Yurtdışı Çıkış Harcı 2017 Ne Kadar

1) Yurt Dışı Çıkış Harcı’nın Anayasa’nın ve 23/3. Maddesine Aykırılığı: Türk hukuk sisteminde kurallar kademelenmesinde en üstte Anayasa yer alır. Kanunlar Anayasaya uygun olmak zorundadır. Normlar hiyerarşisi olarak da bilinen bu düzene göre Anayasaya uygun olmayan kanunlar, dava açılması halinde Anayasa Mahkemesi’nce iptal edilir.

Anayasa’nın maddesine göre “Temel hak ve özgürlükler, (…) yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplerle ve ancak kanunla sınırlanabilir.” Temel hak ve özgürlüklerden Anayasa’nın maddesinde düzenlenen “Yerleşme ve Seyahat Özgürlüğü”nün sınırlanma gerekçeleri ilgili maddenin üçüncü fıkrasında “Vatandaşın yurt dışına çıkma hürriyeti, ancak suç soruşturmasını veya kovuşturması sebebiyle hâkim kararına bağlı olarak sınırlanabilir” denmek suretiyle sınırlı sayıda (numerus clausus) sayılmıştır. Dolayısıyla, Anayasa’nın maddesi uyarınca, bir kanunla dahi bu gerekçelere ekleme yapılamaz.

yılında yaşanan ekonomik kriz nedeniyle kaynak arayışına giren hükümetin tarihinde Meclis’ten geçirdiği sayılı “Yurt Dışına Çıkışlarda Harç Alınması ve Sayılı Kanunda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” yürürlüğe girmiştir. Kanunun Anayasal dayanağı, o tarihteki haliyle, Anayasanın yerleşme ve seyahat hürriyetini düzenleyen 23’üncü maddesindeki sınırlama sebeplerinden biri olan “ülkenin ekonomik durumu” idi. Ekonomik program çerçevesinde ihtiyaç duyulan ek malî kaynağın sağlanabilmesi amacıyla hazırlanan bu kanun, o zamanlar Anayasanın maddesinde bulunan bu hükme dayandırılmıştı.

Ancak uyum yasaları çerçevesinde Anayasa’nın 23’üncü maddesindeki söz konusu sınırlama gerekçesi, tarihinde sayılı kanunla kaldırılmıştır. Böylece Anayasadaki hüküm, vatandaşın yurt dışına çıkma hürriyetinin ancak vatandaşlık ödevi ya da ceza soruşturması veya kovuşturması nedeniyle sınırlanabilmesini mümkün kılan bir hale gelmiştir. Burada dikkat edilmesi gereken, sınırlama gerekçelerinin sınırlı sayıda (numerus clausus) belirtilmiş olmasıdır. Bu da demektir ki bunlara yasayla veya başka bir yolla farklı sınırlama gerekçeleri eklenemez. Eklenirse, bu düzenlemelerin, Anayasa’nın 11’inci maddesinin son fıkrasında ifadesini bulan “kanunlar Anayasa’ya aykırı olamaz” ilkesi gereğince Anayasaya aykırılık teşkil edeceği açıktır.

Yurt dışına çıkışlarda belli bir miktar harç ödenmesini zorunlu kılan sayılı kanun, Anayasa değişikliğinin ardından Anayasal dayanaktan yoksun hale gelmesine rağmen yürürlükten kaldırılmamıştır. Bilakis, 8 Mart ’de, alınan harç miktarını 70 TL’den 15 TL’ye indirmesine karşın Anayasaya aykırı söz konusu durumu devam ettiren sayılı kanun Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde kabul edilmiş ve sayılı kanun yerine geçmiştir. Söz konusu kanunun ilk maddesi şu şekildedir:

“Türkiye Cumhuriyeti pasaportu ile yurt dışına çıkış yapanlardan çıkış başına 15 TL harç alınır.”

Bu nedenle, sayılı kanunun Anayasa’ya aykırılığıyla ilgili yukarıda bahsettiğimiz nedenler, sayılı kanun için de geçerlidir. sayılı kanun, Anayasanın maddesinden düzenlenen seyahat özgürlüğüne, Anayasada öngörülmeyen ek bir sınırlama getirmektedir. Oysa bu, Anayasa’nın maddesi ve kurallar kademelenmesi uyarınca hukuken mümkün olamamalıdır. sayılı “Yurt Dışına Çıkışlarda Harç Alınması (&#;) Hakkında Kanun” kişilerin seyahat özgürlüğünü Anayasa’nın 23’üncü maddesine aykırı şekilde sınırlandırmaktadır.

Bu noktada belirtmek isteriz ki, harç adı altında alınan 15 TL’nin, yurt dışına çıkan bir kişi için ödenemeyecek bir miktar olup olmaması önemli değildir. Yurt dışına çıkan bir kişinin 15 TL ödeyecek ekonomik gücü olduğu ve bu nedenle, normal şartlarda, söz konusu harcın seyahat özgürlüğünün özüne dokunmadığı iddia edilebilir. Buna karşın, istisnai şartlarda da olsa söz konusu harç hakkın özüne de dokunabilir. Örneğin pasaportu, vizesi ve bileti olmasına karşın havaalanında tüm parasını ve para çekebileceği kartlarını çaldıran bir yolcu da   sayılı kanun gereğince ödemesi gereken harcı ödeyemediği için yurt dışına çıkamayacaktır. Böyle bir durumda, Anayasal bir hakkın kullanımı, bir kanun yoluyla engellenmiş olacaktır. Anayasanın kanunlardan üstün olduğu bir Hukuk Devletinde bunun mümkün olamaması gerekir.

