sehpa – треножник, сошка
şekil verme – профилирование
şekillendirmek – формировать
sekteye uğratmak – парализовать
sel basan alçak arazi – затопленная
местность
semafor – гелиограф, семафор
sensör – датчик, сенсор
serbest mayın – плавающая мина
serbest roket – неуправляемая
ракета
şeref defteri – книга почетных
гостей, книга памяти
şeref duymak – иметь честь
şerit – полоса
serpinti bulutu – радиоактивное
облако
serpmek – рассеивать, распылять,
моросить
serseri mayın – дрейфующая мина
sert / şiddetli ceza – суровое
наказание
sert çekirdek – бронебойный
стальной сердечник
sert çekirdekli mermi –
бронебойный подкалиберный
снаряд
serum – сыворотка
servis birliği – подразделение
обслуживания / обеспечения
servis tavanı – практический
потолок
ses hızı – скорость звука
ses hızının altında (subsonic) –
дозвуковой
ses hızının üstünde (supersonic) –
сверхзвуковой
ses muhabere vasıtaları –
звукосигнальные средства связи
sesaltı – дозвуковой
sesaltı hız – дозвуковая скорость
şev – откос
sevk – отправка, отправление,
переброска
sevk barutu – боевой заряд
sevk ve idare – управление
seyir – полет, рейс
seyir füzesi – крылатая ракета
seyir kamarası – ходовая рубка
seyir subayı – штурман
seyrüsefer – навигация, следование,
курсирование, рейс
seyrüsefer kontrolü – регулирование
движения
seyyar havuz – плавучий док
siber saldırı – кибер-атака
siber suçlar – киберпреступность
siber terörizm – кибер-терроризм
sıcak nokta – горячая точка
sicil – реестр, личное дело, досье
sıçrama – бросок, скачок, переход
sıçramak – прыгать, перескочить,
перекинуться, переброситься
sıçramalarla ilerlemek –
продвигаться перекатами,
наступать перекатами
şiddet – сила, насилие, резкость,
строгость, суровость
şiddete izin vermeksizin – не
прибегая к насилию
şiddetle kınamak – решительно
осуждать
şiddetli aşırıcılık – насильственный
экстремизм
şifre kırmak – взламывать пароль
şifreleri açmak – расшифровывать,
раскодировать
sığınak – убежище, укрытие
sigorta – страховка
sıhhiye ekibi / müfrezesi –
медицинский отряд
sıhhiye sınıfı – санитарная служба
sıhhiye taburu – медицинский
батальон
sıhhiye uçağı – санитарный самолет
sıkılaştırmak – уплотнять
sıkışık durum – сложная
обстановка, трудная обстановка
sıkıştırma – сжатие, уплотнение
sıkıştırmak – закрепить, сжимать
sıklet – тяжесть, вес, весовая
категория
sıklet merkezi – главный удар,
направление главного удара,
основное усилие
silah altına almak – призвать на
военную службу
silah altından çıkmak –
демобилизоваться
silah başı etmek – поднимать по
тревоге
silah kullanma emri – приказ о
применении оружия
silah salma sistemi – система
бомбометания
silah taşıma istasyonu – узел
подвески вооружения
silah ticareti – торговля
вооружением
Silah Ticareti Antlaşması –
Международный договор о
торговле оружием
silahbaşı çağrısı – призыв по
мобилизации
silahlanma yarışı – гонка
вооружений
silahlar kontrolü – контроль над
вооружениями
silahlı çatışmalar – вооруженная
конфронтация
silahlı gruplar – вооруженные
группы / группировки
silahsızlanma – разоружение
Silahsızlanma Konferansı –
Конференция по разоружению
silindir – цилиндр
silindir tankı – танк-тральщик с
катком
simge olmak – символизировать
simgelemek – символизировать
sınama – испытание, экзамен
sindirmek – утаивать, подавлять
sınıf – род войск, класс
sınıflar arasındaki işbirliği –
взаимодействие между родами
войск
sinik – циничный
sinir gazları – ОВ нервно-
паралитического действия
