Aylar ilerledikçe zorlaşan kalça çıkıklığının erken teşhisi önemli olduğu gibi, bunu teşhis etmede etkin bir rol oynayan kalça ultrasonu çok gecikmeden çektirilmelidir. Anne ve babalar yenidoğan bebekleri için ilk baştan beri sorumluluk hissetmektedirler. Bu nedenle bebeklerde kalça ultrasonu ne zaman ve nasıl çekilir araştırmalarına başlamaktadırlar. İşte Radyoloji Uzmanı Dr. Rengin Türkgüler, bebeklerde kalça ultrasonu hakkında önemli bilgiler verdi.
BEBEKLERDE KALÇA ULTRASONU NE ZAMAN ÇEKİLİR?
Ülkemizde doğum sonrası ay arasında bu konuda deneyimli radyologlar tarafından ultrason ile tarama yapılmaktadır. İşlem ağrısızdır, radyasyon içermemesi sebebiyle de tercih nedenidir.
bebeklerde kalça ultrasonu NASIL ÇEKİLİR?
Bebeklerin karnı tok, altı temiz olmalı; uykusunu almış olmalıdır.
Bebeğin annesi ya da babası işlem sırasında bebekle beraber bulunmalı, bebekle göz temasını kaybetmemelidir.
Yapılan ultrason sırasında uzman bir radyolog tarafından, sakin ve rahat bir ortamda işlem yapılmalı, işleme uzun vakit ayırılabilmelidir.
BEBEKLERDE KALÇA ÇIKIKLIĞININ NEDENLERİ
Annenin salgıladığı hormon çocuk kalça ekleminde gevşeklik yaptıysa (Doğum sırasında salgılanan relaksin hormonu, annenin kalça kemiklerinin genişleyerek doğumu rahat yapmasını sağlar, bebeğe geçerse bebeğin de kalça eklemleri genişler, kalça çıkığına neden olabilir.),
Bebeklerde ve çocuklarda önemli bir ortopedik rahatsızlık olan kalça çıkığı, erken teşhisle ameliyata gerek kalmadan tedavi edilebiliyor. Kalça çıkığı doğum öncesinde oluşabildiği gibi doğumdan sonra da gelişebilir. Bebeklerde ve çocuklarda kalça çıkığı hakkında merak edilenleri anlattı.
Kalça eklemini iki anatomik yapı oluşturur. Birisi leğen kemiğinin kalça eklemi yuvasını oluşturan asetabulum kısmı, diğeri ise bu yuvanın içerisine oturan uyluk kemiğinin (femur) baş kısmıdır. Bu iki yapının birbirinden ayrılması durumuna kalça çıkığı denir.
Eskiden ‘doğuştan kalça çıkığı’ olarak bilinen bu durum doğuştan gelebileceği gibi doğum esnasında mevcut olan yatkınlık sonrası uygulanacak kundaklama gibi yanlış uygulamalardan sonra da ortaya çıkabilir. O nedenle artık ‘gelişimsel kalça displazisi’ olarak adlandırılır. Serebral palsi hastalığında kalça çevresi kaslarının bazıları diğerlerinden daha fazla kasıldığı için kalçada çıkık zamanla gelişebilir. Bazı durumlarda ise bebek doğduğunda kalçada çıkık çoktan oluşmuştur. Kalça çıkığı genetik bir hastalık olmasa da, aile öyküsünün bulunması halinde bebekte görülme olasılığı artıyor.
Kalça çıkığı nasıl anlaşılır? Kalça çıkığı olan bebeklerde görülebilecek ilk belirtilerden biri diz ile kalça arasındaki cilt katlantısında belirginleşme veya iki taraf arasındaki katlantılarda asimetri olmasıdır. Bebeğin altının değiştirilmesi aşamasında kalçalardan birisinin yana tam açılmaması ve hatta bezini çıkarıp takarken kalçasından atlama hissi olması veya ses gelmesi de sık görülebilecek belirtiler arasındadır. Ancak kalça çıkığı olmadan sadece gelişim geriliği olarak görülen displazi varlığında bu muayene bulgularının hiçbiri olmayabilir. Bunu fark edebilmek için ise kalça ultrasonu yapılmalıdır.