Zaten önemli olan, söz konusu harcın özgürlüğün özüne dokunacak bir miktarda olup olmaması değildir. Önemli olan, harç adı altında alınan söz konusu paranın hukuksal dayanağını teşkil eden kanunun Anayasa’ya aykırı olmasıdır. Bu açıdan bakıldığında, değil 15 TL, 1 TL olsaydı dahi, söz konusu harç hukuka aykırı şekilde alındığı için iptal edilmelidir. Kaldı ki, yurt dışına yolculuğun ucuzlaması ve kolaylaşmasına bağlı olarak son yıllarda çok daha fazla sayıda vatandaş yurt dışına çıkmaktadır. Bu da, kişi başına ödenen miktar az olsa da, toplamda çok büyük bir meblağın Anayasa’ya aykırı şekilde devlete kaynak olarak aktarılmasına neden olmaktadır. Oysa Anayasa’nın 2. maddesi uyarınca Türkiye Cumhuriyeti bir hukuk devletidir ve bir hukuk devleti, hukuka aykırı şekilde kaynak elde edemez.

2) Yurt Dışına Çıkış Harcı’nın Teknik Anlamda Gerçek Bir Harç Olmadığı: sayılı kanunla ihdas olunan harç, hukuken dayanağı olmayan bir harçtır. Zira vergi hukukunda harç, hizmetten yararlanan kişilerden yararlanma karşılığı alınan paradır (Doğan Şenyüz, Türk Vergi Sistemi, Ezgi Kitabevi, 2. baskı, , Bursa, s). Bir diğer ifadeyle harç, bazı kamu hizmetlerinden yararlanan kimselerin belli bir ölçüde bu hizmetlerin maliyetine katılmaları amacıyla ya da kişilerin bazı işlemleri yapmaları sırasında konulan malî yükümlülüklerdir (Mualla Önce &#; Ahmet Kumrulu &#; Nami Çağan, Vergi Hukuku, Turhan Kitabevi, bası, , Ankara, s). Anayasa Mahkemesi de harcı, /20 esas sayılı ve karar günlü kararında şu şekilde tanımlamıştır: “ sayılı Harçlar Kanunu&#;nun gerekçesinde harcın tanımı ‘fertlerin özel menfaatlerine ilişkin olarak, kamu kurumlan ve hizmetlerinden yararlanmaları karşılığında yaptıkları ödemelerdir.’ biçiminde yapılmıştır. Buna göre, bir hizmetin harç konusu olabilmesi için; kişilerin bir kamu kurumundan yararlanmaları, kişilere kamu eliyle özel bir yarar sağlanması ve kamu idaresinin kişilerin özel bir işiyle uğraşması gerekmektedir.”

Bu hukuksal gerçeğe karşın, sayılı kanunla ihdas edilen harcın alınmasını gerektirecek idarenin bir hizmet veya işlemi bulunmamaktadır. Nitekim doktrinde de söz konusu harcın gerçekten teknik anlamda bir harç olup olmadığının tartışmalı olduğu ifade edilmiştir (Gülsen Güneş, Vergi Hukuku – seafoodplus.info Adnan Tezel Günleri, Arıkan Yayınları, , İstanbul, s.). Herhangi bir hizmet veya işlem mevcut olmayınca, bu olmayan hizmet veya işlemin maliyeti de söz konusu olamaz. Kişilerin harç parası yoluyla maliyetine katılmalarını gerektirecek idarenin bir hizmet veya işleminin mevcut olmaması nedeniyle, sayılı kanunla düzenlenen harcın alınması vergi hukukunun genel ilkelerine aykırıdır.