sınır karakolı – погранзастава
Sınır Tanımayan Doktorlar – «Врачи
без границ»
sınırdışı – депортация
sintine – трюм
siren – сирена
sis – дым, туман
sis (duman) paketi (kutusu) –
дымовая шашка
sis bombası – дымовая бомба
sis mermisi – дымовой снаряд
şişirtmek – вызывать отек, опухоль
sisleme – задымление
sismik – сейсмический
sismoloji – сейсмология
sitem – порицание, упрёк, укор
sıtma – малярия
sıvı – жидкий, жидкость
sıvı yakıtlı – на жидком топливе
sivil – гражданский
sivil can kayıpları – гибель
гражданских лиц
sivil halk – мирное население
Sivil Havacılığın Güvenliğine Karşı
Kanunsuz Hareketlerin Önlenmesi
Sözleşmesi – Конвенция о борьбе с
незаконными актами,
направленными против
безопасности гражданской
авиации
sivil havacılık – гражданская
авиация
sivil kayıplar – потери
гражданского населения
sivil personel – гражданский
персонал
sivil savunma – гражданская
оборона
sivil savunma idare merkezi – штаб
гражданской обороны
sivil toplum – гражданское
общество
sivil toplum kuruluşları –
неправительственные организации
Sıvılaştırılmış Gaz (LPG) –
сжиженный газ (СУГ)
sivilleşme – демилитаризация
siyasallaşma – политизация
siyasi irade – политическая воля
sızma – просачивание
sızma yürüyüşü – передвижение
методом просачивания,
перекатами, скачками
skop – масштаб, сфера
skreyper – скрепер, землеройно-
транспортная машина
slat – рейка
şnorkel – трубка, шноркель,
шнорхель (устройство подачи
воздуха для работы диззелей под
водой)
şoför – водитель, механик-
водитель
Soğuk Savaş – Холодная война
şok dalgası – ударная волна
solunum kasları – мышцы
дыхательных органов
son yoklama – вторичная
регистрация допризывников
sonar – гидроакустическая станция
sopa – бита, дубина, толстая палка
sorumluluk – ответственность
soydaş – соплеменник, сородич
soykırım – геноцид
sözcü – представитель
sözlü nota – вербальная нота
stafilokok – стафилококк
stereotip – стереотип
Stratejik Araştırmalar Enstitüsü –
Институт стратегических
исследований
stratejik füze (SM – Strategical
Missile) – стратегическая ракета
Stratejik Füze Kuvvetleri – ракетные
войска стратегического назначения
(РВСН)
stratejik istihbarat – стратегическая
разведка
stratejik ortak – стратегический
партнер
Stratejik Savunma Girişimi –
Стратегическая оборонная
инициатива (СОИ)
su altında hız – скорость
подводного хода
su altında infilak – подводный
взрыв
su gemisi – водоналивное судно
su ikmal noktası – пункт
водоснабжения
su kesimi / hattı – ватерлиния
su püskürtme sistemleri –
компрессор, обеспечивающий
движение под водой
su sızdırmaz bölge –
водонепроницаемый отсек
su tasfiye cihazı –
водоочистительный прибор
subay yemek salonu – офицерская
кают-компания
subsonic uçak – дозвуковой самолет
suç – вина, преступление,
правонарушение, злодеяние
suç faili – преступник
sükünet – покой, спокойствие,
затишье, успокоение
sulardan geçiş – преодоление
водных преград, пере¬права через
реки
sulardan geçmek – преодолевать
водные преграды
suları taşırmak – производить
искусственное затопле¬ние
местности
süngü – штык
suni dik yamaç – эскарп
suni engel – заграждение
suni ufuk – авиагоризонт
sunum – презентация
supap / sübap – вентиль, клапан,
задвижка
suretiyle – посредствам, за счет
sürgü – затвор
sürgün – ссылка, изгнание,
депортация
sürmek – подавать, досылать,
изгонять, высылать, длиться
sürüklemek – вовлекать, втягивать
sürüklenme – дрейф
sürüncemede bırakmak – тянуть,
затягивать, мариновать
süspansiyon – подвеска