Tedavi teşhisin konulduğu yaşa göre değişiklik gösterir. Yenidoğandan aylık olana dek bebeklerde yapılabilecek tedavi kalçanın kapalı olarak yerine yerleştirilmesi ve Pavlik bandajı gibi kalçayı yerinde tutacak bir cihaz kullanılmasıdır. Ancak nadiren bu tedavi yeterli gelmeyebilir ve anestezi altında kapalı olarak yerine koyma veya açık ameliyat yapılması gerekebilir. Her hâlükârda yapılacak tedavi sonrasında göğüs hizasından ayağa kadar uzanan alçı yapılması gereklidir. Sentetik (Amerikan) alçı yapılması yapılacak alçının daha hafif olmasını ve çocuğun taşınmasının daha kolay olmasını sağlar.
Kalça eklemi yerine gelmiyorsa ya da yerinde durmuyorsa açık ameliyat ile yerine getirilmesi gerekebilir. Çocuğun yaşının büyüklüğüne ve kalça ekleminin çatısının gelişme durumuna göre açık yerine koyma (açık redüksiyon) ameliyatına çatı (kemik) ameliyatı eklenmesi gerekebilir. Daha büyük çocuklarda ya da doğumda mevcut olan hareket genişliği dar olan sıkı çıkıklarda ise ilave kemik ameliyatları yapılmalıdır.
Kalça çıkığı ameliyatları en erken yaş ay civarında yapılır. Ancak bu yaşlarda sadece bir iki kas gevşetilerek kalça eklemi yerine getirilebilirse de daha büyük yaşlarda ( ay) kalçayı tamamen açarak gevşetme işlemi yapılması gerekebilir. Kemik çatı ameliyatları genellikle ortalama 18 ay civarında yapılır. Teşhisi geciken bebekler yaşlarına uygun olacak şekilde kapalı veya açık ameliyat yöntemleri kullanılarak tedavi edilir.
Ameliyat sonrası gövde alçısı yapılmakta olup alçı genellikle toplamda 3 ay tutulur. 3 ayın sonunda alçı tedavisi sonlandırılıp koruma amaçlı cihaz uygulamasına geçilir. Çatı ameliyatı yapıldıysa hafta arasında alçı yapılması genellikle yeterli olur.
İlk bebekte görülme olasılığı kardeşlerde görülme olasılığına göre daha sıktır. Anne karnında iken rahim içi suyunun azalması (oligohidramnios) durumunda da kalça çıkığı görülme riski artar. Kalça çıkığı kız bebeklerde erkek bebeklere göre daha sık görülür. Genel olarak kalça çıkığının görülme sıklığı ülkemizde binde beş civarındadır.
Anne karnında bebeğin aldığı pozisyon kalça çıkığına zemin hazırlayan en önemli nedenlerden birisidir. Doğum sonrasında bebeğin kundaklama pozisyonunda yani bacakların birbirine yapıştırılarak, kalça ve dizlerinden düzleştirilerek tutulması da bu sorunun gelişimini tetikleyen önemli nedenlerden biridir. Kundaklamanın bu soruna yol açması bacakların bir araya getirilmesinin yanı sıra kalça ve dizlerden düzleştirmeye çalışılmasından ötürüdür. Bebekleri sıkı kundaklama yerine kalçaları “gevşek şekilde” sarılabilir. Özellikle kollarının sarılması da rahat taşınmalarını sağlar. Yani kalçadan aşağısı bebek serbest bırakıldığında durduğu pozisyonda ise bu şekilde tutma kalça gelişiminde olumsuz bir etkiye yol açmaz.
Kundaklamanın yanı sıra bebeğin doğduğunda ayaklarından tutulup baş aşağı sallandırılması da kalçadaki olası bir gevşekliğin olumsuz yönde ilerlemesine yol açabilir. Bunların dışında sağlıklı gelişen ve büyüyen bir bebekte kalça çıkığına neden olabilecek başka bir faktör yoktur. Kalça eklemi, anatomisi itibariyle, altta yatan bir gevşeklik veya yukarıda bahsi geçen olumsuzluklar olmadığında kolay kolay çıkık gelişmeyecek şekilde sağlamdır.
Kalça çıkığı yürüme yaşında ciddi bir geriliğe yol açmaz. Belki sadece birkaç ay fark görülebilir. Ancak bunun da herkeste olacağını söylemek mümkün değildir. Çocuk yürüme yaşı geldiğinde aksayarak da olsa ayağa kalkıp yürür. Tedavi edilen vakalarda da geç yürüme sık görülen bir durum değildir. Tedavi edilmeyen çocuklar aksayarak yürürken tedavi edilen çocuklarda sıklıkla herhangi bir aksama olmaz. Bu durumu yaşamamış olan yaşıtlarından genellikle farkları kalmaz.