3) Yurt Dışına Çıkış Harcı’nın Verginin Yasallığı İlkesini İhlal Etmesi: sayılı kanunla ihdas edilen harç, verginin yasallığı anayasal ilkesiyle de çelişmektedir. Zira, harcın düzenlendiği sayılı Kanun’un ilk maddesinde harcın kime ödeneceği, nasıl ödeneceği, nasıl tahsil edileceği gibi en önemli unsurlar belirtilmemiştir. Oysa Anayasa Mahkemesi, /20 esas sayılı ve karar günlü kararında şu ifadeyi kullanmıştır: “Mahkememizin yerleşmiş içtihatlarında da açıkça belirtildiği üzere, Anayasa Koyucu her çeşit mali yükümün kanunla konulmasını buyururken, keyfî ve takdirî uygulamaları önlemeyi amaçlamıştır. Kanun koyucunun yalnız konusunu belli ederek bir malî yükümün ilgililere yükletilmesine olur vermesi, bunun kanunla konulmuş sayılabilmesi için yeter neden olamaz. Malî yükümlerin, matrah ve oranlan, tarh ve tahakkuku, tahsil usulleri, yaptırımları, zamanaşımı, yukarı ve aşağı sınırları gibi çeşitli yönleri vardır. Bir malî yüküm bu yönleri dolayısıyla, yasayla “yeterince çerçevelenmemişse, kişilerin sosyal ve ekonomik durumlarını, hatta, temel haklarını etkileyecek keyfî uygulamalara yol açabilmesi mümkündür. Bu bakımdan malî yükümler belli başlı öğeleri de açıklanarak ve çerçeveleri kesin çizgilerle belirtilerek yasalarla düzenlenmelidir.” Anayasa Mahkemesi’nin yukarıda belirttiğimiz yerleşik içtihadına rağmen, sayılı Kanun’un yurt dışına çıkış harcını düzenleyen ilk maddesinin 6’ıncı fıkrasında bahsi geçen unsurların belirlenmesi Gelir İdaresi Başkanlığı’na bırakılmıştır. Bu nedenle, sayılı Kanun’un yurt dışı çıkış harcını düzenleyen ilk maddesi Anayasa’nın maddesinin 3’üncü fıkrasında düzenlenen verginin yasallığı ilkesine ve Anayasa’nın maddesinin son fıkrası gereğince herkes için bağlayıcı olan yukarıda belirttiğimiz Anayasa Mahkemesi kararına aykırıdır.

4) Yurt Dışı Çıkış Harcı’nın İHAS’ın 4 Numaralı Ek Protokolü’ne Aykırılığı: Uyum yasaları çerçevesinde Anayasa’nın 90’ıncı maddesinin son fıkrasında yılında değişiklik yapılmıştır. Söz konusu değişiklikle maddeye eklenen fıkra uyarınca “usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası antlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası antlaşma hükümlerinin esas alınması” anayasal hüküm haline getirilmiştir. Böylece, temel hak ve özgürlüklere ilişkin uluslararası antlaşmalar kanunlardan üstün konuma gelmiştir. Temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası bir antlaşma olduğu konusunda tartışma olmayan ve Türkiye’nin de ’de imzaladığı ve ’te sayılı kanunla uygun bulduğu İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’nin 4 numaralı Ek Protokolü’nün 2’inci maddesi seyahat özgürlüğünü düzenlemektedir. Bu maddenin 2’inci fıkrası şu şekildedir: “Herkes, herhangi bir ülkeyi, kendisininki dahil olmak üzere, terk etmekte serbesttir.” Oysa Türk vatandaşları, sayılı kanun gereğince yurt dışı çıkış harcını ödemedikleri sürece ülkelerini terk edememektedir. Bu nedenle, sayılı “Yurt Dışına Çıkışlarda Harç Alınması Hakkında Kanun”, Anayasa’nın 90’ıncı maddesinin son fıkrası gereğince kurallar kademelenmesinde kanunlardan daha üstte olan İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’nin 4 numaralı Ek Protokolünün 2’inci maddesinin 2’inci fıkrasına aykırıdır.

5) Yurt Dışı Çıkış Harcı’nın Anayasa’nın 2’inci Maddesine Aykırılığı: Yukarıda saymış olduğumuz gerekçelerle, sayılı Kanun aynı zamanda Anayasa’nın 2. maddesindeki Hukuk Devleti ilkesine de aykırıdır. Çünkü, Anayasa Mahkemesi’nin /94 esas sayılı ve karar günlü kararında da belirttiği üzere “Anayasa’nın 2. maddesinde yer alan hukuk devleti, tüm işlem ve eylemleri hukuka uygun olan, her alanda adaletli bir hukuk düzeni kurup bunu geliştirerek sürdürmeyi amaçlayan, hukuku tüm devlet organlarına egemen kılan, Anayasa’ya aykırı durum ve tutumlardan kaçınan, insan haklarına saygı duyarak bu hak ve özgürlükleri koruyup güçlendiren ve yargı denetimine açık olan devlettir. 

“Hukuk devletinde, vergilendirmenin temel ilkelerinin gözetilmesi, vergilendirmeye ilişkin yasalarda bireylerin hak ve özgürlüklerinin korunması ve hukuk güvenliğinin sağlanması gerekir.”

6) Sonuç: sayılı kanunun ve bu kanun uyarınca alınan yurt dışı çıkış harcının Anayasal dayanağı yoktur. sayılı kanun, Anayasa’nın 2’inci, 23’üncü ve 73’üncü maddelerine ve İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’nin 4 numaralı Ek Protokolünün 2’inci maddesinin 2’inci fıkrasına açıkça aykırıdır ve iptal edilmesi gerekir.

AK Parti Başkanvekili Mehmet Muş, Meclis'e sundukları yasa teklifinde yurtdışı çıkış harcının 15 liradan 50 liraya çıkarılmasının öngörüldüğünü açıkladı. Yurtdışına çıkanların doğal olarak pek sevmediği bu harç ilk olarak hayatımıza yılında girdi. yıllarında yurtdışına çıkanlardan 50 dolar harç alındı. Bu rakam yılları arasında 70 lira olurken, 'den bugüne kadar 15 lira olarak uygulandı. Söz konusu harç yurtdışına çıkan, Türkiye dışında bir yerde oturma izni bulunmayan 7 yaş ve üzerindeki tüm Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarından alınıyor. 