süvari – кавалерия
süzgeç – фильтр
swashplate / svoşpleyt – автомат
перекоса (механизм для
управления несущим винтом
вертолетов)
T
taarruz – наступление
taarruz ateş planı – план огневого
обеспечения наступления, план
огня в наступлении
taarruz çıkış hattı – исходный рубеж
для наступления
taarruz emri – приказ на
наступление
taarruz grupları – штурмовые
группы
taarruz hedefleri – боевая задача в
наступлении, объекты наступления
taarruz kademesi – ударная
группировка, первый эшелон
taarruz mevzii – исходная позиция
для наступления, исходный рубеж
для наступления
taarruz muharebesi –
наступательный бой
taarruz planı – план наступления
taarruz şeritleri – полосы
наступления
taarruz tertiplerini kazmak –
нарушать / расстраивать боевой
порядок наступающих
taarruzun başlama saati – время
начала наступления
taarruzun devamı – продолжение
наступления, ведение наступления,
ход наступления
taarruzun sevk ve idaresi –
управление войсками и
наступлением
taarruzun zamanı – время начала
наступления
tabanca – пистолет
tabii engel – естественное
препятствие, преграда
tabir – толкование, выражение,
объяснение
tablet bilgisayar – планшетный
компьютер, планшет
tabur – батльон, дивизион
taciz ateşi – беспокоящий огонь
tahkim – укрепление, усиление
tahkim etmek – укреплять,
усиливать
tahkimat – укрепление,
фортификация,
фортификационные сооружения
tahliye – эвакуация, разгрузка
(судна)
tahliye etmek – эвакуировать
tahmini varış zamanı (ETA) –
расчетное время прибытия
tahrik – привод, подстрекательство
tahrik sistemi – система привода,
двигательная установка
tahrik tertibatı – привод, движетель,
действующий механизм, двигатель
tahrip – разрушительный,
разрушение
tahrip ateşleri – огонь на
разрушение, огонь с целью
разрушения
tahrip bombası – фугасная бомба
tahrip danesi – фугасная граната
tahrip el bombası – граната
основного назначения
tahrip etmek – уничтожать,
разрушать, подрывать
tahrip fişeği – подрывная шашка,
подрывной заряд
tahrip kalıbı – подрывная шашка
tahrip mermisi – фугасная граната
tahripler – разрушения, подрывные
работы
tahriş edici gaz – отравляющее
вещество раздражающего действия
tahriş etmek – раздражать
tahsis – назначение, выделение
(денежного пособия и пр.)
takat – мощность
takatlandırmak – оснащать
двигателем
takdim etmek – вручать,
преподносить, представлять,
переносить на более ранний срок
takdir – одобрение
takım – взвод
takip – преследование
takip harekatı – операция
преследования
taklit etmek – имитировать
taktik / tabiye – тактика, татический
taktik av uçağı – тактический
истребитель
taktik durum – тактическая
обстановка
taktik füze – тактическая ракета,
ракета оперативно-тактического
назначения
Taktik Hava Kuvveti Komutanlığı –
тактическое авиационное
командование
takviye – укрепление, усиление,
подкрепление
takviye kuvvetleri – подразделения
усиления, резервы
takviyeli alay – усиленный полк
takviyeli hafif kol köprüsü –
усиленный легкий мост
talim mühimmatı – учебные
боеприпасы
talimat – инструкция, директива,
указание
tam isabet – прямое попадание
tambur – барабан
tanıma – опознавание
tanımak – признавать (выборы,
референдум)
tank alayı – танковый полк
tank bölüğü – танковая рота
tank çıkarma gemisi (LST) –
танкодесантный корабль
tank çıkarma motoru (LCU) –
танкодесантный катер, катер для
перевозки боевой техники
tank gemisi – противотанковая
мина
tank hedeği – противотанковый ров
tank kumandanı – командир танка
tank lağımı – противотанковая