Hastalığın tanısında çocuk ortopedi muayenesi oldukça önemli yer tutar. Yapılacak detaylı muayene bulguları ışığında şüphelenilen olgularda kalça ultrasonografisi ile ilk 6 ay içerisinde tanı konulması mümkündür. aydan itibaren kalça röntgen grafisi çekilmesi önerilebilir. Yine de öncelik kalça ultrasonografisi olmalıdır.
‘Kalça çıkığı testi’ olarak da bilinen Graf tekniğine göre yapılan kalça ultrasonografisi sonucunda tespit edilen alfa ve beta dereceleri ışığında bir değerlendirme yapılmalıdır. Bebek 3 aylık olduktan sonra yapılan ultrasonda alfa açısı 60 derecenin altında ise tedavi şarttır.
Ameliyattan sonra yapılan alçının içerisinde bebeğin altının bezlenmesi ve bezin değiştirilmesi mümkündür. Hazır olarak satılan standart çocuk bezleri kullanılabilir. Alçının idrar ve gaitadan korunabilmesi için bir bezin uçlarının alçı ile cilt arasına yerleştirilmesi, ikinci bezin ise alçının üzerinden sarılması genellikle bakımı kolaylaştırmaktadır. Alçı rahat yapılmış ise alçı içerisinde iken genellikle hiçbir sızı olmaz, bebek kucağa alınabilir ve olması gereken pozisyonda yatırılabilir.
Kalça çıkığının tedavisi yaşla birlikte büyür. Yani yaş arttıkça yapılacak işlemlerin kapsamı genişler. Tedavi edilmeyen tam kalça çıkığı olması halinde çocuk yürümeye başlayınca aksama görülür. Gelişim geriliği varsa ilk yıl içerisinde bir sorun yaşamayabilir ancak buluğ çağında veya erken erişkinlik döneminde kalçada ağrı ortaya çıkabilir. Kalça çıkığı tedavi edilmeyen durumlarda kalçada kireçlenme (osteoartrit) görülebilir.
*Bu içeriğin geliştirilmesinde Tıbbi Direktörlük katkı sağlamıştır.
*Web sitemizdeki bilgiler kişileri tanı ve tedaviye yönlendirme amacı taşımaz. Tanı ve tedaviye yönelik tüm işlemlerinizi doktorunuza danışmadan uygulamayınız. İçeriklerde Acıbadem Sağlık Grubu'nun tedavi edici sağlık hizmetlerine yönelik bilgiler yer almamaktadır.
Kalça çk doumdan sonraki ilk birkaç ay içinde ortaya çkabilen bir durumdur. Kalça çk kalça eklemindeki kemiklerin normal yerlerinden çkmas veya doru ekilde gelimemesi sonucu oluur. Erken tehis ve tedavi edilmemesi durumunda kalc hasarlara ve hareket kstllna neden olabilir. Bu nedenle kalça çk bebeklerde sk bir ekilde takip edilmeli ve tedavi edilmelidir.
Bebeklerde kalça çknn nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte baz faktörlerin kalça çkna neden olabilecei düünülmektedir. Bunlar unlar içerebilir:
Bu faktörlerin kalça çkna neden olabilecei düünülse de baz bebeklerde kalça çk nedeni tam olarak belirlenemeyebilir. Kalça çk tehisi konulan bebeklerin çou doru tedavi ile salkl bir ekilde iyileebilir.
Bebeinizde kalça çk olabileceine dair birkaç belirti vardr. Kalça çk bebeklerde unlar içerebilir:
Bebeklerde kalça çk belirtileri bazen belirgin olmayabilir veya gözle görülmez olabilir bu nedenle doktorunuzun bebeinizin geliimini ve büyümesini takip etmesi önemlidir. Bebeinizin kalça sal hakknda endieleriniz varsa doktorunuza danmanz önemlidir.
Bebeklerde kalça çk doumdan sonraki ilk birkaç ay içinde ortaya çkabilen bir durumdur. Bebeklerde kalça çkkl nasl belli olur sorusuna yant olabilecek birkaç cevap unlardr:
Bebeklerde kalça çk, erken tehis edilip tedavi edilmezse kalc hasarlara neden olabilir. Bu nedenle bebein ilk kontrolünden itibaren doktorlar tarafndan düzenli olarak kontrol edilmesi gerekmektedir. Doktor kalça çkn fiziksel muayene ve ultrason gibi görüntüleme testleri kullanarak tehis edebilir. Tedavi yöntemleri arasnda Pavlik bandaj, Frejka yast, pelvik osteotomi gibi seçenekler bulunur.