Yurtdışına çıkış harcının 15 lira olarak alınmaya başlandığı yılında bu harçtan devletin elde ettiği gelir milyon lira olmuştu. Geçtiğimiz yıl ise söz konusu rakam milyon liraya ulaştı. Son 11 yılda elde edilen gelir ise milyon lirayı buldu.

Meclis'e sunulan bütçe tasarısına göre bu yıl yurtdışı çıkış harçlarından milyon bin lira, gelecek yıl ise milyon bin lira gelir elde edilmesi bekleniyordu. Geçtiğimiz yıl yurtdışına çıkan vatandaş sayısı TÜİK verilerine göre milyon oldu. Ancak elde edilen gelir 7 milyon civarında kişiden yurtdışı çıkış harcı alındığını ortaya koyuyor. Eğer geçen yıl bu vatandaşlardan 15 yerine 50 lira alınsaydı elde edilen gelir milyon lira olacaktı. Dolayısıyla ve için bütçe tahminleri yapılırken muhtemelen yurtdışı çıkış harcındaki artış öngörülmemişti.

BU SENEYE ETKİSİ SINIRLI OLACAK

Söz konusu zam en iyi ihtimal ağustos itibarıyla geçerli olacak. Yurtdışına çıkışların önemli bir bölümünün yazın gerçekleştiğini düşünürsek söz konusu artışın bütçeye çok anlamlı bir artısı olmayacak. Gelecek yılın milyon bin liralık gelir beklentisi 15 lira üzerinden hesaplandığında milyon vatandaştan yurtdışı çıkış harcının alınacağının tahmin edildiğini gösteriyor. Buna göre 50 liralık yeni harçla yılında bu kalemden milyon bin lira gelir elde edilebilir. Yani son artışın gelecek yıl bütçeye katkısı milyon bin lirayı bulabilir. 

Bu katkının ne kadar önemli veya önemsiz olduğunu anlamak için oransal olarak bütçeye kazandırdığına bakmak gerekiyor. Son sunulan bütçe tasarısında gelecek yıl net bütçe gelirlerinin  milyar milyon 61 bin lirayı bulacağı bildirildi. Yani yurtdışı çıkış harçlarından elde edilecek ek milyon bin liralık bütçe gelirlerini yüzde artıracak. 

ÖZ

Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının yurtdışına çıkarken katlandığı giderlerden biri de Yurtdışı Çıkış Harcı’dır. Yeni dönemde kredi kartıyla ödeme, online ödeme, ATM’den nakit ödeme gibi seçenekleri olan Yurtdışı Çıkış Harcı ödemeden yurtdışına çıkma imkanımızın olmadığı bir vergi türüdür. Makalemizde Yurtdışı Çıkış Harcı ve diğer bazı ülkelerde bu verginin muadili vergilerin özelliklerine değineceğiz. Konuyu değerlendirirken bu harcın mükellefinin kimler olduğuna, kimlerin bu harçtan muaf olduğuna, devletin bu harçtan ne kadar gelir hedefinin olduğuna, önceki yıllarda ne kadar gelir elde edildiğine değineceğiz.

Anahtar Kelimeler: Yurtdışına Çıkış Harcı, Muafiyet, Diğer Ülkelerde Uygulama,

seafoodplus.info DIŞINA ÇIKIŞ HARCI UYGULAMASININ MUHTEVİYATI

Yurt dışına çıkış harcı ilk kez tarih ve sayılı kanun ile yürürlüğe girmiştir. Söz konusu kanunun birinci maddesi ile KKTC hariç yurt dışına çıkacak olan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarından 50 ABD Doları karşılığı Türk Lirası tutarında harç alınacağı belirtilmiştir.   sayılı Yurt Dışına Çıkış Harcı Hakkında Kanun ile Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile tarihli ve sayılı Kanun yürürlükten kaldırılarak, yurt dışına çıkış harcı konusunda yeni düzenlemeler yapılmıştır. Yeni kanun ile harç tutarı 15 TL olarak değiştirilmiştir. Daha sonra 50 TL ve en son 17/03/ tarihli ve sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile 18/03/ tarihinden itibaren TL tutarına yükseltilmiştir. sayılı Kanun ile kimlerin bu tutarı ödemek ile mükellef olduğu ve kimlerin bu harçtan muaf olduğu belirlenmiştir. Kanunun 1. Maddesi aşağıdaki şekildedir:

“(1) ( sayılı Kanunun 52&#; nci maddesiyle değişen fıkra Yürürlük; ) Yurt dışına çıkış yapan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarından çıkış başına( sayılı kanunun 20 nci maddesiyle değişen ibare; Yürürlük: )50 Türk Lirası(3)(17/03/ tarihli ve sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile 18/03/ tarihinden itibaren TL) harç alınır. Bakanlar Kurulu, ( sayılı kanunun 20 nci maddesiyle değişen ibare; Yürürlük: )bu miktarı üç katına kadar artırmaya veya (4) sıfıra kadar indirmeye yetkilidir. (1)

(2) Yurt dışına çıkış harcının mükellefi, yurt dışına çıkış yapan kişilerdir.