мина
tank mayını – противотанковая
мина
tank sınıfı – танковые войска
tank taburu – танковый батальон
tank takımı – танковый взвод
tanker – противотанковая мина
tanker uçağı – самолет-заправщик
tanksavar – противотанковый
tanksavar güdümlü mermi –
противотанковый управляемый
реактивный снаряд (ПТУРС)
tanksavar silah – противотанковое
орудие
tanzim istasyonu – станция
регулирования движения
tapa – взрыватель
tapa külahı – колпачок взрывателя
tarafgir – пристрастный
taret – башня
tarihi güzellikler – исторические
достопримечательности
tasarımcı – конструктор
tasdikli – подтверждённый,
удостоверенный, заверенный,
ратифицированный,
санкционированный
taşıma askısı – узел подвески
taşıma kuvveti / kapasitesi –
грузоподъемность моста
taşınır telsiz – портативная
радиостанция
taşıyıcı dalga / frekans – несущая
частота
taşıyıcı füze – ракета-носитель
taşıyıcı tekerlek – опорный каток
taslak programı – проект
программы
tatbikat – (военные) учения,
маневры
tathir – дезинфекция
tatmin etmek – удовлетворять,
обеспечивать
tavikli – замедленного действия
tavikli tapa – взрыватель
замедленного действия
taviksiz müsademeli tapa –
взрыватель мгновенного действия
tavizsiz – бескомпромиссный
tayfa – матрос, моряк
tayin – определение, назначение
taziye – соболезнование
tebliğ – оповещение, уведомление
tebrik mektubu – поздравительная
телеграмма (письмо)
tebrik mesajı – поздравительное
послание
teçhiz etmek – снаряжать,
оснащать, вооружать
teçhiz(at) – оснащение,
вооружение, оборудование
tecrit – изолированный
tedarik – запас, заготовка, закупка,
снабжение
tedbirler almak – принимать меры
teessür – скорбь, огорение
tefrik – разделение
teğmen – лейтенант
tehdit – угроза
tek erin kullandığı silah –
индивидуальное оружие
tek tank – танк, танковый экипаж,
отдельный танк
tek taraflı – односторонний
tek top – орудие
tekammül ettirilmiş –
усовершенствованный
tekerlek – колесо
tekerlekli – на колесной базе
tekerrür – повторение
tekne – корпус, остов, судно
teknik istihbarat – техническая
разведка
teknik muhabere vasıtaları –
технические средства связи
tel – провод
tel örgü engelleri – проволочные
заграждения
telefon cihazı – телефонный
аппарат
telefon görüşmesi – телефонные
переговоры, разговор по телефону
telefon santrali – телефонная
станция, коммутатор
telekomünikasyon –
телекоммуникация
telekulak – прослушка (телефона)
telemprimör – телетайп
teleskobik – телескопический
teletayp – телетайп
telkin etmek – внушать, прививать
telli hat – линия проводной связи
telli muhabere vasıtaları – средства
проводной связи
telsiz ahize – приемная
радиостанция
telsiz dalgası – радиоволна
telsiz faksimili –
радиофототелеграф
telsiz kerterizi – радиопеленг
telsiz muhabere vasıtaları – средства
беспроводной связи
telsiz muhaberesi – беспроводная
связь
telsiz odası – радиорубка
telsiz telefon – радиотелефон
telsiz trafiği – радиообмен
telsiz yön (yer) kestirme –
пеленгация направления (места)
работы радиостанции
telsiz yön kestirici –
радиопеленгатор
temas – контакт, связь
Temas Grubu – Контактная группа
temas hattı – линия
соприкосновения
temaslar – встречи и переговоры,
контакты
temel insan hak ve özgürlükleri –
основные (базовые) права и
свободы человека
temel taşı – краеугольный камень
temenni etmek – желать, пожелать
teminat mektubu – гарантийное
письмо
temsil organı – представительный
орган
temsilci – представитель
teneffüs cihazı – орган дыхания
tentürdiyot – настойка йода