Bebeklerde kalça çk erken tehis edilip tedavi edilmezse kalc hasarlara neden olabilir. Bu nedenle kalça çk olan bebeklerin tedavisi önemlidir. Tedavi yöntemleri arasnda Pavlik bandaj, Frejka yast, pelvik osteotomi gibi seçenekler bulunur. Pavlik bandaj kalça çknn hafif veya orta dereceli olduu durumlarda kullanlan bir tedavi yöntemidir. Bu yöntemde bebein kalçasna özel bir bandaj uygulanarak kalça ekleminin doru pozisyonda kalmas salanr. Bu bandajn uygulanmas, bebein kalça eklemini hareket ettirmesini engeller. Pavlik bandaj genellikle hafta boyunca kullanlr ve çkk tamamen iyileene kadar takip edilir.
Frejka yast ise kalça çknn daha ciddi olduu durumlarda kullanlan bir tedavi yöntemidir. Bu yöntemde bebein bacaklar belirli bir açda tutulur ve kalça ekleminin doru pozisyonda kalmas salanr. Frejka yast, Pavlik bandajndan daha sk bir ekilde uygulanr ve daha uzun bir süre kullanlr. Pelvik osteotomi ise kalça çknn çok ciddi olduu durumlarda uygulanan bir cerrahi ilemdir. Bu yöntemde kalça kemikleri kesilerek yeniden ekillendirilir ve kalça ekleminin doru pozisyonda kalmas salanr. Pelvik osteotomi, Pavlik bandaj ve Frejka yast gibi konservatif tedavilerin baarsz olduu durumlarda uygulanr.
Bebeklerde kalça çk tedavisi, erken tehis ve doru yöntemlerin seçilmesiyle baaryla tedavi edilebilir. Tedavi seçenei kalça çknn derecesine ve bebein yana bal olarak belirlenir.
Kalça çk olan bebek alar m?
Bebeklerde kalça çk olan bebekler bazen ar veya rahatszlk hissetmeden de kalça çkna sahip olabilirler. Bununla birlikte baz bebekler kalça çk nedeniyle ar ve rahatszlk yaayabilirler. Bu bebekler, özellikle bacaklarn hareket ettirdiklerinde veya belirli pozisyonlarda iken alayabilirler.
Bebeklerde kalça çk nasl anlalr sorusu yeni ebeveynlerin en çok sorduu konulardandr. 1 aylk bebeklerde kalça çk asimetrik bacak pozisyonlar ve tkrt sesleri gibi belirtilerle kendini gösterir. Bebein bacaklarndan biri dierine göre daha ksa veya daha az hareketli olabilir. Kalça eklemindeki kemiklerin birbirine doru sürtünmesinden kaynaklanan tkrt sesi duyulabilir. Bebek bacaklarn açmakta zorlanabilir veya ar hissedebilir. Bu belirtiler kalça çk olan bebeklerde daha sk görülebilir. Bu nedenle bebeklerin düzenli olarak doktor kontrolünde olmas kalça çk gibi durumlarn erken tehis ve tedavi edilmesine yardmc olabilir.
Yeni doan kalça çk nasl anlalr sorusu yeni ebeveynlerin en çok sorduu konulardandr. 2 aylk bir bebekte kalça çk genellikle gözle fark edilemez. Ancak baz belirtiler vardr ve ebeveynler bu belirtilere dikkat etmelidirler.
Bunlar arasnda bebein bir bacann dierine göre daha ksa görünmesi, ayaklarn farkl yönlere bakmas, kalçada bir çknt hissi, kalçada asimetri (bir tarafn dierine göre daha büyük veya daha çkk görünmesi), bacaklarn açk pozisyonda olmas veya bir bacan dierine göre daha fazla açk pozisyonda olmas, bebein tek bacakla yukar doru itildiinde veya çapraz bacak pozisyonunda iken alamas veya rahatszlk hissetmesi saylabilir. Bu belirtilerden herhangi birini fark ederseniz doktorunuzla görümeniz önemlidir.
Bebeklerde kalça çizgisi erilii doutan kalça çk veya dier kalça problemleri nedeniyle oluabilen bir durumdur. Kalça çknda olduu gibi bu durum da erken tehis edilip tedavi edilmezse kalc hasarlara neden olabilir. Bebeklerde kalça çizgisi erilii, genellikle doumdan sonraki ilk birkaç ay içinde fark edilir. Bu durum bebein kalça eklemindeki kemiklerin uygun ekilde gelimemesi veya yer deitirmesi nedeniyle oluabilir.