(3) ( sayılı Kanunun 52&#; nci maddesiyle değişen fıkra Yürürlük; )Çıkış tarihi itibarıyla yurt dışında oturma izni bulunanlar, 7 yaşını doldurmamış olanlar, pasavan ve benzeri belgelerle çıkış yapanlar, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine kimlik belgesiyle çıkış yapanlar ile yurt dışına ticari amaçla sefer yapan kara, deniz, hava ve demiryolu toplu taşıma ve yük taşıma araçlarının mürettebatı ile Bakanlar Kurulunca belirlenen Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarından yurt dışına çıkış harcı alınmaz.(2)

(4) Harcın beyan ve ödenmesinden sorumlu tutulan gerçek ve tüzel kişiler, tahsil ettikleri harcı gelir veya kurumlar vergisi bakımından bağlı oldukları vergi dairesine bir beyanname ile bildirmek ve üç gün içinde ödemekle yükümlüdürler.

(5) Bu Kanun hükümlerine göre ödenen harç, katma değer vergisi matrahının hesabında dikkate alınmaz.

(6) Gelir İdaresi Başkanlığı; harcın tahsilat şeklini belirlemeye, harca tabi işlemlere taraf olanları harcın ödenmesinden sorumlu tutmaya, harca ilişkin beyan dönemlerini tahsilat tutarına bağlı olarak, onbeş günlük, aylık veya üçer aylık dönemler itibarıyla tespit etmeye, harcın iadesi ile bu maddenin uygulanmasına ilişkin diğer usul ve esasları belirlemeye yetkilidir.

(7)( sayılı kanunun 20 nci maddesiyle değişen ibare; Yürürlük: ) Bu madde uyarınca alınan harcın çıkış başına 15 Türk lirası (Cumhurbaşkanınca 15 Türk lirasından düşük bir miktar belirlenmesi hâlinde belirlenen miktar) 2/3/ tarihli ve sayılı Toplu Konut Kanununun 2 nci maddesinin (f) bendine göre Toplu Konut İdaresine aktarılır, kalan miktar genel bütçeye gelir kaydedilir.(5)”

Yurt Dışına Çıkış Harcı Hakkında Kanunun Uygulanmasına Dair Genel Tebliğ konuyu daha da detaylandırmıştır. Tebliğe göre Yurt dışına çıkış harcının mükellefi Türkiye Cumhuriyeti pasaportu ile yurt dışına çıkış yapanlardır. Türkiye Cumhuriyeti pasaportu dışında başka bir ülke pasaportuyla yurt dışına çıkış yapanlar ile pasaport dışındaki belgelerle yurt dışına çıkan kişiler söz konusu harca tabi değildir.

Yapılan düzenlemeyle Türkiye Cumhuriyeti pasaportu ile yurt dışına çıkış yapılmasına karşın;

&#; Çıkış tarihi itibarıyla yurt dışında oturma izni bulunduğunu belgeleyenlerden,

&#; Ticari amaçla yük ve yolcu taşımaya yönelik kara, deniz, hava ve demiryolu araçlarında, yurt dışına çıkış sırasında fiilen mürettebat olan görevlilerinden,

&#; 7 yaşını doldurmamış olanlardan,

harç aranılmayacaktır.

Yurt dışına çıkış harcından bağışık tutulmayı talep edenler, yurt dışında oturma izni bulunduğunu veya 7 yaşın altında olduğunu belgelendirmek zorundadırlar. Ticari araç mürettebatı olarak yurt dışına çıkışlarda harç muafiyeti, fiilen ticari araçta görevli olarak araçla birlikte yurt dışına çıkanlar için uygulanacaktır. Karayolu ticari araç mürettebatına ilişkin istisna, ticari taksi, minibüs ve kamyonetler için bir kişi, diğer motorlu kara taşıtlarında ise en fazla 3 kişi için uygulanacaktır. Farklı vasıtalarla yurtdışına çıkışlarda harç tahsilatının nasıl yapılacağına tebliğ açıklık getirmiştir.

I Toplu Taşıma Araçları İle Yurt Dışına Çıkışlarda Harç Uygulaması

Toplu taşıma araçları ile yurt dışına yolcu taşıyan firmalara ait biletin Türkiye’de düzenlenmesi halinde, bileti düzenleyen gerçek ya da tüzel kişiler tarafından bilet üzerine &#;yurt dışına çıkış harç pulu&#; yapıştırılmak suretiyle harç tahsil edilecektir.

Biletin yurt dışında veya elektronik ortamda düzenlenmesi halinde ise yurt dışına çıkış harcı mükellefler tarafından, ilgili firmaların yurt dışına çıkış noktalarındaki bilet satış yerlerinden harç pulu temin edilerek pasaport üzerine ya da boarding kartına yapıştırılmak suretiyle ödenebileceği gibi vergi tahsilatına yetkili bankalara, gümrük saymanlıklarına veya vergi dairelerine ad, soyad ve pasaport numarası belirtilmek suretiyle makbuz karşılığı da ödenebilecektir.