tenvir bombası – осветительная
бомба
tenvir mermisi – осветительный
снаряд
terfi – производство (в чин),
повышение по службе
terhis – демобилизация,
увольнение из армии
terkip – состав, боевой порядок
termal kamera – термальная /
тепловая камера, инфракрасная
камера, тепловизор
termobarik bomba –
термобарический боеприпас,
боеприпас объемного взрыва
termonükleer – термоядерный
termonükleer silah – термоядерное
оружие
terör – терор
terör eylemi – теракт
terör örgütü – террористическая
группировка / организация
terör saldırısı – теракт
terör saldırısının sorumluğunu
üstlenmek – брать ответственность
за теракт
Terörist Bombalamaların Önlenmesi
Uluslararası Sözleşmesi –
Международная конвенция о
борьбе с бомбовым терроризмом
terörist saldırı – теракт
terörizm – тероризм
Terörizmin Finansmanının
Önlenmesi Uluslararası Sözleşmesi –
Международная конвенция о
борьбе с финансированием
терроризма
terörizmle mücadele – борьба с
тероризмом
terörizmle mücadelede
dayanışmasında olmak –
консолидировать усилия в деле
борьбы с терроризмом
terörle mücadele – борьба с
терроризмом
Terörle Mücadele Kanunu – Закон о
борьбе с терроризмом
terörün çirkin yüzü – уродливое
лицо терроризма
tersane – верфь
tertibat – построение боевых
порядков, группировка
tertip – контингент, набор
tertiplenmek – группироваться,
принимать боевой порядок
tertipleri bozmak – расстраивать
боевые порядки, нарушать
построение боевых порядков
tesadüf muharebesi – встречный бой
teşhis – диагностика
teşhis etmek – узнавать, опознавать,
различать, распознавать
tesir – поражающий эффект
tesirli ateş – действительный /
действенный огонь
tesis – объект
teşkil – формирование,
подразделение
teşkil etmek – создавать,
образовывать, являться,
представлять собой
teslim – отдача, сдача, передача,
капитуляция, признание, согласие
teslim etmek – отдавать,
передавать, возвращать
teslimat – поставка, доставка
tespit – определение, выявление,
обнаружение
tespit – утверждение, констатация
teşvik etmek — поощрять,
стимулировать, побуждать,
подстрекать
tetik – спусковой крючок
tetik yayı – спусковая пружина
tetkik – исследование, изучение,
расследование, обследование
tevcih – наводка, направление
tevcih etmek – жаловать,
пожаловать, направлять, наводить
tevfik ateşi – заградительный огонь,
огонь на воспрещение
tıbbi – медицинский, лечебный,
врачебный
tıbbi muayene – (медицинское)
освидетельствование
tifo – тиф
tıpa – пробка, стопор
tırmanma – эскалация
tırmanma kabiliyeti –
скороподъемность
tırtıl tekerlekli – на гусеничном
ходу
titiz – кропотливый,
привередливый, капризный,
придирчивый, требовательный,
взыскательный, щепетильный
titizlik – привередливость,
требовательность,
взыскательность, щепетильность,
тщательность
TNT – тротил, тринитротолуол
TNT miktarı – количество тротила
tökez teli – натяжная проволока
tokmalamak – уплотнять
toksin – токсин
tombaz – понтон, понтонная лодка
tonaj – водоизмещение
top atımı – артиллерийский
выстрел
topaç pusulası – гирокомпас
topçeker – артиллерийский тягач,
канонерка
topçu – артиллерия
topçu alayı – артиллерийский полк
topçu bölümü – распределение
артиллерии
topçu hazırlık ateşi –
артиллерийская подготовка
topçu sınıfı – артиллерия
topçu taburu – артиллерийский
дивизион
toplama – сбор, вербовка
toplanma – сосредоточение, сбор
toplanma bölgesi – район
сосредоточения, выжидательный
район
toplanma ordugahı – район
сосредоточения (войск)
toplanma yeri – район
сосредоточения, место сбора