Erilik derecesi ve nedeni doktor tarafndan belirlenerek uygun tedavi yöntemi seçilir. Tedavi yöntemleri arasnda Pavlik bandaj, Frejka yast veya cerrahi ilem gibi seçenekler bulunabilir. Tedavi edilmeyen kalça çizgisi erilii ilerleyen yalarda kalça ars, yürüme güçlüü ve kalça çk gibi sorunlara neden olabilir.
Kalça çk olan bir bebek normal bir ekilde yürümekte zorlanabilir ve yürüme becerileri normal geliim gösteren bebeklere kyasla farkl olabilir. Bu bebekler yürürken bir bacaklarnn dierinden daha ksa veya daha az güçlü görünmesi, topallama veya yürürken sallanma, yürüme srasnda dengesizlik veya düme eilimi, dizlerinin birbirine çarpma veya ayaklarnn da doru dönmesi gibi belirtiler gösterebilirler.
Bununla birlikte kalça çk tedavi edildikten sonra bebekler normal bir ekilde yürümeyi örenebilirler ve yürüme becerileri normal geliim gösteren bebeklerle benzer olabilir.
Kanguru taycs veya kanguru srt çantas bebekleri tamak için popüler bir yöntemdir. Ancak bu tayclar bebeklerde kalça çkklna neden olabilecek risk faktörlerinden biridir. Kanguru taycsnda bebein bacaklar kanguru pozisyonunda yani bacaklar açk kalçalar bükük ekilde aslr. Bu pozisyon bebein kalça eklemlerinin uygun ekilde gelimesini engelleyebilir ve kalça çkkl riskini artrabilir.
Bu nedenle bebeklerin kanguru taycsnda tanmas önerilirken doru pozisyonun salanmas ve düzenli aralklarla bebeklerin hareket ettirilmesi gerekmektedir. Kanguru taycs kullanmadan önce bebeklerde kalça çkklna neden olabilecek dier risk faktörlerinin de göz önünde bulundurulmas önemlidir.
Yeni doan bebeklerde kalça çkkl tarama testi doumdan sonraki ilk birkaç hafta içinde yaplmaldr. Amerikan Pediatri Akademisi bebeklerin doumdan sonraki ilk muayenelerinde, ay ve ay arasndaki rutin kontrollerde kalça çk taramas yaplmasn önerir. Bu test bebeklerin bacaklarn kontrol ederek kalça eklemi çkkl, kalça eklemi açsnda farkllk veya kalça eklemi üzerinde kayma olup olmadn tespit etmeyi amaçlar. Bu tarama testleri erken tehis ve tedavi için önemlidir çünkü kalça çk tedavi edilmezse kalc hasar veya kalça eklemi bozukluuna yol açabilir.
Prematüre bebeklerde kalça ultrasonu erken doum nedeniyle kalça çkkl riski daha yüksek olan bebeklerde rutin olarak yaplr. Prematüre bebeklerin kalça eklemleri zamanndan önce dünyaya gelmeleri nedeniyle tam olarak gelimemi olabilir ve bu nedenle kalça çkkl riski daha yüksektir. Bu nedenle prematüre bebeklerin doumdan sonraki ilk haftalarnda veya yaamlarnn ilk birkaç aynda kalça ultrasonu ile kontrol edilmeleri gerekmektedir.
Kalça ultrasonu doumdan sonraki ilk 6 hafta içinde yaplmas önerilen bir tarama testidir. Erken tehis edilip tedavi edilmezse kalça çkkl bebeklerde ilerleyen yalarda kalc hasarlara neden olabilir. Bu nedenle prematüre bebeklerin düzenli olarak kalça ultrasonu ile kontrol edilmesi kalça çkkl gibi durumlarn erken tehis ve tedavi edilmesine yardmc olabilir.
Bebek kalça çkkl tedavisi genellikle ortopedi bölümünde uzmanlam doktorlar tarafndan yönetilir. Bununla birlikte kalça çk tarama testi bebeklerin doumundan sonraki ilk muayenelerinde, ay ve ay arasndaki rutin kontrollerde çocuk doktorlar tarafndan yaplabilir.
Tarama testinde bir sorun tespit edilirse çocuk doktoru çocuu ortopedi doktoruna sevk edebilir. Ortopedi doktorlar çocuun kalça eklemi geliimini izlemek için röntgen, ultrason veya MRG gibi görüntüleme testleri yapabilirler. Ayrca bebeklerin kalça çkklarnn çou konservatif tedavilerle (örnein Pavlik tipi bir atel veya yay eklinde bir cihaz kullanarak) düzeltilebilir ancak baz durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir.
ANASAYFAYA DÖNMEK ÇN TIKLAYINIZ