Sistemin sağlıklı işleyebilmesi açısından, taşımacı firmalar ya da yurt dışındaki taşımacı firmaların Türkiye’deki temsilcileri, yurt dışına çıkış esnasında, Türkiye Cumhuriyeti pasaportu ile yurt dışına çıkış yapan her bir yolcunun yurt dışına çıkış harcını ödediğini kontrol ederek söz konusu harcın ödenmemiş olması durumunda ilgili kişileri harcın ödenmesi konusunda uyaracaklardır.

Söz konusu taşımacı firmalar ile bilet satan gerçek ya da tüzel kişiler, düzenleyecekleri biletlere veya boarding kartına yapıştırılan harç pullarını ilgili saymanlıklardan satın alacaklardır.

I Toplu Taşıma Araçları Kullanılmadan Münferit Çıkışlarda Harç Uygulaması

Münferit çıkışlarda yurt dışına çıkış harcı, vergi daireleri, gümrük saymanlıkları ve yetkili bankalara ad, soyad ve pasaport numarası belirtilerek makbuz karşılığı ödenebileceği gibi ilgili gümrük saymanlıkları ve vergi dairelerinden &#;yurt dışına çıkış harç pulu&#; alınıp pasaport üzerine yapıştırılmak suretiyle de ödenebilecektir.

I Yurt Dışına Çıkış Harcının Kontrolü

Türkiye Cumhuriyeti pasaportu ile yurt dışına çıkışlarda, harcın ödenmesine veya muafiyet uygulanmasına ilişkin denetim, çıkış kapılarında görevli emniyet mensuplarınca yapılacaktır. Pasaport, boarding kartı ve bilet üzerine yapıştırılan harç pulu veya harç makbuzu, iptal kaşesi uygulanarak kontrol edilecektir.

I İade Uygulaması

Yurt dışına çıkış harcının ödenmesine karşın yurt dışına çıkışın yapılmaması veya muafiyet kapsamında olan kişilerden harç tahsil edilmiş olması halinde, tahsil olunan harç aşağıda belirtilen esaslara göre iade edilecektir.

I Toplu Taşıma Araçları İle Çıkışlarda İade Uygulaması

Bilet düzenlenmesi sırasında bilet üzerine &#;yurt dışına çıkış harç pulu&#; yapıştırılarak tahsil edilen yurt dışına çıkış harcı, yurt dışına çıkılmadan biletin iptal edilmesi halinde söz konusu tutar, bileti düzenleyenler tarafından iade edilecektir. Biletle birlikte tahsil edilen ve bilet düzenleyenlerce iade edilen harçlar bağlı bulunulan vergi dairesince aylık dönemler itibarıyla iade edilecektir. İade işleminin yapılabilmesi için ekli liste doldurularak iptal edilen pulların ve iptal edilen bilete ilişkin bilgilerin ibraz edilmesi gerekmektedir.

Toplu taşıma araçları ile bilet düzenlenmeksizin yurt dışına çıkışlarda tahsil olunan harçlar münferit çıkışlara ait esaslar dâhilinde iade edilecektir.

I Münferit Çıkışlarda İade Uygulaması

Pasaporta &#;yurt dışına çıkış harç pulu&#; yapıştırılarak veya makbuz karşılığı ödenen yurt dışına çıkış harçları, yurt dışına çıkılmaması halinde, mükellefler tarafından vergi daireleri veya ilgili gümrük saymanlıklarına başvurulması ve ilgili belgenin ibrazı ile iade edilecektir.

Aşağıda çeşitli yıllar itibariyle elde edilen Yurtdışı çıkış harcı vergi geliri tutarlarına yer verilmiştir.

yılı Merkezi Bütçe Kanunu’nda içinde bulunduğumuz yıl ve önümüzdeki iki yıl için elde edilmesi tahmin edilen Yurtdışı Çıkış Harcı tutarları aşağıdaki gibidir:

seafoodplus.infoĞER BAZI ÜLKELERDE YURT DIŞI ÇIKIŞ HARCI VEYA BENZERİ UYGULAMALAR

Birçok ülkede “Yurtdışına Çıkış Harcı” benzeri vergiler bulunmaktadır. Bunlar genellikle havayoluyla seyahat eden kişilere uygulanmaktadır. Uygulamada bazı ülkelerde sadece yurtdışına havayoluyla seyahat eden vatandaşlardan alınırken, bazı ülkelerde ise yurtiçi uçuşlarda da benzeri vergiler alınmaktadır. Uygulamanın olduğu ülkelerde de aynen ülkemizde olduğu gibi çeşitli muafiyetler bulunmakta ve ayrıca vergi tutarı belli kriterlere göre gruplandırmalar yapılarak farklılaştırılmaktadır. Bu vergileri ülkemizde yurtiçi ve yurtdışı uçuşlarda bilet fiyatı içerisinde yer alan Havalimanı Vergisi, Havaalanı Vergisi, Alan Vergisi adlarıyla ödediğimiz ücretle karıştırmamak gerekmektedir. Her ne kadar söz konusu ücret “vergi” olarak adlandırılsa da bilet fiyatı içerisinde yer alan  Havalimanı Vergisi, Havaalanı Vergisi, Alan Vergisi adlarıyla ödediğimiz ücret “Meydan Servis Ücreti”dir. Bir vergi değildir.