toplantı – встреча, собрание,
заседание
toplu emir – общий (единый)
приказ, окончательный приказ
toplumsal bilinç – общественное
сознание
toplumsal örgütler – общественные
организации
toprak altında infilak – подземный
взрыв
toprak bütünlüğü – территориальная
целостность
toprak dolgu – насыпь
toprak işleri – земляные работы,
работы по окапыванию
toprak pist – грунтовая взлетно-
посадочная полоса
toprakta infilak – наземный взрыв
topyekün – всеобщий, тотальный
torpido – торпеда
torpido botu – торпедный катер
torpido kovanı – торпедный аппарат
torpido odası – торпедный пост
torpido uçağı – самолет-
торпедоносец
torpil – торпеда
trafik kazası – дорожно-
транспортное происшествие
transformatör – трансформатор
transmisyon – трансмиссия
travmatoloji – травматология
trend – тренд, устойчивая
тенденция
TSK Bando Astsubay Meslek
Yüksek Okulu – военно-
дирижерское училище, институт
военных дирижеров
tuğamiral – бригадный адмирал,
контр-адмирал
tugay – бригада
tuğgeneral – бригадный генерал,
генерал-майор
tuğla – кирпич
tümamiral – дивизионный адмирал,
вице-адмирал
tümen – дивизия
tümen karargahı – штаб дивизии
tümen savunma emri – приказ
командира дивизии на оборону
tümeninin teşkilatı / kuruluşu –
оргштатная структура дивизии
tümgeneral – дивизионный генерал,
генерал-лейтенант
tümleşiklik – целостность
tüp – трубка
turbojet – турбореактивный
двигатель
turboşarj – турбокомпрессор,
турбонаддув
türev – производный, модификация
Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) –
Вооруженные силы Турции
tuş – клавиша, кнопка
tutamak – опора, эталон, норматив
tutsak – военноепленный, пленник
tuzaklamak – устанавливать (мины)
на неизвлекаемость
tuzaklı mayın – мина-ловушка
tüzel kişi – юридическое лицо
U, Ü
uç – оконечность, дозор, походная
застава
üç kademeli – трехступенчатая
(ракета)
uçak bölüğü – рота армейской
авиации
uçak bombaları – авиационные
бомбы
uçak gemisi – авианосец
uçak kaçırma – угон самолетов
uçak kolu – авиационное звено
uçak korunma hendeği – щель,
укрытие
uçak testi / deneyi – испытание
самолета
Uçaklarda İşlenen Suçlar ve Diğer
Eylemlerle ilgili Sözleşme –
Конвенция о преступлениях и
некоторых других актах,
совершаемых на борту воздушных
судов
Uçakların Yasadışı Olarak Ele
Geçirilmesinin Önlenmesi
Sözleşmesi – Конвенция о борьбе с
незаконным захватом воздушных
судов
uçaksavar – зенитный
uçaksavar topçusu – зенитная
артиллерия
üçayaklı – тренога
üçlü kuvvet karargahı –
объединённый штаб 3-х видов
вооруженных сил
uçucu gazlar – нестойкие (летучие)
ОВ
üçüncü katip – третий секретарь
uçuş – полет
uçuş güvertesi – полетная, взлетная
палуба
Uçuş Yönetim Bilgisayarları (FMS)
– система управления полетом,
система индикации пилотажных
данных
ulaştırma – транспорт
ulaştırma araçları – средства
доставки
ültimatom – ультиматум
ulusal diyalog – наиональный
диалог
ulusal güvenlik – национальная
безопасность
ulusal güvenlik politikası – политика
национальной безопасности
Ulusal Güvenlik Teşkilatı –
Агентство национальной
безопасности (АНБ)
Uluslararası Atom Enerji Ajansı –
Международное агенство по
атомной энергии (МАГАТЭ)
uluslararası hukuk – международное
право
Uluslararası Korunan Kişilere Karşı
İşlenen Suçların Önlenmesi ve
Cezalandırılması Sözleşmesi –
Конвенция о предотвращении и
наказании преступлений лиц,
пользующихся международной
защитой
uluslararası müdahale –
международное вмешательство
Uluslararası Sivil Havacılığa Hizmet