II Birleşik Krallık’taki Uygulama

Birleşik Krallık’taki Yurtdışına Çıkış Harcı muadili vergi uygulaması sadece havayoluyla olan uçuşlara uygulanan, Air Passenger Duty(APD)  olarak isimlendirilen yurtiçi ve yurtdışı uçuşlarda çeşitli kriterlere göre tahsil edilen, Birleşik Krallık havaalanlarından uçağa binen yolcular için geçerli olan bir vergidir. Hava Yolu Vergisi olarak Türkçe isimlendirilebilir. Hava Yolu Vergisi oranı, seyahat sınıfına ve uçuşun varış noktasına, uçulacak olan uçağın tipine, alınan koltuğun ve hizmetlerin tipine göre değişmektedir. Tüm bu kriterlere göre belirlenmiş olan üç farklı sınıf için Hava Yolu Vergisi tutarları yılı için aşağıdaki tablodaki gibidir:

Aşağıda belirtilen kişiler Havayolu Vergisi’nden muaftır:

• Çocuklar(Tüm sınıflar için 2 yaş altı ve Düşük Oranlı Vergiye tabi olanlar için 16 yaş altı)
• Belirli görevleri yerine getiren kişiler
• Yasal zorunluluk altında taşınan yolcular
• Transit yolcular
• Aktarmalı uçuşlardaki yolcular
• Acil veya kamu hizmeti uçuşları
• Kısa süreli uçuşlar
• İskoç Dağlık Bölgesi ve Adaları Havayolunun kontrolü dışındaki durumlar
• NATO kapsamındaki uçuşlar

Havayolu Vergisi bilet fiyatının içinde tahsil edilmektedir.

II Avusturalya’daki Uygulama

Avusturalya’da kamu idaresi Yolculuk Vergisi/Passenger Movement Charge(PMC) adında bir vergi almaktadır. Bu kapsamda bir kişinin Avustralya&#;dan başka bir ülkeye gidişi dolayısıyla 60 Avusturalya Doları (AUD) tutarında vergi ödemesi gerekmektedir. PMC bilet fiyatı içerisinde yer alıp, bileti düzenleyen işletmeler tarafından tahsil edilmektedir. Aşağıda belirtilen kişiler bu vergiden muaftır:

• Seyahat tarihinde 12 yaş altı olan kişiler
• Avustralya dışındaki bir ülkenin diplomatik ve konsolosluk temsilcileri, aileleri, çalışanları ve aileleri;
• Yabancı ülkelerin Silahlı Kuvvetleri mensupları ve aileleri
• Gümrük ve göçmenlik işlemlerine tabi olmayan deniz ve havayoluyla seyahat eden transit yolcular

…

* Yukarıda belirtilenler dışında da muafiyetler mevcut olup, söz konusu ülkenin özel şartlarıyla alakalı olduklarından burada yer verilmemiştir.

II Meksika’daki Uygulama

Meksika’da iki çeşit Yurtdışı Çıkış Harcı’na benzer vergi bulunmaktadır. Bunlardan bir tanesi Meksika Turist Vergisi olarak da bilinen Derecho de No Inflicte (DNI)’dir. 4 yaşın altında çocuklar bu vergiden muaf kılınmıştır. Bu vergi federal bir ülke olan Meksika’nın eyaletlerinde farklı tutarlarda uygulanmaktadır. Meksika Turist Vergisi dışında uygulanan diğer bir vergi türü ise Meksika Uluslararası Havalimanı Çıkış Vergisi’dir (yalnızca Meksika&#;daki bir havalimanından ayrılırken). Bu vergi uçak bilet fiyatının içindedir.

III. SONUÇ

Makalemizde ülkemizde uygulanmakta olan Yurtdışı Çıkış Harcı uygulamasına değindik. Bu safhada, yıllar içerisindeki tutar değişimlerine, vergiden muaf olan kişilere ve diğer başka hususlara dikkat kesildik. Makalemizin yukarıda yer alan bölümlerinde belirttiğimiz üzere pek çok ülkede benzer şekilde uygulamalar mevcuttur. Makalemizde birbirinden farklı uygulamalara sahip üç ülkeden örnekler verdik. Bu ülkelerle ülkemiz uygulamasını karşılaştırdığımızda, ülkeler arasında, turistlerden söz konusu vergileri tahsil etmek, ülke vatandaşlarından alınan bu harcın business class, ekonomi sınıfı, özel uçak, tarifeli uçak gibi farklı tip ve tutardaki biletler için farklı tutarlarda alınması, uygulanan muafiyetlerde farklılıklar gibi değişik nüanslar göze çarpmaktadır.  

KAYNAKÇA

T.C. Yasalar (). Yurt Dışına Çıkışlardan Harç Alınması ve Sayılı Kanunda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun. Ankara: R.G. ( sayılı)

T.C. Yasalar (). Yurt Dışına Çıkış Harcı Hakkında Kanun İle Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun. Ankara: R.G. ( sayılı)

tarih ve sayılı Yurt Dışına Çıkış Harcı Hakkında Kanunun Uygulanmasına Dair Genel Tebliğ

(seafoodplus.info, ’de erişildi.)

(seafoodplus.info, ’de erişildi.)

(seafoodplus.info(pmc), ’de erişildi.)

(seafoodplus.info, ’de erişildi.)

(seafoodplus.info, ’de erişildi.)

ByDr. Hasan AYKINon

Yurt dışına çıkış harcını kimler öder?

Yurt Dışına çıkış yapan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları ödeyecektir.

Yurt dışına çıkış harcı nasıl ve nerede ödenir?

Yurt dışına çıkış harcı, çıkış kapılarında bulunan satış noktalarından yurt dışına çıkış harç pulu alınmak suretiyle ya da vergi daireleri, gümrük saymanlıkları veya yetkili bankalara makbuz karşılığı ödenir.

Örneğin Sabiha Gökçen Havaalanında, harç pulu yatırma noktası terminal binası dış hat giden yolcu katında danışmanın yanında bulunmaktadır.

Makbuz veya harç pulu, çıkış noktasındaki görevliye ibraz edilmek suretiyle çıkış yapılır.

Yurt dışı çıkış harcının artık GİB Mobil uygulaması üzerinden de ödenmesi mümkündür.

Yurt dışına çıkış harcı tutarı ne kadar?

Yurt dışına çıkış harcı 15 Türk Lirası olarak uygulanmakta idi. Ancak sayılı Kanun ile Yurt Dışına Çıkış Harcı 50 Türk Lirasıolarak belirlenmiş ve Cumhurbaşkanına bu tutarı Türk Lirasına kadar artırma yetkisi verilmiştir. sayılı Kanunun yürürlük maddesi uyarınca artırılmış yurt dışı çıkış harcı uygulaması Kanunun yayımını takip eden ay başından itibaren geçerli olacaktır. Bu nedenle 01 Ağustos tarihinden itibaren yurt dışına çıkış harcı 50 TL olarak uygulanacaktır. 

Bir Yılda Ne Kadar Yurt Dışına Harç Tahsil Ediliyor?

Bir yılda tahsil edilen harç tutarı yıllar itibariyle değişiyor. Örneğin yılında tahsil edilen yurt dışına çıkış harcı milyon TL olmuştur. yılında tahsil edilen yurt dışına çıkış harcı rakamı ise milyon TL idi. yılında yurt dışına çıkış harcı tahsilat rakamı ise milyon TL olarak gerçekleşmiştir. döneminde tahsil edilen toplam yurt dışına çıkış harcı tutarı 1 milyar 45 milyon TL olmuştur.

Öğrenciler Yurt Dışına Çıkış Harcı Öder mi?

Öğrenciler de dahil olmak üzere yurt dışına çıkış yapan her Türkiye Cumhuriyeti vatandaşından yurt dışına çıkış harcı alınmaktadır.

Yurt dışı çıkış harcından muaf olanlar?

• Çıkış tarihi itibarıyla yurt dışında oturma izni bulunanlar,
• 7 yaşını doldurmamış olanlar,
• pasavan ve benzeri belgelerle çıkış yapanlar,
• Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine kimlik belgesiyle çıkış yapanlar ile
• yurt dışına ticari amaçla sefer yapan kara, deniz, hava ve demiryolu toplu taşıma ve yük taşıma araçlarının mürettebatı

harçtan muaftır.

Çifte Vatandaşlığa Sahip Türk Vatandaşları Yurt Dışı Çıkış Harcı Öder mi?

Çifte vatandaşlar yabancı ülke pasaportu ile seyahat edebildiklerinden, bu şekilde seyahat etmek suretiyle yurt dışı çıkış harcı ödemeden yurt dışına çıkış yapabilmektedirler.

Yurt dışı çıkış harcı ödedim ancak yurt dışına çıkmadım, iade alabilir miyim?

Yurt dışına çıkış harcı pulu veya makbuz karşılığı harcın ödenmesine rağmen yurt dışına çıkmaktan vazgeçilmesi halinde veya muafiyet kapsamında olunduğu halde harç ödenmiş olması halinde, makbuzla tahsilâtlarda ilgili vergi dairesine, pul yapıştırılmak suretiyle tahsilâtlarda ise ilgili saymanlığa başvurulması gerekmekte olup, iadenin yapılabilmesi için pulun veya makbuzun ibrazı gerekmektedir.

Yurt Dışına Çıkış Harç Gelirleri TOKİ&#;ye

İlgili mevzuat uyarınca yurt dışına çıkış harcı olarak ödenecek 50 liranın 15 lirası  TOKİ&#;ye aktarılmaktadır. Geri kalan tutar ise bütçeye gelir kaydedilecektir.

YURT DIŞI ÇIKIŞ HARCININ DAYANAĞI MEVZUAT: 

&#; YURT DIŞINA ÇIKIŞ HARCI HAKKINDA KANUN İLE ÇEŞİTLİ KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN

KONUYLA İLGİLİ YAZILAR