Veren Havaalanlarında Kanunsuz
Şiddet Eylemlerinin Önlenmesi ile
İlgili Protokol – Протокол о борьбе
с незаконными актами насилия в
аэропортах, обслуживающих
международную гражданскую
авиацию
uluslararası terörizm –
международный терроризм
unsur – элемент, подразделение
Uranüs – Уран
uranyum izotopları – изотопы урана
üs – (военная) база
uskur – винт, пропеллер (самолета,
судна)
üst düzey – высокопоставленный
Üst Düzey İşbirliği Konseyi (ÜDİK)
– Совет сотрудничества высшего
уровня (ССВУ)
üst güverte – верхняя палуба
üst komutanlık – старшее
начальство
üst yapı – надстройка
üsteğmen – старший лейтенант
üstlenmek – брать на себя
(расходы, ответственность)
üstün – улучшенный,
модифицированный
üstün gözetleme – превосходство в
наблюдение, наилучшие условия в
организации наблюдения
uydu – спутник
uydu telefonu – спутниковый
телефон
üye – член, участник
uygulama – применение, мера
uygulamak – осуществлять,
внедрять
uyma – соблюдение, следование
(правилам)
uyuşturucu maddeleri – наркотики
uzaktan eğitim – дистанционное
образование
uzaktan kumandalı –
дистанционный
uzay – космос
uzay aracı – космический аппарат
uzay insanı – космонавт, астронавт
uzay istasyonu – орбитальная
(космическая) станция
uzay mekiği – космический шатл,
челнок
uzay sondası – автоматическая
межпланетная станция (АМС)
uzay üssü – космодром
Uzay Yarışı – Космическая Гонка
(между СССР и США)
uzaya götürmek – выводить в
космос
uzlaşı – примирение
uzlaşmasız – бескомпромиссный
uzun dalgalar – длинные волны
uzun menzilli füze – ракета
дальнего радиуса действия
uzun vadeli – долгосрочный
uzunlamasına eksen – продольная
ось
üzüntüyle öğrenmek – с сожалением
узнать
V, W
vahim – опасный, рискованный,
тяжёлый
vakıa – факт, событие,
происшествие
valf – клапан
vandalizm – вандализм
varış hattı – рубеж десантирования
varsayımsal nükleer tehdit –
гипотетическая ядерная угроза
Varşova Paktı – Варшавский
договор
vasıta – средство
vazife – задача
vaziyet – положение, ситуация,
местоположение, позиция,
расположение
veba – чума
veçhe – сторона, направление,
аспект
Venüs – Венера
verem – туберкулез, чахотка
verici – оказывающий
материальную помощь, радио-
передатчик, донор
veriliş şekli – форма отдачи
(приказа)
vida – винт
vidalı jak – червячный привод
vinç – кран, лебедка, подъемный
кран
virüs – вирус
volan – маховое колесо, маховик
voltaj – напряжение
vuku bulmak – происходить, иметь
место
vurucu kuvvet – ударная мощь
vuruş ihtimali – вероятность
поражения
Wassenaar Düzenlemesi –
Вассенарские соглашения
web sayfası – Интернет-страница
Y
yakacak maddeler – горючие
вещества
yakıcı gazlar – ОВ кожно-
нарывного действия
yakın ateş desteği – ближняя
огневая поддержка, огневая
поддержка на ближних подступах
yakın destek – непосредственная
поддержка
yakından izlemek – пристально
следить
yakınlaşma – сближение
yakıt – топливо
yakıt enjeksiyonu – впрыск топлива
yaklaşma yolları – пути подхода
yakma – сжигание, поджигание
yakma (termal) tesiri – световое
излучение (тепловое поражение)
yalan makinesi – полиграф,
детектор лжи
yalanlamak – опровергать
yalayıcı ateş – настильный огонь
yalıtımlı – изолированный
yalıtkan – изолятор
yan – фланг, сторона
yanaşık kol – сомкнутая колонна
yanaşma – подход, сближение
yancı – боковой отряд, боковое
охранение
yangın – пожар
yangın bombası – зажигательная
бомба
yangın maddesi – горючее
вещество, зажигательное вещество
yangın mermisi – зажигательный
снаряд
yanık – ожог